Dagur - 21.12.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 21. desember 1955
D A G U R
7
Fimmti;gur:
Stuft svar við jólakveðju Gunnars
\
S. Hafdal, Sörlatungu
ÞESS MÁTTI sjá ýmis augljós
merki hér í bæ á mánudaginn var,
að húsbóndinn á höfuðmenntasetri
okkar Norðlendinga átti merkisaf-
mæli þann dag. Samkennarar hans
og nemendur hylltu hann að verð-
leikum með ræðuhöldum og góð-
um gjöfum, stöðugur straumur
samborgara hans og vina lagði leið
sína heim til hans sömu erinda þá
um daginn, og loks barst honum
mikíll fjöldi heillaskeyta úr öllum
áttum að kalla. Engum, sem til
þekkir, fær þetta nokkurrar furðu,
því að vel var það vitað áður, að
Þórarinn skólameistari er maður
sériega ástsæll og nýtur hvarvetna
mikils trausts og virðingar allra
i jlJ^ i j' . . I ' '
þeirra, er hafa af honum nokkur
SÍZT VAR ÞAÐ nokkrum heigli
hent að Setjósií Issþti Sigurðar
Guðmundssonar, er hann lét af
embætti sem forstöðumaður
Menntaskólans á Akureyri, og
taka þar upp starf hans og menn-
ingarforustu svo, að engin brota-
löm yrði á fundin. En Þórarinn
Björnsson gat næstum kallazt
sjálfkjörinn til þessa hlutskiptis:
— Hann hafði þá um langt skeið
verið önnur hönd Sigurðar meist-
ara í öllu því, er að skólastjórninni
laut, eða allt frá þeim tima, að
hann gerðist kennari við skólann,
árið 1933. Hann átti að baki sér
glæsilegan námsferil, bæði innan
lands og utan, er lauk með emb-
ættisprófi í frönsku, latínu og upp-
eldisfræðum við Sorbonne-háskól-
ann í Parísarborg árið 1932. Og
síðast, en ekki sízt, hafði hann þá
þegar getið sér ágætt orð fyrir
kennarahæfileika sína og stjórn-
semi, enda dáður af nemendum
sínum og alþekktúr að fágætri'
ljúfmennsku, yfirlætisleysi og
mannkostum í hvívetna. Er þar
skemmst frá að segja, að þeir,
sem treystu Þórarni bezt og væntu
mest af starfi hans í þessu veg-
lega, vandasama og erfiða hlut-
verki, hafa ekki orðið fyrir von-
brigðum, heldur hefur hann vaxið
og stækkað með aukinni ábyrgð
og rækt í hvívetna leiðtogahlut-
.verk sitt með þeim ágætum, að á
betra verður naumast kosið. Heim-
ili hans er og mjög til fyrirmyndar,
en þar hefur hann einnig notið
konu sinnar. En Þórarinn er
kvæntur Margréti Eiríksdóttur,
píanóleikara frá Reykjavík, mikil-
hæfri konu, er veitt hefur manni
sínum traust og brautargengi í öllu
hans starfi.
'—i
ÞÓRARINN skólameistari hef-
ur vissulega helgað skóla sínum og
málefnum hans starfskrafta sína
því nær óskipta, síðan hann tók
við forustu stofnunarinnar. Hann
hefur lítt haft sig í frammi á vett-
vangi annarra opinberra mála,
enda mun því fara víðsfjarri, að
þjóðmálanna utan skólaveggjanna:
— Hann „gár ikke med at flytte
pá brikker,“ fremur en Ibsen gamli
forðum. — Hann hefur þó ekki
komizt hjá því með öllu að sinna
öðrum opinberum störfum, t. d. á
hann nú sæti í skólaráði Akureyr-
ar og var um eitt skeið formaður
þess. Þá héfur hann og unnið mik-
ið og gott starf fyrir Rotary-félags-
skapinn og fleiri félög og stofnan-
ir, svo að eitthvað sé nefnt af
slíku tagi.
