Dagur - 17.12.1957, Blaðsíða 7

Þriðjudaginn 17. desember 1957
D AGUR
7
Magnús H. Gíslason, Frostastöðiim:
Beniamino Gigli:
Endurminningar
í þýðingu Jónasar Rafnar,
læknis.
Þetta er nieð ágætari bókum sent
ég hef lesið. Hún er eiginlega eins
konar lærclómskver fyrir songvara
og listafólk sérstaklega, en þó raun-
ar líka fyrir alla, sent nokkrar gáfur
hafa. I-Iiin segir, með dæmafárri
hógværð, frá bláfátækum dreng, er
með frábærri viljafeslu kleif upp á
æðsta plan fyrri og siðari tíma
heimssöngvara gegnum alls konar
vaðal og fordóma askafylliríisins, er
sífellt hcfur kveðið svo á að bókvit
og list yrði ekki I askana látið. Og
auðvitað var hann neyddur til að
hlýða. þessari háspeki í verki fram-
an af. En lionum þótti ömaksins
vert að læra að þekkja sjálfan sig,
og það gerði gæfumuninn.
Bókin hefst á þessum yfirlætis-
lausu orðum: „Ég fæddist með rödd
og mjög litlu öðru; ekki var efnun-
um fyrir að fara eða gáfunum...
En Guð gaf mér rödd, og það
hreytti öllu. Eg gat sungið vel, en
ekkert annað. Ég hafði gaman af
að syngja og cngu öðru. Ég þurfti
að syngja — hvað gat ég annað
gert?“
Þannig seytlar auðmýkt og yfir-
•lætisleysi hins vilra og sanna lista-
manns gegnum svo að segja liverja
línu bókarinnar. Þá get ég ekki
stillt mig’um að taka hér upp fá-
einar línur úr niðurlagi bókarinn-
ar, „Orðsending", bæði vegna þeirr-
ar heilbrigSh skynsemi, sem þar er
að finna, og svo líka vegna jjess, live
skihnerkilega er þar stjakað við
þeirri almennu heimsku, að söngv-
ari og raddmaður sé „allt sami mað-
urinn, lasm“. Þar segir svo meðal
annars: „Ég vona, að saga mín auki
sumum ungum söngvurum kjark.
Ég óska ckki neinum að þurfa að
lifa við annað cins harðrétti og ég
varð að gera á námsárum mínum,
en ég hygg, að það sanni, að ekki
þurfi fé eða áhrifamenn til þess að
ná markinu, ef ekki skortir jrolgæð-
ið. .. Ég heí ekkeit sagt um aðférð-
ir við ráddþjálfun, því að ég lield
engri sérstakri fram; ég hygg að
hver rödd þurfi sína sérstöku þjálf-
un. Sumt er ekki hægt að kenna,
t. d. réttan hraða í hverri setningu
í sönglagi. Ef sá liæfileiki er ekki
meðfæddur, er gagnslaust að eyða
tíma í að reyna að verða söngvari."
Bæði Jjað, sem liér hefur verið
vitnað í og margt annað í bókinni,
held ég að hákallskjaftar oflátunga
og skóla-steingervinga hefðu gott af
að jórtnj sér til heilsubótar, ef Jtar
skyldi vera um einhverja batavon
að ræða.
Þýðingin hygg ég að sé hin prýði-
Icgasta, og utn ritháttinn og málið
þarf naumast að fjölyrða, Jrar sem
í hlut á einn hinn snjallasti og lát-
lausasti stílisti Jjjóðarinnar, óg er
hér vissulega um ósvikinn Jónasar-
stíl að ræða. Samt cr það eitt orð í
Jjýðingunni, sem ég kann ckki við,
en kemur nokkuð oft fyrir í bók-
inni af eðlilegum ástæðum, orðið:
samsöngur, að líkindum Jjýðing á
annað livört Recital eða Konsert,
•sem er í rauninni alhcimsorð, og á
íslenzkan eiginlega ekkert tilsvar-
andi orð eða liugtak yfir Jjað, nema
Jrá helzt híjómleikur eða hljóm-
leikar, hvort tveggja lieldur lang-
dregiö og loðinbarðalegt. Vil ég Jjví
fyrir mitt leyti taka frumorðið upp
i málið sem slíkt, svo sem gcrt hef-
ur verið með mörg fleiri alheims-
orð. Orðið konsert tekur yfir scr-
hverja hljómræna athöfn af pró-
gram- eða skemmtiskrárlengd, hvort
sem liún er framkvæmd af hljöm-
sveit, kór, einleikara eða einsöngv-
ara, eða öllum þessum aðiluni sam-
eiginlega. En samsöngur á aðeins
við um kórsöng.
