Dagur - 17.12.1957, Blaðsíða 6

6
DAGUK
Þriðjudaginn 17. desember 1957
DAGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSÖN
Afgreiðsla, auglýsingar og innheimta:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurinn kostar kr. 75.00
BlaÖið kemur út á miðvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
»ÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍSÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍSÍÍÍÍÍÍÍÍÍ:~
Er hann svona djúpt
sokkinn?
ÞAÐ væri mjög ósanngjarnt að segja a® Morgunblað-
ið væri ekki girpilegt til fróðleiks, því þar speglast hið
andlega ástand Sjálfstæðisflokksins á hverjum tíma.
Fyrir nokkrum dögum gat þar að líta stórar fyrir-
sagnir og beinar hótanir út af framkomnu stjórnar-
frumvarpi um breytingar á kosningalögunuin. Sjálf-
stæðismenn boðuðu einnig til fundahalda um málið
og túlkuðu það eins og fyrri daginn á þá lund, að með
því væri ráðizt gegn Reykjavík. „Þeir skulu ekki lá
frið til þess að eyðileggja Reykjavík," stóð á fyrstu
síðu Morgunblaðsins þvert yfir síðu með stæ'rsta fetri.
Æsingaskrifin voru líkust því, að óvígur her hefði ráð-
izt á Reykjavík. Tilefnið er áðurnefnt frumvarp, og í
því felast þær meginbreytingar frá núverandi lögum,
að loka kjörstöðum klukkan ellefu að kvöldi kosn-
ingadags og að ekki megi liafa í frammi áróður á
kjörstað og smölun í kjörklefana, ekki mcgi flokks-
nicrkja bifreiðar og draga fólk upp úr rúmunuin,
eftir háttatíma venjulegra manna. Tilgangurinn með
þessu frumvarpi er sá, að gera mönnum auðveld-
ara fyrir að neyta atkvæðisréttar síns og að liinu
leytinu á það líka að gera mönnum erfiðara fyrir
að notfæra scr kosningarétt annarra manna.
Því miður er kosningarétturinn lítilsvirtur, stund-
um að minnsta kosti, með því að kosningasmalar
hafa meiri afskipti af fólki á kosningadaginn og á
kjörstað en sámrýmzt getur fullu lýðræði. Þetta geng-
ur jafnvel svo langt, þar scm ofurkappið er mest,
að telja má það blctt á lýðræðinu. Hinn almenni
borgari er naumast frjáls ferða sinna eða gerða.
Hann er undir stöðugu eftirliti og er jafnvel beitt-
ur hótunum.
Sjálfstæðisflokkurinn berst hatrammlega fyrir því,
að þetta ástand vari áfram. Ofríki hans á að tryggja
með peningavaldinu, þegar hinn málefnalcgi sigur
er vonlaus. Sjáflstæðisflokknum finnst það hiö eina
og sanna lýðræði, að geta neytt aðstöðu hins ríka.
Morgunblaðið er leiðinlega tvísaga í þessu máli.
Á einum stað segir, að með frumvarpinu eigi að
hnekkja meirihutavaldi Sjálfstæðisflokksins í Reykja-
vík. Á öðrum stað segir, að frumvarpið muni færa
Sjálfstæðisflokknum glæsilegan sigur...
Getur það verið ofurlítil dægradvöl fyrir Sjálf-
stæðismenn, meðan þcir drekka morgunkaffið, að
ráða þessa gátu blaðs síns.
Um leið gcta þcir lagt þá spurningu fyrir sjálfa sig,
livort Sjálfstæðisflokkminn sé í raun og veru svo
djúpt sokkinn, að lioniiiii finnist sökin sín, jiegar
minnt er á blelti lýðræðisins í sambandi við kosii-
ingarnar.
Telur Sjálfstæðisflokkiirinn til sín talað, þegar
afnema á njósnara við dyr kjörklcfanna? Finnst
Sjálfstæðismöniyum vcra gengið á rétt sinn, þegar
bannað er að ráðizt sé inn í hús manna að nætur-
lagi til kosningaáróðurs?
