Dagur - 21.01.1953, Blaðsíða 6

s
D A G U R
Miðvikudaginn 21. janúar 1953
Hólmfríður Biö
frá Litla-Garði
Nokkur minningarorð
Það hefur dregizt lengur en góðu
hófi gegnir, að getið væri ú prenti
einnar a£ þeirn konum, er látizt
hafa hér á Akureyri á liðnu ári.
En það er sú aldurhnigna ekkja,
er nefird er liér að ofan.
Hólmfríður Björnsdóttir var
fædd að Forsæhtdal í Húnavatns-
sýslu 6. janúar 1856. Hún var ekki
fædd í hjónabandi. Var faðir henn-
ar Bjiirn, er lqngi bjó í Hnausakoti
:í Miðfirði, og getið er að nokkru
i hinni fágætu bók Páls Kolka,
Föðurtún, — Olafssonar. á Alfgeirs-
völium í Skagafirði, Björnssonar.
En kona Óhtfs og móðir Björns var
Sigríður Hinriksckjttir frá Tungu-
hálsi, er var fiiðursystir Jóns Hin-
rikssonar skálds á Helluvaði. —
Móðir Hólmfríðar var Ragnheiður
Guðmundsdóttir, bónda á Steins-
stöðum í Tungusveit, Jónssonar,
og konu hans, Sigríðar Arnadóttur
frá Skatastöðum. — Dvaldist Hólm-
fríður fyrstu uppvaxtarár sín á
Steinsstiiðum hjá þessum móðurfor-
eldrum sínum, og mun hafa notið
þar ástríkis og umönnunar.
Eftir það ólst Hólmfríður upp í
vistum með rnóður sinni á ýmsum
bæjum í Skagaftrði, þar á meðal í
Flatatungu, hjá merkisbóndanum
Þorkeli I’álssyni og Ingibjörgu
Gisladóttur, kontt hans. En er
Hólmfríður var 17 eða 18 ára,
fluttist hún með móður sinni að
Bægisá í Öxnadal til hinna al-
kunnu hjóna, séra Arnljóts Ólafs-
sonar og Hólmfríðar Þorsteins-
dóttur. Þar munu þær mæðgur
hafa dvalið um þriggja ára skeið,
en fluttust þaðan að Munkaþverá
til merkishjónanna Jóns hreppstj.
Jónssonar og Þóreyjar Guðlaugs-
dóttur. Eftir fárra ára dvöl þar
voru Jtær skamman tíma á Varð-
gjá, en fluttust Jtaðan austur að
Halldórsstöðum í Bárðardal 1883,
til Jóns Þorkelssonar frá Víðikeri,
er þar bjó. þá, bróður Jóhanns dóm-
kirkjuprests, — og konu hans, Jó-
hönnu Sigursturludóttur. Þá var á
vist með Jóui Þorkelssyni, Magnús
Jónasson, ættaður frá Grjótárgerði
:t Bárðardal. Felldtt Jtau Hólmfríður
hugi saman og giftust 1886 eða um
það bil. FJuttu Jtau það ár að ís-
lióli, syðsta bæ í Bárðardal, en hófti
þar svo búskap með litlum efnum
vorið 1887 og bjuggu Jtar í tvö ár.
— I'rá íshóli flttttu Jtau síðan til
Eyjafjarðar vorið 1889 og dvöldu
þar á ýmsum bæjum í ttágrenni Ak-
ureyrar við lítinn búsþap og lítil
efni, unz þau fluttu að Galtalæk
við Akttreyri 1917, en þaðan að
Litla-parði 1923 til Guðnýjar dótt-
ur sinnar, cr Jtá var gift Jóni prent-
ara Bencdiktssyni, og lifðu þau hjá
þeim í friðsælli elli til ævjloka. —
Hólmfríður andaðist 28. júní f. á.,
96 ára að aldri, og var hún þá
orðin ekkja fyrir nokkrum árunt.
