Dagur - 18.02.1956, Blaðsíða 5

Laugardaginn 18. febr. 1956
DAGUR
5
Skákaldan rís hærra en nokkru sinni
fyrr. Teflt um þverf og endilðngf landið
Rabbað um skák eftir stutt samtal við Friðrik Ólafsson
skákmeistara, sem nú er staddur á Akureyri og teflir sem
gestur á Skákþingi Norðlendinga.
Þeir sem áhugann vekja.
Aiburðamenn lijá fámennri þjóð
vekja þjóðarstolt og hafa víðtæk
áhrif sérstaklega ef verk þeirra eru
viðurkennd á opinberum vettvangi
einhverrar keppni eða hljóta á ann-
an hátt opinbera athygli. Allir
muna um afrek Huseby og Clausen-
bræðra í frjálsíþróttum. Þriggja ára
strákar vörpuðu steinum fyrir kúlu
og léku íslendinginn. Ef til vill var
Huseby þeirra fyrsta fræðsla um
fjarlægt land í norðrinu og innan-
lands var kúluvarpið, drengjanna
stærsti draumur. Hiiðstæður áhugi
vaknaði fyrir íþróttum annarra af-
reksmanna.
Táflmennirnir týndir.
Fyrir skömmu var endurvakinn
úhugi fyrir fornri og göfugri íþrótt,
skákíþróttinni. Skákin átti nokkuð
erfitt uppdráttar því að af henni
stafaði ekki sá dýrðarljómi, sem
ungir menn sækjast mest eftir, en
varð fremur dægradvöl manna í
strjálbýli. Þannig stunduðu Gríms-
eyingar skák af miklum áhuga og
eyddu löngum vetrarkvöldum \ið
liana og fámennir hópar nágranna
víðsvegar um land, settu upp tafl,
þegar þeir liittust. En á síðari árum
ruddu spilin ser til rúms í æ ríkari
mæli, og það svo að sums staðar cr
sannkallað spilaæði. Taflmennirn-
ir týndust og þeir síðustu voru að
hverfa með gömlu leikföngum ó-
málga barna og taflborðin voru
notuð, ef.rúða brotnaði í húsi.
En um það bil að taflíþróttin var
að leggjast í öskustóna á landi hér,
með nokkrpm undantekningum þó,
varð skyndilegá breyting á.
' Ný hrcyfing-, sem Fridrik vekur.
Ný skákalda reis, svo að nú vilja
allir tefla. Árabirgðir af manntöfl-
um í verzlunum höfuðborgarinnar
gengu til þurrðar á örskömmum
tíma.
Þessa hreyfingu má rekja til II
ára drengs í Reykjavík, Friðriks
Ólafssonar, þegar hann á skákmóti
varð einna skæðastur keppinautur
Baldurs Möllers, liins kunna skák-
manns. Þá þegar var honum spáð
frama á skákbrautinni. Var það
með ólíkindum, því að á þeim ár-
um hafði Friðrik ekki mikinn áhuga
á þeirri mennt. Hann lærði snemma
mannganginn, tefldi við félaga sína
og vann stundum og tapaði stund-
um, eins og gengur. Þeir nánustu
sögðu, að hann liefði víst ekki hlot-
ið skákáhugann úr ættum sínum,
auminginnl
Það var nefnilega vitað, að marg-
ir ágætir skákmenn voru í báðum
ættum Friðriks, þótt frá sé talinn
frændi hans, sá hinn frægi Magnús
Smith, sein Gils Guðmundsson al-
þingismaður sagði frá á skcmmti-
legan ljátt í útvarpinu og síðar
reyndist vera frændi Friðriks.
Fremsli skáltmaður Islands.
En ekki leið á löngu, þar til
skákmaðurinn í Friðrik gerði betur
vart við sig. Hann tók að lesa um
skák og hyggja að leikjum skák-
manna, og hann komst fljótt að
raun um, að fljótlega var hægt að
auka þekkingu sína og máta jafn-
aldrana auðveldlegar en áður. Nú
varð Friðrik brátt þekktur skák-
maður innanlands og kom hvað
eftir annað með sigur af hólmi á
mótum í Reykjavík. Áliugi Friðriks
og snilligáfa lians í skáklistinni
liafa lyft honum yfir samtíðarmenn
hans hér á landi. Og á erlendum
vettvangi á hann að baki stóra og
eftirtektarverða sigra.
Ég segi skák!
