Dagur - 02.04.1952, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 2. apríl 1952
DAGUR
•*
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimu:.......
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa i Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er I. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
&

Réttlætið fyrr og nú
að hafa í för með sér „lýðræðis-
legt misrétti“. Það er auðheyrt að
nú eru aðrir tímar en þegar
„steiktu gæsirnar“ flugu um
landið. En þessi niðurstaða
flokksins er vissulega fagnaðar-
efni og vonandi stuðlar hún að
bættum stjórnarháttum er tímar
líða. En þegar kemur að öðrum
nauðsýnlegum breytingum stjóm
arskrárinnar, kveður við annan
tón. Morgunblaðið telur litlar
líkur til þess að aukið vald forseta
lýðveldisins og aukið vald til
handa landsbyggðinni í gegnum
fylkjaskipan mundi bæta stjórn-
arhætti í landinu. Þarna hafa
menn hina. raunverulegu afstöðu
Sjálfstæðisflokksins til þeirrar
viðleitni, sem uppi er víða um
landið, að efla mótvægi gegn of-
ÞEGAR ALÞÝÐUFLOKKURINN og Sjálfstæð-
isflokkurinn bundust samtökum um að köma fram
urvaldi höfuðstaðarins og fá hér-
uðunum aftur nokkuð af því valdi
um eigin málefni, sem ríkisvaldið
hefur svipt þau og flutt suður á
liðnum árum. Þessi afstaða er
ekkert undrunarefni. Hitt var
merkilegra, ef það hefði reynzt
satt, sem þingmaður Akureyrar
hélt nýlega fram, að því er Mbl.
skýrði frá, að Sjálfstæðisflokkn-
um væri bezt treystandi til þess
að styðja þessa viðleitni lands-
manna til meira sjálfstæðis. Sag-
an kennir að Sjálfstæðisflokknum
er ekki treystandi í þessu efni. Og
enn er stuðningur hans við rétt-
látara kosningafyrirkomulag ekki
nema nokkur orð í Mbl. Flokkur-
inn á enn eftir að byggja brú í
milli orða og athafna.

Endast nylon-sokkarnir skemur?
Danskar konur hafa mjög kvartað yfir því, m. a.
í blöðum, að nylonsokkarnir, sem verzlanir selja nú
í seinni tíð ,endist skemur en sokkarnir, sem þær
keyptu hér á fyrri tíð, þegar þessi vara var sjald-
gæfari. Telja ýmsar konur að sokkarnir séu lakari
vara í dag en þ'eir voru, er þeir komu fyrst á mark-
aðinn. Eitt af dagblöðum Kaupmannahafnar tók
betta mál nýlega til athugunar og leitaði upplýsinga
hjá forstöðumanni dönsku nylonsokkaverksmiðj-
anna, sem öllum hnútum ætti að vera kunnugur. —
Þessi sérfræðingur sagði af þessu tilefni við blaðið:
Nylongarnið í dag er að sjálfsögðu eins gott og
áður. En hafa konurnar ekki gleymt því, með hverri
nákvæmni og umhyggju þær meðhöndluðu fyrstu
stjórnarskrárbreytingunni síðustu um hlutfalls-
kosningar í tvímenningskjördæmum og aukn-
ingu hins svonefnda höfðatölulýðræðis, var varað
við afleiðingunum í blöðum Framsóknarmanna.
En þær viðvaranir voru taldar eiginhagsmuna-
pólitík, sem boðendur réttlætisins gætu ekki tekið
minnsta tillit til. Stjómarskrárbreytingin var bar-
in í gegn með miklu offorsi, og ekki vildu upp-
hafsmenn hennar játa, að hún væri að nokkru
tengd eiginhagsmunastriti þeirra flókka, sem
fyrir hennar tilstilli fengu nokkru fleiri fulltrúa á
Alþingi en þeir áður höfðu haft. í kosningunum
1942 var deilt hart um þessi mál. En þá var rétt-
lætisþrá sumra manna á íslandi svo mikil, að þeir
vildu vinna það til að gefa dýrtíðinni lausan
tauminn til þess að tryggja á meðan að kaupstað-
arbúinn hefði prósentvís nákvæmlega eins mikla
hlutdeild í þingmanninum og bóndinn uppi' í sveit.