Þá er rakinn að nokkru hinn
staðlegi ferill Fíólmfriðar. Það fær
ekki dulizt, að l|ún helitr þorið
gæfu tjl að dvelja á góðum heirn-
ihtm og hjá góðu fólki þau árin, er
hún heíur mótazt mest. Hlaut það
að orka mikltt um árangur uppeídis
hennar, er hún var frá náttúrunnar
hendi góðum gáfum gædd og átti að
fagna andlegri og líkamlegri lteil-
brigði. Enda var lnin fágæt kona í
allri framgöngu: mikil á velli, fríð
sýnum og mikilúðleg, og bar svipttr
hennar með scr bæði festu og skíir-
ungsskap. Hún var kona greiðasöm
og gjafmild, er hún hafði af ein-
hverju að taka, og hin bezta móðir
og amma börnum sínum og barna-
börnum. Minnug var hún vel fram
á síðustu ár, fróð og frásagnagóð,
og getur sá um það borið, er þessar
línur ritar, Jtótt hann kynntist
hepnj niinna og skemur cn ykyldi.
Magnús, maður Ilólmfríðar ,var
fæddur á Gili í Öxnadal 5. júlí
1859. Þar bjó Jónas faðir hans um
hríð, 'en hann var sonur Kristjáns
bónda í Gfjótárgerði í Bárðardal,
Jónssonar. Kristján var þyí bróðir
Guðrúnar Jónsdóttur á Bjarnar-
stöðurn, konu merkisbóndans Hall-
dórs Þorgrímssonar,. sem {xtr bjó
lengi við mikinn orðstír. Hefúr því
Magnús verið all-náinn að frænd-
semi Valgerði Jónsdóttur, konu
Þórhalls biskups, og einnig þqim
systkinum, Jórií Marteinssyni, óðals-
bónda á Bjarnarstöðum, er lilir þar
enn í hárri elfi, — og frú Jvrist-
björgu Marteinsdóttur í Yztafelli,
konu Sigurðar ráðherra Jónssonar.
Magnús var vel á sig komintt,
harðskarpur og fylginn sér, karl-
menni að burðum og stilltur i
„Dáinn, horfinn, harmafrcgn.“
Þegar bjarmann af þriðja degi
hins nýja árs bar við hTmin, barst
helfregn hans, þung, sár og óvænt.
Engan hafði órað fyrir að örlaga-
dómurinn fclli á Jrann veg, yrði
svo ómildur. Og nú beina Fnjósk-
dælingar og aðrir, sem til Jjekkja,
hugum harmi þrungnum heim áð
Brúnagerði, þar sem vagga hans
stóð, Jtar sem hann lék bernskuleik-
ina í hópi glaðra systkina, [tar sem
ltann gekk svo mörg spor Jjroska-
áranna og þar sent hann háði sína
síðustu baráttu, — og minningarn-
ar streyma fratn, þessi leiftur frá
liðtium tíma, ljúf pg björt. Hér er
góðs samferðamanns að sakria, —
manns, sem heill stafaði af, livar
sem hann fór. Þjóðfélaginu er tap
í missi slíks þegns, og í hóp ástvina
og ættmenna hefur verið höggvið
vandfyllt skarð.
Halldór Davíðsson var fæddur í
Brúnagerði í Fnjóskadal hinn 5.
apríl 1902. Var hann Jjví aðeins 51
árs að aldri. Foreldrar hans voru
hjónin Davíð Jónatansson. (frá
Reykjum og Guðrún Flalldórs-
dóttir frá Jódísarstiiðum í Evja-
firði. Áttti ættstofnar hans sér Jjví
rætttr bæði í Jtingeyskri og eyfirzkri
mold. — Þau Davíð og Guðrún
bjuggu i Brúnagerði allan sinn bú-
skap og skiluðtt þjóðfélagintt hópi
mannvænlegra barna.
Saga Jreirra er saga hjóna, sem á
vori lífsins gengu fagnandi út í
starfið og baráttuna, — sem bjuggti,
eins og þá var svo algengt, lengi
fram eftir, við rýran kost hins dag-
lega brauðs — í lélegum híbýlum,
á lítt ræktaðri jörð, en voru samt
alltaí bjartsýn og itrugg og sáu, er
stundir liðu, fyrir aukna getu til
framkvæmda, og áhrif hins nýja
tíma, jörðina sína fríkka og batna
með hverju árinu, sem leið, bygg-
ingar rísa og hag sinn blójngast —
og nutu loks kviildkyrrðaritinar í
hlýju skjóli barna sinna, unz Jtau
vpru kölluð heim að loknu löngu
og trúu dagsverki.
