Dagur - 02.04.1952, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 2. apríl 1952
Kappátið á vegum Æskulýðs
fylkingarinnar
Athugasemd og eftirmáli
Ðagskránnál landbímaðarins:
Rækiim skógarbelta til skjóls á tónum
Eftir ÁRNA JÓNSSON
Unglingadeild konimiinísta-
ílókksins hér á Akureyri hafði
nýlcga skemmtisamkomu og var
citt helzta skemmtiatriðið kapp-
át unglinganna og hinna eldri og
reyndari safnaðarmeðlima. —
Skýrði Þjóðviljinn frá þessari
éinstöku íþróttakeppni og varð
jafntefli „eftir spennandi keppni“.
Inn í þessa frásögn fléttaði Þjóð-
viljinn skætingi í garð Mennta-
skólans hér og skólameistarans og
var nokkuð frá þessum málum
öllum greint hér í blaðinu í síð-
ustu viku. í tilefni af þeirri frá-
sögn hefur blaðinu borizt bréf frá
Kjartani Ólafssyni, Menntaskól-
anum, og er það á þessa leið:
„Leyfissynjun skólameistara“.
í trausti þess, að lesendur Dags
kjósi heldur að hafa það, sem
sannara reynist, vil eg gera eftir-
farandi athugasemd við grein þá,
sem birtist í Degi síðastliðinn
miðvikudag, um kaffikvöld ÆFA
og hlutdeild skólameistara þar í.
í fyrrnefndri grein er reynt að
réttlæta það, að skólameistari
synjaði heimavistarnemendum
um að sækja þetta kaffikvöld.
Saga þessa máls er sú, að
Gaberdine
Kápur
Dragtir
Flduelskápur
F ermingarkápur
Ulsterfrakkar
Kaupið meðan úrvalið er mest!
Sent í póstkröfu hvert,
sem óskað er!
VerzL B. Laxdal
Karlmannaföt
Hálsbindi
Karlmannaskyrtur
(tékkneskar)
Verzl. Bo Laxdal
Nýtt veggfóður
Veggfóðurslím
Stálull
. Lím,
sem límir allt, í túbum.
Penslar,
margar stærðir.
Ben. J. Ólafsson,
Sími 1523.
KÝR
til SÖlll.
Afer. vísar á.
nokkrir nemendur M. A. fóru
fram á það við skólameistara, að
þeim yrði leyft að sækja umrætt
kaffikvöld. Skólameistari neitaði
umleitan þessari á þeim forsend-
um, að um „pólitíska“ samkomu
væri að ræðá, og sagðist hann
aldrei gefa leyfi til að sækja slík-
ar samkomur.
í því sambandi tel eg rétt að
benda á, að örfáum dögum síðar
gaf . skólameistari þrem heima-
vistarnemendum leyfi til áð
dvelja á fundi í Félagi ungra
jafnaðarmanna eftir lokunartíma
heimavistarinnar. Einnig er það
staðreynd, að skólameistari hefur
iðulega'gefið. einstökum nemend-
um leyfi til að sækja kvikmynda-
hús eða samkomur í Zíon. Þegar
þéjtaer haft f huga,.er varla ann-
að:hsegt en fnrða sig á umtalaðri
leyfissynjun skólameistara. — Ef
það er regla hans að synja nem-
endum um að sækja samkomur á
vegum „pólitískra“ félaga, verður
að' teljast eðlilég'ra að' b'rjóta þá
reglu, þegar um skemmtifund er
að ræða, heldur en þólitískán
frseðslufund elns og ungir jafnað-
armenn fengu að sitia.
Að. lokum vil eg taka það fram,
að fullyrðing Dags um, að nem-
endum hafi verið synjað um að
taka þátt í kappáti ér alröng, því
að frám á slíkt var áldrei farið.
Kjartan Olafsson.
Efíirniáli.
Blaðið hefur átt tal við skóla-
méistafá, Þórarin Björnsson, í til—
efni brófs þessa, og fórust honum
m. a. orð á þessa leið af þessu til-
efn'i:-'
— Það er misskilningur, að eg
hafi neitað um leyfi „á þéim for-
sendum, að um pólitíska sam-
komu væri að ræða.“ Eg neitaði,
af því að það er venja að leyfa
ekki heimavistarnemöndum að
sækja skemmtisamkomur úti í bæ
eftir lokunartíma. Um hverja
helgi, bæði laugardags- ög
siinnudagskvöld, og stundum
endranær, eru skemmtisamkom-
ur„ í bænum ; ,einkum árshátíðir
ýmsra félaga, stjórnmálafélaga,
íþróttafélaga, stéttafélaga og ann-
arra. Ef leyft væri að sækja
skemmtanir hjá einu félaginu,
yrðlerfitt að banna það hjá öðr-
um. Því verður að taka af skarið.
