Dagur - 03.12.1958, Blaðsíða 1
Fylgist með því, sem gerist
hér í kringum okkur.
Kaupið Dag. — Sími 1166.
Dagur
DAGUR
kemur næst út Iaugar-
daginn 6. desember.
XLI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 3. desember 1958
59. tbl.
Sðmþykklir 26. Alþýðusambandsþings vekja furSu um land allt
Hafnaði fruravarpi forsætisráðherra - Samþykkti þó skorinorða traustsyfirlýsingu til ríkis-
stjórnarinnar - Hannibal Valdimarsson félagsmálaráðherra endurkosinn
r
forseti Alþýðusambands Islands
Þar sem nýafstaðið Aiþýðusambandsþing er mjög til umræðu
meðal almennings, þykir rétt að birta nokkrar tillögur er fram
komu um efnahagsmál og fleira.
Á föstudaginn var Ilermann Jónasson forsætisráðherra gestur
þingsins og ávarpaði þingheim. Þar var mættur Jónas Haralz efna-
hagsmálarpðunautur ríkisstjórnarinnar.
Hannibal Valdimarsson félagsmálaráðhcrra og forseti Alþýðu-
saiubands íslands las upp bréf forsætisráðh. og var það á þcssa leið:
„t’egai ccngið var frá Iöggjöf mn
efnahagsinálin á síðasta vori, var gert
ráð fyiir því, að endurskoða yrði regl-
ur um kauphækkanir samkvæmt vísi-
tölu i liaust. l»á var og alveg ákveðið
gert ráð fyrir því, að Alþýðumsam-
bandsþing myndi haldiö það snemma,
að tækifæri yrði til þess fyrir rikis-
stjórnina að ræða við hina nýju stjórn
Alþýðusambandsins eða aðra fulltriia,
sem Alþýðusambandsþing kynni að
setja til þess, um ráðstafanir í efna-
hagsmálum, — einmitt áður en vísi-
tiiluspólan færi enn í gang með aukn-
um liraða 1. desember.
Þar sem slíkur dráttur hefur orðið
á því — af kunnum ástæðum — að Al-
þýðusambandsþing yrði kvatt saman
til funda, fer eg hér með fram á það
við þingið, að það sjái sér fært að
fallast á að mæla með því fyrir sitt
leyti, að meðfylgjandi frumvarp verði
samþykkt.
Frumvarpinu fylgir grciuargerð. En
ég vil svo taka fram sérstaklega tvennt:
Hér er aðeins um frcst að ræða, en
ekki fallið frá neinum rétti, ennfrem-
ur að farið er fram á þcnnan lrest
vegna þess, að dregizt hefur að kaila
Alþýðusambandsþing saman. Frestur
er því knýjandi nauðsyn, ef unnl á að
vcra að rcyna samkomulag við hið nýja
Alþýðusámbandsþing eða stjórn Al-
þýðusambandsins um efnahagsmálin.
En það tcl ég hina mestu nauðsyn að
gcrt verði fyrr en rás viðburðanna
vcldur því, að það kann að verða um
seinan. Svar þarf að hafa borizt annað
kvöld, cf unnt á að vera að koma mál-
inu gegnum þingið.
Virðingarfyllst,
Hermann Jónasson."
Frumvarpið hljóðar svo:
ember na'sta ár og kaupgjaldsvísitalan
253 stig. jjó með því að landbúnaðar-
vöt ur lia'kki ekki fyrr en 1. sept. næsta
ár. Þetta orsakaði Stöðugar gengislækk-
anir, og sparnaðarviðleitni yrði engin.
Statsta hagsmunamál þjóðarinnar er
að komið verði í veg fyrir þessa þróun.
Ekki verður unnt að stöðva hana. ef
vísitölukerfið gildir áfram. — Þá er
spurningin. hvort hægt verði að koma
á svona stöðvun, án þess að lífskjörin
rýrni. Jónas sagði, að það væri hægt,
ef aflabrögð og markaðsmöguleikar
verða jafn góðir í ár og þeir hafa verið.
Beri út af með þetta, verður að endur-
skoða fjárfestinguna. Nú nemur hún
þriðjungi af þjóðartekjunum. Lífskjör-
um almennings verður ekki breytt með
breyttri tekjuskiptingu, þá er of
atvinnulífinu gcngið. Ef ekki fæst frest-
ur til að undirbúa svona aðgerðir, ef
við látum ölduna skella á nú þegar, þá,
verður erfitt að stíga til baka.
