Dagur - 26.03.1958, Blaðsíða 5

MiSvikudaginn 26. marz 1958
D A G U R
5
Tvær
Hér fyrrum lét Ólafur Thors
allmikið að sér kveða á þingi og
átti það til að takast skemmti-
lega upp. En Ólafur gerist nú
gamlaður nokkuð og er mesti
móðurinn úr kempunni. Hið aldr
aða eldfjall gýs nú orðið sjaldan,
en þegar svo ber við, þá stendur
enginn ótti af. Þetta er bara
hálfvolg gufa.
Á dögunum kvaddi Ólafur sér
hljóðs á þinginu utan dagskrár
og var mikið niðri fyrir. Ástæðan
til þessara umbrota var, „. . bréf
forsætisráðherra íslands, Her-
manns Jónassonar, til forsætis-
ráðherra Sovétríkjanna, Bulgan-
ins.“
Bugtað fyrir Bulganin.
Ólafur kvartar yfir því, að í
bréfi Hermanns gæti „allmikillar
kerskni“ og finnst á, að sjálfur
telji hann sig betur kunna að
sýna þeim Kremlbúum viðeig-
andi virðingu. Alveg láðist þó
Ólafi að finna þessum orðum
stað. Enda kannski von, því að
hverjum þeim, sem bréfið les,
dylst ekki, að þessi viðkvæmni
fyrir hönd Bulganins er algerlega
óþörf. Bréfið er ritað af fyllstu
kurteisi, en alls ekki undirlægju-
háttar, eins og sjálfsagt var. —
Þessi fullyrðing Ólafs er því eins
og hvert annað gerfiblóm, sem
hann skreytir ræður sínar með,
dauð og stirðnuð staðhæfing.
Synd í dag, sem var dygð í gær.
Ólafi finnst það pólitísk dauða-
synd, að svarið til Bulganins
skyldi ekki borið undir utanrík-
ismálanefnd. En fortíðin er
mönnum stundum erfiður fjötur
um fót. Árið 1951 gerði ísland
varnarsamning við Bandaríkin.
Sterk rök hnigu að því, að bera
hefði átt undir þjóðina í heild,
hvort þann samning skyldi gera
eða ekki. Flokkur Ólafs Thors
var þá mikils ráðandi í ríkis-
stjórn. Frá íhaldinu kom þá eng-
in tillaga um að þetta mál væri
borið undir þjóðarheildina. Nei,
þeir félagar sáu ekki einu sinni
ástæðu til að það væri borið
undir utanríkismálanefnd. Að
öðru leyti er hér ólíku saman að
jafna. Með varnarsamningnum
frá 1951 var farið inn á þá braút,
sem, ef ógiftusamlega tókst til og
illa var á málum haldið, gat
reynzt mjög afleiðingarík fyrir
íslenzku þjóðina.
Vitað var og, að um málið
voru mjög skiptar skoðanir í
flestum eða öllum flokkum. Með
bréfinu til Bulganins var aðeins
verið að árétta stefnu, sem
mörkuð hafði verið af miklum
meiri hluta þings og þjóðar.
Mennirnir, sem ekki sáu þörf á
að bera varnarsamninginn undir
utanríkismálanfend, en standa nú
á blístri af vandlætingu yfir því,
að bréfið til Bulganins skyldi
ekki hljóta þá meðferð, geta auð-
vitað reynt að taka sjálfa sig al-
varlega. En það er til of mikils
ætlast að aðrir geri það.
Otraust Hermanns.
Afstaða Hermanns Jónassonar
byggðist að sjálfsögðu á því, að
ræður
til séu þó þau mál, sem viðhorf
íhaldsins hafi ekki breytzt við
það, að ráðherrar þess hlutu að
hrökklast úr valdastólunum. Já,
rnaður skyldi nú halda það. Og
þó Ólafur segi: „.... hvernig
getur hann (H. J.) þá treyst því
að dómur okkar Sjálfstæðis-
manna, um gagnsemi NATO, sé
óumbreytanlegur.“
Það er von að Ólafur spyrji.
