Dagur - 27.08.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 27. ágnst 1958
- Um 12 sjómilna fiskveiðilögsöguna
FIMMTUGUR:
n Sigurðsson á Grund
Líklega er Snæbjörn bóndi
Sigurðsson á Grund í Eyjafirði
fæddur undir heillastjörnu og
guð og lukkan lengst af haldið í
hönd með honum, svo djarft sem
hann hefur siglt í lífsins ólgusjó
og ætíð fyrir fullum seglum, án
þess þó að verða fyrir teljandi
skakkaföllum.
Snæbjörn er fnjóskdælskrar
aettar og þar til orðinn, þótt
dagsins ljós liti hann fyrst á
Garðsá í Ongulsstaðahreppi 22.
ágúst 1908, því að þangað fluttust
foreldrar hans með sveininn
ófæddan. Ekki segir af uppvexti
hans, en árin 1926—1928 gekk
hann í Gagnfræðaskólann á Ak-
ureyri og 21. árs gamall var hann
orðinn bóndi í Hólshúsum í
Hrafnagilshreppi: Árið 1933 festi
hann ráð sitt og gekk að eiga
Pálfnu Jónsdóttur Bergssonar frá
Olafsfirði og eru börn þeirra 6.
Árið 1947 keypti Snæbjörn svo
hálfa Grund og hefur búið þar
.síðan.
Svo hefur sagt verið, að ekki
væri öfundarlaust að eignast höf-
uðbólið Gi-und í Eyjafirði og mun
það rétt vera og þarf ekki nema
hálflenduna til.
Snæbjörn er harðduglegur og
ístórhuga framkvæmdamaður, svo
,sem Hólshús og Grund bera vitni
og bú hans var á sl. ári eitt af
:íjórum framleiðsluhæstu búun-
um í héraðinu. Þó væri með
ólíkindum, ef hér yi-ði látið stað-
*
- Flóabáturinn
(Framhald af 1. síðu.)
.sem honum er ætlað. Er því brýn
þörf fyrir nýjan bát til þess að
leysa hann af hólmi, og er það
fullkomin sanngirniskrafa þeirra,
,sem njóta eiga.
NOESKT TILBOD.
Blaðinu er lcunnugt um, að
fyrir iiggur norskt tilboð um
smíði fullkomins flóabáts fyrir
1 milljón norskra króna ásamt
lánstilboði gegn þeirri ábyrgð,
cr ríkið mun veita samkvæmt
áðurnefndu fjárlagaákvæði.
RÁÐAMENN LÁTI MÁLIÐ
TIL SÍN TAKA.
Utgerðarmaður Drangs, Stein-
dór Jónsson, hefur látið þcss get-
íð í viðtali við blaðið, að honum
sé vissulega umhugað um að taka
hinu norska tilboði, en þó treysti
hann sér ekki til þess að svo
komnu máli, meðan enn hefur
ekki tekizt að afla fjár til þess að
greiða þann hluta, sem vantar
upp á fullt kostnaðarverð. Kveðst
útgerðarmaðurinn ekki hafa
nægilegt fjármagn til þess að
standa af eigin rammleik undir
þriðjungi kostnaðarverðs skips-
ins. Er því sýnilegt, að ef bæta á
úr þessu vandamáli, verða norð-
lenzkir ráðamenn, þingmenn,
bæjarstjórnir og hreppsnefndir
að leita ráða til að afla þess við-
bótarfjár, sem þörf er á í þessu
skyni.
ar numið, því að maðurinn er
með þeim ósköpum fæddur að
vilja fást við stór verkefni, er
hlaðinn orku og einbeitni og hef-
ur bjargfasta trú á framtíð land-
búnaðarins.
