Dagur - 22.10.1958, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 22. október 1958
DAGUR
Aðalritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Meðritstjóri:
INGVAR GlSLASON
Auglýsingastjóri:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurim kostar kr. 75.00
Blaðið kemur át á miðvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Þegar stjórnin tók við
EYSTEINN JÓNSSON, fjármálaráðherra, komst
þannig að orði í framsöguræðu sinni um fjárlaga-
frumvarpið, er hann flutti sl. mánudagskvöld:
! „Áður en eg kem að sjálfu fjárlagafrumvarp-
inu, mun eg fara nokkrum orðum um ástandið al-
mennt í atvinnu- og efnahagsmálum. Er það nauð
synlegur inngangur að umræðumumfjárlagafrum
varpið, þar sem ástand efnahagsjnálanna yfirleitt
hlýtur að setja sinn svip á ríkisbúskapinn.
Það er kunnara en upp þurfi að rifja, að allt frá
því á stríðsárunum, og sérstaklega frá 1942, hefur
verið varanlegt verðbólguástand í landinu, þó
nálgaðist jafnvægi í þjóðarbúskapnum um tveggja
ára skeið.
Þegar núverandi ríkisstjórn tók við haustið
1956 var þannig ástatt, að framleiðslan bjó við
stórfellt uppbótakerfi. Vísitöluskrúfan var í full-
um gangi. Gífurlegur halli fyrirsjáanlegur fram-
undan á öllum atvinnurekstri og ríkisbúskap.
Ríkisstjórnin og stuðningsflokkar hennar hlutu
að gera ráðstafanir þegar haustið 1956 til þess að
halda framleiðslunni gangandi. Varð ofan á að
lappa upp á gamla uppbótarkerfið, en breyta þó
nokkuð til. Náðist samkomulag við launastéttirn-
ar og framleiðendur um að falla frá hækkun á
kaupgjaldi og verðlagi sem svaraði 6 stigum í
vísitölu, og dró það mjög úr veltu verðbólguhjóls-
ins um sinn. Mun víst enginn hafa séð eftir því að
þetta var gert eða talið tjón að því, nema þá
stjórnarandstæðingar, sem reyndu að spilla því að
þetta samkomulag næðist.
Ekki var búizt við því að ráðstafanirnar haustið
1956 gætu valdið stefnuhvörfum né stórfelldum
breytingum. Kom það einnig í ljós sl. haust, þegar
yfirlit náðist um afkomuhorfur framleiðslunnar
og þjóðarbúskapinn að tekjur til þess að standa
undir uppbótum og ríkisbúskap höfðu verulega
brugðizt vegna aflabrests og sakir þess, að of
mikið var treyst á tekjur af innflutningi miður
nauðsynlegra vara.
Varð þá augljóst, einnig vegna aukins fram-
leiðslukostnaðar, að enn varð að gera nýjar ráð-
stafanir, ef framleiðslan og þjóðarbúskapurinn
ætti að geta gengið hindrunarlaust. Var gerð mik-
il úttekt á þessum málum öllum. Sýndi það sig við
þá álitsgerð, sem færir hagfræðingar gerðu, að til
viðbótar þessu þurfti enn að bæta stórkostlega
hlut framleiðslunnar. Sýndi það sig, að afla hefði
þurft 2—300 millj. króna nýrra tekna, til þess að
geta haldið áfram með gamla laginu.
Jafnframt þessu varð æ ljósara, að stórfelldar
hættur fylgdu uppbótarkerfinu í þeirri mynd, sem
það þá var. Uppbætur voru ákaflega misjafnar til
einstakra atvinnugreina,og sumar urðu að búa við
nær engar eða jafnvel engar uppbætur. Misræm-
ið í verðlagi var af þessum sökum orðið óbærilegt
og stórfelld hætta á því að einstakar þýðingar-
miklar greinar þjóðarbúskaparins drægjust saman
^ða jafnvel vesluðust upp með öllu vegna þessa
ósamræmis. Átti þetta bæði við einstakar greinar
útflutningsframleiðslunnar og ekki síður einstaka
þætti iðnaðarins í landinu og margvíslega þjón-
ustu. Má þar nefna siglingar, skipasmíðar, járn-
iðnað og svo mætti lengi telja þær atvinnugreinar,
sem þrengt hafa að með gamla uppbótarkerfinu.