Pólitískt minni manna er oft óglöggt. En er ekki
heldur mikil bjartsýni af áróðursmönnum að ætla,
að sagan af „steiktu gæsunum“ sé gleymd og
grafin?
í MORGUNBLAÐINU 30. f. m: er •Htstjórnár-
grein um pólitíska grautargerð og heilbrigt stjóm-
arfar. Því er haldið fi-am í greininni'að ástánd það,
sem skapast hefur í stjórnmálum landsins eftir
stjórnarskrárbreytinguna, sem Mbl. barðist mest
fyrir, sé réttnefnd grautargerð, og heldur ólystug-
an telur blaðið grautinn vera. Segir síðan ^ þessa
leið:
„Hið mcsta réttlæti getur leitt til mesta
ranglætis, segir í gömlum latneskum máls-
hætti. Ef höfðatölulýðræði kjördæmaskipun-
arinnar okkar ætlar að eyðileggja pólitískt
siðfcrði þjóðarinnar og skapa upplausn og
stjórnleysi, er okkur nauðugur eirm kostur að
taka upp nýja kjördæmaskipan, sem skapar
heilbrigðara stjórnmálaástand óg stýrkari
stjóm. ... “
Hvað segja nú þeir kjósendur, sem trúðu því
1942 að þeir væru að leggja hornsteininn að heil-
brigðu stjórnarfari og hinu mesta réttlæti með. því
að afhenda Sjálfstæðisflokknum „steiktu gæsim-
ar“ um árið? Þykir þeim ekki kveða við annar-
legan tón í málgagni réttlætisins nú, 10 árum síð-
ar? Það, sem nú er fyrir löngu komið fram um af-
leiðingar uppbótarkerfisins og heimskulegra hlut-
fallskosninga um tvo menn, sögðu Framsóknar-
menn fyrir þegar þessum málum var fleygt inn í
þingið illu heilli. Þar réðu annarleg flokksleg
sjónarmið en ekki réttlætiskennd. Uppskeran hef-
ur orðið eins og efni stóðu til.
ÞVl BER AÐ FAGNA, að sá flokkurinn, sem
réði því, að út á þessa óheillabraut var nokkui'n
tíman stigið, skuli nú sjá hvert eyðileggingarstarf
var þar með hafið. Ef þessi Morgunblaðsgrein
túlkar stefnu flokksins, sem ætla má að hún
geri, vilja fon-áðamenn hans nú vinna að því að
taka upp annað kosningafyrirkomulag og kjör-
dæmaskipan en þeir áttu drýgstan þátt í að setja
1942 og hallast helzt að einmenningskjördæmum,
halda því fram, að sú kjördæmaskipan þurfi að
FOKDREIFAR
Andakíll í Laugarskarði o. fl.
Á DÖGUNUM átti eg leið af
Norðurbrekkum á Suðurbrekkur,
og fór eg þar um, er sumir menn
kalla Andakíl í Laugarskarði, og
virðist hvor tveggja nafngiftin
allvel til fundin, þótt aðrir kunni
því Áietur að kalla staðinn aðeins
Andapollinn í Grófargilinu eða
Sundlaugargilinu, og skal hér
ekki frekar um það atriði deilt að
sinili. —- En þarna mætti eg ein-
um fjór.um fuUorðnum konum,
virðilegum og vinsamlegum, svo
að mér duttu ósjálfrátt í hug
góðar og gildar húsfreyjur úr
sveit, frjálsmannlegar og með op-
in augu fyrir því, sem fyrir ber,
og þá ekki sízt fyrir tilbærum
náttúrunnar og mannlífsins í
kringum sig. En hvaðan sem
þessar könur voru nú annars
komnar, þá var það auðheyrt á
tali þeirra og tilburðum, að héð-
an úr bænum voru þær ekki. Og
öllum kom þeim vel saman um
það, að*tjörnin þarna og fuglalífið
á hénnt.væri góð bæjarprýði og
apgnagaman,
. OG VIST má þetta og til sanns
vegar færa. Það er vissulega gott
fil þeSs að vita, að til skuli vera sá
staðuf í bænunr, þar sem sund-
fuglar landsins, bæði villtir og
támöír, éiga sér öruggt griðland
og enníremur staður, þar sem
börn og unglingar eiga þess kost
að virða þessa sömu fugla fyrir
sér í návígi, kynnast háttum
þeirra og læra að fóðra þá og
hjúkra þeim. Og ef til vill verður
þetta til- þess, að færri þessara
barna og unglinga gerast til þess
en ella, þegari þeir vaxa upp, að
senda þessum fögru og blíðlyndu
smávinum drápsskeyti úr laun-
sátri. En að öðru leyti mun það
harla vafasamt, að þeim, er séð
hafa þennan stað í huganum, eins
og þeir vildu hafa hann og hann
þyrfti vissulega að vera, þyki það
öldúngis vafalaust, að hann sé
sérlega mikil bæjarprýði í því
ástandi sem hann nú er — með
skökkum og skældum girðingum,
rofbökkum, kyrkingslegum og
strjálum gróðri og hvers konar
braki. — En hitt er víst, að Laug-
arskarðið og Andakíllinn hafa til
þess öll skilyrði frá náttúrunnar
hendi, og sökum legu sinnar í
bænum, að verða mikið augna
yndi og bæjarprýði.
