Dagur - 28.05.1952, Blaðsíða 2

2
D A GUR
Miðvikudaginn 28. maí 1952
Söngför Geysis
Dagskrármál landbúnaðarins:
Niðursetning kartaflna
(Framhald af 1. síðu).
hressandi hreinan, þróttmikinn
og heilbrigðan söng er sjaldgæft
að heyra. Geysir er mjög vel
skipaður, og hin afburða mikla
hljómfylling þegar í upphafi í
„Ja, vi elsker“, spáði óðar góðu.
Síðan sannaði kórinn það greini-
lega í fjölda sönglaga, hve dásam-
legur karlakórssöngur getur ver-
ið. Vissulega veldur þar nokkru,
að söngskráin var skipuð lögum,
sem öll voru vígð tærri, klassiskri
söngmennt. Þetta voru sönglög
með hreinum línum og eðlilegri
hrynjandi og sérkennandi fyrir
það, sem við fengum að heyra
eftir íslenzk tónskáld. — — —
Syrpa dr. Urbancic var glæsilegt
upphaf sjálfrar söngskrárinnar,
falleg þjóðlög, samansett af
smekkvísi og kunnáttu.---------
Samhljómur kórsins er fylling-
arríkur og hlýr og þrunginn lyft-
ing pex-sónulega sérkennilegra
i-adda. Og eggjandi stjórn söng-
stjórans getur blátt áfram skapað
hrein og stei-k söngvagos. — Eitt
dæmi þess var t. d. niðui’lagið á
„Glad sásom fágeln“ eftir prins
Gustaf, og hið hrífandi „Vorið
kemur“ eftir Petschke, sem bæði
vai'ð einnig að endui'taka. í „Eg
bið að heilsa“ eftir Inga Lárusson
var einsöngvari hinn geðþekki
tenór-barýton Kristinn Þor-
steinsson. Féll einsöngur og kór
mjög vel saman í þessu látlausa
og tilfinninganæma lagi.
Yfii-leitt virðist sem íslenzk
tónskáld séu ekkert smeyk við að
syngja frjálst og frítt út úr eigin
hjarta. Hér vai’ð því raunveru-
lega ekki vart neinnar gei-vi-
mennsku, heldur lifandi og lífi
gæddra tórxa. ,„Gröfin“ oftir, Sig-
fús Einarsson var'hrííandi ásæk-
in, og bæði hér og einnig í
„Förumannaflokkar þeysa“ eftir
Karl Ó. Runólfsson varð maður
gleðilega hrifinn af beinlínis æv-
intýralegum bassahljómum! Hin
blíða og friðsæla draumúð í
„Nótt“ Sigfúsar Einarssonar var
sannarleg kveðja frá gullöld
vorra eigin kai-lakóra!
„Þér landnemar“ eftir Sigurð
Þói-ðarson er afbx-agðs gott kór-
lag.-----Kórinn söng spretthart
og létt Schumann’s Sígaunalíf, en
Pílagrímakór Wagners heppnað-
ist ekki fyllilega.----
Vorþing Umdæmisstúku Norð-
urlands var haldið á Akureyri
dagana 17. og 18. maí síðastl.
Á þinginu mættu 20 fulltrúar
og auk þess allmargir aði'ir
templarar. Eiríkur Sigurðsson,
umdæmistemplar gaf skýrslu um
störf framkvæmdanefndar á
liðnu ári. Félagafjöldi Reglunnar
í umdæminu var svipaður og síð-
aðstliðið ár, eða 688 félagar í 6
undii’stúkna og 1755 ungtempl-
arar í 14 barnastúkum. Á árinu
hafði regluboði Stórstúkunnar,
Halldór Ki-istjánsson, ferðast um
Eyjafjörð, Skagafjörð og Húna-
vatnssýslu og heimsótt stúkur og
flutt erindi. Stofnaði hann nýja
stúku í Ólafsfirði, stúkuna Norð-
ui-ljósið ni’. 270 með 24 félögum,
nú telur stúkan 35 félaga. Um-
boðsmaður stúkxmnar er Peti-ea
A. Jóhannsdóttir, en æðstitempl-
ar Halldór Guðmundsson.
