Dagur - 22.06.1955, Qupperneq 4

4
DAGUR
Miðvikudaginnn 22. júní 1955

DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Argangur kostar kr. 60.00.
Blaðið kemur út á hverium miðvikudegi.
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
ÞANNIG mörkuðu Framsóknar-
menn í upphafi stefnu sina í út-
gerðarmálinu. Þeir lýstu andstöðu
við bæjarútgerðarfyrirætlanir só-
síalista, en hvöttu til framkvæmda
á frjálsum grundvelli, og urðu
fyrstir til að benda á raunhæfa
leið í þvi efni, hlutafélag, sem
hefði jöfnum höndum fjármagn frá
bæjarfélaginu og stofnunum og
einstaklingum í bænum.
í framkvæmd málsins var þessi
leið og valin. Bæjarútgerðarfyrir-
komulaginu var hafnað, en útgerð-
arfélag stofnað í samræmi við
þessar tillögur. Sú leið leiddi til
farsældar. Afstaða KEA til félags-
ins þegar í upphafi, flýtti mjög
framkvæmdum og tryggði félaginu
nægilegt fjármagn án mikilla erf-
iðleika. I 10 ára sögulegu yfirliti
hefði mátt geta þessa alls að ein-
hverju, um leið og ísl. prentar
myndir og „rétt“ nöfn. Dýrð sjálf-
stæðishetjanna góðu hefði ekki
þurft að minnka neitt við það.
Togaraútgerð og söguritun
! SjáJfstæðismanna
í TILEFNI af 10 ára afmæli Útgerðarfélags Ak-
ureyringa hefur flokksblað Sjálfstæðismanna hér
birt sögulegt yfirlit. Tilgangurinn er vafalaust góð-
ur, sem sé að heiðra félagið og vekja athygli á því,
sem áunnizt hefur. En svo óhönduglega hefur tekizt
til, að þessi góði tilgangur hverfur í skugga flokks-
legs áróðurs. Verður naumast annað séð af skrifum
þessum, en flokksmenn blaðsins hafi verið og séu
enn allt í öllu, í málefnum félagsins. Aðrir hafi þar
lítið við sögu komið.
t
ÝMSIR SJÁLFSTÆÐISMENN hafa að sjálf-
sögðu unnið gott starf fyrir útgerðarmálin hér, og er
sjálfsagt að viðurkenna það. Hitt er húsbóndaholl-
usta um of, ef ísl. tekst að birta margra dálka „sögu-
legt yfirlit“ um togaraútgerðina án þess að geta þar
með einu orði um hlutdeild samvinnumanna í undir-
búningi og stofnun félagsins. Stofnframlag Kaupfé-
lags Eyfirðinga til hlutafélagsins var hin mikilvæg-
asta stoð til að tryggja framgang málsins í upphafi.
Alla tíð siðan hefur kaupfélagið stutt togaraútgerð-
ina og framkvæmdastjóri kaupfélagsins, Jakob Frí-
mannsson, jafnan verið einn hinn traustasti liðsmað-
iir hennar. Má í því sambandi minna á kaupin'á
Sléttbak og fjárútvegun til þess máls.
I
Léleg afgreiðsla.
Á. M. R. skrifar blaðinu:
„MIÐVIKUDAGINN 15. júní sl.
fór eg flugleiðis frá Rvík til flug-
vallarins við Akureyri. Veðui var
bjart og flugferðin gekk eins og
bezt var á kosið. Þegar lent var á
flugvellinum eftir 75 mín. flug kl.
5 mín fyrir 9, var stór farþegabill
frá Flugfél. á Akureyri til staðar
að taka á móti farþegum. Okkur
var sagt að það yrði einhver bið,
meðan verið væri að taka farang-
ur, en bið þessi dróst í 40 mín.