EKKI SKAL hér út í þá sálma
farið, að ræða það nánar að sinni,
hvernig á því muni standa, að
svo hefur eigi enn orðið. Vera
má, að til þess finnist góðar og
gildar ástæður og afsakanir. En
nú aéttu þær ástæður of afsakanir
ekki lengur að vera fyrir hendi,
og vonandi sjá nú allir aðiljar,.
bæjaryfirvöldin, Fegrunarfélagið,
eða hverjir aðrir, sem eiga þarna
hlut að máli, — nú sóma sinn í
því, að færa gilið þarna þegar í
vor og sumar í það norf, sem því
er ætlað í framtíðinni, og setja
það' í eðlilegt samband við göt-
urnar beggja megin, ekki sízt
Laugargötuna að sunnan og hlað-
ið fyrir framan ■ íþróttahöllina,
íþróttaskálann, íþróttahúsið, eða
hvað menn vilja nú kalla þá
miklu byggingu, sem enn hokrar
þarna hálfköruð og ófullgerð, eins
og svo mörg önnur mannvirki í
þessum bæ, þar sem byrjað er á
svo mörgu, en fátt fullgert.
OG í ÞVÍ SAMABANDI væri
full þörf á því að fjarlægja torf-
kantinn, sem nú myndar undir-
stöðu þessarar hallar, svo troðinn,
skörðóttur og útsparkaður sem
hann er — og verður sjálfsagt
alltaf, meðan frá honum er gengið
á sama hátt ög nú er gert.
Hvernig væri nú áð hlaða stétt-
ina upp úr tilhöggnu stórgrýti, er
lagt væri smekklega í steinlím?
Færi það ekki vel sem fótstallur
þessa mannvirkis? Eða þá — og
að öðrum kosti — að steypa kant
inn aðeins traustlega upp, múr-
húða hann smekklega og hellu
leggja stéttina sæmilega? — En
eitt er víst: — í því horfi og
formi, sem nú er, getur stéttin og
kanturinn aldrei orðið annað og
meira en ljót og hrakleg hráka-
smíði.
OG ENN — og að lokum —
skal á það minnt, í sambandi við
þennan stað, að brúin, sem fyrir
huguð er á framhlið sundhallar
innar nýju, má með engu móti
gleymast, þegar gengið verður
endanlega frá ytra borði þeirrar
byggingar, sem vonandi verður á
næsta sumri. Þessi brú verður
ekki aðeins prýði á þessum stað
og kemur að góðu haldi sem
skyggnispallur yfir allan garðinn
skógarlundana og tjamirnar, sem
væntanlega eiga eftir að prýða
allt Laugarskarðið, heldur er hún
og — og ef til vill fyrst og fremst
— nauðsynleg og aðkallandi sam-
göngubót fyrir alia þá mörgu
bæjarbúa — fyrst og fremst þó
skólafólk — sem daglega — og oft
á dag — á leið milli Norður
brekkna og Suðurbrekkna —
styttir talsvert leiðina, og getur
auk þess og þó raunar fyrst og
fremst foríjað mörgum slæmum
skrokkskjóðnum, leiðum og
mörgum byltum, sem menn hljóta
annars daglega að vetrarlagi, þeg
ar þeir eru að klöngrast hina
hálu, erfiðu — og mér liggur við
að segja — stórhættulegu leið
hálkum og ófærð um tröppurnar
og stíflugarðinn, sem nú er aðal-
samgönguleiðin milli þessara
bæjarhluta.