Þá gekkst framkvæmdanefnd-
in fyrir almennum útbreiðslu-
fundi á Akureyri og flutti séra
Jakob Jónsson framsöguei’indi.
Þá heimsótti framkvæmdanefnd-
in tvær barnastúkur við Eyja-
fjörð, á Dalvík og Hjalteyri. í
Ignimundur Árnason er sér-
stökum og sérkennilegum hæfi-
leikupi gæddur söngstjóri. Hann
hefur éinbeíttan vilja og getur
líka beitt honum,- svo -’að kóf 'hans
nær fram til ótrúlegra afreka.
Hvenær hefur t. d. jafn tiltölulega
lítill kóf riáð annari’i eins kraft-
fyllingu og glæsimennsku í Fri-
murej-jogen? Hann Héfur einnig
öruggan smekk og þroskaðan
skilning á söngrænum fyrirbrigð-
um. Hann kann því þá list að fara
sér gætilega og bíða þess að áhrif
in „sökkvi til botns“, áður en
hann heldur áfi’am. Sönghi’aði
hans ■ í ■ „Glad ;sásom fágeln“ er
nokkuð rólegri heldur en við höf-
um átt að venjast ,en einmitt með
því náði hann líka hinum ein-
stæðu loka-áhrifum söngsins. —
Árni Ingimundarson er duglegur
og nákvæmur'undii’leikari-----“
Aðsókn var góð og mikil hrifn-
ing, blóm og ræður eftir á o. 5.
frv."" ' "
ErlingWisth
(í „Adresseavisen"). (Stytt.)
Ölaf Aúsgaard, umsjónai’maðuv
skólamála í Þrándheimi, segir m.
a. í bréfi hingað á þessa leið:
„Eg verð að skrifa þér í dag,
meðan enn ei’u frísk og ómáð
áhrifin af þeim viðbui’ði að hitta
„Geysi“ og heyra söng þeirra.
Þeir komu hingað í gær og lögðu
óðar borgina undir sig. Fyrst
héldum við þeim ofurlitla veizlu í
hinum gamla Ei-kibispusgai’ði, og:
þai-„ þauð Hövik, ræðismaður ís-
lands, þá velkomna fyrir hönd-
bæjáTsf jórnáf. — “Vfð höfúm ver-
ið dálítið kvíðandi yfir því, ap
tímia^ myjidi ?©Þ tj| -yR| ^a^ast
óhepþilegúF 'svona íétt efth' 17.
maí, ,og svo var fagui’t vorveður
þessá dagana. — En húsfyllir varð
um kvöldið, og hljómleikarnir, —
já, þeir voru sannai-legur við-
burður!;Eg,.hef ajdrei heyrt jafn
hljómþrunginn kai-lakórssöng! —
Vér Þrændir erum venjulegá
fremur seinteknir og erum tregSr
til að láta uppi hrifni vora og til-
finningar. En í gær var öllu slíkú
rutt úr vegi, og allar hömlui’
í’ofnaf. Eintóm hömlulaús hrifni!
--------Eg sendi þér úrklipping
úr einu morgunblaðanna, svo að
þú getir sjálfur séð þetta“.----
vetur starfaði á Akureyri upplýs-
inga- og hjálparstöð vegna
di’ykkjusjúkra manna. Átti fram-
kvæmdanefndin frumkvæði að
henni, en baúð áfengisvarna-
nefnd bæjarins að vera aðili að
starfinu. Stöðin var opin á föstu-
dögum frá kl. 5—7 frá 30. nóv.
fi-am í miðjan marz. Stöð-
inni stjói-naði 3. manna nefnd.
Frá ymdæmisstúkunni: Hannes
J. Magnússon og Ólafur Daníels-
son, en frá áfengisvarnanefnd:
Guðmundur Karl Pétursson. —
Aðsó'kriVái’ Trémúr Iftil, þó gengu
nokkrir menn.í Regluna fyrir at-
beina nefndarinnar og nokki’ir
fengu læknishjálp.