Síðustu tímar hafa verið fi’am-'
kvæmdamönnum hagstæðir. —
Gildir það ekki síður um búskap
en aðrar atvinnugreinar. Þó
skyldi enginn ætla að slíkt nægi
til þess að lyfta mönnum í stór-
bændasess og enn síður að menn
vaxi þar auðveldlega af sjálfum
sér, þótt nýir tímar kæmu með
áður óþekkt tækifæri í landbún-
aðinum. — Grundarbóndinn var
skjótur að breyta um búskapar-
hætti og var harðhentur á þeim
tækifærum, sem landbúnaðinum
hlotnaðist í fyrsta sinn. Líklega
hefði mátt lesa það í stjörnunum
yfir Garðsárdal rökkvaðar ágúst-
nætur árið 1908, að sveinn sá er
þár fæddist þá og skírður var
Snæbjörn, mundi að upplagi og
þroska falla betur inn í fyrsta,
stóra byltingatímabilið í atvinnu-
sögu landbúnaðarins, en almennt
gerðist, 'Hafi sú spásögn nokkru
sinni verið til, hefur hún rætzt.
Og víst er um það, að Snæbjörn
bóndi nýtur nú ávaxtanna af
framkvæmdum sínum, þótt hann
sé nú aðeins á miðjum aldri, og
muni því, ef að líkum lætur, gera
það í ríkara mæli hér eftir.
Með óskir um að svo megi
verða, fylgja beztu afmælis-
kveðjur. — E. D.
Stórt lirúts-reyfi!
Hrútu'r nokkur með því glæsi-
nafni „Brilliant Example" (senni
lega enskur) hlaut fyrir skömmu
vcrðlaun fyrir ullarreyfi sitt á
gripasýningu. Var reyfi hans
hvorki meira né minna en 18 kg.
ullar, og er það nægilegt í 6 með-
alstóra fatnaði.
liroddlausar býflugur
er nú farið að ala upp í Þýzka-
landi, og eru þær tékkneskar að
uppruna. Talið er, að þær séu
heldur ekki eins „matvandar“
(blóma-vandar) og hinar tegud-
irinar. Og gott er a. m. k. að vera
laus við broddinn!
(Framhald af 1. síðu.)
hættu refsiaðgerðunum. Þá skorti
haldgóð rök fyrir aðgerðum sín-
um og mættu mikilli gagnrýni úr
ýmsum áttum fyrir tiltæki sitt.
Reynslan hafði sannað gildi fjög-
urra mílna fiskveiðitakmarkanna
og viðurkenning umheimsins var
loks fengin.
Allsherjarþingið 1956 tók málið
enn til meðferðar og ákvað, gegn
atkvæði íslands einu, að kveðja
til ráðstefnu í Genf, sem var
haldin á síðasta vori. Rök íslands
fyrir því að greiða atkvæði á
móti Genfarráðstefnunni voru
þau, að málið hefði þegar fengið
nægilegan undirbúning, svo Alls-
herjarþinginu væri vorkunnar-
laust að afgreiða málið án frekari
ráðstefnu.
Ráðstefnan í Genf og ákvörðun
íslendinga.
Á ráðstefnunni í Genf mættu
fulltrúar 86 þjóða. Þar kom það
fram, svo að ekki varð um villzt,
að þriggja mílna reglan er búin
að vera og á ekki hljómgrunn
lengur. Hins vegar átti 12 mílna
reglan meirihlutafylgi að fagna.
A þeirri ráðstefnu jókst stórum
skilningur fulltrúanna á nauð-
syn útfærslu fiskiveiðatakmark-
anna við strendur íslands og var
þetta tvennt mikils virði.
Feikna athygli vakti ræða for-
manns íslenzbmsendinefndarinn-
ar, Hans G. Andersen ambassa-
dors, að lokinni atkvæðagreiðslu
um að vísa málinu aftur til Alls-
herjarþings Sameinuðu þjóðanna.
Hann lýsti því þá yfir, að ísland
teldi sig hafa beðið svo lengi, að
ekki væri hægt að ætlast til þess
að lengur yrði beðið með nauð-
synlegar ráðstafanir í landhelgis-
málinu.
