Dagur - 03.11.1954, Qupperneq 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 3. nóvember 1954
Tímabær! ai fá vegamálin
fræðinganefnd fi! frdmi
Endurbyggiiig brúa og eldri vega kallar víða að
Frá bæjardymm bónda
Á næsta sumri verður á annað
{uis'.s'.íluni bifreiðum fleira á
veguni landsins en s.l. sumar.
Uiu þriðjungur þessara bifreiða
verða vörubifreiðar, og cru þær
yfirleitt miklu þyngri og burðar-
meiri en áður hefur tíðkazt hér,
sárafáar undir 7—8 lestum að
þunga, margar um 10 lestir, og
sqmar allt að 15 smálestir með
fullfermi. Þetta þýðir aukið álag
á vegi landsins.
Aukinn þungi umferðarinnar.
Á undanförnum árum hefur
bifreiðaeign landsmanna aukizt
jafnt og þétt, enda þótt aukningin
hafi ekki nándar nærri svarað
til eftirspurnar. Verði gjaldeyris-
ástaeður landsins sæmilegar
næstu árin má búast við að
bifreiðafjöldinn margfaldist á
fáum árum. Síðustu árin hafa
ökumenn á langleiðum, t. d. milli
Reykjavíkur og Akureyrar,
kvarlað yfir því, að viðhaldi og
endurbótum á aðalleiðum væri
mjög ábótavant. Hafa þeir t. d.
bent á, að sumar brýr væru svo
mjóar,að stærstu bifreiðar, sem
tíðkast hafa fram að þessu, kæm-
ust naumlega um þær, og að víða
væru ræsi miklu mjórri en veg-
urinn, svo að stórslys gafetu af
hlotizt. Nokkuð hefur verið deilt
á vegamálastjóra af þessum sök-
um, en hann hefir svarað bví til,
að fé það, sem veitt er til við-
halds og endurbóta gömlu veg-
anna, væri alltof naumt til þess
að viðhald og endurbætur gætu
verið í sæmilegu lagi.
Nýjar stórbrýr.
Gömlu stórbrýrnar, sem
byggðar voru um og eftir alda-
mótin síðustu eru farnar að ganga
úr sér, sem von er, þar sem þær
voru alls ekki ætlaðar fyrir
bifreiðaumferð, enda engar bif-
reiðar til hér á landi fyrr en
löngu síðar. Sumar þessara brúa
hafa verið byggðar af nýju t. d.
Olfusárbrúin, og í fyrrasumar
var lokið við að gera nýja brú
yfir Laxá í Suður-Þingeyjar-
sýslu. Endurbygging tveggja
gamalla brúa hér ó Norðuidandi
er mjög aðkallandi: Jökulsárbrú-
ar í Öxarfirði og Fnjóskárbrúar
efri. Jökulsárbrú var byggð 1904,
og er nú reynt að koma í veg
fyrir, að farið sé yfir þá brú með
þungaflutning, en það er að
sjálfsögðu ýmsum erfiðleikum
bundið. Enginn veit, hvenær slík-
ar brýr kunna að bila skyndilega,
þar sem á þær er lagður marg-
falt rneiri þungi en þær voru
upphaflega byggðar fyrir. Er
skemmst að minnast þess, er
gamla Ölfusárbrúin féll niður
með bifreið árið 1944, og var
furða, að ekki skyldi hljótast
stórslys af. Fnjóskárbrúin var
hana með þungar bifreiðar. Þessi
brú er, sem kunnugt er, stein-
steyptur bogi, að vísu járnbent-
ur, en bresti hún undir bifreið,
verður ekki forðað stórslysi.
Ymsir telja, að byggja þurfi
gömlu vegina, sem mest umferð
er um, algerlega að nýju, og á
síoasta Alþingi var veitt nokktirt
fé til slíkra endurbygginga. Nú,
þegar bifreiðunum fjölgar óðum
á vegum landsins og álagið á þá
eykst, er endurbygging gömlu
vcganna á aðalleiðum og gömlu
brúnna orðið svo aðkallandi
vandamól, sem ekki má dragast
ajð leysa. Þetta verður mikið átak
fyrir fámenna þjóð í víðáttumiklu
landi og verður að sitja fyrir
öðru í vegamálum landsins næstu
árin.
