Dagur - 19.02.1958, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 19. febrúar 1958
D A G U R
5
Þeir, sem bera sólskin í bæinn
Viðtal við Guðmuntl Halldórsson málara
Um síðustu aldamót var þjóðin fátæk af listaverkum, þeg-
ar frá eru taldar bókmenntirnar. Um aldir var sagnritun
næstum eina tjáningarform íslenzkra listamanna og þar var
arfur okkar allur á sviði listanna. Á síðustu áratugum hefur
mikil breyting á orðið og nýjar listgreinar risið á legg og
fest rætur. Með skapandi gáfum hafa listamenn okkar borið
sólskin í bæinn og auðgað andlegt líf þjóðarinnar.
Allir kannast við Kjarval, Ein-
ar, Ásgrím, Rikarð, Hallgrím
Fétursson og Jónas Hallgrímsson
og enginn dregur list þeirra í
cfa. Allir gnæfa þeir yfir fjöld-
Guðmundur Halldórsson.
(Ljósm. É. D.)
ann og hafa lagt traustar undir-
stöður þjóðlegrar menningar.
En listhneigð er mörgum í blóð
borin, þótt skemmra nái. Fjöldi
manns hcfur miklar náttúrugáf-
ur og óslökkvandi löngun til
sköpunar fagurra hluta. Fæstir
þcirra hafa nokkru sinni haft
tækifæri til að svala þeirri löng-
un eða njóta handleiðslu kunn-
áttumanna.
---o——-
Fyrir nokkrum dögum leit eg
inn á vinnustofu Guðmundar
Halldórssonar málara í Brekku-
götu 3 á Akureyri. Nokkur mál-
verk höfðu vakið eftirtekt mína
og forvitni um höfund þeirra.
Þar var gaman að koma þótt
hvorki sé hátt til lofts eða vítt
til veggja. Allt er þakið málverk-
um og myndum og Guðmundur
er að leggja síðustu hönd á eitt
þeirra. Gamli maðurinn — eg
vona að hann móðgist ekki, því
hann er að verða sjötugur — tek-
ur mér ágætlega og svarar greið
lega öllum spurningum. Guð-
mundur er fæddur í Hólagerði í
Fáskrúðsfirði og ólst þar upp til
18 ára aldurs. Hann vann síðan
nokkur ár við Tangaverzlun í
Fáskrúðsfirði en eyrði þar ekki
lengi. Tilveran þar, var hálfgert
þurrmeti, sagði hann, því alltaf
var talað í krónum og aurum og
þó sá maður aldrei pening. Oll
vinna var skrifuð og vörur látn-
ar í staðinn. Til dæmis, segir
Guðmundur að hann hafi hvað
eftir annað orðið sjónarvottur að
því, að fólk varð að láta skrifa
frímerki, sem það þurfti að
kaupa á bréf hvað þá meira.
Þetta var upp úr aldamótunum.
Hvenær fórstu að mála?
Ja, það man eg nú ekki fyrir
víst. En þetta sótti á mig þegar
eg var barn og eg hefi aldrei
getað losnað við það.
Hafðurðu þá liti og léreft?
Eg held nú ekki. Fyrst bjó
maður náttúrlega til alls konar
liti úr mold og leir, eins og geng-
ur, en síðar komst eg yfir blýant
og krít. Gaman að lifa.
Varstu hvattur til að gera
myndir?
Nei, segir Guðmundur ákveð-
ið, það þótti ekki bera vott um
mikla vitsmuni að vera að hugsa
um slíkt. Það var fussað að þess-
um tiltektum mínum svo eg varð
að fara í felur með þetta dót mitt
og vinna helzt að því þegar aðrir
voru háttaðir. Þegar þetta barst
í tal út í frá tók ekki betra við.
Það þóttu ekki góðar framtíðar-
horfur fyrir ungling á þeim ár-
um, að fást við að mála. Til
fárra var að leita og eg einangr-
aðist að vissu leyti og fylltist
beiskju.