Er þetta allt, sem ég hef út á
málfar vinar míns að setja, Jjví cins
og fyrr getur er Jjað prýðilegt, að-
laðandi, látlaust og lipurt. Þá er
ytri frágangur bókarinnar vandaður
cn tilgerðarlaus, og prýða liana auk
[jess margar myndir.
Eiga bæði þýðandi og aðrir útgef-
endur miklar Jjakkir skildar fyrir að
flytja þessa ágætu bók til íslands.
Því auk Jjess sem hún er óslitinn
skcmmtilestur, má ótal margt af
lienni læra og ekkert annað en gott.
Akureyri, 10. des. 1957.
Björgvin Guðmundsson.
jói í ævintýraleit
Nýkomin er á markað drengja-
saga etfir ungan, íslenzkan höf-
und, er nefnir sig Orn Klóa. —
Sagan heitir Jói í ævintýraleit og
fjallar uin ævintýradrenginn Jóa
Jóns og vin hans, Pétur, sem
hann bjargar úr höndum óknytta
stráka og veitir síðan vernd. Jói
er sannur fullhuig, er ávallt
veitir lið öllum þeim, sem eru
minnimáttar, hvort sem það eru
menn eða málleysingjar. Sagan
er hörkuspennandi, því að Jói og
Pétur lenda í hverju ævintýrinu
eftir öðru og komast oft í hann
krappan. Utgefandi er Iðunn.
Við, sem byggjmn
þessa borg
Ilöf. VILHJ. S. VILHJÁLMSS.
Bókaútgáfan Setberg s.f., Rvík.
Bók þessi er um líf og lifnað-
arhætti Reykvíkinga á fyrri tíð,
og er framhald af samnefndu
verki, sem kom út í fyrra og fékk
góðar viðtökuiv í Jjessaiá bók eru
endurminningar átta Reyvíkinga
og er hún nær 250 blaðsíður að
stærð og smpkkleg að frágangi
frá Prentsmiðjunni Odda h.f.
Lifnaðarhættir Reykvíkinga,
sein og annara landsmanna, hafa
tekið ótrúlegum stakkaskiptum
síðustu áratugina, hvað þá síðan
um aldamót, svo að ungum
mönnum mun koma frásögnin,
jafnvel Jjótt ekki sé langt farið
aftur i tímann, undarlega fyrir
sjónir.
Höfundur hefur að Jjessu sinni
leitað fróðleiks karlmanna einna
og fremur valið alvörugefna
menn og sennilega áreiðanlega
um minni og glöggskyggni. Gef-
ur hið síðarnefnda bókinni mikið
gildi. Við, sem byggðum Jjessa
borg, Jjau tvö bindi, sem komin
eru út, eru náttúrlega fyrst og
fremst fyrir Reykvíkinga, svona
í þrengri merkingu. En þessar
bækur eru Jjó, Jjegar betur er að
gáð, samnefnari fyrir allt landið.
Höfundarnir eru: Guðmundur
Thoroddsen læknir, Herm. Jóns-
son kaupmaður, Sigurður Olafs-
son rakari, Ólafur G. Einarsson
bifreiðastjóri, Erlendur Ó. Pét-
ursson forstjóri, Egill Vilhjálms-
son forstjóri, Seselíus Sæ-
mundsson verkamaður og Hann-
es Kristinsson verkamaður.
Nokkuð eru þættir þessir mis-
jafnir að fróðleik og frásagnar-
list og má ef til vill segja að ým-
islegt, sem naumast þurfi að taka
fram, sé til tínt og í letur fært.
En frásögn svo margra manna
gefur bókinni þó mjög aukið
gildi. Og að öllu samanlögðu er
hún bæði fróðleg og skemmtileg.
Fjölfræðibókin
FREYSTEINN GUNN ARSSON
þýddi og staðsetti.
Útgcfandi cr Setberg, Rvík.
Blaðinu hefur borizt þessi bók
til umsagnar, og er ánægjulegt
að fá slíka bók í hendur. Bókin
mun fyi’st og fremst vera samin
með Jjað fyrir augum að vera les-
efni barna og unglinga. Þar hef-
ur sannarlega vel tekizt. En hún
hefur einnig þann kost að vera
stórfróðleg fullorðnu og vel viti-
bornu fólki. Hinar mörgu myndir
auðvelda not bókarinnar til mik-
illa muna og gera mörgu efni
betri skil og aðgengilegri, en
myndlaust mál getur gert. Nátt-
úrufræðileg efni er jafnau
skemmtilestur, ef vel er sagt frá.