Alþingi og vegamálin.
Það er álit ýmsra, að samning
vegalaga sé eitt hið mesta hrossa-
kaupamál, sem Alþingi fjallar
um, og séu þingmenn yfirleitt
ótrauðir að liá hver öðrum fylgi
sitt- á víxl, og ríki hinn mesti
glundroði í þessum málum. Þetta
virðist þingmönnum sjálfum
Ijóst, surrium hverjúm að minnsta
kesti, ep í TÉmanum 26. okt. s.l.
segir svo í frásögn af umræðum
um vegalagabreytingar:
„í umræðunum kvað Bernharð
(Stefánsson) svo að orði, að sér
fyndist afgreiðsla Alþingís á
vegalögum ærið handahófskennd.
Færi það eftir ýmsu, hvort vegur
væri tekinn í þjóðvegatölu, ekki
sízt eftir því, hversu mikill mála-
fylgjumaður þingmaður viðkom-
andi kjördæmis væri. Taldi þing-
maðurinn það ekki alltaf leiða til
réttrar niðurstöðu. Vildi hann
láta undirbúa vegalög á annan
hátt en verið hefði, þannig, að
meiri heildaryfirsýnar væri gætt,
er vegur væri tekinn í þjóðvega-
tölu, þannig, að matið á þeim
málum væri látið velta á undan-
farandi rannsókn sérfræðinga á
því, hvar mest þörf væri fyrir
þjóðvegi."
Þetta er hárrétt hjá Bernharð
Stefánssyni. Það á ekki að vera
hóð kjósendafylgi, hvernig vega-
fé er varið hverju sinni. En kröf-
ur ýmsra byggða um sérstök stór-
framlög til vega byggist oft á því,
að óttinn við fylgistap kjósenda
verði þyngi'i á metunum en rétt-
sýni og almenn þjóðarheill. Þar
eiga þingmenn yfirleitt í vök að
verjast, og eru þeir ekki öfunds-
verðir af afgreiðslu vegalaga.
Ættu þeir nú að stíga sporið til
fulls og losa sig við ráðstöfun
vegafjárins, en fá það í hendur
verkfræðinganefnd með vega-
málas.tjóra í forsæti. Þeirri nefnd
gætu svo hin ýmsu byggðalög
landsins sent tillögur og rök-
um vegamál ,er þa|i|
sérstaklega. — A.
Bragi fastur á eirð-
o O
ingmmj
BRAGA SIGURJöNSSYNI,
ritstj. Alþýðumannsins liér í
bæ, ltefur oft gengið erfiolega
að sæíta sig við staðreyndir.
Heíur jafnvel haft það til að
neita þeini algerlega. Glöggt
dæmi um hið síðarnefnda er
varnarliðsgirðingin svonefnda
á Reykjanesskaga. Braga hefur
orðið tíðræddara um girðing-
una en nokkrum öðrum rit-
stjóra landsins, og er undarlegt,
því að ekki mun Bragi hafa
liana daglega fyrir augum. En
skýringin er e. t. v. sú, að í
skrifum sínum hafi hann fest
sig ónotalega á girðingunni.
Giroingin er nefnilega ekki til
sagði hann til að byrja með, en
svo rak hann sig óþyrmilega á
hpna og hefur borið sig illa
síðan.
í ALÞM. 26. október er Bragi
enn að kljást við girðinguna og
játar nú hérvist hennar, enda
trúir hann nú betur Flugvall-
arblaði Sjálfstæðisflokksins en
því, sem hér hefur vevið sagt
um þetta mál. Flugvallarblaðið
trúir hann „ljúgi ekki upp í
opið geðið á kunnugum mönn-
um“, og er mikið dálæti Braga
á þessari hcimild. Hins vegar
geíur liann ve! trúað því, að
því cr vivðist, að þingmenn og
utanríkisráðlierra segi ósatt frá
girðingarmálinu, og Flugvallar-
blaðsm. séu þeim í öllu fremri
um trúverðugheit. Svo ýhcpp^-
lega vill samt til fyrir Braga, er'
hann vitnar í FÍugVallarblaðið,
að Iiann opinberar algera van-
þekkingu á máli því, sem hann
hefur kosið sér að aðalum-
ræðuefni síðustu vikurnar.