Sjálfstæðisflokkurinn helur ennþá einu sinni
hlaupið alvarlega á sig. Hann Iiefur sannað, á hvaða
stigi hann er frá siðferðislegu og lýðræðislegu sjónar-
miði, og ennþá einu sinni sýnt það, svo að ekki verð-
ur urn villzt, að liann á ekki samleið með hagsmun-
um fólksins í landinu.
Þess vegna er lieppilegast, að hann fái enn urn
sinn livíld frá stjórnarstörfum, og það sem allra
lengst.
Brúin milli heims og heljar
Smá-þættir úr Iiarmsögu Ungverja
XXIII. BRÚIN BROTIN OG
BRENND. — LOKAORÐ.
Ein var sú nóttin við Andau, er
frosnar mýrarnar og hrímgað sef
og reyr og stör birtu þá ólýsanleg-
ustu fegurð,. sem ég hef nokkru
sinni augum litið í náttúrunnar
ríki. Og þetta var ekki aðeins mín
skoðun; fimm blaðamenn úr ýms-
um áttum lieims voru mér einnig
sammála. Þetta varð einnig nótt ó-
umræðilega hartnæmra áhrifa og
atvika.
Síðdegis þehnan dag höfðu Rúss-
ar sprengt sundur brúna við Andáu.
Okkur var kunnugt að þúsundir
flóttafólks hlaut að vera í liópum
hingað og þangað um ungversku
mýrarflóana, aðeins fá fet frá frcls-
inu, leitandi fyrir sér í ákafa að
finna einhverja leið til að komast
yfir lokatorfæruna.
Við biðum í kveljandi kvíða í
nokkrar klukkustundir og sáum þá
aðal-undankomuleiðina auöa og
mannlausa. Fólksstraumurinn virt-
ist algerlega stöðvaður. Ég get ekki
lýst kvöl okkar og sársauka þessa
furðulegu nótt, þar sem andstæða
þessara mannlausu slóða var öll
dýrð himinsins: Glaða tunglsljós,
himnesk auðæfi stjarna — og hvít-
glóandi liéludýrð yfir heiminum,
því að nóttin var bítandi köld, og
frosthélan þakti flóana. En minnis-
stæðast af öllu var angurvær þögn-
in, því að þar sem oftsinnis áður
hafði kveðið við hlátur og glaðværð
liundraða, sem komizt höfðu í ör-
ugga höfn undan ofsóknaræði kom-
múnista, ríkti nú aðeins þögnin ein,
djúp og þrungin eftirvæntingu.
En nú höfðu þrír hugrakkir aust-
urrískir stúdentar hafizt handa og
ákveðið að láta hcndur standa fram
úr ermurn. Þeir drógu timbur og
trjáboli inn yfir landamærin og
gerðu við ræfilinn af brúnni, sem
sprengd hafði verið sundur með
tundri. — Að vísu varð þetta ekki
nein fyrirmyndar brú hjá þeim, en
samt nægilega góð fyrir sæmilega
fótfestu. Og á þennan hátt varð yfir
2000 manns bjargað þessa nóttina.
Þetta voru liáskólastúdéntar með
eyrnaskýlur en berhöfðaðir, með
ofurmagn hugrekkis, því að cftir áð
öll föt voru frosin á þeim, fóru þeir
yfir nýsmíðuðu brúna sína og þraut-
leituðu um allan ungvcrska mýrar-
flóann.
Þarna mætti ég duglegum og
hugrökkum ljósmyndara, og urðu
myndir hans mér til mikillar að-
stoðar við samningu sögunnar um
íjöldaflóttann mikla frá Ungverja-
land'i til frelsisins. Hann fór í allar
áttir, og næstu kvöldin og næturnar
ferðuðumst við saman um landa-
mærin og' leiðbeindúm hundruðum
Ungverja. Stundum fórum við alveg
inn í Ungverjaland, með eyrun vel
opin fyrir fegursta hljóði næturinn-
ar: lágu og þýðu tilraunakalli karla
og kvenna, sent leituðu frelsis.
