Dagur - 20.11.1954, Qupperneq 4

A
D A G U R
Laugardaginn 20. ncvember 1954
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Eriingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88. — Sími 1166.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn. kostar kr. 60.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Nýsköpun í iðnaði og efnahagslíf
Akureyrar
HÉR VORU Á FERÐ fyrir nokkru 30 kaup-
félagsstjórar og aðrir trúnaðaiTnenn kaupfélag-
anna víðs vegar um landið. Erindi þeirra var að
kynnast nýjungum í iðnaði samvinnufélaganna og
efla samtök um að auka sölu á íslenzkum iðnaðar-
varningi. Þessi gestakoma var þýðingarmikil fyrir
þetta byggðarlag. Aukin sala iðnaðarvarnings, sem
hér er framleiddur, skapar aukna atvinnu og
bætta afkomu iðnfyrirtækja og bæjarfélagsins í
heild. Af tilefni þessarar heimsóknar voru birtar
athyglisverðar tölur um hlutdeild samvinnu-iðn-
aðarins í atvinnulífi bæjarfélagsins. Rösklega 400
manns hafa fasta atvinnu í 14 verksmiðjum KEA
og SÍS og •vinnulaun f iðngreinunum eru um 12
milljónir, en allar vinnulaunagreiðslur samvinnu-
félaganna eru miklu hærri, eða 22—23 milljónir
króna á ári.
Aukin sala á iðnaðarvörum, sem hér eru
framleiddar, mundi jafngilda fjölgun starfs-
fólks og hækkun vinnulaunagreiðslna. Og
þessi atvinnuaukning er framkvæmanleg nú
þegar af því að samvinnufclögin hafa búið svo
í haginn, að afkastageta verksmiðjanna er
] mun meiri en framleiðslan í dag scgir til um.
Sannkölluð „nýsköpun" hefur farið fram í iðn-
rekstri samvinnufélaganna hér á Akureyri á síð-
ustu árum. Stærsta átakið er endurbygging
Gefjunar, en aðrar verksmiðjur hafa verið búnar
nýjum vélum og endurbættar á annan hátt. Allar
þessar framkvæmdir, sem gerðar eru fyrir sameig-
inlegt fé samvinnumanna um land allt, hafa fært
hingað mikið fjánnagn og skapað fjölda manns
framtíðaratvinnu. Það ætti því að vera kappsmál
bæjarmanna, að vinna að eflingu þessa iðnaðar og
stuðla að því á allan hátt, að sala iðnaðarvarnna
gangi sem greiðast. Af þessum ástæðum var heim-
sókn kaupfélagsstjóranna athyglisverð fyrir þetta
bæjarfélag. Raunar ættu Akureyringar sérstak-
lega að gegna því hlutverki, að greiða fyrir sölu á
öllum iðnaðarvarningi, sem hér er framleiddur.
Þannig mundi hver og einn styðja efnahagslíf
byggðarlagsins.
]
f Á KAUPFÉLAGSSTJÓRAFUNDINUM kom í
ljós, að í iðnaði samvinnumanna er sífellt verið
að brjóta upp á nýjungum. Annars staðar í þessu
blaði er greint frá merkum nýjungum í fram-
leiðslu dúka og bands frá Gefjuni. Hefur svo full-
kominn vefnaðar- og ullariðnaður, sem þar er nú
rekinn, aldrei þekkzt á landi hér fyrr og munu fá-
ar vefnaðarverksmiðjur á Norðurlöndum a. m. k.
nú orðið standa Gefjuni jafnfætis. En í öðrum
verksmiðjum eru líka nýjungar á ferð. Það eru t.
d. tíðindi, að héðan er nú hafinn útflutningur á
prjónavörum. Nýjung í íslenzkum iðnaði er og
framleiðsla gúmmísóla, en áður hafði skinnaverk-
smiðja samvinnumanna hafið framleiðslu á sóla-
leðri úr íslenzku hráefni og er eina íslenzka verk-
smiðja, sem það gerir. Þessa upptalningu mætti
hafa miklu lengri. Þetta sýnir, að mikil grózka er
í iðnrekstri samvinnufélaganna. Ágætir kunnáttu-
menn, er veita iðnaðinum forstöðu, hafa trú á
framtíðarmöguleikum hans og leggja sig fram að
vanda vöruna og vinna henni
markað.