SKÓLAMEISTARI ER mál-
snjall maður og spakvitur. Málfar
hans er mjög í ætt við aðra hætti
hans og framkomu alla: hógvært
og tilgerðarlaust, en ljúflátlegt,
stílhreint og fagurt. Ekki getur
hann talizt sérlega afkastamikill
rithöfundur, enda hefur hann
vissulega verið til annarrar kirkju
kallaður en að sinna bókmennta-
iðju. Það, sem eftir hann liggur á
því sviði, ber þó órækt vitni hæfi-
leika hans í þá átt, og er þar
skemmst að minnast þýðingar
hans á hinu mikla og víðfræga
skáldriti Romains Rollands: Jean
Christophe.
FRÓDIR MENN og fjölvísir
þykjast kunna á því góð skil, að
mannsævin lengist nú óðfluga að
jafnaði, og mun þá senn að því
draga, að þeir, sem lifað hafa hálfa
ö!d aðeins, geti enn talizt á ung-
lingsaldri. Samkvæmt þessum
fræðum — og einnig eftir öðrum
sólarmerkjum að dæma — benda
allar líkur til þess, að Þórarinn
skólameistari eigi enn þá langan
og merkan starfsdag fyrir höndum.
Um slíkt fær þó enginn vitað neitt
með fullri vissu, nú fremur en áð-
m
ur. En sú er spá mín, að hvort sem
honum endist aldur lengur eða
skemur í þessum heimi, muni þess
þó geysilangt að bíða, að hann fái
losnað með öllu undan kvöðum
og skyldum skólastjórnar- og
uppeldisstarfsins, þvi að ekkert er
líklegra en að hann verði naumast
fyrr sloppinn úr líkamsviðjunum
— og gæfan gefi þó, að þess verði
sem Iengst að bíða, og að hann
megi njóta góðrar heilsu og fullra
starfskrafta um langan aldur —
en að honum verði falinn einhvers
konar skóli eða uppeldisstofnun
til forsjár og umönnunar í öðrum
og betra heimi, því að til slíks
hlutskiptis virðist hann sannarlega
vera kallaður og útvalinn, bæði
hér og þar.
VIÐ ÞÓRARINN BJÖRNSSON
vorum að vísu ekki lengi saman í
skóla, en skólabræður erum við
þó. Og síðan hef eg jafnan haft af
honum góð og ágæt kynni og enda
nokkurt samstarf og vaxandi nú á
seinni árum. Eg þykist því með
nokkrum rétti geta tekið undir í
þeim fjölmenna kór vina hans og
velunnara, er árnar honum og fjöl-
skyldu hans nú — í tilefni hinna
merku tímamóta á ævi hans —
gæfu og gengis um langa framtíð.
Jáhann Frímann.
Góð bók
Meal nýrra barna- og unglinga-
bóka er sagan Hörður á Grund
eftir Skúla Þorsteinsson skóla-
stjóra á Eskifirði.
Þessi litla bók er full af
skemmtilegum og gagnlegum fróð-
leik fyrir börn og unglinga um
lífshætti og lífsbaráttu bændafólks
á árunum kringum aldamótin síð-
ustu. Aðalpersóna sögunnar er 12
ára drengur, Hörður á Grund,
mikið mannsefni og gott, einbeitt-
ur og ötull með trausta skapgerð
og heila. Hann er vinur húsdýr-
anna — allra dýra — og skilur
undravel eðli þeirra og háttu.
Höfundur sögunnar er snjall að
gera litríkar og heillandi myndir af
hversdagslegum atburðum í lífi
drengsins og af samskiptum hans
við dýrin. — Sérhver þáttur sög-
unnar er meitluð sérstæð mynd og
sagan þó ein órofa heild. Minnis-
stæður verður lesandanum aldni
sægarpurinn, er gefur drengnum
kjörgrip sinn og þar með trúnað
eftir stundar kynni.