Myndu þau mál ekki færri, sem
íhaldið lítur sömu augum nú, og
það gerði allt fram að síðustu
stjórnarmyndun. Hér skal að
þessu sinni aðeins minnt á eitt:
Enginn flokkur hefur fordæmt
verkföll og hvers konar vinnu-
truflanir af manna völdum með
orðum og meiri háreysti en
íhaldið. En síðan þeir urðu utan-
gátta í ráðuneytunum, er það
eitthvert hjartfólgnasta viðfangs-
efni þeirra, að ala á og kynda
undir verkföll leynt og ljóst. Það
sem áður var óhæfa er nú sjálf-
sagt.
Með hliðsjón af þessari kú-
vendingu og ótal mörgum öðrum,
er von að Ólafi finnist það furðu
djarft af H. J. að treysta því, að
svona fimleikamenn geti ekki
einnig verið búnir að fara koll-
hnís í utanríkismálum.
Dregið í land.
Þegar hér var komið, sá Ólafur
að hann hafði anað út í sjálfheldu
með þessum ræðuhöldum og seg-
ir: „Eg vil biðja menn að skilja,
og eg legg áherzlu á það, að eg er
ekki að gefa í skyn nokkurn
skapaðan hlut um breytt álit
okkar Sjálfstæðismanna á
NATO.“ Jæja, en hvað þá? Menn
hljóta samt sem áður að spyrja:
Er „álit okkar Sjálfstæðismanna
á NATO“ óbreytt eða ekki?
Það þykir e. t. v. ekki tímabært
að svara því, þetta kom allt svo
óvænt og það þarf þó að gefast
ráðrúm til þess að athuga, hvort
betur hentar „hagsmunum okkar
að hafa „álit okkar“ breytt eða
óbreytt.
Þar með fór Ólafur að lesa
blöðin. Gufugosið var búið.
Bjarni skýtur á herinn.
Það lætur að líkum að Bj. Ben.
teldi, að eftir væri að segja vís-
dómsorðið við þessar umræður,
meðan hann hefði ekki látið ljós
sitt skína. Og eins og til þess að
veita orðum sínum aukna þýð-
ingu og ábyrgð, þá vitnar Bjarni
alþm. í Bjarna aðalritstjóra, því
að eðlilega álítur þingmaðurinn,
að ekki verði dýpra lagzt í þess-
um málum né öðrum, en aðalrit-
stjórinn geri. En þótt bóðir þessir
spekingar rembist eins og rjúpa
við staur við að svara þeirri
spurningu forsætisráðherra, í
hverju vikið væri frá utanríkis-
stefnu meginþorra íslendinga, í
bréfinu til Bulganins, þá gekk
það í brösum. Jú, þarna kom það.
Bulganin bauð upp á svo kallað
„tryggt hlutleysi“. í því var fólg-
ið hið nýja viðhorf. M. ö. o. Bulg-
anin býður þau kjör, að við ger-
umst verndarríki Rússa. Það
þýðir: Herinn fari og við segjum
okkur úr NATO. Yfirsjón for-
sætisráðherra var þá í því fólgin,
að spyrjast ekki fyrir um það,
livort þetta væri nú stefna Sjálf-
stæðisflokksins þessa dagana. —
Guð láti gott á vita. Væntan-
lega má þá búast við því bráðlega
að Bj. Ben. beri fram tillögu, sem
staðfestir þessa stefnubreytingu
íhaldsins. Það verða dýrðardagar.
Litli og stóri Spaak og Bjarni.
Forsætisráðherra bendir á það
í bréfi sínu, að vegna ófriðar-
hættu í heiminum hafi verið
horfið frá því í bili að lóta her-
inn fara héðan. Nú segir Bjarni,
að meginlínur bréfsins séu lagð-
ar af Atlantshafsráðinu, og þá
væntanlega einnig það, sem sagt
er um friðarhorfurnar. En þá fer
nú að vandast málið, þegar Atl-
antshafsráðið er innbyrðis ósam-
þykkt. Spaak sagði nefnilega
einhvern tíma í haust, að friðar-
horfur hefðu aldrei verið betri,
og nú hefur hann fengið þann
liðstyrk, sem hlýtur að sannfæra
heiminn, þar sem Bj. Ben er hon-
um sammála. En þeir Bjarni og
Spaak bæta því við, að þessar
góðu friðarhorfur byggist á því,
að ekki sé slakað á vörnum. Tal-
ar maðurinn upp úr svefni? í
öðru orðinu áfellist hann forsæt-
isráðherra fyrir að afsaka dvöl
hersins hér með ófriðarhættunni,
en í hinu segir hann að búast
megi við að brottför hersins færi
okkur nær þriðju heimsstyrjöld-
inni. Og eftir allt þetta kemst svo
Bj. Ben. að þeirri noðurstöðu „að
ef ætlunin er á annað borð að
láta varnarliðið hverfa frá íslandi
í fyrirsjáanlegri framttíð, þá er
ekki eftir neinu að bíða.“
Ekki styttist útlegðin.