Ég var að siitra kaffisopa á Hótel
KEA í þeirri von að sjá einhvern
fréttafróðan kunningja, þegar Frið-
rik Ólafsson skákmeistari birtist allt
í einu í dyrunum. Var ekki vandi
að þekkja hann af öllum myndun-
um, sem af honutn hafa birzt að
undanförnu, þótt ekki hefði fund-
um okkar borið saman fyrr.
„Góðan daginn, Friðrik," sagði
ég og var við öllu búinn. Það eru
nefnilega ekki allir, sem taka svona
ávörpum ókunnugra með mikilli
vinsemd.
En Fríðrik var alúðin sjálf, og
við tókum tal saman. Að vísu brá
fyrir skugga á hinu bjarta andliti
hans, er hann vissi, að ég var blaða-
maður. Það var eins og honum liefði
verið skákað að óvörum. En þessi
óþægindi hurfu von bráðar, og ég
sagði honum það í allri hreinskilni,
að ég ætlaði að skrifa um hann fá-
ein orð í tilcfni af heimsókn hans
til Akureyrar.
Þegar Friðrik og Ingi voru
settir i steininn.
Talið barst að skákmótinu í Has-
tings. Ekki vakti koma íslending-
anna þangað neina hrifningu eða
sérstaka eftirtekt. Móttökunefndin
hafði gleymt okkar mönnum, hin-
um eina keppanda frá íslandi og
aðstoðarmanni hans.
Friðrik og Ingi komu til Hastings
á annan dag jóla. Svo sem venja
er, flykkjast menn úr borgum og
bæjtim þá dagana, og hálfgerð ring-
ulreið skapast á ýmsum sviðum. í
þetta skipti bættist það við, að hót-
elþjónarnir áttu frí og fóru „í löng-
um bunum" burt úr bænum.
Þegar íslendingar „gerðu vart við
sig“, eins og það var fyrrum kallað,
og stóðu með ferðatiiskur sínar
frammi fyrir þeirn lieiðursmanni,
er mcstu áhyggjurnar út af mót-
tiiku gestanna, hvíldu á, kom held-
ur en ekki babb í bátinn. Það hafði
gleymzt að útvega þeim dvalarstað.
Þegar öll sund lokast um fyrir-
greiðslu vegna ferðamannaliópa, er
vanalegt að leita til opinberra
stofnana. — En aldrei hefur það
spurzt á landi hér, að þátttakandi
í opinberu móti, sem tilkynnt lief-
ur komu sína með nægilegum fyrir-
vara, væri sendur beint í steininn,
og lögreglan beðin að gæta hans.
En þetta gerðist á Hastingsmótinu.
I fletum óbótamanna!
í vandræðunum við að korna
hinum fyrirferðarmikla hópi Islend-
inganna niður, var síðast leitað til
þeirra húsakynna, sem hafa járn-
grindur í gluggum og rammgerðar
liurðir. Og þeir félagar liigðust til
svefns í íletum þjófa og morðingja,
en voru í bezta skapi!
Blöðin komust á snoðir um þetta
og töluðu um í glaðlegum tón og
sögðu, að Friðrik hefði bara sofið
vel! Má segja, að sinn er siður í
landi liverju! Annars var aðbúð góð
á mótinu, og Friðrik mætti íullri
kurteisi.
Sú spurning lilýtur að vakna,
hvernig farið helði, ef keppanda
frá einhverri stórþjóðinni hefði
verið boðið húsnæði hjá lögregl-
unni! Óvíst er, að sú nefnd hefði
kembt hærurnar, sem hefði t. d.
gleymt að ætla Rússunum herberg-
iskytru að sofa í! Þá hefðu prúð-
búnir ambassadorar sjálfsagt fengið
það verkefni að biðjast afsökunar,
með fögrum orðum um það, að slíkt
gæti í raun og veru ekki komið
fyrir hjá Englendingum, og útilok-
að að kæmi fyrir aftur.
íslendings að litlu getið.
Stórblöðin fylgdust vel með mót
inu í Hastings og flutlu spár um
skákina. Friðriks var að sjálfsögðu
minnzt, en lieldur var hann neðar-
lega á blaði og-vinningsmöguleikar
hans taldir litlir. Var það raunar
óþarfi, eftir frammistöðu hans þar,
árið 1953.
Svo hófst skákkcppnin með tauga
spenningi, svo sem vera bar á mótl
sem svo mikla atliygli vakti.
Fall er fararheill.