Systkinin í Brúnagerði ólust upp
við það, áð litið væri á vinnuiia sein
blessun, og hóf og regla rikti á iill-
um sviðutn. Mun það hafa haft á
þau rík áhrif og mótað skapgerð
Jteirra og framkomu á margan hátt.
Halldór Dayíðssori bar því skýrt
vitni alla ævi, að hann hafði í for-
eldra ltúsum hlotið slíkt vegarnesti.
Menntunar naut hann engrar, fram
yfir Jtá fræðslu, sem þá var venja
að veita til fullnaðarprófs undir
fermingu, og var hún vissulega fá-
brotnari en sú menntun, sem ung-
mennum nútímans er látin í té.
skapi. Voru samfarir Jjeirra Hólm-
fríðar hinar beztu, og fylgdust Jsau
vel að, þrátt fyrir sífellda fátækt og.
márgt andstreymi á fyrri árum. —
Magnús andaðist á Akureyri 12.
september 1942.
Börn Magnúsar og Hólmfriðar
voru sem liér segir:
1. Svava Magnúsdóttir. Bjó með
Sveini Helgasyni.
2. Stefán Magnússon. Dó mið-
aldra, ógiftur og barnlaus.
3. Karl Magnússon, verkam. á
Akureyri og Siglufirði. Átti Önnu
Friðriksdóttur smiðs á Akureyri,
Sigurðssonar. — Þeir Stefán og Karl
voru báðir ramrnir að afli og verk-
rnenn með afbrigðum.
4. Guðný Magnúsdóttir, áður-
nefnd, kona Jóns Benediktssonar,
prentara og rithöfundar á Akureyri.
5. Alma Klara Magnúsdóttir, gift
Aðalgeir verkamanni á Akureyri,
Kristjánssyni, úr Þingeyjarsýslu,
Þorsteinssonar.
En hann bætti ofan á undirstöðu
þeirrar fræðslu, sem hann hlaut í
æsku, með [jeim árangri, að hann
bar hið bezta skyn á marga hluti’og
varð svo vel að sér á sviði verklegr-
ar menntar, að hánn var viðttr-
kenndur sent sérstaklega fjiilhæfur,
smekkvís og hagsýnn starfsmáður
og var löngttm mikið sótzt eftir lið-
veizlu hans. — Lífið sjálft, með sín-
um margvíslegu litbrigðum ljóss og
skugga, reyndist Halldóri sá holli
skóli, er skapaði ríkan skilning og
raunverulegan þroska. Og nú, er
hann hverfttr frá prófborði þessa
skóla, er einkunn hans með þeim
hæfti, að hún veitir fyllstu sæind.
Ungur að árum gjörðist Halldór
Davíðsson starfsmaður á búi þeirra’
Fjósatunguhjóna, Ingólfs Bjarnar-
sonar aljringismanns og Guðbjarg-
ar Guðmundsdóttur. Fundu þau
þrátt, að hann skipaði vel sæti sitt
og varð hann jteitn kær og hand-
genginn. Eftir andlát Ingólfs Bjarn-
arsonar árið 1936 var Halldór á-
fram í Fjósatungu til ársins 1943,
en tveim árum síðar brá Guðbjörg
Guðmundsdóttir búi og fluttist ;í-
samt börnum sínum vestur að Hól-
unj í Hjaltadal.
Um 18 ára skeið.var Halldór
starfandi í Fjósatungu. Það var
gott að njóta í svo langan tíma
þjónustu Jjess manns, sem var svo
heill í hlutverki sínu, að á betra
yarð ekki kosið, — manns, er vann
hvert verk, er honum var falið, með
[aeirri alúð og trúmennsku, að frá-
bært var. Encla munu þau Fjósa-
tunguhjón vel hafa kunnað að meta
það, hve ágætum liðsmanni þau
áttu á að skipa Jrar sem Halldór
yar, og hve gott var að njóta hans
á heimilinu, [>egar litið var á skap-
gerð hans og hugarfar. Flann var
alltaf sá sami. H°num var óhætt að
treysta. Um J>að vitnuðu Jressi orð
Ingólfs Bjarnarsonar, sem hann
mælti eitt sintt: ,,Þegar Halldór
minn er hjá mér, þá er nú allt
svo gott.“ Þessi eina, óbrotna setn-
jng sagði meira en löng lofræða.