Það er alkunna að Bj. Ben.
hefur ómótstæðilega löngun til
þess að láta á sér bera. Slíkum
mönnum hættir til að tala í tíma
og ótíma. Og þegar afstaðan er
fyrst og fremst við það miðuð, að
vera á öndverðum meiði við það,
sem andstæðingarnir segja og
gera, þá er ekki óeðlilegt að
menn verði stundum áttavilltir í
eigin vaðli, eins og hent hefur
aumingja Bjarna í þetta sinn.
Ræðan hans frá 10. febr. er ein-
hver sá meiningarlausasti hræri-
grautur sem sézt hefur á prenti.
Öllum er löngu ljóst, að í inn-
anlandsmálum hefur íhaldið þá
stefnu eina, að hlynna að póli-
tískum og persónulegum „hags-
munum okkar“. Ýmsir hafa til
þessa álitið að öðru gegndi um
utani'íkismál, þrátt fyrir hina
einstæðu fréttaþjónustu við er-
lend blöð. Eftir þessa merkilegu
ræðu Bjarna, er nú séð, að í það
skjól er einnig fokið.
„Langt finnst þeim, sem búinn
bíður“, og líklega verður hún
nokkuð löng, nóttin í Húsafells-
skógi.
Magnús H. Gíslason.
Bændaklúbbsfundur var hald-
inn sl. mánudag. Rætt var um
landbúnaðarvélar og hafði ráðu-
nautur B. S. E„ Eirik Eylands,
franisögu. Umræður urðu miklar
og mun vikið að þessum þýðing-
armiklu máluin landbúnaðarins
síðar hér í blaðinu.
Afmæli
Arngrímur Bjarnason skrif
stofustjóri, Oddeyrargötu 13 hcr
í bæ, varð fimmtugur síðastliðinn
mánudag. Bekkjarbróðir minn
kominn á sextugsaldurinn! Aga-
legt, maðui'. Það vildi eg, að
hann hefði heldui' orðið þrítugur
þann dag. Helzt þó tvítugui', og
eg hefði notið góðs af.
Þetta er annars enginn aldur.
Kunningi minn nokkur flokkar
þannig aldursskeiðin:
Börn: 0—20 ára; unglingar: 20
•—50 ára; fulltíða menn: 50—80
ára; rosknir menn: 80—100 ára;
öldungar: 100 ára og meira.
Mér líkar þessi skipting ágæt-
lega, enda er hún gerð af manni
á skynsömu aldursskeiði. Arn-
grímur er svo sem ekki gamall.
Hann hefur meira hár en eg, en
rakarinn minn segii', að eg hafi
talsvert. Spegillinn minn segir
méi', að eg sé unglegur enn, og eg
veit að spegill Arngríms hlýtur
að segja honum það sama.
En það er annax-s ekkei't nýtt,
að menn geri sér í hugarlund, að
þeir séu 25—30 árum yngri en
þeir eru, setji sjálfa sig í þau
spor, sem þeir þá voru í, og hug-
leiði, hvort þeir myndu halda
aftur hina sömu bi-aut og þeir
hafa fai'ið. Það eru kannske elli-
mörk að leiða hugann að slíku!
Svörin, sem fást, eru ef og kann-
ske. Tilviljanir ráða margri ferð.
Ekki hefði okkur bekkjarsyst-
kinunum dottið í hug forðum, aö
fyrir Arngrími ætti að liggja að
verða skrifstofustjóri í stóru fyr-
irtæki og umgangast milljónir.
Ekki einu sinni Arngrími sjálf-
um. Hann var málamaður góður
og bókamaður mikill, hugsaði
meira um skáldskap, listir og
faguríræði en tölvísi og bókhald.
Þær brautir, sem honum voru
ljúfastar, fór hann því ekki, þ. e.
a. s„ hann hefur stundað sitt
ævistai'f á öði'um slóðum. Þó
hefur hann ekki breytt um hxigð-
ai'efni.