Þá sá’ nefndlri ’um' útgáfu eins
tölublaðs af blaðinú „Reginn“ og
dreifði .því út um umdæmið.
1 framkvæmdanefnd hlutu
kosningu: U. templar Eiríkur
Sigurðsson. — U. kanslai’i Hann-
es J. Magriússön. — U. vai'a-
templar' Kristín Jónasdóttir. —~
U. ritari Jón J. .Þórsteinsson. —
U. gjgldkeri . Ólafur, Daníelsson.
— U. gæzlumaður unglingastarfs
Bjarni Halldórsson. — U. gæzlu-
maður Andrés Hafliðason. —
Sjómannadagurinn
verður 8. júní n. k.
Vegna hvítasunnuhátíðarinnar
verður hátíðahöldum Sjómanna-
dagsins í ár frestað um eina viku,
og fara þau því fram 8. júní n.k.
Munu hátíðahöldin fara fram í
líku formi og undanfai’in ár:
kappróður, sjómannamessa, björg
unarsund, stakkasund o. fl.
Ágóða dagsins vex-ður varið til
byggingar björgxmarskips fyrir
Noi’ðlendingafjói’ðung. Er þess að
vænta, að það mál leysist innan
mjög langs tíma, því að nú hefur
hinn góðkunni skipasm. Gunnar
Jónsson hér á Akureyi-i. nær því
lokið við að teikna skipið, en eins
og kunnugt er, hefur Skipa-
smíðastöð KEA lofað að gefa
teikninguna, og er það höfðing-
leg gjöf.
Þeir, sem ætla að taka þátt í
íþróttum Sjómannadagsins, eru
beðnir að láta einhvern úr Sjó-
mannadagsráði vita sem fyrst um
þátttöku sína, en Sjómannadags-
rá ðskipa nú: Frá Skipstjói’afélagi
Norðlendinga Aðalsteinn Magn-
ússon, Bjarni Vilmundarson og
Ottó Snæbjörnsson. Frá Sjó-
mannafélagi Akureyrar Lórenz
Halldórsson, Yngvi Árnason og
Aðalsteinn Einai-sson. Frá Vél-
stjói’afélaginu Jón M. Árnason,
Njáll Bjarnason og Eggert Ólafs-
son, en í forföllum hans Kristján
Kristjánsson.
•' ■ ’ ’ Stí •
Gunnar Salomonsson
sýnir listir sýnar og
villist af vegi
Kraftajötuninn Gumiar Salo-
monsson hefur að undanförnu
sýnt listir sínar í Nýja-Bíó hér í
bæ og hefur haft húsfylli. Á
sunnudagskvöldið lyfti hann litl-
um enskum bíl með 4 farþegum á
torginu úti fyrir bíó og horfði
múgur manns á þessa aflraun og
klappaði kappanum lof í lófa. Á
mánudagskvöldið hafði Gunnar
afli-aunasýningu í Dalvík og lagði
af stað heim á leið í bíl sínum
undir nóttina. Veður var slæmt
og versnandi og skyggni lélegt.
Láðist ökumanninum að beygja
til vinstri hjá Árgerði og ók í þess
stað fi’am í botn á Svai’faðai’dal.
Bíllinn komst þó um síðir á þjóð-
veginn til Akureyrar, en ferða-
fólkið varð að ganga af honum
biluðum hjá Rauðuvík og fá
annan farkost til Akureyrar.
U. fræðslustjóri Halldór Frið-
jónsson. — U. kapelán Stefán Ág.
Kristjánsson. — U. fregnritari
Kristján Róbei’tsson. — Fyrrv.
U. templar Jóhann Þorvaldsson.
Mælt var með Brynleifi Tobi-
assyni sem umboðsmanni stór-
templars. Fullti’úar á stórstúku-
þing voru kosnir: Eiríkur Sig-
urðsson og Halldór Friðjónsson.
Á þinginu voi-u samþykktar
ýmsar tillögur og ályktanir, er
verða birtar hér síðar.
ViTiibandsúr
tapaðist íyrra sunnud. neð-
arlega á Oddeyri. Finnandi
geri góðfúslega aðvart í
síma 1630.