ÞEGAR ÞESSI saga öll er höfð
í huga, er furðulegt, svo að ekki
sé fastara að orði kveðið, að lesa
það hér í bæjarblaði að þessi
stórkostlega fjárfesting í iðnað-
inum hér nú á seinni árum og
þrotlaus viðleitni til þess að víkka
markaði fyrir iðnaðarvörur, sem
unnar eru hér, sé efnahagslífi
bæjarmanna fjötu rum fót. í grein
í síðasta tbl. íslendings — sem
nánar er svarað annars staðar í
þessu tbl. — er af pólitísku of-
stæki reynt að skapa tortryggni
gagnvart þessum miklu fram-
kvæmdum, og þar sem sú við-
leitni hrekkur ekki til, er bein-
línis farið með rangar, tölulegar
upplýsingar til þess að sverta
framtak samvinnufélagsskapar-
ins. Með slíku atferli er ekki að-
eins reynt að vega að þýðingar-
mestu atvinnufyrirtækjunum í
bænum. Slík skrif eru beint til-
ræði við efnahagslíf bæjarfélags-
Veiðinienn og bændur.
Landeigandi sendir Fokdreifum
eftirfarandi bréf og fer það hér á
eftir:
„ÞAÐ ER EKKI ofsögum sagt
af veiðiáhuga okkar íslendinga,
svo eg nú ekki noti sterkari orð.
Okkur hefur löngum komið það
vel af því að við lifum að miklu
leyti á veiðum — fiskveiðum. En
það væri synd að segja að áhug-
inn takmarkist eingöngu við fisk.
Til dæmis um það, verður annar
hvor unglingur alveg óður og
uppvægur, þegar nálgast veiði-
tíma rjúpunnar. Og það má mik-
ið vera ef einhverjir ruglast ekki
í dagatalinu, þegar svo stendur á.
Því er ekki að léyna, að svona
hefur þetta alltaf verið, eða var
það að minnsta kosti í mínu ung-
dæmi. Og enn fer einhver nota-
legur fiðringur um mig, er eg sé
rjúpnaskyttu leggja á brattann
með byssu um öxl. Það er alltaf
eitthvað við það að fara upp um
fjöll og firríihdi á björtUm vetfar-
degi og það er vissulega karl-
mannsverk.
En það, sem kemur mér til að
rita línur þessar er það, að nú er
verið að skjóta blessaðar rjúp-
urnar heima við bæi. Það hefði
okkur ekki þótt mikið varið í hér
á árum áður.:
Þótt rjúpan sé hér árið um
kring og við ættum því að þekkja
hana vel, þekkjum við þó líklega
engan fugl eins lítið. Undanfarin
ár hefur henni fjölgað mjög ört,
þrátt fyrir það að hún hefur verið
felld í tugþúsundatali með skot-
um. Virðist manni skrítið að
hugsa um allt það moldviðri og
ósköp, sem á gengu í blöðum og
á Alþingi, þegar um það var rætt,
hvort ætti að friða hana með öllu
eða ekki. Fuglafræðingar lögðu
þar til málanna það álit sitt, að
litlu máli skipti, hvort hún væri
friðuð eða ekki og spáðu því að
innan fárra ára mundi hún vera
orðin geysi útbreidd, hvort sem
hún yrði friðuð eða ekki. Aðrir
töldu þetta einkennilega, og svo
fjarstæða kenningu, að stórt efa-
mál væri, að hægt væri að taka
hana alvarlega. Reynsla síðustu
ára hefur reynzt þessum fugla-
fræðingum hliðholl. Rjúpurnar
hafa verið skotnar miskunnar-
laust síðustu árin, en aldrei hefur
verið önnur eins ósköp af þeim
og nú.
EN NÚ ÆTLA EG að snúa
máli mínu til þeirra, er rjúpna-
veiðar stunda. Fjöldi bænda hef-
ur séð sig tilneyddan að auglýsa
bann við rjúpnaveiði í landi jarða
sinna. Hefur þetta sína sögu að
segja. Óboðnir gestir vaða yfir
landið og skjóta rjúpur. Það er
engu líkara en að fjölmargir ung-
lingar og jafnvel fullorðnir menn
verði algerri blindu slegnir um
það, hvað leyfilegt er í þessu efni.
Og svo ósvífnir hafa þeir jafnvel
verið að koma heim að bæjum,
já jafnvel heim á tún í leyfisleysi
og skjóta rjúpur. Sumir reka upp
stór augu og skilja naumast hvað
við er átt, ef að þessu er fundið.