nylonsokkana sína? Þegar nylonsokkarnir komu
fyrst á markaðinn, þótti það sjálfsögð varúðarregla,
að klæða sig ekki í þá nema hafa hanzka á höndun-
um. Flestar konur skoluðu líka sokkana að aflok-
inni notkun, á hverju kvöldi, og þurrkuðu þá með
jví að leggja þá varlega á handklæði. Með þessari
umhyggju entust sokkarnir vel. En nú í dag, þegar
nylonsokkar eru ekki sjaldgæfur lúxus lengur, vilja
Dessar varrúðarreglur gleymast. Og útkoman er
minni ending og meiri útgjöld. Þar ofan á bætist svo
að konurnar krefjast sífellt fínni sokka. Fyrstu
nylonsokkarnir, sem hingað komu, voru 40 dernier
að fínleika. í dag fást sokkar, sem eru allt niður í 15
dernier. Sterkari sokkarnir fást enn, en flestar
9
konur kaupa nú fíngerðari tegundirnar og búist við
að þær endist jafnlengi. Konurhar ættu líka að at-
huga, að ef þær vilja fá endingargóða sokka, þui'fa
þæi: ,að athuga að hæll og tá séu styrktir, sem er
líka á mörgum tegundum.
Aðalatriðið er þó: allir nylonsokkar þarfnast mjög
gætilegrar meðferðar, bæði fínní .og grófgerðari
tegundirnar.
Þarinig eru ummæli þessa danska sérfræðings, og
má kannske eitthvað af þeim læra.
GLUGGAPLÖNTURNAR A VORIN.
Nú er að konia líf í plönturnar í glugganum. Þær
eru að vakna af vetrardvala, fyrstu merki vaxtar og
þróttar koma í ljós. En þessu fylgir, að meira þarf
að sinna þeim en áður. Nú er bezt að klippa þær
plöntur, sem þarf að klippa, svo sem hengiplöntur,
sem hafa tilhneigingu til þess að verða of langar og
renglulegar. Nú þarf að vökva oftar en áður. En
ekki má umpotta þær plöntur, sem þegar eru farnar
að vaxa, eða eru með knúppum. Þeim á að gefa of-
urlítinn áburð til viðbótar, en hefja umpottunina á
hinum.
Sennilegt er, að einhverjar af gluggaplöntunum
séu með dauðamarki eftir veturinn. Skynsainleg-
ast er að gera engar tilraunir til þess að lækna
veika plöntu. I cinstaka tilfelli getur lækningin
tekist,. en oftast verður cigi að síður að fleygja
plöntunni. Og því þá að skcmma fallegan glugga
með dauðalcgri plöntu?
Ef þér viljið eigi að síður reyna að forða plönt-
xinni frá öskudallinum, þá skuluð þér gæta þess
vel að reyna ekki að lækna hana með áburðar-
gjöf. Það er útbreiddur misskilningur að hægt sé
að lækna veika gluggaplöntu með mikilli áburðar
gjöf. Ekki gefið þér barni yðar feitt kjöt er það
liggur með hita og hálsbólgu. Bezt er að taka efsta
moldarlagið og setja nýja mold í staðinn. Það ger-
ir gagn — stundum.
Annars er umpottunin nauðsynleg endumæring
fyrir plönturnar. Minnist þess, að blómsturpotturinn
takmarkar tækifæri jurtarótanna að ná í næringu
með eðlilegum hætti. Bezt er taka varlega stöngul-
inn, rétt við moldina, snúa síðan pottinum við og
berja pottröndinni í borðröndina, þá kemur moldin
og ræturnar í hendina án skemmda. Ef rætumar eru
orðnar svo stórar, að þæ rfylla pottinn ,er sjálfsagt
að setja plöntuna í ofurlítið stærri pott aftur. Ann-
ars má gjarnan nota sama pottinn aftur. Það er ekki
(Framhald á 11. síðu).