Það varð því enn ljósara en nokkru sinni fyrr,
að óhugsandi var að halda áfram
með gamla laginu. Eftir miklar
athuganir og mikið þóf, eins og
gerist og gengur, varð ofan á að
fara nýjar leiðir, án þess þó að
kasta fyrir borð öllum fram-
leiðsluuppbótum."
Er íþróttaheiðurinn í hættu?
SJALDAN EÐA ALDREI hafa
brennivínsunnendur meðal
iþróttamanna gert jafnmargar
eða eftirtektarverðar tilraunir til
að ganga af heiðri iþróttahreyf-
ingarinnar dauðri og hér nyrðra
í sumar. Áður hefur þetta verið
gert að umtalsefni hér í blaðinu
og einnig birt mynd af flöskum
þeim undan áfengum drykkjum,
sem aðkomnir íþróttamenn
skyldu eftir í næturstað, þar sem
þeir höfðu undirgengist að hafa
ekki vín um hönd né brjóta við-
urkenndai' umgengnisvenjur sið-
aðra manna að öðru leyti.
íþróttamenn þögðu við ádrep-
unni, svo að hún mætti gleymast
sem fyrst. En trúlegt er, að for-
ráðamenn íþróttahreyfingarinnar
hafi þó brugðið blundi. Hafi þeir
ekki gert það, er líklegt að enn
sigli á ógæfuhlið um ofnotkun
áfengis hjá íþróttaflokkum, sem
gera víðreist um landið á sumr-
um.
Almenningsálitið, sem er æðsti
dómstóll í landinu, hefui' lengi
tekið vægt á drykkjuskapnum,
einnig íþróttamanna. En þó of-
býður venjulegum borgurum að
sjá ölóða íþróttamenn að keppni
nýlega lokinni. Hinum almenna
borgara ofbýður að sjá frækna og
myndarlega íþróttamenn flutta
ölóða í „steininn“ kvöldið eftir
keppni. Almennt hefur verið lit-
ið svo á, að sjómenn í landlegum
væru manna slarkfengnastir á
dansstöðum. Flokkar íþrótta-
manna hafa afsannað þetta. —
Sómakærir borgarar hafa orðiði
undrandi yfir því, að virðulegar
stofnanir hafa ekki óskað að
setja húsmuni eða æru í hættu
með því að hýsa suma hópa
íþróttamanna, að fenginni
reynslu. Og líklega er bezt að slá
því föstu að áhorfendum hafi
herfilega missýnst, er þeir þótt-
ust sjá brennivínsflösku ganga á
milli keppenda á opinberu
íþróttamóti.
Ávirðingar íþróttamanna af því
tagi, sem hér hefur verið vikið
að, eru ef til vill undantekningar.
En þær undantekningar eru þó
of margar til þess að þær séu til-
viljun ein.
Dagblöðin þegja algerlega við
þessu máli, þegar Þjóðviljinn er
undanskilinn. Hann varpar .að-
eins fram þeirri spurningu, „hver
þori“ að gera eitthvað raunhæft
til úrbóta.
Á meðan töluverður hluti
íþróttamanna okkar stendur með
annan fótinn í sporum drykkju-
róna en hinn á íþróttavellinum
og í auglýsaljóma blaða og
útvarps, fúna rætur og feyskist
það lífsins tré, — íþróttahreyf-
ingin, — sem veita átti æskunni
aukinn lífsþrótt og hamingju.
Ef Iþróttasamband íslands,
með öllum sínum sérráðum og
undirdeildum, ásamt íþróttafull-
trúa ríkisins, tekur ekki til sinna
ráða og lætui' ekki framfylgja
siðferðilegum lágmarkskröfum
þeirra íþróttamannahópa, sem
um landið fara, þá er svonefndur
íþróttaheiður sannarlega í mikilli
hættu.