Það er kunnugra en frá þurfi að
segja, að fé og hross eira ekki í
haga fyrir skothríðinni, og er þá
skörin farin að færast upp í
bekkinn. Mætti þessu til skýring-
ar minnast á laxveiðar. Hvernig
mundu laxveiðimenn taka því ef
aðvífandi menn kæmu í veiði-
svæði þeirra og tækju óumbeðið
og í fullkomnu leyfisleysi þátt í
veiðiskapnum? Mér er sem eg sæi
öll þau ósköp, sem þá dyndu yfir.
Því er ekki að neita, að kur-
teisir menn biðja jafnan um leyfi,
ef þeir vilja skjóta í annars
manns landi, og er það eins sjálf-
sagður hlutur og verða má.
Við hina má segja það, að þeir
eiga enn mikið ólært í mannasið-
um og veit eg ekki hvað veldur
því. Þá vildi eg biðja þá að hug-
leiða þetta:
Víða í sveitum eiga rjúpurnar
vini, sem ekki vilja til þess vita
a& þær séu drepnar. Þær verpa
sums staðar heima við tún og erú
mjög gæfar. Þær verpa ár eftir
ár á sama' stað og heimilisfólkið
fylgist með stóra ungahópnum,
þangað til hann er orðinn fleygur
og leitar til fjalla. Þessar rjúpur
munu fyrstar af öllum leyta
æskustöðvanna, þegar harðnar í
ári á hálendinu.
Það eru þessar rjúpur, sem
fyrstar falla fyrir byssuskotum,
þegar rjúpnaskyttur leggja leið
sína að bæjum “
Er þá lokið bréfi „Iandeiganda“.
Rithöfundar víta út-
gáfu glæparita
Rithöfundafélag íslands gerði
nýlega eftirfarandi samþykkt:
„Fundur haldinn í Rithöfunda-
félagi íslands 31. október 1954
vítir harðlega útgáfu blaða þeirra
og tímarita, sem nær einvörð-
ungu birta sakamálasögur og
aðrar hryllingsfrásagnir þýddar
úr erlendum sorpritum. Fundur-
inn lítur svo á, að hér sé um stór-
kostlega ómenningarstarfsemi að
ræða, sem hljóti óhjákvæmilega
að grafa undan smekk og virð-
ingu íslenzku þjóðarinnar fyrir
góðum bókmenntum og íslenzkri
tungu. Heitir fundurinn á ís-
lenzku þjóðina að fordæma slíkt
siðleysi og skorar á stjórnarvöld
landsins að reisa rammar skorður
við útgáfustarfsemi af þessu tagi.“
Frú Svava Jónsdóttir leikkona
er nýlega komin í bæinn og dvel-
ur hjá dóttur sinni, Maju, og
tengdasyni, Sig. L. Pálssyni
menntaskólakennara. Frú Svava
dvaldi í Bandaríkjunum fyrr á
þessu ári og kom til íslands í sept.

VALD. V. SNÆVARlí:
Þegar {ivsinn hljoðnar.
„Líkt er himnaríki mustarðskorni, sem
maður tók og sáði í akur sinn. Vissulega
er það hverju sáðkorni smærra, en þegar
það er sprottið, er það stærra en jurtirnar
og verður að tré, svo að fuglar hiiriinsins
koma og hreiðra sig í greinum þess.“
- Matlh. 13, 31-32.
t
?
t
9
4
t
t
f
I
f
t
f
t
f
„H v a ð ce t l i a ð m u n i u m m i g ?“ En
hvað maður heyrir þetta oft! Eru þessi orð ekki
oft afsökun letinnar, hlédrcegninnar og trúleys-
isins á mátt samtakanna og samvinnu? Hvern-
igskyldi málum háttað hér'á landi, ef eftir þess-
um orðurn hefði verið farið i einu og öllu?