1800 myndir, og þar af helmingur
litmynda, skreyta bókina. —
Margir tugir fræðimanna og lista
manna unnu saman við gerð
hennar. Gefur þetta hugmynd
um, að ekki var kastað til hönd-
um. Svo sem gefur að skilja, eru
hvergi tæmd viðfangsefnin. En ef
til vill er aukin forvitni af lestri
bókarinnar ekki síður mikill
ávinningur, en þótt bókin væri
stærri og ýtarlegri.
Eða hver vill ekki fræðast um
helztu þjóðflokka jarðarinnar,
lönd og álfur, yfirborð jarðar,
veðrið, himingeiminn, uppruna
lífsins, þroskamestu dýrin, lægri
dýr, nauðsynlegustu hluti mann-
anna, samgöngur og samband
manna í milli o. fl.? Mér kemur
í hug, hvort ekki væri hentugt
að gefa út kennslubækur með
þessu sniði. Þar sem efnið væri
jafn skemmtilega upp sett og með
fjölda skýringamynda.
í þessari bók er vikið að ótrú-
lega mörgum Jjáttum mannlegs
framtaks, hugvits og samskiptum
manna. Hún gefur ójjrjótandi
umliugsunarefni og stórmikinn
fróðleik bæði ungum og gömlum
og er ein eigulegasta bók, sem
nú er í bókabúðum. — E. D.
Völuskjóða
Út er komið safn frásagnajjátta
um ýmis efni, ritað af Guðfinnu
Þorsteinsdóttur, skáldkonu, sem
landskunn er undir nafninu Erla.
Nefnir hún bók sína Yöluskjóðu.
Bókin hefur að geyma ýmsar
hrakningasögur og mannrauna
af fjallvegum Austurlands og
margar glöggar lýsingar á hörð-
um lifskjörum heiðabyggja. Allir
(Niðurlag.)
VIII.
Nú er það mála sannast, að
ekki er allt fengið með Jjví að
semja og samjjykkja falleg frum-
vörp og íburðarmiklar ályktanir.
Eftir er að spinna þann Jjáttinn,
sem erfiðari er, en það er aö
framkvæma fyrirheitin. Ólafur
Thors lætur mikið yfir áhuga
Sjálfstæðisfl. á rafvæðingunni. —
Sú saga hefur nú stuttlega verið
rakin hér að framan. Hún sýnir,
að áhuginn var ekki einu sinni
til í orði. Látum svo vera, éf
verkin eru þeim mun betri. Ör-
lögin eru oft grálynd. Ólafur fékk
sitt tækifæri. Nokkru eftir að sú
barátta var háð á AlJjingi, sem
nú refur verið lýst, myndaði
hann „nýsköpunar“stjórnina. ■—
Aldrei hefur nokkur ríkisstjórn,
sem setið hefur að völdum á ís-
landi, haft aðra eins fjárhagslega
möguleika til þess að gera gnægð
góðra hluta, eins og þessi ríkis-
stjórn Ólafs Thors. En aldrei hef-
ur heldur nokkurri ríkisstjórn
tekizt að gera jafn lítið úr jafn
miklu og henni. Aldrei hefur
nokkur ríkisstjórn sýnt íslenzk-
um landbúnaði þvílíka lítils-
virðingu. Látið var í veðri vaka,
að 50 millj. kr. ætti að verja til
landbúnaðarframkvæmda. — Sú
upphæð var að vísu aðeins örlítið
brot af gjaldeyrisforðanum, sem
ríkisstjörnin hafði yfir að ráða.
Jafnvel það sýndist þessum
rausnarmönnum of rýmilegur
skerfur. Miklum hluta af þessum
50 millj. var búið að ráðstafa í
annað, þegar leyfi voru loks gefin
út, eftir að Framsóknarm. komu
í ríkisstjórn. Maður skyldi ætla
að Jjegar flokkur, sem að eigin
sögn, elskar bændur jafn ofur-
heitt og Sjálfstæðisfl. gerir, fær
landbúnaðarmálin einu sinni
undir sinn hatt, þá sé Jjað enginn
smáræðis hvalreki fyrir sveita-
menn. Ástæða væri til að ímynda
sér að um slíka dýrðardaga Jjætti
ekki ofílagt að flytja eins og eitt
erindi á „bændaráðstefnu“. Jafn-
vel um framkvæmdir í raforku-
málunum einar sér. Einhvern
veginn fórst það þó fyrir.
IX.