Frumvarp forsætisráðherra hlaut þá
afgreiðslu, eftir miklar umræður, að
samþykkt var tillaga frá eftirtöldum
tólf miinnum, með yfirgnæfandi tneiri-
hluta atkvæða: Eðvarð Sigurðssyni,
Björgvin Sigurðssyni, Tryggva Helga-
syni, Snorra Jónssyni, Ragnari Frið-
leifssyni, Jóni Sigttrðssyni, Sigurði
Stefánssyni, Torfa Vilhjálmssyni, ósk-
ari Hallgrímssyni, Birni Jónssyni, Egg-
ert G. Þorsteinssyni og Gunnari Jó-
hannssyni:
I tilefni af bréfi hæstvirts forsætis-
ráðherra vill 2ö. þing Alþýðusambands
íslands lýsa yfir þeim vilja sínum, að
ráðstafanir þær í efnahagsmálum, sem
fyrir dynnn stendur að gera, miðist
við, að kaupgjaldsvísitalan fari eigi
yfir 185 stig, en telur hins vegar óhjá-
kvæmilegt, að þar til samkomulag hcf-
ur tekiz.t um lausn málsins, fari um
kaupgreiðslur samkvæmt gildandi lög-
um og samningum stéttarfélaga.
Jafnframt telur þingið æskilegt að
gerðar verði ráðstafanir, ef þurfa þyk-
ir, til að þau 17 stig, sem hér uin ræðir,
hafi ekki áhrif á verðlag vöru eða þjón-
ustu í desembermánuði.“
Þá kom fram öunur tillaga frá
Kristni B. Gíslasyni, er hljóðar svo:
26. þing Alþýðusambands Islands
telur nauðsynlega samvinnu milli rík-
isvaldsins og hinna vinnandi stétta.
Af þeim ástæðum lýsir þingið yfir, að
það mælir með því, að frumvarp það,
scm forsætisráðherra hefur sent því til
umsagnar, verði gert að lögum. Með-
mælin eru veitt í trausti þess, að ríkis-
stjórnin í sainstarfi við stjórn Alþýðu-
sambandsins nota þann ráðrúmstíma,
sem lögin gefa, til |>ess að leggja heil-
brigðan og alþýðunni hagfelldan
grundvöll að viðnámi gegn áframhald-
antli þróun hinnar háskalegu verð-
bólgu.“
Þessi tillaga var felld.
Við lok Alþýðusambandsþingsins sl.
sunnudag var svohljóðandi ályktun
samþykkt með atkvæðum nær allra
fulllrúa gcgu 5 mótatkvteðum:
„Tuttugasta og sjötta þing Alþýðu-
sambands Islands telur, að svo bezt
verði vandamál cfnahagslífsins leyst
alþýðustéttunum til varanlcgra hags-
bóta, að gagnkvæmt traust og náin
samvinna sé á milli verkalýðssamtak-
anna og ríkisvaldsins.
Um leið og þingið þakkar núverandi
ríkisstjórn margháttaðar aðgerðir til
eflingar atvinnulífsins og þýðingarmik-
illa lagasetninga í hagsinuna- og rétt-
indamálum alþýðustéttanna, vill það
taka það fram, að það álítur, að þeirri
ríkisstjórn, scm nýtur stuðnings yfir-
gnæfandi meirihluta alþýðusamtak-
anna sé bezt treystandi til að leysa
vandamálin án þcss að gengið sé á
hlut verkalýðsstéttarinnar og skorar
því mjög eindregið á stjórnarflokkana
að treysta sem bezt núverandi samstarf
um ríkisstjórn."
Hermann Jónasson.
Nýja húsið og Lindá.
('Ljósmynd: K. II.).
Þegar vinna hófst við nýja sæluhúsið. Herðubreið í baksýn. —
(Ljósmynd: K. II.).
Frá Ferðafélasi Ákureyrar
.*/
Fél. ungra Framsóknarmanna í Eyjaíjarðarsýslu:
Áríðandi fundur sunnud. 7. des.
í Landsbankasalnum á Akureyri
Félag ungra Framsóknarmanna í Eyjafjarðarsýslu heldur fund í
Landsbankasalnum á Akureyri n.k. sunnudag, 7. des., kl. 3 e. h. —
Dagskrá er þannig háttað, að fyrst flytur INGVAR GÍSLASON,
erindreki Framsóknarflokksins, ÁVARP. Þá verður rætt um FÉ-
LAGSSTARFIÐ OG ÖNNUR FLOKKSMÁL. Að lokum verður
SÝND KVIKMYND. — Áríðandi er, að sem allra flestir ungir
Framsóknarmenn sæki fundinn.
Eltirminnileg guðsþjónusta
„Barlimeus blindi“ sýndur að Möðruvöllum
Telur 500 félagsmenn - Opnar skrifsfofu í miðbænum
Hefur myndasýningar og kynningarkvöld um helgina
1. gr.
Frá !I. dcsember 1958 til loka þess
mánaðar skal greiða verðlagsuppbót á
laun og allar aðrar greiðslur, er fylgja
kaupgreiðsluvísitölu, samkvæmt vísi-
tölu 185. I»ó skal launþegum þegar
eflir desemberlok 1958 greidd verðlags-
uppbót á desemberlaun samkvæmt á-
kvæðum 55. gr. laga nr. 33 1958, nema
annað vcrði ákveðið.