Allmikið var af vörum norður með
flugvélinni og einnig fór nokkuð
af vörum suður og var farþegabill-
inn notaður sem afgreiðslupallur
við flugvélina. Þótti mörgum þetta
fyrirkomulag næsta bágborið og
óhentugt fyrir farþega. Hefði þeim
verið tilkynnt strax í upphafi
þessi langa bið, hefðu þeir sam-
stundis fengið bifreið frá Akur-
eyrí bg komizt leiðar sinnar. Eg
veit ekki hvort Flugfél. ber að sjá
um farþega frá flugvellinum til
Akureyrar. Ef sv.o er verður þetta
að teljast furðulegur silaháttur og
ónærgætnisleg meðferð á farþeg-
um, svó að ekfci sé meira sagt. En
ef því ber ekki að sjá um farþeg-
ana, hvers vegna er það þá ekki
auglýst í flugskýli vallarins, svo að
farþegar geti hagað sér eftir því?
Bílstjóri frá Dalvík.
hættu. Og bílstjóri, sem haga: sér
þannig við akstur, að farþegar
hafa ástæðu til að vantreysta hon-
um og óttast hann, á ekki að vera
bilstjóri og sízt á áætlunarleiðum.
Lögin um akstur eiga að vera það
ströng, að bílstjórar, sem leika sér
að hættunum og viðhafa ónær-
gætni og ábyrgðarleysi, sem crsak-
að geta slys, eiga að sæta sektum
og vera sviftir ökurétti, hvenær og
hvar sem það sézt til þeirra. En
því miður eru umferðareglur marg-
brotnar og það látið afskiptalaust,
þangað til slysin hafa gerzt. Bíl-
stjóri í Rvík sagði mér, að laga-
ákvæðið um aksturshraða um göt-
ur þar í borg, mundi vera brotið
af hverjum einasta bílstjóra. Það
er ekki von að skapist virðing
fyrir þeim lögum, sem daglega eru
brotin og ekkert eftirlit haft með.
En „það er seint að byrgja brunn-
inn, þegar barnið er dottið í hann.“
Skrifað 18. júní 1955.
Á. M. R.
Þvottakörfur
Járn og glervörudeild

¥.
í ÍSLENDINGSSKRIFUM þessum er upphaf
málsins rakið til funda í Sjálfstæðisfélaginu síðla
vetrar 1945. En umræður í hinum pólitísku félögun-
um eru eldri en þetta. I febrúar 1945 voru útgerðar-
málin rædd í Framsóknarfélaginu, og að afloknum
þeim fundi hvatti Dagur til þess að hafizt yrði handa
um útgerð nýtízku fiskiskipa. í ritstjómargrein 8.
febrúar 1945, alllöngu áður en Sjálfstæðismenn
gerðu ályktun sína, segir á þessa leið hér í blaðinu:
„. . . . Það er vonandi, að úr því fáist skor-
ið. .. . hvort nægur áhugi er í þessu bæjar-
félagi til þess að hefjast handa í þessum efnum
(útgerð stórra, nýtizku fiskiskipa). Sá úrskurð-
ur fæst aðeins með því móti, að bæjarstjórnin
gangi til móts við bæjarmenn á þann hátt, að
hún sé reiðubúin að leggja fram ákveðna upp-
hæð, sem stofnfé eða hlutafé í væntanlegu
samvinnu- eða hlutafélagi, gegn því, að stofn-
anir og einstaklingar í bænum komi þar á móti
að verulegu leytu. Þegar bæjarstjórnin hefur
stigið þetta spor, er það komið undir áhuga
bæjarmanna sjálfra, og trú þeirra á möguleik-
um bæjarfélagsins, hvort til nýsköpunar í út-
gerðarmálum kemur.