Heiðríkja og birta er yfir allri
frásögn höfundarins. Með karl-
mannlegri ró og festu, en þó mýkt
og varúð tekur hann hvarvettna á
viðfangsefnum sínum. Ást hans á
öllu, sem lifi er gætt, og virðing
hans fyrir því bregður ljóma á sög-
una. — Málið á bókinni er yfir-
leitt þróttugt, blæbrigðaríkt og lát-
laust.
Eg þakka Skúla fyrir bókina.
Hún er góð gjöf þeim, er hana lesa
vel. — E. Þ.
Ein býflugnafjölskylda safnaði
í sumar 141 kg. af hunangi handa
eiganda sínum. Þetta var í Dan-
mörk og er víst met þar í landi. En
hvernig er það annars, stundar
enginn býflugnarækt hér á landi?
Það líður nú senn að jólum og
jólahugleiðingarnar fara að sækja
að. Og þann 10. dag jólamánaðar-
ins birti vikublaðið „Dagur“ hug-
vekju um góðgirni og drengskap,
eftir Gunnar Hafdal skáld og
bónda að Sörlatungu í Hörgárdal.
Grundvöllur hugvekju þessarar er
samskipti hans við Sjúkrasamlag
Skriðuhrepps, og mig. Þar sem
skáldandinn nær fullsterkum tök-
um á Gunnari í frásögn
hans, tel eg.rétt að rekja viðskipti
okkar Gunnars, án þess að þau séu
færð í nokkurn skáldbúning. Fúk-
yrði hans og annað skraut tini eg
ekki upp hér, það getá þeir gert,
sem hafa gaman af slíku.
Það má segja að árið 1952 hafi
ekki verið með öllu tíðindalaust,
3ví að þá flutti sig þúferlum hing-
að í Skriðuhrepp, maður að nafni
Gunnar S. Hafdal, og það ár voru
síðustu sjúkrasamlögin í sveitum
landsins stofnuð, enda voru þá
gengin í gildi lög, um almenna
skyldu sjúkrasamlaga. Þá hafði
starfað hér sjúkrasamlag í 8 ár, án
þess að til nokkurra árekstra
kæmi.
Það hefur verið venja að gjald-
keri samlagsins komi í þinghús
hreþpsihs í byrjun jan. og júli ár
hvert, til að taka á mófi greiðslu
iðgjalda. Þetta er gert til þæginda
fyrir þá, sem fjarst búa frá gjald-
kera. í jan. 1953 hafði mér ekki
borizt flutningsvottorð frá bóndan-
um í Sörlatungu, en hann fluttist
hingað- ur Glæsibæjarhreppi, og
var mér kunnugt um, að þar var
starfandi sjúkrasamlag. Þótti mér
þetta skrítið, en hugði að hér væri
um afsakanlegt hirðuleysi að
ræða. í því trausti gerði eg honum
boð, og óskaði eftir að hann innti
gjöld sín af hendi til samlagsins,
og var honum þá einnig tilkynnt,
sem og öðrum hreppsbúum, hvaða
dag mig yrði að hitta í þinghús-
inu. En þann dag lét Gunnar Haf-
dal ekki sjá sig þar. Hins vegar
fékk eg frá honum þau boð, að
hann ’teldi sig standa utan við
þennan félagsskap, og að liann
væri sér óviðkomandi. Síðar átti
eg tvívegis tal við hann, um þessi
mál, en allt kom fyrir ekki. Þegar
málum var svo komið, taldi eg
með öllu þýðingarlaust að ræða
þetta frekar við hann, þar sem
hann neitaði jafnvel að taka stað-
reyndir gildar. Sagði eg honum að
lokum, að eg myndi neyðast til að
biðjast lögtaks hjá honum, þar
sem hann lokaði öllum öðrum
leiðum í þessu máli. Sú varð líka
raunin á. En hvers vegna hrepp-
stjórinn framkvæmdi ekki lögtak-
ið þá strax, er mér ókunnugt um,
og er ekki við mig að sakast um
það.