Hinn 30. júní var svo gefin út
reglugerð, sem staðfesti þessi
ummæli og heiminum varð ljóst
að íslendingar ætluðu að fram-
kvæma útfærslu fiskveiðitak-
markanna, þrátt fyrir það að
málið hlyti ekki fullnaðaraf-
greiðslu í Genf. Þessi reglugerð
tekur svo gildi og kemur til fram
kvæmda 1. sept. næstkomandi.
í reglugcrðinni scgir meðal
annars svo:
1. Fiskveiðilandhelgi íslands skal
afmörkuð 12 sjómílum utan við
grunnlínu, sem dregin er milli
eftirtalinna staða:
2. í fiskveiðilandhelginni skulu
erlendum skipum bannaðar
allar veiðar samkv. ákvæðum
laga nr. 33 19. júní 1922 um
rétt til fiskveiða í landhelgi.
3. fslenzkum skipum, sem veiða
með bolnvörpu, flotvörpu eða
dragnót, skal heimilt að veiða
innan fiskveiðilandhelginnar,
en þó utan þeirra fiskveiðitak-
marka, sem ákveðin eru í
reglugerð nr. 21 19. marz 1952.
Fyrir gildistöku þessarar
reglugerðar skulu sett sérstök
ákvæði um heimild þessa og
þar tilgreint nánar um veiði-
svæði og veiðitíma.
4. Botnvörpuskip skulu hafa öll
veiðarfæri í búlka innanborðs,
þegar þau eru stödd á svæðum,
sem þeim er óheimilt að
veiða á.
Þá eru í reglugerðinni ákvæði
um að aflaskýrslur skuli sendar
Fiskifélagi íslands og heimild
sjávarútvegsmálaráðherra tíl að
takmarka veiðina, ef u mofveiði
er að ræða og síðan reglur jm
refsiákvæði.
Rökin fyrir stækkun
fiskveiðilandhelginnar.
Rökin fyrir útfærslu fisk-
veiðilandhelginnar eru m. a.
þessi: Landgrunnið út frá
ctröndum landsins er hluti af
landinu sjálfu og er glögglega
afmarkað frá landgrunni ann-
arra þjóða og umrædd stækkun
nær aðeins yfir hluta hins ís-
lenzka landgrunns. Aðrar
þjóðir hafa tekið sér rétt til að
liagnýta verðmæti á hafsbotni
mörgum sinnum lengra frá
landi en hér er ákveðið. fslend-
ingar telja nytjafiskinn, sem
Iifir á landgrunninu við ísland,
hliðstæð verðmæti, sem þeim
einum beri. Á Genfarráðstefn-
unni vildi mikill meiri hluti
fulltrúanna viðurkenna 12
mílna fiskveiðilandhelgina. —
Margar aðrar þjóðir hafa tekið
sér 12 mílna landhclgi, án hót-
ana annarra um ofbeldisráð-
stafanir. Rannsóknir fiskifræð-
inga Ieiða í ljós, að hrýn þörf sé
á verndun fiskistofnsins. Lífs-
afkoma íslendinga er svo ná-
tengd fiskveiðum og fiskiðnaði,
að stækkun fiskveiðilandhelg-
innar er lífsnauðsynleg fyrir
framtíð þjóðarinnar. Um 97%
af iitflutningsverðmætum þjóð-
arinnar eru sjávarafurðir.
Árás á landhelgisgæzlunna?
Allir íslendingar eru sammála
um, að nauðsynlegt hafi verið að
gera það sem gert hefur verið og
um leiðir til að ná 12 mílna áfang
anum hafa ekki heldur verið
skiptar skoðanir. Hætta sú, er að
okkur steðjar við framkvæmd
reglugerðarinnar, er af erlendum
toga spunnin. Bretar, bæði
brezka stjórnin, sem mótmælti
harðlegar þessari íslenzku ákvörð
un, en hennar er venja, og
brezkir togaraeigendur hafa sýnt
málinu fullan fjandskap. Nokkur
brezk blöð hafa tekið í sama
streng, en önnur hafa farið sér
hægar og skrifað sanngjarnlegar
um málið. Hótanir hafa svo fylgt
í kjölfar mótmælanna, hótanir
um að beita ofbeldi innan 12
mílna landhelginnar gegn ís-
lenzkri landhelgisgæzlu. Lönd-
unavbannið jók ekki álit íslend-
inga eða annarra þjóða á Bretum.