Fall er fararheill, segir máltækið
og það var ekki úr háum söðli að
detta fyrir Friðrik, þótt illa tækist
til fyrir lionum. — Það kom því
nokkuð flatt uppá umheiminn þeg-
ar Friðrik vann hverja skákina af
annarri. Yngsti keppandi mótsins,
maðurinn frá íslandi kom á óvart,
það var ekki lengur hægt að ganga
fram lijá lionum. Og Friðrik varð
sigurvegari ásamt hinum rússneska
skákmeistara Korclinoi. Blöðin
kepptust um að birta fréttir og við-
töl við Friðrik og skákir hans, sem
birtust í blöðunum, þóttu sumar
afburða snjallar.
Góður aðstoðamaður.
Aðstoðamaður Friðriks á Hast-
ingsmótinu var Ingi R. Jóhannsson
og var honum stoð og stytta. Ingi
er snjall skákmaður og var því mik
ils virði að eiga samræður við hann
um biðskákir o. 11. viðkomandi mót
inu. Hitt var þó meira um vert lyrir
Friðrik að hafa einhvern til að tala
við á móðurmálinu og einhvern
velviljaðan mann á staðnum, til að
deila með sorg og gleði, jafnvel
þótt sá maður kynni ekki manngang
inn í skák.
Ingi R. Jóhannsson hafðl nóg að
gera á mótinu. Heima biðu þúsund-
ir fréttaþystra manna, er gleyptu í
sig hvert fréttaskeyti frá Hastings
með áfergju. Blöð og útvarp kontu
fréttunum á framfæri við lands-
fólkið. Ut á yztu annesjum biðu
börn og fullorðnir frétta í útvarp-
inu, í líkingu og eftir lestri fram-
haldssögunnar um Gregory í sumar.
Skákirnar voru settar upp og tefld-
ar um þvert og endilangt ísland.
Aldrei annar eins áhugi.
Aldrei hefur annar eins skákáhugi
gripið um sig meðal þorra manna
og þessar síðustu vikur. Megum við
Dulles segir, að Bandaríkin muni
ekki taka þátf í vígbúnaðarkapp-
hlaupi landanna við botn
Miðjarðarhafs
Washington, 7. febrúar. — John
Foster Dulles, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, lét nýlega svo um-
maelt, að Bandaríkin mundu ekki
selja ísraelsmönnum vopn, fyrr en
allar aðrar leiðir til þess að tryggja
frið í löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafs hefðu verið reyndar.
Engu að síður komst Dulles svo
að orði í bréfi til þingmanna, sem
mælt höfðu með því að leyfa slíka
vopnasölu:
„Við útilokum ekki möguleik-
ana á slíkri vopnasölu til ísraels.
Skoðun okkar er sú, að öryggi
landanna við botn Miðjarðarhafs
vera Friðrik þakklát fyrir að hafa
vakið hina fornu íþrótt til lífsins á
ný, mcð glæsilegri frammistöðu
bæði ufanlands og innan.
Tvirceð umsögn.
Þegar skákmótið í Hastings var
háð, var gefið út sérstakt blað með
fréttum af skákiiini og einu og öðru
frá mótinu. Þar var frá því sagt að
keppandinn frá íslandi hefði teflt
mjög djarllega, .og væfi ' þSð illa
farið ef hann hefði' beðið lægróhlut!
í • þessum ummælum er látið liggja
að því’ á mjög kurteisan hátt, en þó
greinilegan, að um skáksnilld hafi
ekki vcrið að ræða.
Erfiðar skákir fyrir höndum.
Érlðrili' ÓláfssQn á fyrir1 höndum
margár skákir við miklá skákmenn.
Rússar munu koma til Reykjavíkur
í máfzmánuði og tefla við okkar
færustu skákmenn. í Uppsöluin
vérðúr skákmót í Apríl og er búist
við að IsTendingar sæki mótið. Ehn-
frernur má geta þess að í september
næsta haust verður Olympíuskák-
mótið haldið i Rússlandi og þar
liáð landakeppni í fjögurra manna
sveitum. Auk þessa er líklegt að
Friðrik verði boðið til skákmóta er-
lendis og það fyrr en varir.
Nörðlendingar einangraðir.
Um margra ára bil hafa Norð-
lendingar einangTazt í skák. Hér
eru að vísu rnargir allgóðir tafl,
menn, en þeir eru sennilega ekki í
framför. Má ætla að hver þekki
annan út og inn í skákinni og und-
anfarin ár liafa Akureyringar og Ey-
firðingar setið heima þótt skákmót
liafi verið haldin í Reykjavík. Er
þetta auðvitað afleitt og erfitt um
úrbætur. Skákin gel'ur lítinn arð.