2. gr.
Lög þessi öðlast þcgar gildi.
Jónas Ilaraldz flatti ræðu um efna-
hagsmálin. Hann gat þess m. a., að í
efnahagsmálunum hefði gerzt sú bylt-
ing. að þau varu nú í hönclum al-
mennings og að allir vildu hafa sem
lic/t kjör, svo setn eðlilegt væri, en
kjörin hlytu að takmarkast af þjóðar-
tckjunum og erlendu hinsfé. Fjárhags-
Icg úlfakreppa fylgdi því að leyfa sér
mciri eyðslu og framkvæmdir én fé
væri fyrir hendi til að veita. Hagfræð-
ingttrinn benti á, að á árunum 1916—
1957 hefði itmframeyðsja þjóðavinnar
verið fimm af httndraði til jafnaðar,
og skrúfugangttr kattpgjalds og verð-
lags hefði leitt til verðliólgn.
Jónas sagði, að mögttleikar til að
anka neyzluna með lánttm værn á
þrotum. því yrði nú að miða eýðsluna
við það, sem við framleiðum. V/sitalan
hefði hækkað ttm fjóltán af hundraði
frá því í vor, og kanp hækkað ýmist
nokkttð meira eða minna. Þetta er
mun meiri hækkun en nemur ha'kkun
þjóðarteknanna. Þótt hagur útgcrðar-
innar hafi verið hættur, þá er ekki
hægt að bæta veriilegtim álögum ;i
hana, tnn verulegar ttppbælur verður
þvf að ræða. Fjár verðttr því að afla
til þess með aukntim yfiifærslttm eða
á annan hátt og skrúfan héldi áfram.
F'ramfærsluvísitalan yrði sénnilega, að
óbreyttri þróttn, orðin 270 stig í nóv-
Ágúst Kvaran leikstjóri og'
aörir flytjendur helgileiksins
„Bartimeus blindi“, sýndu leik-
inn í Möðruvallakirkju í Hörgár-
dal á sunnudaginn var. —
Tókst sýningin ágæta vel og var
hvert sæti skipað.
Prófasturinn, séra SigurSur
Stefánsson, flutti formálsorð. Kór
kirkjunnar söng undir stjórn
Jóhanns Ó. Haraldssonar tón-
skálds. Helgileikurinn þótti hin
bezta og eftirminnilegasta guðs-
þjónusta. Sumir kirkjugestir
voru langt að komnir.
Eftir sýninguna sátu flytjendur
í góðum fagnaði hjá prófasts-
lijónunum. Ekki er búizt við að
þessi helgileikur veiði sýndur
hér víðar að sinni.
Ferðafélag Akureyrar bauð
fréttamönnum og nokkrum öðr-
um gestum til kaffidrykkju í Al-
þýðuhúsinu á sunnudaginn var
og kynnti stefnuskrá félagsins og
helztu verkefni. Kári Sigurjóns-
son, prentari, formaður Ferða-
félagsins, flutti erindi um störf
og stefnu og sýndar voru lit-
skuggamyndir.
Ur ræðu formanns.
í ræðu sinni minnti formaður
m. a. á: Ferðafél. Akureyrar var
stofnað 1936 af 50 áhugamönnum,
en telur nú um 500 félaga. Til-
gangur þess er sá, að gangast
fýrir ferðalögum um öræfi lands-
ins og óbyggðir, kanna leiðir,
ryðja vegi, hyggja sæluhús og
beita sér fyrir hvers konar
fræðslu um landið, sérstaklega
óbyggðir þess, og kenna mönnum
að njóta töfra þess. Árið 1940
var ráðizt í að gefa út ársritið
Ferðir og eru komnir af því 17
árgangar. Strax í fyrsta heftinu
er talað um að reisa sæluhús í
Herðubreiðarlindum. Önnur verk
efni voru þó leyst fyrr, en
sæluhús var reist í Herðubreið-
arlindum í sumar, eins og áður
var frá sagt hér í blaðiriu. Sælu-
húsið í Laugarfelli var reist ár-
ið 1948.
Sumarið 1939 var hafin vinna
við vegagerð upp úr Eyjafirði —
Vatnahjallaveg — til að opna
leið á Sprengisand. Áður var
rannsakað vegarstæði í Herðu-
br eiðarlindir. V atnah j allavegtlr
er nú lítt eða ekki notaður, en
leiðin um Bárðardal valin í stað-
inn.
í sumar var vegurinn í Herðu-
breiðai'lindir gerður akfær stærri
bifreiðum og skálinn reistur þar
í fögrum stað skammt frá Lindá
og hún brúuð. Ferðafélagið
keypti skála einn er Barnaskól-
inn á Akureyri átti og var hann.
endurbyggður austur frá. For-
rnaður þakkaði margvíslega að-
stoð og sjálfboðavinnu við það
að reisa þetta hús. Kaupfélag
(Framhald á 5. síðu.)