Útlit er nú fyrir, að garðavinna
sé í þann mund að hefjast hér
norðanlands, a. m. k. í þeim
byggðarlögum, þar sem ekki kom
mikill snjór eftir sumarmálin.
Hér á Akureyri hafa nokkrir
■<egar byrjað að setja niður kar-
töflur, en víða er frost í görðum
ennþá. Er því tæplega að vænta
að kartöfluniðursetning hefjist
fyrr en síðari hluta vikunnar.
Þótt ekki sé hægt»að segja, að
vc-I vori, þá má te’ja að viðun-
andi sé, ef kartöflur eru komnar
í mold um næstu mánaðamót, en
svo mun þó tæplega verða að
xessu sinni úr því að tíð var svo
köld fyrri hluta þessa mánaðar.
Þótt ekki sé búið að setja kar-
töflur í gax-ðana má telja að kar-
töfluræktin sé komin í fullan
gang, því að allir þeir, sem hafa
ætlað sér að setja þær til spírun-
ar, en spírunin er fyrsti þáttur
kai’töfluræktai'innar og ekki sá
xýðingarminnsti hjá okkur fs-
lendingum, sem aldrei höfum
lengra sumar en 5 mánuði og
stundum ekki nema 4 eða jafnvel
nn styttri tíma. Með spíruninni
lengjum við vaxtartíma kax-töfl-
unnar a. m. k. um 2—3 vikur. f
löndum, þar sem veðrátta er mild
ari og sumurin lengri, hagnýta
kartöfluræktendur sér ekki þenn
an möguleika kai’taflnanna. Kar-
töflur geta byi-jað vöxt í húsum
inni, aðeins ef hitinn er aukinn
fi'á því sem er í góðum kartöflu-
geymslum að vetrinum. í Dan-
mörk eru kartöflur settar niður
yfii’leitt fyrri hluta aprílmánaðar
óg þá óspú’aðar. r »»,v
Hér á landi hafa ekki' 'výerið •
gerðar margar tilraunir með að
setja niður spíraðár og óspíraðar
kartöflur, því að segja má að öll-
um sé fullkomlega ljóst hver vinn
ingur er að innispírun. Árin 1905
—1907 vár gerð tilraun hér í
Gróðrarstöðinni með að setja
niður spíi’aða rog óspíraðar kar-
töflur. Voi’u uppskerutölur og
hlutföll þessi í hkg/ha:
1905 1906 Meðalt. Hlutf.
Spírað 237.5 173.4 28.9 146.6 100
Óspír. 161.5 102.9 23.0 95.8 65
Munurinn á spírúðu og óspír-
uðu er mjög mikill og yfirleitt má
segja að óspírað eða lítið spírað
útsæði gefur mikið minni upp-
skei’u í öllu venjulegu árferði
nema þá í heitu landi.
Hæfileg lengd á spírum er 2—
Reynsla undanfarinna ára hef-
ur sannað, að mikill áhugi er hjá
bæjai-búum með að í’ækta þessa
nytjajurt til heimilisnota, enda
fer þeim alltaf fjölgandi, sem um
gai’ðland biðja, og það land, sem
undir þessa ræktun er no'tað, fer
vaxandi ár frá ári, og er nú svo
komið, að nú er ekki hægt að
stækka garðlandið til muna hér í
nágrenni bæjarins og ber því
brýna nauðsyn til að halda við
því landi, sem við nú höfum, svo
að ekki þui’fi að leggja það niður
sökum vanhii’ðu og illgresis.
Undanfai’in sumur hefur því ráði
verið beitt, að aðvai’a fólk um að
hreinsa illgresið úr görðunum,
og það ítrekað hvað eftir annað,
en því miður hefur sú aðferð ekki
borið tilætlaðan árangur, svo að
nú verður að grípa til þess ráðs,
að láta hreinsa illgi-esið úr
görðum þeírra manna, sem ekki
gera það sjálfir, 'að uridangeng-
inni aðvörun í gegnum blöð bæj-
arins, á kostnaðgai’ðleigjandaeins
og samningur sá, sem er aftan á
4 cm. og bezt að spírunin eigi sér
stað í góði’i birtu.