Skákmót eru yfirleitt illa sótt, þeg-
ar frá ér dregið einvígi þeirra Bent
Larsen og Friðriks Ölafssonar
Reykjavik, lyrir skemnistu. Nú
mætti ætla að eitthvað hefði rætzt
úr með íjárhaginn og Skáksamband-
ið gæti beitt sér fyrir almennri
þátttöku utan af landi. Væri þess
íull þörf og ætti að vera kærkomið
tækifæri nú, þegar skákaldan rís
hærra en nokkru sinni'fyrr.
Víða um land ern vafalaust mörg
skákmannsefni. Að þeim þarf að
hlynna, jafnhliða almennri skák.
Þó er sjálfsagt að gera sér ljóst að
menn ná ekki mjög langt í íþrótt-
inni, þótt áhuginn blossi upp í
bili og ef til vill aðeins vcgna þess
að aðrir tefla skák. Allir bestu skák-
mcnn landsins, hafa fundið hvöt hjá
sér til að lœra skák.
E. D
byggist ekki á herstyrk heldur
miklu fremur á alþjóðalögum og
að komið verði á vináttuböndum
milli þessara nágrannaþjóða. Við
vinnum sleitulaust að því að koma
á slíkum vináttuböndum."
Dulles lýsti því yfir, að sam-
kvæmt stefnu sinni í utanríkismál-
um létu Bandaríkin sér annt um
viðgang Israelsríkis. Bandaríkin
halda einnig fast við þá megin-
reglu, að rjúfa ekki vináttuna við
Israel og Arabaríkin.
Hann vakti athygli á því, „að at-
burðir síðustu daga“ gætu skapað
mismun á herjum ísraels og Ar-
abaríkjanna, en sökum þess að Ar-
abar eru mikið fjölmennari en
ísraelsmenn, þá „væri betra að
koma á friði og tryggja öryggi
landanna á annan hátt en með víg-
búnaðarkapphlaupi.“
Dulles sagði einnig, að þótt ísra-
elsmönnum yrðu fengin í hendur
jafngóð eða betri vopn en Araba-
ríkin hafa yfir að ráða, nægði það
Framhald á 7. síðu).
Frá Skákþinginu
Hvítt: Margeir- Steingrímsson.
Svart: Friðrik ólafsson.
Sikileyjarvörn.
1. e2—e4 c7—c5
2. Rgl—f3 d7—d6
3. d2-d4 c5xd4
4. Rf3xd4 Rg8-f6
5. Rbl—c3 Rb8—c6
6. Rcl—g5 e7—e6
7. Rd4xcG b7xc6
8. e4—e5 Dd8-a5
9. Bg5xf6 g7xf6
10. e5xd6 Da5—e5f
11. Bfl—e2 Bf8xd6
12. Ddl—d3 Ha8-b8
13. 0-0-0 Ke8-e7
14. g2—g3 Hh8-d8
15. Dd3-e4(?) De5xc3
16. Gefið.
!f 16. bxc3, þá B—a3 mát).
Hvílt: Friðrik ólafsson.
Svarl: Guðmundur Eiðsson.
Ensk byrjun.
1. c2—c4 c7-e5
2. Rbl—c3 Rg8-f6
3. g2—g3 d7—d5
4. c4xd5 Rf6xd5
5. Bfl—g2 c7—c6
6. Rgl-13 Rd5xc3
7. b2xc3 Bf8-d6
8. 0-0 0-0
9. d2—d4 Rb8-d7
10. Rf3-d2 e5xd4
11. c3xd4 Rd7—bG
12. Ddl—c2 Hf8—c8
13. e2—e4 Bdö—f8
14. Bcl—b2 Bc8-e6
15. Hfl-dl Dd8—c8
16. Bg2—fl g^-gö
17. Bfl—d3 BÍ8—g7
18. a2—a4 a7—a5
19. Hal-bl RbG—d7
20. Rd2—c4 Be6xc4
21. Bd3xc4 b7—b5
22. Bc4—fl b5—b4
23. Hbl-cl Ha8—a7
24. Bfl—c4 Ha7—c7
25. e4—e5 Rd7-b6
26. Bc4-b3 Dc8-b7
27. Dc2—e4 Hc8-e7
28. Hcl—c5 Db7-a7
29. Hc5xc6 Hc7xc6
30. De4xc6 Hc7—c7
31. Dc6—e8f Bg7-f8
32. e5—e6 Gefið.