Byrjað var á girðingu á
Turncrsvæði Keflavíkurflug-
vallar 30. sept., segír í Flug-
vallarbl. og telur Bragi þetta
sönnun þcss, að ósatt hafi verið
að girðingarframkvæmdirnar
hæfust Iöngu fyrr, en frá því
hefur verið skýrt hér í blaðinu.
Auðvitað voru girðingafram-
kvæmdirnar hafnar löngu fyrr
í sumar, þótt ekki væri byrjað
á Turnersvæðinu fyrr en 30.
sept. Er því ekkcrt hald í Flug-
vallarblaðstilvitnunni fyrir
Braga, en málflutningur hans
saimar, að hann veit cnn ekkert
Iivað hann er að tala um. Dagur
liefur boðist til að greiða fyrir
því, að Braga væri fylgt að
girðingunni, ef hann færi um
þær slóðir. En með því að ann-
ríkið á tryggingarskrifstófun-
um mun e. t. v. vama því, vill
blaðið fúslega mæla með því
við utanríkisráðherra, að Bragi
fái að senda umhoðsme’m sína
í Reykjavík til að skcða girð-
inguna og reyna viðnámsþrótt
hennar, ef þeim þætti fýsilegt.
Vafalaust mundi Hannibal
Valdimarsson gera Braga þann
greiða, að líta á girðinguna fyr-
ir hann, og jafnvel kynni svo að
fara, að Ilaraidur Guðmunds-
son gæfi sér tíma til þess frá
fjölþættum síörfum, cf undsr-
maður hans hér bæði hann
ósköp veþ
Staldrað við.
Sumarið er liðið og vetur geng-
inn í garð. Getum við þá numið
staðar um stund og hugleitt lítils
háttar nýliðinn „bjargræðistíma",
eins og heyskapartíminn var
kallaður, og reynt að skyggnast
fram á veginn. Verða þær hug-
leiðingar auðvitað fyrst og fremst
miðaðar við afkomu og framtíð-
arhorfur bóndans.
Má í því sambandi minna á það,
að bændur og sjómenn voru fyrir
nokkrum áratugum ekki aðskild-
ar stéttir eins o,g nú er. Þá voru
margir bændur einnig útgerðar-
menn. Og þá kepptust þeir, sem
á mölina fluttu, eftir gi-asnytjum
og að vinna hjá bændum milli
vertíða. Á þennan hátt héldust
lengi hin happasælu tengsl milli
sjávar og sveita.
Enn eldir eftir af þeim skiln-
ingi og samhug, er þessi tengsl
sköpuðu, o.g þurfa að lialdast., á
milli þessai'a stétta og alh'a stétta
á landi hér.
Þeir hrósa happi er slógu
snemma.
Sumarið kom snemma og lofaði
góðu. Heyskapur hófst í júní-
byrjun sums staðar á landinu.
Gekk hann afburðavel hjá þeim
er fyrstir voru, en miður hjá
hinum. Yfirleitt má þó segja, að
;á Suðurlandi ^^^jÖSsgsturlandi
’hafi heyöflun gerigfð’með ágæt-
um í sumar. Hér fyrir norðan og
austan er þetta nokkuð á annan
veg og mjög misjafnt. Það er þó
auðséð, og varð því ljósara, sem
le-ngur leið á sumarið og haustið,
hvað beir stóðu betur að vígi,
sem snemma tóku sumarið. Báru
snemma á túnin og gátu hafið
sláttinn í júníbyrjun.
Að herq á að haustinu.
Verður það enn ljósara eftir
þetta sumar, en oft áður, að nauð-
synlegt er að bera steinefna-
áburðinn á að haustinu, að
minnsta kosti hér norðanlands.
Þessar áburðartegundir þurfa
nokkuð langan tíma til að leysast
upp og komast í jurtanærandi
ástand.
