Dagur - 06.01.1954, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 6. janúar 1954
D A G U R
5
S k a m m de gis þ a 11 kar
Senn ltveður árið 1953 og árið
1954 ber nú brátt að. Hvað íelst í
skauti þess er oss hulið, eins og
framtíð barns í reifum.
Arið 1953 verður mörgum lengi
minnisstætt' fyrir gæði og gjaf-
mildi á mörgum sviðum til lands-
ins og einnig til sjávar, þótt eins
og ævinlega verður, hafi gæðin
fallið mönnunum misjafnt í skaut.
Sólin hefur skinið lengur og
meira en oft eru dæmi til, á rétt-
láta og rangláta og stuðlað að vexti
og viðgangi alls góðs í ríki náttúr-
unnar. Við sáum hið mikla gras
sem spratt á jörðunni, jarðeplin,
kálmeti margs konar,berinoghvern
annan jarðargróður, sem annars
má á Islandi vaxa, að ógleymdum
hinum lengi þráða, unga nytja-
skógi framtíðarinnar, einnig hann
óx. Við sáum ekki eins, eða þreif-
uðum á þeim gróðri, sem kann
fram að fara í sjónum umhverfis
ísland. En trúlegt er, að einnig
hann hafi notið blessunar sólar og
blíðu ársins 1953, og eigi eftir að
falla oss mönnum í skaut í bættum
aflabrögðum.
I sambandi við líf og gróður í
sjó, kemur mér í hug það, sem
borizt hefur í fréttum hingað frá
fjarlægum stöðum, um viðleitni og
tilraunir til þess að endurvekja
nær útdautt fiskilíf í sjó og vötn-
um á þeim slóðum, og áður hafði
meira verið. Eru því gerðar klak
stöðvar með ærnum kostnaði og
fæða borin í vötn og afgirt sjó-
svæði til vaxtar og viðgangs fisk-
inum.
Og þá! Erum við Islendingar
ekki að fara ógætilega að, þegar
við veiðum fisk alls konar, t. d.
síld, sem ekki hefur náð nema ör-
litlum þunga fisksins fullvöxnum
og allt niður í seiði af skónálar-
stærð og það í milljónatali, á hin-1 þegar alls er gætt, svo sem hverju
um eiginlega uppeldisstöðum, sem
náttúran hefur valið sjálf í ár-
hundruð? Er ekki illa gengið um
þessa vöggustofu fiskistofnsins?
Þegar á sama tíma er hvatt til þess
að stuðla að viðgangi og verndun
stofnsins. Méðal annars eru sjó-
menn beðnir um, — og gera máske,
— að taka á vorin nærri gotin
hrogn þorsksins ásamt með svilj-
um, hræra svo öllu saman við sjó
í stampi og svo steypa þessum
hræring í hafið í von um að hann
verði að milljónum þorska að fá-
um áruin liðnum, segjum 7—8 ár-
um, og þeir svo megi verða þjóð-
inni allri til gagns, hafa þá ánægju
að innbyrða. En sjómenn eru, eins
og alþjóð má vita og viðurkenna,
hinir nýtustu þjóðfélagsþegnar,
sem vel verður að búa að, og mik-
ils af að krefjast einnig. Þvi að sér-
staklega er starf þeirra mikilsvert
fyrir afkomu, lif og líðan íslenzku
þjóðarinnar. Kapp er þó bezt með
forsjá. Og eins og lengi er vitað,
verður minna úr þvi geysilega fisk-
magni, sem á land berst, en viðun-
andi má telja, og miklu minna en
úr fiskmagni annarra þjóða, miðað
,yið magnið, sem hvergi er þvílíkt
og hjá oss Islendingum eftir fólks-
tölu.
Annars ætla eg ekki að fella
neinn fullnaðardóm um, hvað langt
má ganga í því að veiða smásíld,
t. d., en mér kemur þetta í hug,
þegar eg sit og hugsa, en hefst ekki
að.
Grunur minn er þó sá, að þeir
tímar kunni að koma, að takmörk
verði sett af löggjafarvaldinu, sem
ákveða hversu langt má ganga í þá
átt að veiða jafnvel seiði á upp-
eldisstöðunum með misjafnlega
miklum hagnaði augnabliksins,
£»»»tt»*<H3<H*<H*<B*<BS<H*ÍBÍ<HS<H»<HWB«BS«<H»<H»»tt««»<H»<BKB»»
LJÓÐ UM DAGINN OG 'VEGINN
HUGLEIÐINGAR Á GAMLÁRSKVELD.