Hún var heiðursgjöf lijartahjýs htis-
þónda til Jress manns, sem átti allt
traust hajts, fyrjr það að hafa um
langt árabil tekið þátt í lífi og
starfi fjölskyldunnar, í gegnum
blítt og strítt, með )>eim hætti, að
aldrei bar skugga á manndyggð
hans.
Öll þau ár, sem Halldór dvald-
ist í Fjósatungu, talcli liann. sér
hejmili í Brúnagerði hjá foreldrum
sínum og systkinum, og átti við [>att
fjölmarga samfundi og fylgdist ná-
kvæmlega með störfum þeirra,
framkvæmdttm og baráttu. Hann
var alltaf hinn hlýi og gctði sonur
og bróðir, og jörðin, sem geymir
bernskuspor lians, átti i honum rík
ítök. Henni var hann tengdur
traustum böndum. Brúnagerði var
heimili ltans alla stund, þótt atvik-
in höguðu því svo, að hann gæti
sjaldnast dvalið J>ar og orka hans
eyddist í Jjágtt annarrar moldar og
þjönusta hans væri Jtráfalt látin
vandalausum mönnum í té.
Þegar Halldór fór frá Fjósatungu
var hann einn vetur starfandi á
Hólum í Hjaltadal, en hvarf svo
aftur' lieim í dalinn sinn og var
heima í Brúnagerði til vors 1947,
að Jtau systkinin brugðu búi að for-
eldrum sínum látnum. Eftir J>að
vann Halldór hjá ýmum hin fjctl-
þættustu og sundurleitustu störf,
en var lengst af í dalnum, að und-
anskildum einttm vetri, er hann
yar í Vestmannaeyjum. Svo margir
sóttust eftir vinnu hans á þessum
árum, að liann hafði stundum varla
við að svara Jseim beiðnum, sem
honurn bárust. Menn leituðu svo
fast eftir liðveizlu hans vegna [>ess,
hversu farsæll og fjölhæfur starfs-
maður hann var, en líka af Jtví, að
Skapgerð hans og eðlisfar var með
J>eim ltætti, að hiri mesta heimilis-
bót var að honum, hvar sem hann
dvaldist. Reynslan sýndi, að þeir,
sem einu sinni höfðu notið verka
hans og félagsskapar, óskuðu eftir
því aftur og aftur, og vildu hafa
hann sem lengst á heimili sínu.
Þó að Halldór hefði sjaldnast
nokkra fasta vinnu á þessum árum
og færi Jjví víða um, eftir því sem
óskir vísuðu á og verk féllu til, var
hann stundum langdvölum á sama
stað, en Jxt einkum á einurn bæ,
Snæbjarnarstöðum. Húsráðendttm
þar rétti hann löngum hlýja hönd,
ef nauösyn bar til, og reyndist Jteim
i hvívetna hinn sanni drengur.
Varð hann þeirii Jtannig hugljúfur
vinur, sem J>eir munu ætíð ntinnast
með hugheilli Jtiikk. Og við [>átta-
skilin, sem nú eru orðin, ínundu
þeir óska, að vinarkveðja, helguð
þeirri Jx'ikk, mætti berast til hans
yfir djúpjð breiða.
Að vissu leyti mun J>að hafa
verið Halldóri mikil gleði og upp-
örvun, að finna hið örugga traust,
er til ltans var borið, og hlýhug
hinna mörgu, sem óskuðu eftir ná-
lægð hans og liðveizlu. Einnig mun
hanri hafa nptið þess, að frjálsræði
lians gjörði ltonum oft mögulegt að
rétta fram hlýja og styrka ltönd,
þar sem [>ess var brýn J>örf. En hins
vegar mun hann tíðum hafa saknað
Jress, að hafa ekki fast land undir
fótum, að eiga sér ekki öruggan
samastað, þar sem hann gæti beint
hæfileikum sínum og viljastyrk að
ákveðnu marki, og síðustu árin
mun hann hafa verið farinn að
Jtreytast á því að fara á milli manna
og vinna sitt verkið í hvert sinn.