Hin dökka mynd, sem hér er
Happdrætti Framsókndrflokks-
ins býður upp á marga góða
vinninga. Miðar fást í Blaða-
sölunni við Ráðhústorg, Jónasi
bóksala og í Járn- og glcr-
vörudeild KEA. Dregið 23. des.
dregin upp, þykir sennilega
óvægin í garð íþróttamanna. Því
er til að svara, að hún er af
skuggahliðinni og til þess gerð
að vara við alvarlegri hættu, en
því er hættan mikil, að íþrótta-
hreyfingin skipar veigamikinn
þátt í uppeldismálum lands-
manna.
íþróttahreyfingin í landinu er
mjök sterk. Geti hún ekki spyrnt
fótum við sjálfrar sín vegna, er
vandséð að öðrum takist það.
Hrói Höttur í hverju húsi.
ÞAÐ ER GAMAN að vera
strákur og ejga teygjubyssur,
lyklabyssur, vatnsbyssu, boga og
örvar og sverð við hlið. Og
margir ungir Akureyringar eru
þeir lánsmenn að eiga þetta allt
að leikföngum. Eldra fólkið
hneykslast og minnist horna,
leggja og skelja og hinna góðu og
gömlu tíma, þegar börn voru
ekki til leiðinda. En nú er Hrói
Höttur í hverju húsi.
Skothvellirnir kveða við í öll-
um áttum, seint og snemma. Þar
eru lyklabyssurnar. í skólunum
má ekki gera hvelli. Þar eru
vatnsbyssurnar hentugri. Skóla-
mennirnir vinna auðvitað gegn
ósóma þessum, ðg á heimilum
hrökkva foreldrarnir við, rétt
sem snöggvast, þegar heyrist að
drengir hafi skaddast á auga af
völdum nefndra leikfanga. Og þá
fer gamanið að grána. Skólar og
heimili þurfa að taka höndum
saman og bægja hættunni frá.
Enginn drengur vill verða valdur
að því að jafnaldri hans missi
sjónina.
En snúum okkur þá að for-
eldrunum. Það er víst minna
gaman að eiga börn nú en áður.
Og það er ennþá minna gaman
að vera heima á kvöldin og gera
heimilið svo vistlegt og aðlaðandi
fyrir börnin, að þau kjósi að
vera heima. Lítill tími er til að
segja börnum sögur, en öll börn
eru sólgin í þær. Ennþá minni
tími er til að hjálpa þeim við
skólalærdóminn og allra sízt tími
til að hjálpa þeim við föndur af
einhverju tagi eða tala við þau
um þeirra áhugamál eða lesa
fyrir þau skemmtilegar bækur.
Skyldi það ekki vera ómaksins
vert fyrir foreldrana, að hugsa
um þá hlið málsins um leið og
börnunum er álasað fyrir
„ókristilegt framferði seint og
snemma"?
Dúfurnar í bænum.
„NÚ ERU DÚFURNAR orðn-
ar svo margai' í bænum, að nauð-
syn ber til að eyða þeim að
nokkru. Annars er hætt við að
þær verði hungurmorða í vetur.“
Svo lét einn vel þekktur borgari
ummælt, er hann leit inn á skrif-
stofur blaðsins nýlega, og hefur
hann lög að msela. Bæjarstjórnin
þarf að kynna sér þetta mál nú í
haust og gera þær ráðstafanir, er
hún telur réttastar í þessu sam-
bandi.
Bananahýði.
EKKI ÞARF að auglýsa ban-
ana. Þegar þeir fást hér í verzl-
unum liggur hýðið af þeim eins
og hráviði á götum og gangstétt-
um. Þetta er óþrifalegt í meira
lagi. Hitt er þó öllu verra, að
mörgum verður hætt við fóta-
skorti ef þeir stíga á það. „Það er
hált eins og gler.“ Margir hafa
fengið af þessu ljótar byltur og
meiðsli.
Sagaphone-tungumálanámskeið
Æskulýðsheimili templara gengst íyrii þeim.
Kennd verða enska og þýzka .
íslendingar hafa alla jafna verið taldir námfúsir,
og mjög margt verið gert til þess að auka almenna
menntun landsmanna.