Þetta skilja nemendur yfirleitt og
viðurkenna, og er það aðeins ör-
sjáldán, að farið er fram á undan-
tekningu. Er eg viss um, að foj-
eldrar úti um land, sem eiga börn
sín í heimavíst skólans, myndu
telja það litla framför, ef farið
væri að leyfa nemöndum að
sækja skemmtisamkomur bæjar-
ins á síðkvöldum og fram á næt-
ur. Allir vita, að slíkar skerrtmt-
anir, einkum ef dans er annars
vegar, er hinn óhollasti vettvang-
ur fyrir æskuna. Eg mun því
framvegis sem hingað til reyna að
halda þeirn hætti, sem verið hef-
ur á þessum málum. —
I STUTTU MALI
STÓRSÍLDARVEIÐI Norð-
manna á þessu ári varð sam-
tals 5.620.022 hl. og er árið
þriðja bezta síldarárið, næst á
eftir 1951 og 1950.
★
NÚ ER VERIÐ a'ð ræða uip
myntsláttu í Bretlandi og á
myntin að bera andlitsmynd
Elísabetar drottningar. Það er
vanganiynd þjóðhöfðingjanna,
sem jafnan er sett á brezka
mynt. En á drottning að horfa
til vinstri eða liægri? Um þetta
segir m. a. svo í ensku hlaði:
Myntsérfræðingar spá því, að
Elísabet muni eiga frið'sæla
daga á stjórnarstóli ef hún
heldur við þeirri erfðavenju
Bretakonuiiga, að ef fyrir-
rénnaririn hefur horft til hægri
á myntinni, horfi nýkrýndur
konunugr til vinstri, og svo
öfugt. Það var Karl II, sem hóf
þennan sið vegna þess að hann
vildi ekki horfa í sömu átt og
Cromwéll. Og síðan er sagan
þessi: William IV (1830—37)
horfði til hægri. Á hans ríkis-
stjórnardögíun var Bretiand
aldrei í stríði. Viktoría drottn-
ing horfði íil vinstri, ríkið
efldist í hennar tíð, en komst
ekki hjá stýrjöldum. Edward
VII horfði til hægri, og slapp
við stríð. Georg V (1910—
1936) horfði til vinstri og íifði
heimsstyrjö’dina fyrri. Ed-
ward VIII ííkti svo skamma
liríð, að ekki gafst tími til að
slá mynt með mynd hans. Ge-
org VI gekk út frá bví, að ef
Edward hefði gefið út mynt,
mundi liann hafa horft til
hægri, hánn lét því slá sína
mynt þannig, að hann liorfir tii
vinstri. Og Georg ríkti er
heimsstyrjöldin ríðari geysaði.
Ef Elísabet lætur slá iriyrif sína
í sainræmi við þessa erfða-
venju — sem hún efalaust líka
gerir — eru horfur á að friður
ríki í hennar stjórnartíð, segia
þessir vísu menn í Bretlándi,
og færi betur að þeir reyndust
sannspáir.
★
DÖNSK milliþinganefnd í
skólamálum hefur Iagt til að
létt verði verulega „embættis-
próf bamsins“, sem svo eru
kölluð þar, en svipar til lands-
prófanna okkar, og jafnfranit
að prófúrslit verði meira á
valdi kennaranna en minna
liáð eftirliti fjarlægrar „lands-
prófsnefndar". Dönsku blöðin
segja að líklegt sé að þessi
brcyting nái fram að ganga
bráðlega.
★
MANCHESTER GUARDIAN
segir að sá siður brezkra
verkamanna, að vera sífellt að
taka sér vinnuhié til þess að
drekka te, kosti brezka ríkið
gífurlegar upphæðir á ári.
Þessi siður sé búinn áð koma
því orði á Liverpoalhöfn, að
hún sé seinvirkasta og dýrasta
höfn í heimi. Fleiri biö.) hafa
bent á hvcrsu dýrir svona
ávanar geta orðið. Tilefni
þessara umræðna er verkfall
við byggingu 2 milljarða króna
ölíuhreinsunarstöðvar út af te
hléi, sem verkamenn vilja fá
milli kl .13,30 og 17,30.
★
OG SVO er það sagan' um
siglingamálaráðuneytið sviss-
neska. Hvað hafið þið að gcra
með siglingaráðuneyti? spurði
rússneskur sendifulitrúi. Þið
hafið eldíi aðgang að sjó!
Hvað hafið þið í Rússlandi’
að gera með ráðuneyti fyrir
réttvísina? spuíði Svicsinn í
staðínn.
Enginn þykir nú maður með
mönnum nema hann tali um
skógrækt cg sýni skógræktarmál-
um áhuga í verki. Þeir menn, sem
vakið hafa áhuga þjóðarinnar á
skógrækt, eiga þakkir skilið fyrir
þarih árangur, sérii þegai1 héfúr
náðst. Skógrækt er í uppsiglingu
hér á landi, en til þéssa hefur
ræktun þessa nytjagróðurs ver-
ið algjörlega fjarri Íslendingum,
ekki síður en ræktun kornteg-
unda. Ræktun skóga kemui' í
kiölfar þeirrár ræktunaröldu,
sem rís á öndverðri þéssari öld á
sviði grasíæktunar.