Skyldi ehki hafa orðið fremur lilið lir samvinnu-
félagsskaþnum, cf allir hefðu hugsað á þessa
leið? — Niu voru uö bisa við að lyfta þungum
steini, en gátu það eklti. Þeir kvöddu tiunda
manninn til hjálpar, óg þá tókst þeim að lyfta
bjarginu. Var þósá,sem til hjálpar var kvaddur,
þeirra kraftaminnstur. ,,H v a ð s k y l d i s v o
s e m m u n a u m þ e 11 a 11' t ilr œ ð i, s e rn
e g g e t l a g t a f m ö rli u rn ?“ sþyrja n\enn
oft, þegar til þeirra er leitað um styrk til fratn-
kvœrnda. Menn eru ekki œtíð minnugir þess, að
„m a r gt sm á t t gjörir e i t t s t ó r t“. — jjF
„E k k i h e l d e g, a ð þ r e s tur i n n p r é- ^jj
d i k i m i k i ð b e t u r, þ ó e g s é í k i r k j u,
e ð a s ö n g u r i n n g r œ ð i rn i k i ð á þv i, <a
að e g rauli s á l rn a n a m e ð s ö n g - i
f l o li k n u m.“ Svona tala rn'enn oft og álykta, X
en kann ekki sú ályktun að vera hcepin? Sann-- 4
leikurinn er nefnilega sá, að hið stcersta 4-
sprettur o f t uþ p af hin u srhce st a. ?
Texlinn minnir á þann sannleik og hvað segir ^
reynslan? Meðal annars þetta: Vestur i Cali- ^
forniu kváðu vera 3000 ára görnul tré, — tré,
sem eflir því hafa verið 1000 ára gömul á 9
Krisls clögum. En það er ekki aldurinn einn,
k sem þau gatu slœrt sig af, helur lika stœrðin. q
ý- Eitl þeirra kvað vera 82 metra hátl og 30,.metr- t
£ ar i ummál niður við rótina. Sagt er og, að und-
® ir þeim greinum þess, sem neðslar etu á stofn-
¥ inum, geti 8—10 hceða hús'staðið, En—r svo. kem-
e> ur jrað, sem mesta undrun og aðdáun veliur:
S Þrátt fyrir alla þessa risastœrð,
£ e r u f r ce þ e s s ar a trjáa ekkislcerri
i e n sv o, að í e itt gr amm þ ur f a 100 f
§ frce! Hvilikt undrunarefni, að .upp,aj.svona ^
T litilli frceögn skuli geta sprollið ,100. metra hátt
© tré! Er þe t t a e k k i evan ge-lí-u m san œ ð- íS
« arinnar? Er þetla eliki fagnuðarboðskapur <a
ö lil þeirra, sem vel vilja, en eiga.Htinn niátt til
þ. framkvcemda? Og er það ehki sterk ■ hvöt til |j
|| allra, að leggja fram skerf sinn; þótt'litill kunni
^ að vera, lil styrktar góðum málefnum? — Hugs- ±
^ urn oss, að liílu pundin, sem vér höfum ráð á,
skuli geta orðið að miklum hlutum, að sinu
a leyti eins og smáfrce gela orðið að risatrjám!
§ HVynar þér ekki i huga, bróðir? — Horfðu á
T litið barn, sem á svo undur bágt með að skilja,
© hvernig 2 og 2 sliuli geta orðið 4. — Minnztu
•S þess um leið, að svona andlega smáir voru þeir
jí> einnig á sinum tima, mennirnir, sem nú reikna
^ út lögmál atóms og vatnsefnis! Ætla það sé nú
alveg vist, að það muni ekki neitt um þig og
J þin litlu þund? Gceti eltki hugsazt, að þau vœru
•S vísar til annars rneira? — Þú œttir að endur-
v
* slioða afstöðu þina i þessu sambandi. Hcctta að
ö> draga þig i hlé, þegar samfélagið þarfnast
manna. Ganga helclur djarfmannlega fram, er
til þin er kallað, eða þegar þú sérð að þörf cr
•t. fyrir krafta þitia, og segja: „H é r e r e g. S e n d
é þú m i g.“ — Mörgum finnst kirkjulifið daufl
f i sinu umhverfi, og sannarlega getur það satt
£ verið. En — liggurþá n o kku ð n œ r, e n
® a ð g j ö r a s il t t i l að glæð a þ a ð ? Má-
¥ slte vér getum með Guðs hjálp orðið einhverj-
© um til blessunar. „Sigursœll er góður
% vilj i.“ En látum bccn fylgja starfi og starf
g> fylgja bcen:
^ G e f að b l ó m gi s l, Guð, þ i n ki r It j a.
G u ð, o s s a 11 a l e i ð o g s t y ð.
t (Sálmab. nr. 680, 1).
9
t

Það tilkynnist vinum og vandamönnum að
SIGURÐUR INGÓLFSSON
frá Víðirhóli andaðist í Sjúkrahúsi Akureyr-
ar að morgni 19. þ. m.
Aðstandendur.