í greinaflokki [jeim, sem eg
bef birt hér í blaðinu að undan-
förnu, hef eg stuttlega rakið sögu
þeirra landbúnaðarmála, er Ól.
Thors Jjóknaðist að eigna Sjálf-
stæðisfl., á liinni svokölluðu
„bændaráðstefnu“ er flokkurinn
gekkst fyrir í Rvík í haust. Þó að
fljótt sé yfir sögu farið og aðeins
stiklað á Jjví stærsta, þá hefur
Jjessi athugun Jjó leitt í Ijós Jjað,
sem raunar var áður vitað, að í
málflutningi Ólafs er öllu öfugt
þeir, sem Jjjóðlegum fróðleik
unna, munu í Völuskjóðu finna
marga mola gulls, cr Jjcir vildu
ekki af missa, enda er bókin vel
rituð, og sjálf var skáldkonan
lengi húsfreyja á einu heiðabýl-
inu Jjar eystra. — Útgefandi bók-
arinnar er Iðunn.
snúið. Hann hefur kosið að um-
gangast sannleikann eins og svar
inn fjanda. f stað fræðslu, blekk-
ingar, í staðinn fyrir að segja satt
er skrökvað. Að sjálfsögðu var til
þessarar samkundu stofnað í aug
lýsingaskyni eingöngu. Allt um
það hlýtur sú spurning að vakna,
hvers vegna Ólafur hafi séð
ástæðu til Jjess að móðga og lít—
iisvirða Jjessa hrekklausu aðdá-
endur sína með því að hella yfir
þá slíkum öfugmælum. Helzt
virðist hugsanagangur formanns-
ins hafa verið eitthvað á þessa
leið: Uss, þessir menn hafa ekk-
ert vit á pólitík, og ef einhverjir
þeirra skyldu hafa það, þá er
hinum sömu áréiðanlega sama
um, hvort sagt er satt eða ósatt.
Það, sem máli skijjtir, er að gera
hlut Sjálfst.fl. nógu góðan og tala
nógu illa um ljótu karlana í
stjórnarliðinu. Svo látum við þá
fá ókeypis far í bæinn og heim,
kostum dvöl þeirra hér, bjóðum
Jjeim í Þjóðleikhúsið, höldum
Jjeim eina eða tvær smáveizlur,
gefum þeim myndir af sjálfum
sér og sýnum þeim kýrnar á
Korpúlfsstöðum. Ef til vill er það
rétt athugað hjá Ólafi, að einhver
talsverður hluti þessara „ung-
bænda“ láti sig stjórnmál engu
skipta, séu alls ófróðir um stefn-
ur flokkanna og átög þeirra um
einstök mál fyrr og síðar. Þeir
telji sig Sjálfstæðismenn af því
að pabbi og afi eru það. Svo er
um of marga íslendinga, Jjví
miður. Vel má líka vera, að
sumir „fulltrúanna" lifi í trú en
ekki skoðun. Það erf hreint ekki
svo fátítt að hitta fyrir þess kon-
ar fólk. Slíkir menn viðurkenna
það eitt, sem styður þeirra trú,
allt annað eru blekkingar, fals,
ósannindi. Yfir þvílíkum mann-
skap er vissulega óhætt að tala
eins og Ólafur gerði. Annað mál
er það, hver virðing þessum
mönnum er sýnd með því, að
ræða við þá eins og hólbúa. Loks
kynnu svo einhverjir úr hópnum
að hafa verið málum nógu kunn-
ugir til þess að gera sér ljóst,
hverrar tegundar þær „trakter-
ingar“ voru, sem flokksformann-
inum fannst bezt sæma að bera
fyrir gesti sína utan af lands-
byggðinni. Þó að eg efi ekki, að
Ólafur sé kunnugur sínu fólki, þá
finnst mér að Jjað hljóti að vera
full djarft hjá honum, að slá því
föstu, að algjörlega sé brennt
fyrir alla pólitíska Jjekkingu hjá
Jjví. Og hvað má þeim mönn-
um finnast um sómakærni og
sannleiksást þess manns, sem
ennþá telzt í orði kveðnu höfuð
flokks þeirra? Og hvað mega Jjeir
lialda um blessaðan flokkinn
sinn, sem sjálfur flokksformaður-
inn telur *að Jjurfi á þvílíkum
„fegrunarlyfjum“ að halda sem
þessari ráðstefnuræðu? Og hvað
skyldu þeir álíta um virðingu
formanrisins fyrir því fólki, sem
liann leyfir sér að bjóða upp á
svona „sagnfræði“?
Magnús H. Gíslason.