En hvenær fórstu svo að
heiman?
Vinur minn úr Kelduhverfi
ráðlagði mér að freista gæfunn-
ar annars staðar og bauð mér að
skrifa góðum manni, sem hann
þekkti í Húsavík. Sá hét Jónas
Sigurðsson og var við fiskverk-
un hjá verzl. Stefáns Guðjónsen.
Lengi var eg að velta þessu fyr-
ir mér og lét eg engan vita hvað
eg var að hugsa. Svo tók eg
ákvörðunina og sagði fólki mínu
frá því, að ég færi með næsta
skipi, eftir 4 daga. Þetta varð, en
sumir létu það óspart í ljósi að
fljótt ætlaði heimskan að segja
til sín. Svo gekk þetta allt eins
og í sögu. Jónas reyndist mér
hinn ágætasti og Þingeyingar
yfirleitt og þar var eg um ára-
bil á ýmsum stöðum. Þar þurfti
eg ekki að fela löngun mína fyrir
neinum og varð þess aldrei var
að neinn væri talinn minni mað-
ur eða „eitthvað verri“ þó hann
hefði löngun til að mála. Á þessu
var regin munur og frjálsræðið í
hugsun yfirleitt miklu meira í
Þingeyjarsýslum.
En svo maður víki aftur til
fyrri stöðva. Var ekki margt út-
lendinga á Fáskrúðsfirði í gamla
daga?
Jú, og þá vil eg sérstaklega
geta eins manns, sem eg kynntist
þar. Hann var norskur málari,
sem meðal annars málaði franska
spítalann, sem þar var byggður
og þótti mikið hús á þeirri tíð.
Eg var auðvitað oft að snúast í
kringum hann og lærði þá ýmis-
legt og við urðum kunnugir.
Hann bauð mér með sér til
Noregs og hét því að greiða götu
mína. En enginn mátti heyra slíkt
nefnt og allir voru á móti því,
svo ekkert varð úr ferðinni. Eg
var þá líka algerlega cfnalaus og
brast kjarkinn til að taka svo
stóra ákvörðun.
(Framhald á 7. síðu.)
Á vimiustofu málarans í Brckkugötu 3. — Ljósm. E. D.
Stefán
MINNING
En þeir ilytja ekki neitt
yiir djúpið svarta.
Þangað fyl/jir aðeins eitt:
ást írá vinarhjarta.
Ö. A.
Mánudaginn 6. janúar sl. lézt í
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri Stefán Kristjánsson, Lyng-
holti 2, Glerárþorpi, eftir langt
stríð við þungan sjúkdóm.
Stefán fæddist 22. október 1910
að Gæsum í Glæsibæjarþreppi.
Foreldrar hans voru hjónin
Svava Sigurgeirsdóttir og Krist-
ján Jósefsson, er síðar bjuggu í
Sandvík í Glerárþorpi. Stefán
ólst upp á Neðri-Dálksstöðum
hjá móðursystur sinni, Halldóru
Sigurgeirsdóttur, og manni henn-
ar, Vilhjálmi Jónssyni. Hjá þeim
var hann fram yfir fermingarald-
ur, en fluttist þá til Sandvíkur,
og upp frá því átti hann heima í
Glerárþorpi.
Eftirlifandi konu sinni, SigUr-
leifu Tryggvadóttur, kvæntist
Stefán 29. desember ' 1934! Þau
áttu saman tvær mannvænlegar
dætur, sem báðar eru uppkornn-
ar og dvelja hjá móður sinni og
eru nú hennar stoð í sorg og erf-
iðleikum, því að sjálf h'efúr Sig-
urleif verið heilsutæp siðár'i áfi'n.
Þeim hafði Stefán búið 'indaélt
heimili. Bæði hús og húsgögn eru
að mestu hans eigin handaverk.