Enn eru komin áramót,
undur er tímans ganga fljót —
með iðrun og skil og yfirbót
erum við síðbúnir.
Á árinu hef ég illa breytt,
engu skeytt, er það hefur veitt,
tímanum eytt í ekki neitt
oftar en gerði ég fyrr.
Samvizku mín, sem svefnstygg er
og sárlega í taugar mínar fer,
lætur daglega dynja á mér
drepsáran refsivönd.
Sver ég bað bá og sárt við legg
mitt síða og fríða hökuskegg
að duga og stríða með oddi og egg
árið, sem fer í hönd. .
Ég vona að árið verði mér
ei verra en það sem liðið er,
með kartöflur, síld og krækiber,.
. / •
kaupskap og eyðslufé,
lieldur viðfelldna veðurspá,
vináttu manna og frið við þá,
allt hið bezta, sem er að fá
— og enda þótt meira sé.
Árið þetta var ára bezt,
áraði snemma og nýttist flest,
menn liýstu ei kú né kind né hest
fyrr en komið var fram um liaust.
Þjóðin árgæzku ársins naut
og afkomu, vonum betri, hlaut.
Nú er það að hverfa í alda skaut
— og ekki hávaðalaust.
DVERGUR.
»<BKBKB><B3«IKBKB3<B»<BÍ<HS<BÍ<BStKH»<B><H31KB»^^
til er kostaS: veðrátta er óhagstæð,
sem í mörgu hefur sín áhrif, og
einnig þess, hversu verðmætt það
er, sem hráefni til vinnslu, sem
veitt er.
Hér á Akureyri hefur veiðzt
mikið af smásíld og margur fengið
björg í bú, sem er út af fyrir sig
gleðilegt og hressandi í skammdeg-
inu. Því að aðeins vegna óvenju-
legs góðs tíðarfars og nærri algerr-
ar frostleysu, má þessi veiða vel
notast og verða til gagns. Minnsta
kosti augnabliksgagns.
Og ekki er láandi þótt neytt sé
á meðan á nefinu stendur. Eins
og kerlingin gerði að boði karls.
En á nef karls hafði fluga setzt,
er bæði vildu feiga, og kerling
greiddi þungt högg. Flugan flaug
suðandi brott. En karlinn lét lífið.
Til hvers að hika?
Þegar hugleitt er, að verðmæti
vinnunnar við fiskafla landsmanna
er undir flestum kringumstæðum
aukning hins langþráða, óhjá-
kvæmilega og dýrmæta gjald-
eyris, sem íslenzka þjóðin kaupir
svo óteljandi margt fyrir, þarft og
óþarft, frá þjóðum heims, þá hlýt-
ur hverjum heilvita manni að vera
3að ljóst, að neyta verður allra
bragða til þess að viðhafa allar
þekktar og reyndar verkunarað
ferðir, og þá líka flökun og fryst-
ingu fisksins, ásamt með herzlu og
söltun.
Það er tímabært að á Akureyri
sé byggt hraðfrystihús við hæfi,
og vissulega hefur lengi verið
hugsað og rætt um það. Til hvers
að hika í frekari framkvæmdum?
Varla er það byggt ból við sjó,þar
sem ekki er hraðfrystihús, til nýt-
ingu fiskafla, þótt því miður mörg-
um sé vant fisks til vinnslu-en án
hahs eru þau ekki til eflingar at-
vinnu og efnahag.
Bær með um 8009 íbúa.
Víða hagar svo til, þar sem
hraðfrystihús eru, að skortur er á
vinnukrafti er koma þarf oft
skyndilega og máske óvænt, mikl-
um afla í verkun.
Þegar óvenjulegar aflahrotur
þrýsta á, svo sem t. d. oft ber við
í Vestmannaeyjum, sem er allfjöl-
mennur bær, skunda, sem þjóð-
frægt er orðið, nemendur eldri og
yngri, til aðstoðar.
A Akureyri og nágrenni eru um
8000 íbúar og því auðvelt að fá
þann vinnukraft, sem annars oft
og víða skortir, þegar skyndilega
þarf að bjarga fiski í verkun og er
það mikils virði. Þetta myndi bæta
mikið úr því atvinnuleysi, sem
um er kvartað í bænum og auka
almenna velmegun, verzlun og við-
skipti. Um það eru allir sammála.
eða bæjarins fyrir þrifum, svo
mörgum nauðsynjamálum hefur
hann veitt fylgi leynt og ljóst.