Áreiðanlega var það rnikill skaði,
að Halldóri auðnaðist aldrei að
verða sjálfstæður bóndi, þar sem
hæfileikar hans, einstaklingsfram-
fak og umbótahugur hefðu fcngið
að njóta stn ójtvingað. Efalaust
mundi bæði býli hans og bú hafa
borið hónum fagurt vitni. Halldór
var að eðlisfari hagur maður, en
lítil rækt var lögð við þá gáfu, svo
að hennar gætti aldrei sem skyldi
i lífi hans. En alla stund hafði hann
ánægju af smíðavinnu og öðru því,
er laut að byggingarframkvæmdum
og stundaði talsvert þess liáttar
stcörf hin síðari ár. Halldór var
hneigður fyrir ræktun jarðar og
undi sér vel að starfi. úti í ríki
hinnar frjálsu náttúru. Fjármaður
var hann ágætur, láginn og athug-
itll ög ævakandi yfir hjctrð sinni,
enda mikill dýravinur. Minntist
hann J>ess oft, hversu mikla ánaégju
ltann hcfði jafnan af J>uí að um-
gangast húsdýrin, og hverstt mikils
þeir færu á mis, sem ckki nytu
slíks eða legðu sig eftir }>ví.
Halldór var, eins og áður gctur,
mjög fjölhæfur í starfi. Sigra sína
á vettvangi dagsins vann hann ekki
með áhlattpi, upphrópunum né
nokkurri annarri yfirborðsmennsku
heldttr með lægni og háttvísi og
Jtolgæði Jtess örugga vilja, er aldr-
ei lét bugast. Stilltur og öruggur
stefndi hann ákveðið að settu
marki. Og hann missti ekki riiarks,
Jtví að hugur og hönd fylgdust að.
Allt var vandlega hugsað í upp-
ltafi og svo virtist, sem ekkert hand-
tak færi til ónýtis.
Halldór var maður félagslyndur
og jafnaðarlega glaður og ræðinn
og naut þess vel að vera í glöðttm
góðvinahppi. Hann hafði næmt
auga fyrir hinum björtu hliðum
lífsins og því, sem varð til Jtess að
vekja bros á vörum. Sámt átti al-
varan dýpsta strenginn í brjósti
hans. Flann var háttpriiður maður,
hugarstyrkur og æðrulaus.
Halldcir átti ríka lund en glaða
og hlýja og svo vel þjálfaða, að
sjaldan sást honum bregða, livern-
ig sent öldur atvika og örlaga risu
og féllu umhverfis hann. Gilti Jretta
jafnt í einkalífi hans sem í sam-
skiptum hans við alla }>á, er hann
mætti og átti leið með. Hann var
í öllu hinn prúði drengur og ljúfi
og góði samverkamaöur, — einn
þeirra manna, sem auka ylinn og
birtuna, hvar sem J>eir fara. Slík-
um manni er nú á bak að sjá. Og
er vegirnir skiljast þannig, falla
kveðjutárin, helguð ltlýrri J>ökk,
eins og krans yfir livíluna hans
hinztu.
í ljósaskiptum áramótanjia var
leið hans lögð þangað, sem „cilífð-
in breiðir út jaðminn sinn cljúpa",
I þeim heimi, þar sem
„enginn telur ár
og aldrei falla nokkur harmatár,
mun herra lífsins, hjartans faðir vor
úr hausti tímans gjöra eilíft vor.“
Þar mun hlutur trúrra þjóna
verða gjörðum veglegur, og ástvinir
tengjast þeint böndutn, sem aldrei
slitna. En hér í tímaiiunt geymist
minningin um hugljúfan mann —
minning, sem mild birtá hyílir yfir.
Jórunn Ólafsdóttir>
Sörlastöðum. ■
NÝKOMIÐ:
Amerískai*
barnaúlpur
L á g t v er ð,..
Verzl. LÖNDON
íbúð óskast
2—4 herbergja íbúð óskast
sem fyrst.
Afgr. vísar á.
Sokkaviðgerðarvél,
lítið notuð, til sölu.
Upplýsingar í Brekkug. 1 B.
Armbandsúr
fundið. Afgr. v.sar á.
Baniíivagn
sem nýr, til sölu.
A fgr. visar á.
Stálka
óskast í sveit nú þegar. Má
hafa barn með sér.
A. v. á„
4. jan. 1953.
Konráð Vilhjálmsson.
- Minníngarorð -