Dagur - 14.01.1959, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 14. janúar 1959
D A G U R
5
Hverju eiga konur að klæðast?
Á hörðu vori
Höf. Iiannes J. Magnús-
son. Bókaúgáfan Norðri.
Hannes J. Magnússon, skóla-
stjóri á Akureyri, sendi frá sér
tíundu bók sína fyrir jólin og
nefnir hana Á liörðu vori. Hún
er framhald af bókinni Hetjur
hversdagslífsins, sem út kom ár-
ið 1953. Þessar bækur eru end-
urminningar höfundar. Hin síðari
nær yfir tímabilið 1914—1924.
Þessi bók er eflaust sönn frá-
sögn af ævi höfundai'ins á um-
ræddu tímabili. Þar er samein-
aður endurminningastíll og skáld
söguform og fer vel. Öll mótast
sagan af einlægni og bjartsýni og
trúnni á guð og menn. ívafið er
hógvær gamansemi. Erásögnin
hefst á endurminningum æsku-
heimilisins í Skagafirði. Þar er
náttúrufegurð mikil, brött fjöll
að baki en víðir vellir framund-
an. Gæðingarnir og stóðið, kind-
urnar og kýrnar, smalahundur-
inn og hin daglega önn við fjöl-
breytt sveitastörf í nánum
tengslum við náttúruna móta
unglinginn og veita honum víð-
ari sjónhring og heilbrigða
hugsun.
Af einstökum köflum bókar-
innar má nefna Nótt í Paradís,
undurfagra lýsingu á íslenzku
vori. Þegar gamli tíminn kvaddi,
segir frá fyrstu fréttunum af
fyrri heimsstyrjöldinni, Símon í
Litladal segir frá gáfuðum og
sérkennilegum bónda, Draumur
og veruleiki er þroskasaga
sveitadrengsins, Frá garðshorni
til kóngsríkis er um fyrstu spor-
in til mennta og heimilið á
Frostastöðum. Rifið og reist er
mjög athyglisverður kafli. Þar
vefur höfundur saman stríðs-
fréttum og byggingu nýrrar bað-
stofu í Toi'fmýri. Meðan grimmi-
leg styrjöld geisaði á meginlandi
Evrópu, borgir brenndar og
skipum sökkt urðu menn að
tyggja baðtóbak í Skagafirði og á
sama tíma og herráðsforingjar
styrjaldaraðila brugguðu hver
öðrum banaráð og skammt var til
hruns, héldu ungir menn fund í
Lambhúsinu í Djúpadal og
ákváðu að gefa út sveitablað.
Veröldin var komin inn í
brennsluofn hins nýja tíma.
Höfundur segir frá kynnum
sínum við marga þá menn,. er
síðai' ber hátt í sögunni, meðal
annarra Ásgeir Ásgeirsson kenn-
ara við Kennaraskóla fslands,
núverandi forseta, og séra Ás-
mund Guðmundsson skólastjóra
á Eiðum, nuverandi biskup.
En hér vinnst ekki tími til að
rekja efni bókarinnar. Náttúru-
lýsingar eru víða með ágætum,
mannlýsingar einnig, og þótt
kaflarnir fjalli um óskyld efni,
mynda þeir þó eina órofa heild.
Bakgrunnurinn ei' sá umbrota-
tími sögunnar, sem Iiannes J.
Magnússon hefur lifað og skilið
betur en almennt gerist.
Á hörðu vori sýnir það, svo að
ekki verður um villzt, að góðir
höfundar þui'fa ekki að kafa í
sora mannlífsins til að skrifa
girnilegar og skemmtilegar bæk-
ur. Það þurfa heldur ekki nein
undur eða stórmerki í góða sögu,
sem gaman er á að hlýða. Það
þarf ekki annað en góðan sögu-
mann og það er Hannes J. Magn-
ússon.
Sjálfsævisaga Björns
Eysteinssoiiar
J
Bókaútgáfan Norði.
Húnvetnski bóndinn, Björn
Eysteinsson, var mjög þekktur
ríkisbóndi í Húnavatnssýslu. Um
hann gengu margar sögur og
sumar þeirra með þjóðsögublæ.
Þegar hann var á sjötugsaldri
fékk Sigurður Sigurðsson hann
til að skrifa ævisögu sína og
gerði hann það á árunurp 1913—
1914, en síðar bætti Sigurgeir
sonur hans og Kristbjörg Péturs-
dóttir, ráðskona hans, nokkru við
í frásögnina og er það merkt og
sérskilið, svo að frásögn gamla
mannsins heldur sér óbreytt.
Ævisaga Björns er stórmerki-
leg fyrir margra hluta sakir. Hún
segir frá harðindaárunum upp úr
1880, flótta manna til Ameríku,
mannraunum, hungri og horfelli,
auk þess að vera stói'brotin saga
um rysjótta ævi Björns sjálfs,
sem kynnist flestu því í raun er
einn sveitamann má hrella.
En í stað þess að láta bugast
eða berast með straumnum, tek-
ur Björn sig upp og byggir ný-
býlið Réttarhól við svonefndar
Forsæludalskvíslar. En þangað
var um þriggja stunda ferð frá
fremsta bæ í Vatnsdal. Þar voru
beitilönd góð og mikil víðátta.