Það er staðreynd, að áhugi Akureyringa fyr-
ir útgerð og trú þeirra á möguleikum til slíks
atvinnureksturs héðan hefur dofnað á seinni
árum. Skipum hefur fækkað og sjómannastétt-
in dregizt saman. Þetta er þó enginn endanleg-
ur dómur um framtíðarmöguleika útgerðar
héðan. Margt bendir til þess, að stór, nýtízku
fiskiskip, gerð út héðan, eigi framtíð fyrir
sér.... Það væri óskandi, að sjómenn og út-
gerðarmenn, stofnanir og einstaklingar, hefðu
svo mikla trú á samvinnu borgaranna og bæj-
arfélagsins um þessi mál, að til raunhæfra
framkvæmda komi________“
DAGINN EFTIR fór eg svo
með áætlunarbílnum Dalvík—
Akureyri. Bílnum stjórnaði ekki
að þessu sinni Árni Arngrímsson,
hinn öruggi og góðkunni bílstjóri
á þeirri leið, heldur ungur maður,
sjálfsagt ágætur bílstjóri, því að
ólíklegt er að honum hefði annars
verið trúað fyrir svo ábyrgðar-
miklu starfi, sem því að stjórna
24 manna bifreið. Bíllinn var
næstum því fullur af fólki og í
fremstu sætunum voru piltsr, sem
bílstjórinn auðsjáanlega þekkti
vel. En svo skeði hið ólíklega, sem
eg hef aldrei áður séð undir slík-
um kringumstæðum og hef þó oft
ferðast með bifreiðum. Þegar kom
í hæðina fyrir utan og neðan
Möðruvelli, sleppir bílstjórinn
báðum höndum af stýrinu í ein-
hverjum galsa við félaga sína.
Bíllinn var á fullri ferð og vakti
þetta strax umtal í bílnum meðal
þeirra, er til sáu og mun bílstjór-
inn eitthvað hafa af því heyrt.
Einnig sleppti hann báðum hönd
um af stýri á hæðinni neðan við
Götu, en billinn fór þá hægt, og
var það gert í sambandi við
afhendingu á eldspýtnastokki.
Stundum virtist bílstjórinn horfa
meira á sessunaut sinn en veginn,
sem fram undan lá. Eg er hissa á,
að svo kærulausum bílstjóra er
sýnir slíkt ábyrgðarleysi í starfi
sínU, skuli vera trúað fyrir stórum
farþegabil, því að eflaust hefur
hann leikið þetta áður. Bílstjóri,
sem sýnir þess háttar glannaskap,
þó að ekki hljótist slys af, á hik-
laust að svifta ökurétti. Nóg er af
bílslysum samt, þótt ekki sé verið
að leika sér að því að skapa slysa-
Innkaupakörfur
Járn og glervörudeild
Ferðatöskur
margar stærðir.
Járn og glervörudeild
Gólf mottur
Járn og glervörudeild
Silungastengur
Stangahjól
Járn og glervörudeild
ERLEND TÍÐINDI
Tíu ára saga Sameinuðu þjóðanna
VISSULEGA mundi engin hátíð hafa verið haldin
í San Francisco nú um þessa síðustu helgi, með þeim
hætti, sem gert var, að viðstöddum utanríkisráðherrum
stórveldanna og mörgu öðru stórmenni, ef sagan hefði
ekki sýnt og sannað, að þrátt fyrir öll vanefni, eru
Sameinuðu þjóðirnar ómissandi og ómetanleg stofnun
í heimi mitímans. — Á þessa leið byrjar hinn kunni
ög ágæti blaðamaður og rithöfundur Walter Lipp-
mann aímælisgrein um Sameinuðu þjóðirnar, og held-
ur síðan áfram í aðalatriðum á þessa leið: — Engin
ræðuhöld í San Francisco, hversu háfleygir, sem menn
nú gerast þar, geta skyggt á þá staðreynd, að þar eru
saman konmir lulltrúar flestra })jóða heims, og engin
ríkisstjórn mundi liafa þorað — hvað þá óskað — að
hundsa þessi tímamót og sitja lieima. Staðreynd er líka,
að margar þjóðir bíða við inngöngudyrnar og óska að
íá að vera með í samtökunum. En engin þjóð hefur
sagt sig úr þeim.
Á MEÐAL þeirra, sem fylgjast með í lieimsstjórn-
málunum, hvar sem er á hnettinum, munu fáir, sem
ekki hafa — eða geta — gagnrýnt sitt af hverju í starfi
og skipulagi þessarar alþjóðastofnunar. En eins eru
þeir fáir, í hvaða lýðfrjálsu landi sem er, sem ekki
gagnrýna athafnir sinnar eigin ríkisstjórnar. En þeir,
sem í alvöru tala um að þjóðir þeirra segi sig úr lög-
um við S. þ„ eru aðeins örfáir sérvitringar, sem engan
ldjómgrunn fá fyrir kvak sitt.