Árin 1905—1908 voru gerðar
tilraunir hér með mismunandi
sáðdýpi á kartöflum. Reynd voru
3 mismunandi sáðdýpi: 2, 3 og 4
þumlungar. Meðal uppskei’a fjög-
ui-ra ára vai’ð þessi í hkg/ha:
2 þumlungar gáfu 69.6
3 þumlungar gáfu 97.3
4 þumlungar gáfu 102.4
Þessi tili-aun bendir ótvírætt á
að minna sáðdýpi en 3 tommur
sé ekki heppilegt. Þar sem ill-
gresisherfi eru notuð við arfa-
eyðingu áður en kartöflurnar
koma upp, er ekki í-áðlegt að
setja grynnra en 4 tommur.því að
öðrum kosti getur hei’fið rifið
kartöflurnar upp eða losað þær
og dregið út úr röðinni.
Á árunum 1943—1947 voru
gerðar tilraunir hér í Tili’auna-
stöðinni með mismunandi bil
milli kartaflná í í’öðinni, bæði
bæði rauðar ísl. og gullauga. Bil
milli raða var haft 60 cm., en á
milli kai’taflnanna í í'öðinni 33
cm. og 23 cm. eða 3 og 4 kartöflur
á lengdarmeter í röð. Árangur
þessax’a tilrauna vax'ð sá, að lítill
munur var á því, hvort hafðar
voru 3 eða 4 kartöflur á meter-
inn. Þó gáfu 4 kartöflur á meter
aðeins meiri uppskei’u, en tæp-
lega mun ástæða til að setja þétt-
ara en 3 kartöflur á hvern lengd-
ai-meter í röð.
Stóru kartöflurnar gáfu und-
antekningai-lítið . • nokkru meiri
uppskeru, er nam 10—20 tunnum
af hektara, en Jef settar voi;u 2
smáai’ Saman- Ivaiíð -úpþskéraá
álíka inikil og-hjá- stóru kai’töfl-
unuhm. Smáar kartöflur geta því
komi’ð að fullum notum, ef þser
eru heilbrigðar, með því að setjia
þær tvær og tvær saman og það
vii'ðist engin frágangssök að nota
þannig til útsæðis allt að 25 gr.
kartöflur, og þegar léleg er upp-
skera er engin ástaaða til annars
en að geyma smælkið til útsæðis
og nota það eitl og eitt ái’, en
hæpinn ræktunarmáti mun það
vera, að nota aldrei annað en
smælki til útsæðis.
Ef setja þarf niður mjög stórt
útsæði, t. d. 100 gr. kartöflur eða
meii’a, má skera þær í 2 eða jafn-
vel 3 hluta og þannig di’ýgja út-
sæðið, en að öði’u leyti er enginn
vinningur að því að kljúfa útsæð-
ið. Á. J.
kvittunum þeim, sem menn und-
irski’ifa er þeir fá garðlandið
leigt, ber með sér.
En til þess að gera illgresiseyð-
inguna létta er nauðsynlegt að
hafa bil á milli kartöflui’aðanna,
ekki minna en 50 cm., helzt 60
cm., og á milli kartaflanna í röð-
inni 25 cm., þannig er auðvelt og
fljótlegt að komast að því að
hreinsa allt illgresi í burtu, og
lítil eða engin hætta á að kar-
töflugi’asið bíði tjón af. Breið
beð, settum mörgum og þéttum
í'öðum, er aftur ógemingur að
hreinsa, og mikil hætta á
skemmdum við hii’ðinguna. Oll
illgi-esiseyðing er lítið verk, ef
byrjað er nógu snemma á henni,
og ef þess er gætt að arfinn nái
ekki til að mynda samfelld teppi í
göi’ðunum, eg vil því benda fólki
á að nota sínar kvöldstundir til
að hreinsa gai’ða sína, og taka það
í Vákt nógu snemma.
Akureyri, 26. maí 1952.
Finnur Árnason.
688 félagar í góðtemplarasfúk-
unurn á Norðurlandi
Orðsending frá garðyrkjuráðunaut
til kartöfluræktenda á Akureyri