Árið 1954 endurtók eg lögtaks-
beiðni mína, og einnig sl. haust, er
loks var látið til skarar skríða. En
sem betur fer, þurfti aldrei til þess
að koma að Gunnar Hafdal þyrfti
þess vegna að sjá af sinni „stóru
vildisjörð“, því að „fljótgert reynd-
ist“ að kvitta skuldina við sam-
lagið.
Þannig og ekki öðruvísi gekk
þetta til, eins og þeir geta borið
um, sem til þekkja. Gunnar er
skáld gott og getur verið gaman að
honum stundum, en hitt verður
bæði hann og aðrir að gera sér
ljóst, að stundum er sitthvað
skáldskapur eða veruleiki.
I niðurlagi greinar sinnar segir
Gunnar að framkoma mín sé
„harðlega vítt“ af sveitungum mín-
um o. s. frv. Þessi ummæli hans
þykja mér heldur ótrúleg og í litlu
samræmi við það, sem við mig
hefur verið sagt, þessu máli við-
komandi, því að sannast sagt hafði
eg orðið fyrir ámæli fyrir linlega
framgöngu við innköllun sjúkra-
samlagsiðgjaldanna hjá honum. Og
er þetta því eins og annað í grein
hans, marklaust skáldskaparrugl.
Læt eg svo útrætt um þetta mál
að sinni, en vona að menn geti
ýmislegt lært af þessari prúð-
mannlegu jólakveðju G. Hafdals.
Dagverðartungu 15. des. 1955.
Páll Ólaísson.
Níræðisafmæli
átti 6. des. sl. ekkjan Snjólaug
Hallgrímsdóttir að Ytri-Reistará í
Arnarnesshreppi.
Snjólaug er fædd á Skipalóni og
voru foreldrar hennar Anna Jóns-
dóttir og Hallgrímur á Kotá, Þor-
steinsson á Hvassafelli, Hallgríms-
sonar, en Þorsteinn var bróðir
Jónasar skálds, og er Snjólaug því
einn nákomnasti ættingi hans, nú-
lifandi.
Snjólaug fór ung til fósturs að
Sökku í Svarfaðardal og ólst þar
upp. Hún giftist laust fyrir alda-
mót Sæmundi Oddssyni, ættuðum
úr Ólafsfirði, og stóð brúðkaup
þeirra á Selárbakka á Árskógs-
strönd, en bú reistu þau á Hrafna-
gili í Þorvaldsdal. Bjuggu þau síð-
ar á tveim öðrum jörðum þar í
dalnum, Grund og Kleif, og sátu
allar þessar jarðir með prýði, enda
bæði þróttmikil og dugandi.
Þau hjón slepptu búi við Ást-
ríði dóttur sína, og mann hennar,
Jóhann Sigvaldason, en með þeim
fluttu þau seinna inn að Skriðu-
landi, og þar lézt Sæmundur vorið
1934. Snjólaug hefur síðan átt
heimili hjá þeim hjónum, en hin
börn þeirra Sæmundar eru Guð-
rún, á Akureyri, og Þóroddur,
smiður á Bergsstöðum í Glerár-
þorpi.
Snjólaug missti sjónina fyrir all-
mörgum árum, en er að öðru leyti
vel ern og sívinnandi. Hún er fróð
og minnug og fylgist vel með öllu,
hýr og glaðleg, svo sem hún hefur
verið alla tíð.
Óska þess nú allir vinir Snjó-
laugar, að komandi dagar verði
henni friðsælir og mildiríkir, og
að henni auðnist að halda gleði
sinni og sálarró að hinztu lokum,
sér og öðrum til blessunar.