Heldur ekki munu Guðmundarn-
ir — eg fer nærri um það, hverja
átt er við, þótt ekki sé nánar
greind nöfnin — vilja standa gegn
framförum er til heilla mega verða.
Menn þessir trúa ekki á mátt sinn
og megin, eins og fornmenn gerðu,
heldur eru sannkristnir framfara-
menn. Þeim er það ljóst að mann-
margur bær lifir ekki lengi á því
að verzlað sé með þarft og óþarft
á flestum götuhornum og víða þar
á milli, heldur ekki klakahöggi og
snjómokstri, þegar svo ber undir
og nóg fellur til af hvort tveggju.
Stjórnmálaflokkarnir.
Á komandi ári, árinu 1954, ættu
stjórnmálaflokkarnir í Akureyrar-
bæ, sem forsjónin hefur nú bless-
að með fjölgun, þar sem er Þjóð-
varnaflokkurinn, að taka höndum
saman í málefnasamningi og
hrinda í framkvæmd strax, bygg-
ingu hraðfrystihúss, þar sem eig-
endur og aðilar eru Útgerðarfélag
Akureyringa, K.E.A., Guðmundur
Jörundsson útgm. og Akureyrar-
bær síðast en ekki sízt.
Líkur fyrir hráefni. Fiski.
Þegar nú strjálast ferðir togara
með afla til uppboðs á bryggjum
erlendis, eiga þeir því fremur er-
indi í heimahöfn sína.
Hér eru 5 togarar og mætti ætla,
að máske hvsrjum vinnist þá timi
til 15 veiðiferða á ári, svo eitt-
hvað sé nefnt, og ekki ólíklegt.
Hver togari gæti, vægt til orða
tekið, flutt í það minnsta, 50 lestir
fisks x ferð hverri, óskemmdar og
velvandaðar, sem gerir 3750 smá-
lestir, ásamt öðrum afla söltuðum
eða ísuðum og þá til herzlu þegar
við á.
•Eflaust mætti auka þetta magn
stórlega, því ekki er óþekkt að
togari hafi í veiðiferð fært 250
smálestir og þetta allt flakað og
fryst, hversu örugg gæðavara þetta
er, læt eg ósagt, í svo stórum
förmum. Eitthvað mætti auka
þetta magn með afla togbáta í
vorin og framan af sumri og hvatn
ing yrði þetta fyrir því að leggja
sig eftir fiskveiðum í firðinum,
Eyjafirði, sem án efa er þrátt fyr-
ir allt, fiskisælasti fjörður á land-
inu, enda heilt haf að stærð, og ber
að ganga vel um.
En togararnir yrðu þó bjarg-
vættir hraðfrystihússins og það
aftur þeirra, gagnkvæmt að lík-
indum.
Það mun máske koma í ljós, að
til frystihúss á Akureyri geta bor-
izt allt að 10—12000 smálestir af
allskonar fiski á ári, því togurum
eru minnst takmörk sett um veiðar
á úthöfum, og minna háðir veðr-
um til aflabragða en flest önnur
fiskiskip.
Skagfirðingafélagið
safnar fé til styrktar
heimilinu á Heiði
Ennþá einu sinni hefur eldsvoði
lagt heimili í rústir.
Að þessu sinni er það bærinn á
Heiði í Gönguskörðum, í Skaga-
fjarðarsýslu, sem brann til kaldra
kola núna um jólin.
Eignatjón hjónanna þar, þeirra
Ástu Agnarsdóttur og Agnars Jó-
hannessonar, varð mjög tilfinnan-
legt. Fáklædd horfðu þau á bæ
sinn brenna með öllu innanstokks,
svo og hey og nokkrar skepnur. En
rau misstu líka það, sem var þeim
meira virði en allir fjármunir
xeirra.
Ekki erum við þess megnug að
bæta fjölskyldunni þungbæran
harm. í þeim efnum getum við að-
eins vottað samúð okkar,
En við getum — ef við tökum
höndum saman — bætt henni að
nokkru leyti það fjárhagslega tjón
er varð í brunanum.
Skagfirðingafélagið hér í bæ
leitar því til ykkar, góðir Akureyr-
ingar, í því skyni að afla nokkurs
fjár til styrktar þessu bágstadda
fólki.
Það þarf ekki stórar fjárfúlgur
frá hverjum einstakling, ef að
margir verða þátttakendur. Verum
jess minnug, að margt smátt gerir
eitt stórt.