Eina nótt vorum við á ferli fram
undir aftureldingu, cr við lieyrðum
undarleg hljóð frá bráðabirgða-
brúnni. Við skriðum cins nærri og
við þorðum og sáum þá hörmulega
sjón; Kommúnisku varðmennirnir
voru ölvaðir, og nú voru þeir að
höggya sundur brúna í eldivið tjl
að Iilýja sér við á fótunum. Og á
meðan við lágum þarna í hnipri og
aðgættum þessar aðfarir, urðum við
sjónarvottar að sorgarleik, er hvor-
ugur okkar mun gleyma.
Um 30 flóttamanna, undir for-
ustu rnanns með loðna hermanna-
liúfu, birtust allt í einu óvænt upp
úr ungversku mýrinni og gengu
beint í áttina til drukknu varð-
mannanna. Aumingja fólkið gat
ekki vitað, að brúin væri ekki frarn-
ar leiðin til frelsis, og við gátum
með engu móti gcrt þcim aðvart og
stöðvað þá. Aiit í einu þrifu varð-
.mennirnir riffla sína og umkringdu
þessa síðustu flóttamenn á leið til
Andau-brúarinnar, og fóru síðan
með þá til fangageymslunnar. Þetta
íólk liafði gengið alla leið, þvert yf-
ir Ungverjaland, og átti nú aðeins
50 fet eftir til frelsis. Hryggir í
hjarta skriðum við aftur til baka
með axarhögg kommúnista dynj-
andi í eyrum. Og um leið og við
náðum austurrísku landamærunum,
iivarf Andau-brúin fvrir fullt 02
allt.
Höfundur segir að lokum: Ég get
ekki gizkað á, hvernig flóknir sögu-
legir viðburðir muni valda því, að
Ungverjaland hljóti frclsi á ný. Eg
sé ekki glöggt, á livern hátt liinu
rússneska oki verður lyft af hálsi
ungversku þjóðarinnár, en ég er
sannfærður um, að þann hátxðar- og
gicðidag munu Ungverjar í sínum
nýju heimilum út um víða veröld
senda peninga sína, — frankána
sína, pundin sín, dalina sína og pe-
sosin sín — til að byggja brú endúr-
minninganna hjá Andau!
Hún þarf ckki að vera stór, sam-
anborið við brýr almennt: ekki
nógu breið fvrir bíla né nógu sterk
fyrir vélhjól. Hún þarf aðeins að
vera nógu traust til að rninna á
þann kærleika Austurríkismanna,
sem bjargaði yfir 20.000 Ungverjum
yíir um til frelsis, — aðeins nægi-
lega breið til að leyfa sál frjálsrar
þjóðar að fara þar um í friði.
(F i n i s).
Ekkert iimanlands-
flug á Grænlandi
Grænlcnzki þingmaðurinn
Augo Lynge spurðist fyrir um
það á þjóðþingi Dana, hvort rétt
væri, að búið væri að kalla heim
frá Gi'ænlandi Katalínuflugbát-
inn, einu flugvélina. Taldi hann
sjálfsagt, að flugvélin væri stað-
sett á Grænlandi allt árið, m. a.
til sjúkraflugs og til þess að kasta
niður pósti til afskekktra staða.
Lindberg Grænlandsmálaráð-
herra viðurkenndi, að ekki væri
ráðgert að hafa flugvéll staðsetta
á Grænlandi í vetur, m. a. vegna
þess, að flugvöllurinn í Syðri-
Straumfirði væri eini nothæfi
flugvöllurinn á Vestur-Gi'æn-
landi að vetrarlagi. Hefði hann
áhuga á að komið yrði á innan-
landsflugi á Grænlandi, en heppi
legar vélar til slíks væru ekki
fundnar. Þyrftu þær að geta lent
jafnt á vatni, landi og snjó, vera
tveggja hreyfla, en þurfa ekki
lengri braut en eins hreyfils vél-
ar.
Eftir þessu svari ráðherrans að
dæma, ætti að líða talsverður
tími þar til innanlandsflugferðir
hefjast á Grænlandi.
Kjarnfóður handa ungbömum
Á hverju ári koma nýjar reglur um það, hvernig
annast skuli um ungbörn, og þétta er að verða svo
flókið mál, að hin unga móðir veit ekkert, hvernig
húri á að liaga sér; að minnsta kosti þorir liún ekki
að hlýða ráðum sinnar eigin móður, sem eru byggð á
20 ára gamalli reynslu.