Þegar þær eru bornar á að vor-
inu, vill oft fara svo að þær koma
of seint til hjálpar hinum nýja
gróðri. Sérstaklega er þetta áber-
andi þegar þurrviðri eru mikil, og
það eru þau oft og langvinn á
þessum tíma árs.
Á vorin er líka svo mikið ann-
ríki á sveitabæjunum, að af þeim
ástæðum einum er oftar hagstæð-
ara að nota haustið til þessara
hluta. Á vorin verður svo að
sjálfsögðu Kjarni hinn íslenzki
settur til viðbótar á ræktunar-
löndin.
Vinnuaflið vantar.
Það er orðin fullkomin óstæða
að taka til rækilegrar athugunar,
hvernig bætt verður " hin brýna
þör-f sveitanna fyrir auknu vir.nu
afli, hvernig hsegt verður í fram-
tíðinni að fá fólk til að vinna í
sveit. Ræktunarlöndin vaxa jafnt
og þétt. Á síðastliðnu ári bættust
til dæmis 3000 hektarar við túnin
í landinu. Er auðvelt að sjá, hve
hin sívaxandi ræktun krefur
mikla vinnu.
Gera ekld allt, þótt góðar séu.
Vélarnar koma að góðum not-
um. En þær gera ekki allt, þótt
góðar séu. Með aukinni ræktun
fjölgar líka búfénaði. Búpening
þarf að annast vel svo að hann
skili sæmilegum arði.
Nú er svo komið, vegna fólks-
eklu, að margir bændur hafa við
orð að hætta búskap. Virðist það
óneitanlega vera hart fyrir
bændur, sem búnir eru að búa
vel um sig og bæta hús og jörð
stórkostlega, og búa með því bæði
sér og eftirkomendunum betri
lífsskilyrði, að verða að hætta
búskap af þessum sökum.
Bústærðin er vandamál.
Samkvæmt því mættí segja, að
bústærðin sé þá ekki heppileg, ef
bóndinn ásamt fjölskyldu sinni
annar ekki að sinna um bú sitt.
Bústærðin er út af fyrir sig urru-
deilanleg og athugun^ryerð á
margan hátt. Eti*aIdro5 vorður þ’ó
H' t* * 'svri .•
hægt að fastsetja eða ákveða ein’r-
hverja vissa bústærð fyrir franr-
tíðina og ber margt til þess.
Eru búin of stór?
Mjög víða eru búin begar orðih
svo stór að aðkeypt vinna er
óumflýjanleg. Fáist hún ekki er
vá fyrir dyrum.
Þess rnunu- wú ^nörg'dserni að
bóndinn og ÍBúsfi-eýjan -vinna
eins og þrælar við bú sín og
gefast ekki uppr fyiT en í fulla
hnefana. Þetta er þó ekki það
sem komq skal, því að með þessu
verður búskapur hreinasta kval-
ræði og ekki þolandi til lengdar.
Bóndi, sem stundar mjólkur-
framleiðslu og hefur t. d. 15—20
kýr, þarf aðfengið vinnuafl,
nema að fjölskyldan leggi bað til.
Þá er aftur athugandi hvort þessi
bústærð er hæfileg, miðað við að
hafa ársmann, ef hann þá fæst.
Verður þar hver að reikna fyrir
sig.
Starísmannaíbúðir.
Hér á landi hefur sjaldan verið
farið inn á þá braut að byggja
íbúðir fyrir starfsfólk. Er sann-
arlega kominn tími til að taka það
mál til rækilegrar athugunar.
Ógift fólk, bæði karlar og kon-
ur, sem nú vinnur hjá bændum
og ekki eru af fjölskyldum þeirra,
ílendist tæplega við landbúnaðar-
störfin, nema að eignast sin eigin
heimili. Þess er ekki kostur á
meðan húsnæðið vantar. Á með-
an svo er, verður það tilviljun
ein^ hvort fólk fæst til að vinna
við framleiðslu landbúnaðarvara.
Og ennþá meiri tilviljun, en þó
ólíklegri, að það fólk, sem kynni
(Framhald á 11. síðu).
byggð ^SðS^l^sagt, að hún
öll í rykkjurií, þegar farið er yfir
’stuðning
varðaði