Hér verður ekki reétt aimennt
um skógrækt, heldur um eina
hlið skógræktar, sem getur haft
þýðingu fyrir grasrækt, garðrækt,
kornrækt o. fl„ en það er i'tóktun
skjólbelta.
belti er eitt af því, sem grasrækt-
armenn eiga að koma upp á öll-
um tímum og gera ráð fyrir þeim
um léið o'g lönd eru tekin til
ræktunar, því að það er elcki
sama hvaða stefnu skógarbeltin
hafa, því að þau eiga að vera
þvert við aðalvindátt. Þarf því að
taka tiliil til þeirra strax og t. d.
framræsla er ákveðin. Aðal-
skurði þarf að taka með hliðsjón
af væntanlegum skógárbeltum,
eftir því sem lega landsins leyfir,
sama má segja með bil milli
skurða, því að þegar skógarbelti
þurfa að liggja samhliða stefnu
opinna skurða, yrðu þau* að vera
á skurðbakka, til þess að komást
hiá því að skera spildurnar of
mikið í sundur. Þar sem ekki er
þörf á framræsiu ættu menn að
skipta hinu væntanlega rækturi-
arlandi í skákir með skógarbelt-
um og planta í þau samtímis og
jarðvinnsla og sáning fer fram á
spiidunum.
Hvaða þýðingu geta skjóibeiti
haft fyi'ir grasræktiná?
Ilinlend reynsla í þessu efni er
engin og verður því að styðjast
við erlenda reynslu og atliuganir.
Kostum skjólbelta má í stuttu
máli gera grein fyrir í eftir-
greindum atriðum:
1. Skógarbelti draga úr vind-
hraða cg hindra að mestu eða öllu
leyti svipvinda, sem mýndast t. d.
þar sem vindur skellur á þéttum
vegg, svo sém múrvegg. Skjól-
verkana gætir út frá beltunuin tí-
faida hæð þeirra.
2. Uppgufun eða þornun jarð-
vegsins verður ekki eins ör og á
skjóllausu landi, sem kemur fram
í því, að hreyfing loftsins vcrður
minni.
3. JarSvégshi'tinn verður meiri,
því að loftskipti verða ekki eins
ör, þar sem skógarbélti draga úr
vindhraðanum. Þegar sól skín,
verður hitatap með loftstraumi
frá minna, sem hreyfing loftsins
er minni.
4. Lofthitirin verður einnig
meíri af sömu ástæðu og í 3. lið
er greint frá. Alkunna er, að í
hægviðri hlýnar mikið fyrr en
þegar vindur blæs.
5: Góð skóéárbelti auka upp-
skérú svo til a'ÍIrá nytjajurta eins
og að líkum lætur af framan-
greindum atriðum. Er líklegt að
einmitt þetta atriði kunni að hafa
mikla þýðingu hér á láridi, þar
sem hitinn er mjög takmarknður
og lítil hitahækkun mundi áreið-
anlega skipta t. d. miklu máli í
sambandi við kornrækt og ýmiss
konar garðraékt og einnig auka
öryggi grassprettu. Þegar búfé er
beitt á ræktað land, er mikið skjól
af skógarbeltum,-
Hvernig eiga nú skógarbeltin
að vera?
Hlutverki skógarbéltanna er
þegar lýst í stuttu máli, en þau
má hafa með ýmsu móti og í þau
eru nbtuð erlendis fjölmargar
trjátegundir, en hér á landi þykir
mér líklegt að birkið verði héppi-
legasta trjátegundin, en annars
vei-ða skógræktarfræðingamir að
segja sitt álit um þessa hlið máls-
ins.
Víða erlendis eru skógarbelti
aðeins ein trjáröð. þegar þau eru
ætiuð íil skjóls á akurlendi og
grasvöllum, en aftur á móti fleiri
raðir á breidd, t. d. umhverfis
aldingarða og hús. Er eg var á
ferð á Jótlandi sl. sumar, veitti eg
því. athygli, að á heiðunum suður
áf Viborg á Jótlandi, (en þessi
heiðasvæði eru nýlega tekin til
ræktunar) að skjólbelti voru úr
einfaldri röð grenitrjáa með um
60—1.00 m. millibili. Mér var tjáð
af forráðamönnum danska heiða-
félagsins, að þessi aðferð væri nú
mest notuð á þéssum slóðum. í
fyrsta lagi af því, að ein röð gefur
viðunandi skjól, þegar trén hafa
náð nokkurri hæð. í öðru lagi
taka þannig skógafbelti mjög lítið
piáss. Hér verður reynsla að
skera úr um það, hvort ein trjá-
röð í hverju belti mundi henta
betur en fleiri.
í Þýzkalandi sá eg einnig sama
hátt hafðan á skógarbeltaræktun.
Hér koma að sjálfsögðu til
fleirí sjónármið, scm taka þarf til
athugunar, þegar skógarbeitum
er komið upp, en að bessu sinni
vérða þau ekki rædd nánar. Hér
(Framhald á 11. síðu).
Þannig líta skógarbeltin út.
Eg er ekki í efa um að skógar-