Það verða jafnvel bi'eytingar á frá einu systkini til
annars.
Frumburðurinn hefur kannske fengið að grenja sig
í svefn, en næsta barn verður að taka upp og liossa
því; citt barnið má fara út í hvaða veður sem er, en
það næsta má ails ekki koma út íyrir húsdyr, nema að
veður sé blítt.
En síðasta tízkan í þessum málum er sú, að gefa
ungbörnum nautakjöt að borða! Við skulum í ham-
ingju bænum segja mæðrum okkar frá þessu til þess
áð forðast æsingar, og ömmur okkar blessaðar myndu
snúa sér í gröfinni, ef þær vissu þetta.
Já, þetta er satt! A Lewisham-sjúkráhúsinu í Lond-
011 hefur um nokkurt skeið verið gerð tilraun með að
gefa 5 daga gömlum börnum nautakjöt (liakkað) að
borða, og þessi tilraun helur gefið góða raun.
Á íimmta degi eftir fæðingu er tekið að mata
barnið með skeið; því er gefinn hafragrautur á
morgnana, kjöt eða fiskur með tvenns konar græn-
meti um hádegið og í kvöldmatinn soðnir ávextir og
eggjabúðingur — en auk þessa alls fær svo barnið auð-
vitað sína móourmjólk.
Læknirinn, sem ber ábyrgð á tiiraun þessari, heitir
Bruno Gans, og hann virðist vita, hvað liann syngur.
Það cru nú tvö ár síðan hann fór að láta gefa þeim
börnum, sem voru sérstaklega lasburða, þessa „styrkj-
andi“ fæðu, og árangurinn liefur verið undraverður.
Ef maður kemur í heimsókn á þá deild spítalans,
þar sem 20 mæðiir dveljast með 20 börnum sínum og
líður prýðiléga, þá verður maður einkum undrandi
yfir þeirri ió og kyrrð, sem hvílir yfir öllu. Ekkert
barn hljóðar né grenjar, og hjúkrunarkonurnar full-
yrða, að ailir séu ánægðir; ef börnin eru róleg, verða
mæðurnar rólegar og mjólka betur.
Á matartímum keniur hjúkrunarkona akandi litlum
vagni og afhendir mæðrunum 20 litla tliska. Á hverj-
um þcirra eru um 30 g af góðu, fínhökkuðu nauta-
kjöti, kartöflur og grænmeti — éinriig plastaskja, því
að málmur er of kaldur og harður. Mæðurilar sitja með
börn sín í kjöltunni og mata þáu; það gengur í fljúg-
andi fart, því að krakkarnir ganga að mat sínum eins
og soltnir úlfar.
Við þorum ekki að ráðleggja iesexxdum vorum að
gera tilraun [xcssa lieima hjá sér. Ætli sé ekki bezt að
iáta ensk vísindi ein um þcssa tilraun enn um stund?
En ekki er þó ótrúlegt, að þctta mál komist á dagskrá
liér á landi áður en langt um líður.
(Þýtt úr Tidens Kvinder).
AÐ HÓLASANDI
Lognaldan hnígur að Hóla&andi
sem hógvær andi
við dauðans borð.
Nú líður að ltveldi og ltlukkurnar hringja,
og klerkar syngja
heilagt orð.
Kirkjan er oþin, og orðsins máttur
er æðsti þáttur
í sál þess nxanns,
sexn vonglöðum augum horfir til hæða
er haglélin æða
í brjósti hans.
Á Hólasandi var hringt til tíða,
sem heyrðist víða
um strönd og dal.
Er þögull Iióptir í guðshús gengur,
gullinn strengur
þá hljóma skal.
Þó harma-élin um hjörtun næði
heilög fræði
þau geta lært.
Og gullinn strengur frá orðsins anda
til yztu stranda
fær hljómað sKxert.
Er aldan Iinígur að Ilólasandi,
sem hrjúfur andi
við dauðans borð,
og þcgar élin hin grimmu gusta,
er gott að hlusta
á heilagt orð. S. Sv.