í mörg ár hafði eg náin kynni
af Stefáni, þar sem við vorum
samstarfsmenn við síldarverk-
smiðjuna á Dagverðareyri. Hann
var fjölhæfur til allra verka,
enda var það segin saga, að ef
þurfti að vinna verk er krafðist
nákvæmni, þá var leitað til hans.
Hann var smiður á tré og járn,
þó að ólærður væri, og vandvirk-
ur svo að af bar. Hann gat ekki
skilað illa unnu verki. í um-
gengni var Stefán mikið prúð- og
snyrtimenni, hægur, laus við
ærsl og erjur. Mjög hlédrægur
var hann og vildi sem minnst láta
á sér bera. Skoðunum sínum í
þjóð- eða trúmálum reyndi hann
ekki að þrengja upp á aðra. Stef-
án var rólyndur og stilltur vel
og stjórnaði vel geði. Jafnvel
hinn kvalafulli sjúkdómur, sem
hann var búinn að líða af í nær
fimm ár, náði ekki að vinna bug
á glaðlegu viðmóti hans.
Kæri vinur, nú þegar þú ert
farinn yfir landamærin, þá koma
ósjálfrátt upp í hugann myndir
frá liðnum samveru- og sól-
skinsdögum við Eyjafjörðinn. Er-
ilsöm síldarvinnsla í hópi marg-
mennis. Fagurt haustkvöld á
lygnum firðinum á litlu trill-
unni að renna til fiskjar á Víkun-
um, þar sem ekkert rýfur þögn-
ina og friðinn nema einn og einn
hnísublástur. Þá var næði til að
líta heim til æskustöðvanna að
Neðri Dálksstöðum og minnast
æskudaganna.
Á vetrarkvöldum varstu um-
vafinn hlýju heimilislífsins í hópi
ástvinanna, sem voru þér allt í
þessu lífi. Megi sú hjartahlýja
fylgja þér á æðri slóðir, því að
eins og skáldið sagði: „Þangað
fylgir aðeins eitt: ást frá vinar-
hjarta.“
Blessúð sé minning Stefáns
Krist j ánssonar.
Guðni Þórðarson.
Aðalfundur Iþr.félagsins Þór
var haldinn 6. þ. m. Fundurinn j
var fjölmennur og ríkti mikill |
áhugi um að efla framgang fé-
lagsins. Miklar breytingar urðu
á stjórn félagsins en hana skipa
nú:
Form.: Jens Sumarliðason.
Varaform.: Birgir Sigurðsson.
Gjaldkeri: Guðm. Ketilsson.
Ritari: Páll Magnússon.
Spjaldskrárritari: Kristinn
Steinsson.
Varamenn: Svavar Hjaltalín
og Halla Jónsdóttir.
Formenn íþróttadeilda félags-
ins eru:
Knattspyrnudeild: Sigurður
Bárðarson. — Frjálsíþróttadeild:
Magnús Jónsson. — Skíða- og
Körfuknattleiksdeild: Páll Stef-
ánsson. — Handknattleiksdeild:
Páll Magnússon. — Sunddeild:
Gunnar Lórensson. — Badminton
deild: Birgir Sigurðsson.
Þjálfar félagsins eru nú:
Frjálsíþr.: Einar Gunnlaugs-
son. — Knattsp.: Jens Sumar-
liðason og Sigurður Bárðarson.
Handknattl.: Tryggvi Þorsteins-
son og Halla Jónsdóttir. — Sund:
Magnús Olafsson.
Námskeið eru nú á vegum fé-
lagsins í þessum íþróttagreinum
og standa þau næsta tvo og hálf-
an mánuð, og er ákveðið að halda
innanfélagsmót í öllum deildum
nú á næstunni. — Ollum félags-
mönnum er heimil þátttaka og
gætu þeir þá snúið sér til deild-
arformanna félagsins.