ENN HEFÚR engin þjóð hótað að ganga úr sam-
tökunum, ef liennar mál næði ekki fram að ganga. Og
engri _þjóð hefur verið liótað brottrekstri, ef hún vildi
ekki.aðhyllast skoðanir annarra. Þetta er nýtt fyrirbæri
í mannkynssögunni, og hið mikilvaégásta fyrirbæri að
auki: Þeirri skoðun vex sem sé alls staðar fylgi, að
löglegar ríkisstjórnir eigi að gæta alþjóðasamfélagsins.
Þessi vilji milljónanna verður ekki véginri Ö-g métinn
x dag, og hann er ekki fyrir hendi nú vegna einstakra
afreka þeirrar stofnunar, sem við köllufri Sameinuðu
þjóðirnar. Hann er til orðinn vegna þeirra skoðana
eða tilfinninga meðal hins nafnlausa fjölda, að fyrir
utan og ofan kalda stríðið, vígbútraðarkapphlaupið
og byltingarnar, séu sameiginleg mannleg Yandainál ög
viðfángselni. Meðal þeirra vandairfála er. að þess sé
gætt, að deilur þjóða í milli komist aldrei á það stig
að vera óleysanlegar með friðsamlegútlrtetti:
ÞAÐ ER i rauninni merkileg saga, livernig S. þ.
hafa komizt í gegnum tíu ár svo, að þátttaka í félags-
skapnum er í dag meðal dýrmætustu réttinda þjóð-
anna. Þessi 10 ár liafa verið hættutínri. Heimurinn
hefur verið í greipum kalda stríðsins, sem gert heíur
hyldýpi í milli lieimshelminga, svo mikið, að ekki
hefur annað eins sézt siðan Múhammeðstrú og kristin
trú skiptu þjóðum í fylkingar fyrr á öldum . Og með
kalda stríðinu og í því, höfum við séð hina miklu
þjóðlegu endurreisn Asiu- og Afríkuþjóða, og upphaf
sjálfstæðistímabilsins í þessum álfum. í þessum hluta
heims eru risin upp stórveldi. Sjaldan eða aldrei fyrr
hafa eins margar þjóðir gengið í gegnum eins ört breyt-
ingatímabil og á þessum tíu árum, eða átt að niæta
jafn mörgum og flóknum deilumálum á alþjóðavett-
vangi. Það má því kalla merkilegt og raunar dásam-
legt, að alþjóðasamfélagið skuli hafa lifað allar þessar
breytingar og komið sterkara en fyrr út úr þessari um-
brotatíð. Það sannar, að rætur stofnunarinnar standa
dýpra en Iiægt var að vona fyrir tíu árurn. Ekki svo
að skilja, að nútímamenn einir þekki gjána í milli
hugsjónastefna, sem er svo djúp, að menn eru þess
albúnir að drepa eða vera drepnir i baráttu fyrir trú
sína, og byltingar eru gönntl saga á jörðinni. En þetta
er í fyrsta sinn, á miklum umbtotatímum, sem til
hefur verið sannkölluð alþjóðastofnun, þar sém aðild
hafa átt allir meiriháttar deiluaðilarnir, eða hafa að
minnsta kosti óskað að eiga aðiíd. Þetta er nýtt fyrir-
bæri. Þetta er íyrirbæri, sem ekki má taka sem sjálf-
sagðan lilut, heldur ber að skoða það með undrun —
og von.
Eftir að Lippmann ritaði grein þessa, hafa hátíða-
höldin í San Fransisco farið fram. Flutti Eisenhowcr
Bandaríkjaforseti aðalræðuna við það tækifæri, og er
haft á orði í blöðum víða um lieim, að hann hafi verið
bjartsýnni á horfurnar í alþjóðamálum en oftast áður.
Hvatti forsetinn mjög til þess að dregið yrði úr víg-
búnaðarkápphlaupinu og þeim mikltt fjármunum, sem
við það sparast, yrði varið til að hjálpa þjóðum, sem
skammt eru á veg konmar efnaliagslega.