Nú spyr kannske einhver: Er
maðui'inn þá ekki á í’angri hillu?
Snúum okkur þá að hillunum.
Eftir því sem eg verð skyn-
samai'i, en það verð eg stöðugt
með aldrinum, þá verður mér æ
ljósai-a, að þetta sífellda tal um,
að þessi eða hinn sé á rangri
hillu í lífinu, er langoftast rugl
eitt, venjulega mannleg afsökun
á skapgerðarveilum og skipbrot-
um. Sumir menn geta aldrei á
rétta hillu komizt. Þeir eru
þannig gerðir, að þeir meta ætíð
sspjall
meira það, sem þeir hafa ekki, en
hitt, sem þeir hafa. Þeir eru sí-
óánægðir, og aðrir draga of oft
af því rangar ályktanir um rang-
ar hillur. — Hinir, og þeir eru
margfalt fleiri, eru ætíð á réttri
hillu. Þeir una við sitt starf og
vinna það vel. Þeir engjast ekki
af óánægju yfir því, sem ef til
vill hefði getað orðið. Arngrímur
er sá mannkostamaður, að hann-
gat aldrei lent á rangri hillu í líf-
mu. Hann er einn þeiiTa, er allt
gera vel, sem þeir taka sér fyrir
hendui'. Hann hefði svo sem get-
að komizt langt á ýmsum öðrum
sviðum, en er hann hafði éinu
sinni valið sér starf, þá gekk
hann að því heill og af trú-
mennsku, og unir nú glaður við
sitt.
Arngrímur er Önfirðingui-,
fæddur á Flateyri. Faðir hans,
Bjarni Jónatansson, var Snæfell-
ingui’, listfengur maður og hag-
orður, en heilsuveill og dó
snemma frá möi'gum böi'num og
ungum. Kona hans, Stefanía
Arngrímsdóttir, æðrulaus kona
og glaðsinna, var af þekkti'i ön-
firzkri ætt.
Þrátt fyrir mikla fátækt, brauzt
Arngi'ímur til mennta. Settist
hann hér á skólabekk 1927 og
varð stúdent 1933. Einn vetur
dvaldi hann í Reykjavík og mun
hafa ætlað sér fi'amhaldsnám, en
af því gat ekki oi'ðið. Kom hann
aftur hingað, vann 2 ár á lög-
fræðiski'ifstofu Jóns heitins
Sveinssonai', en 1937 gekk hann
í þjónustu Kaupfélags Eyfirð-
inga. Kvæntist hann hér góðri
konu, Elínu Einarsdóttui', og
stofnaði heimili. Skrifstofustjóri
kaupfélagsins hefur hann verið
frá 1946.
Eg bið Arngrím og aðra vel-
virðingar á því, að eg skuli tala
svo mjög um sjálfan mig í spjalli
þessu, en þá afsökun hef eg, að
við Arngrímur höfum orðið sam-
fex'ða á ævinni allri — eða í því
nær hálfa öld. Höfum við max'gt
átzt við, og allt af því góða. Sumt
af því má næstum til tíðinda
teljast. Við erurn, held eg, þeir
einu, sem farið höfum á fi'oska-
veiðar hér á íslandi, en sú veiði-
saga skal þó ekki i'akin hér. Full-
oi'ðnir karlmenn geta stundum
tekið upp á hinum ótrúlegustu
lxlutum, á meðan eitthvað er eftir
í þeim af stráknum.
Til hamingju, vinur. Gangi þér
ætíð allt í haginn. Ö. S.
Ný rafstöð
í byrjun þessa mánaðar tók ný
í-afstöð ó Fornastöðum í Fnjóska-
aal til starfa. Stöð þessi er ætluð
fyrir þi'já bæi: Fornastaði, Forn-
hóla (nýbýli frá Foi'nastöðum)
og annað nýbýli, sem fyrirhugað
er að reisa í Hálslandi. Hún á að
geta framleitt 52 kílóvött, en
vatnið takmarkar afköst hennar.
Framleiðir hún nú aðeins um 30
kílóvött, því að vatn er með
nxinnsta móti. Heimamenn smíð-
uðu stokkana sjálfir eftir fyrir-
mælum Ljósavatnsbræðra, en
vélarnar eru þýzkai-.