Hótanir nú, að verja veiðiþjófa
í íslenzkri landhelgi, gerir það
ekki heldur, enda eru þær lýð-
ræðisþjóð til vansæmdar. Ef þeim
verður framfylgt, sem raunar er
með ólíkindum, er það hreinn
ræningjaháttur. Almenningsálitið
í heiminum mundi fordæma slíka
framkomu mesta stói-veldis
heims við fámennustu þjóðina
vopnlausa.
Mestu máli skiptir, að fslend-
ingar eru sammála í landhelgis-
deilunni og standa saman. Þeir
hafa réttinn sín megin og hljóta
samkvæmt því að hafa von um
fullan og algeran sigur í þessari
deilu og áður en langir tímar líða,
ef hvergi brestur manndóm með-
al íslendinga sjálfra.
í þrotlausum blaðaskrifum um
landhelgismálin hafa sum blöð
freistast til að villa mönnum sýn
og gera aukaatriði að aðalatrið-
um málsins í stað þess að vinna
að því, að safna öllum saman
undir eitt merki til sóknar og
varnar.
Sjálfstæðisflokkurinn komst í
nokkurn vanda í landhelgismál-
inu. Hann hefur hælt sér fyrir
sinn hluta af undirbúningi máls-
ins fyrirfarandi ár. En nú er
hann í stjórnarandstöðu og hatrið
á ríkisstjórninni og virðingin
fyrir landhelgismálinu togast á og
veitir ýmsum betur. Ekki þarf þó
að efa að venjulegir kjósendur
Sjálfstæðisflokksins munu’vera
heilir og heitir í þessu baráttu-
máli, sem aðrir landsmenn, þótt
einhverjir forystumenn flokksins
hlaupi útundan sér í pólitískum
hita. Flestir munu fara að dæmi
Péturs Ottesens í „æðsta ráði“
íhaldsins, þegar samþykkt var
að nota landhelgismálið eftir því
sem hægt væri til að spilla fyrir
ríkisstjórninni. Pétur reis þá upp
og hellti úr skálum reiði sinnai'.
Taldi hann landhelgismálið bar-
áttumál allra flokka og of heilagt
velferðarmál þjóðarinnar til að
draga það niður í svaðið og langt
fyrir neðan virðingu Sjálfstæðis-
flikksins að gera það. Síðan gekk
hann snúðugt af fundi. Fram-
koma hins aldna þingmanns er
hið rétta svar við hálfvelgju og
óheilindum í þessu stærsta vel-
ferðarmáli þjóðarinnar.
Umferðaslysin dýrari en
allur vegagerðarkostn-
aður þjóðarinnar
í norsku blaði er skýrt frá því,
er hér greinir: — Rannsóknir í
Svíþjóð hafa leitt í ljós, að í fyrra
urðu um 816 banaslys, um 2000
manns hlutu meiri eða minni ör-
orku, og um 40.000 manns minní
háttar meiðsli í umferðaslysum í
Svíþjóð. Við þetta bætíst allt það
tjón og geysikostnaður við
skammdir á ökutækjum og öðr-
um. Sökum veikinda eftir slys
glötuðust i milljón vinnudaga, óg
sökum dauða og algerrar ör-
orku 35.000 vinnuár í framtíðinhi,
þar sem fullur helmingur hinna
látnu var á aldrinum 1 árs til 40
ára.
í Noregi fórust 288 manns af
slysum í fyrra, og er það tæpur
þriðjungur af sænsku tölunni. —
Hafi nú norsku umferðaslysin
valdið þriðjungi af sambærilegu
sænsku fjártjóni, mun falla í
Noregs hluta um 400 milljónir
króna fyrir árið 1957. En það er
meira heldur en allur vegagerð-
arkostnaður Noregs í fyrra.