Með því að sækja skemmtisam-
komu, er Skagfirðingafélagið
gengst fyrir í Alþýðuhúsinu mið-
vikudaginn 6. janúar kl. 8.30 e. h.,
gefst tækifæri til þess að styrkja
f jölskylduna á Keiði. (Sjá auglýs-
ingu í blaðinu.) Einnig verður fjár-
gjöfum veitt móttaka í Hafnarbúð-
inni við Skipagötu, Reykhúsinu við
Norðurgötu og í verzl. Drangey,
Aðalstræti 17.
Með fyrirfram þökk fyrir góðar
undirtektir. — Gleðilegt nýtt ár!
Stjóm Skaéfirðingafélaésins.
Hvj' er ekki byggt hraðfrystihús
á Akureyri?
Þannig spyr maður mann. Og
svarið er. Það er K.E.A. að kenna.
Jakob vill það ekki. Heldur ekki
Guðmundarnir.
Hvaða bölvað bull er þetta, mað-
ur. Jæja þú um það. Svona skrafar
fólkið í skammdeginu.
Hér er fagur bær. Ef til vill feg-
ursti bær á Islandi og hér búa um
8000 menn, konur og börn, sem
þarfara væri, en flest annað, að
hefðu ærið að vinna, en ekki þyrfti
að sjá á bak heilum fjölskyldum
er hverfa burtu.
Guð hefur blessað Útgerðar-
félag Akureyringa. Það hefur feng-
ið í vöggugjöf farsæla stjórn og
framkvæmdastjóra, fengsæla skip-
stjóra og til þess hafa valist hinir
duglegustu sjómenn og annað
starfsfólk yfirleitt.
Má ekki hér takast að starfrækja
hraðfrystihús?
Jakob vill ekki standa hag fólks
Krafa kjósenda.
Eg leyfi mér fyrir munn yfir
gnæfandi hluta kjósenda þessa
bæjarfélags, ef ekki allra undan
tekningarlaust, að bera fram þá
ósk, að strax verði hafizt handa um
byggingu hraðfrystihúss og ekkert
hikað við að Ijúka því svo fljótt,
sem verða má. Þessu hefur nógu
lengi verið slegið á frest og fyrir
munu liggja áætlanir um kostnað,
fyrir atbeina ýmissa velunnara
þessa þarfa máls, sem ekki fá skil
ið að einmitt hér skuli vera van-
rækt að starfrækja hraðfrystihús,
sem annars staðar er talið vera
undirstaða. þess þáttar fisknýting-
ar, sem vel hefur gefizt, ef ekki
bezt. Megi þetta verða verkefni
bæjarstjórnar Akureyrarbæjar og
bæjarráðs á árinu 1954.
Annað er ekki sæmandi og um
þetta má ekki verða ágreiningur,
Hér er um milljóna verðmæti að
ræða, fari allt að líkum, og sam-
hugur og samvinna fær að ráða,
og enginn einn stjórnmálaflokkur
má ætla að bæta skrautfjöður
Fréttir frá Húsavík
Fréttaritari blaðsins í Húsa-
vík skrifar 2. janúar:
Á gamlaárskvöld var hér gott
og fagurt veður. Skemmti fólk sér
við þrjár stórar brennur og flug-
elda, sem skotið var víða um bæ-
inn. — Áramótadansleikur var í
samkomuhúsinu og stóð hann
langt fram á nótt. Allt fór þetta
vel og friðsamlega fram.
Á annan jóladag dó hér í
sjúkrahúsinu Steinþór Geirfinns-
son verkamaður, 44 ára.
Sama dag voru gefin saman í
hjónaband af séra Friðrik A.
Friðrikssyni þau frk. Kristín
Haraldsdóttir, Húsavík, og Stefán
Bergmundsson, Akureyri. — Á
jóladag opinberuðu trúlofun sína
ungfrú Ólena Jónsdóttir og Einar
Tr. Jóhannesson.
Til Sólheimadrengsins. Kr. 100
frá Þrúði Gunnarsdóttur. —
Mótt. á afgr. Dags.
Strandarkirja. Áheit frá A. Þ.
kr. 100. — Áheit frá J. S. kr. 100.
Mótt. á afgr. Dags.
hatt sinn í sambandi við þarfa mál
þetta, sem of lengi hefur verið
stungið svefnþorni.
Nú er mál að vakna. Dag fer
að lengja.
Akureyri 23. og 24. des. 1953.
Gísli Kristjánsson.