Eitt er það, sem hugui' þeirra hefur mjög staðið
til, og er það tungumálanám. Slíkt nám hefur þó
alla jafna verið miðað við langskólanám, en hins
vegar reynst erfiðara fyrir fólk að geta „aukið
anda sinn“ á sviði málakunnáttu utan hinna föstu,
starfandi skóla. Nú er það svo, að margt fólk vill
gjarna öðlast nokkra tungumálakunnáttu — og þá
einkum í talmáli — án þess að sitja árum saman á
skólabekk. Nokkuð hefur verið bætt úr þessu með
námskeiðum útvarps og sérstakra stofnana, svo
sem SÍS í Reykjavík, og er slíkt vitanlega til mjög
mikilla bóta.
Nú hefur hins vegar komið fram ný aðferð til
tungumálakennslu og nýtur hún síaukinna vin-
sælda. Með aðferð þessari getur fólk bjargað sér á
hinu erlenda máli á tiltölulega skömmum tíma, og
skal þessum námskeiðum, sem nefnast Sagaphone-
tungumálanániskeið, lýst nokkru nánar.
Sagaphone-námskeiðin eru talnámskeið, sem
miða að því að gera fólk sjálfbjarga á hinu erlenda
máli á sem allra skemmstum tíma.
Sagaphone í Reykjavík lánar námsflokkum úti á
landi segulband með tungumáli því, sem verið er
að nema. Auk þess sendir Sagaphone nauðsynleg
verkefni á meðan námið stendur yfir.
Markmiðið er, að nemendur geti bjargað sér í
hinu erlenda máli eftir einn vetur — eða eftir 50
stunda nám, en vitanlega verða nemendur að
stunda námið mjög vel.
Sagaphone- námskeiðin eru byggð upp þannig, að
námið er mun auðveldara en með ýmsum eldri að-
ferðum, en auk þess eru Sagaphone-tungumála-
bækurnar þannig samdar, að nemandinn nær strax
fastari tökum á málinu og losnar við ýmsa erfið-
leika, sem óumflýjanlega voru með notkun eldri
aðferða.
í Sagaphone-tungumálabókunum eru aðeins not-
uð hagnýt orð og setningar, og getur nemandinn
því strax hagnýtt sér það, sem hann hefur lært.
Loks má geta þess, að Sagaphone-segulböndin
eru töluð af innfæddum mönnum, og hefur í því
sambandi verið lögð sérstök áherzla á góðan radd-
blæ og eðlilega beitingu raddarinnar í hverju máli.
Sagaphone-námskeiðin eru einnig ætluð börnum
í éfstu bekkjum barnaskóla, og er þegar fengin
reynsla af góðri hagnýtingu slíkra námskeiða. —
Sagaphone-námskeiðin (Sagaphone I A og B) eru
50 klukkustundir fyrir fullorðna og 80 kennslu-
stundir (Sagaphone I A, B, C og D — tveir vetur)
fyrir börn.
Notið tækifærið — Sagaphone vill hjálpa ykkur
til að hagnýta allar tómstundir sem bezt.
Æskulýðsheimili templara gengst fyrir SAGA-
PHONE-námskeiðum hér í bænum í ensku og
þýzku, ef næg þátttaka fæst.
Kennari í ensku verður Aðalsteinn Jónsson,
efnafræðingur. en þýzkuna kennir Gerhard Meyer,
ullarfræðingur.
Þeir, sem hafa hug á námskeiðum þessum snúi
sér til Tryggva Þorsteinssonar. Hann er til viðtals
í Varðborg á þriðjudögum og föstudögum kl. 5—7
og kl. 8—10 e. h.
ÞANKAR OG ÞÝÐINGAR
Það er auðvelt að samþykkja ríkisrekstur á
tækjum, sem aðrir eiga.
-----o-----
Hafið þið nokkurn tíma heyrt þess getið, að
maður hafi sagzt ekki geta sofið vegna samvizku
sinnar?
-----o-----
Það tekur ræðumanninn helmingi lengri tíma að
segja frá því sem hann heldur en því sem hann
veit.
-----o-----
Það er nú komið svo, að heiðarlegir menn eri£
farnir að blygðast sín fyrir að halda á nútíma bók-.
um í hendi sér.