Fátæktin svarf svo að, að jafnvel
rúmfötin voru seld, en landið
brást ekki, og eftir örfá ár voru
þau hjónin, Björn og síðarhkona
hans, Helga Sigurgeirsdóttir,
orðin allvel stæð og leið vel.
Þau fluttu svo aftur til byggða,
þar sem Björn varð einn ríkasti
bóndi héraðsins, átti margar góð
ar jarðir og naut þess að sjá af-
komendur sína vaxa upp við
efnahagslegt öryggi. Konu sma
missii' hann þar, en fær sér fyrir
ráðskonu Kristbjörgu Péturs-
dóttur og á enn börn. Afkom
endur Björns eru margir gáfaðir
og dugnaðarmenn.
Ævisaga Björns Eysteinssonai'
er hetjusaga og mikil sigursaga
fátæks og umkomulauss sveita-
drengs, sem með óvenjulegum
dugnaði og harðfengi, samfara
góðum gáfum og skapfestu brýt-
ur sér braut til velmegunar, án
þess að bíða tjón á sálu sinni.
Tröllið sagði
Höf. Þórleifur Bjarnason.
Útgefandi Norðri. Prent-
verk Odds Björnssonar,
Ak., annaðist prentun.
Þessi nýja bók Þórleifs Bjarna-
sonar er framhald af sögunni:
Hvað sagði tröllið. Hún gerist á
Vestfjörðum á þeim tíma, sem
menn fóru enn í hákarl og
byggðu bæi úr torfi og grjóti. —
Sagan er stórbrotin og kynngi-
mögnuð og auk þess mjög
spennandi, ramíslenzk í anda, og
rituð á þróttmiklu og litríku
máli. — Mannlýsingar flestai' eru
með afbrigðum góðar og fjöl-
margir koma við sögu. — Agnar
bóndi á Hóli er aðal söguhetjan.
Hann á góða konu, sem er 20 ár-
um eldri, en þau búa við ágæt
efni, og eru barnlaus. En hús-
bóndinn er ekki ánægður, og lík-
ast því, að hann sé í álögum. —
Hann leitar ásta við unga byggða
konu og er hún honum sálubót
um tíma, síðan flytur hann aðra
konu, er hann hefur lengi unnað,
heim til sín. Mikil farsæld fylgir
henni og Agnar verður nýr og
betri maður. Þau eiga son. Eigin-
konan flytur að heiman og þigg-
ur ekki sinn hluta af Hálsauðn-
um, sem hún þó á rétt á, en Agn-
ar fær henni þá son sinn og ást-
konu sinnar.
Einhvern veginn finnst manni,
að sögunni sé ekki lokið. En eftir
þessa síðustu bók, „Tröllið
sagði“, verða gerðar miklar kröf-
ur til höf. — Þórleifur Bjarna-
son er ekki neinn vonarpeningur
lengur meðal íslenzkra skáld-
sagnarhöfunda. Hann er meðal
fárra útvaldra. — E. D.
Ný bók eftir Hiigrúiiu
í öllu bókaflóðinu, sem út kom
núna fyrir jólin, er bók eftir
Hugrúnu, „Stefnumót í stormi“.
Eg hef lesið, bókina og kynnt
mér innihald hennar nokkuð.
Mér virðist bókin raunhæf og
gefa réttar lýsingar á mannlíf-
inu eins og það gerist í dag. Þessi
bók er -ekki skrifuð til þess að
þóknast hégómaskap. Höf. vill
leiða lesendur inn á brautir
sannleika og sjálfsprófunar, að
háleitu marki,.sem stefnir upp á
við, þótt það geti kostað sjálfsaf-
neitun og þrengri leið en fjöldinn
virðist fara. Það er með þessa
bók eins og aðrar bækur Hug
rúnar, að sannleikurinn er sagð
ur mai'kvist, en þó með hlýju og
lipurð. Bókin mun skilja eftir
góð frækorn hjá þeim, sem lesa,
einkum er hún holl ungu kyn-
slóðinni og þeim, sem unna
hreinleika og kunna að meta
heiðai'leg skrif.
Æskilegt væri að fleiri bækur
í líkum anda bærust þjóð vorri
hendur, því að full mikið er af
þeim bókum og ritum, sem eru
sannkallað léttmeti, því að sumt
af því, sem út er gefið, elur
léttúð og siðleysi, og ættu bóka-
útgefendur að athuga betur hvað
borið er á borð fyrir æskulýðinn
S. S.
Kvenfél. Hlxf heldur fund
mánud. 19. þ. m. kl. 9. e. h.
Pálmholtí. Dagskrá:Nefndakosn-
ingar. Onnur mál. Skemmtiatriði
Konur taki með sér kaffi. Farið
fré Ferðaskrifstofunni kl. 8,30 e.h
Viðkomustaðir Hafnarstr. 20.
(Höepfner) og sundlaug. Stjórn-
in.
Sigríður Thorlacius segir ný-
lega frá tízkusýningu í París í
grein í Tímanum. Kemst hún m.
a. svo að orði:
„Eg tyllti mér út við glugga,
opnaði Daily Mail og sá risafyi'-
irsögn þvert yfir blaðið: ísland
vopnar varðskipsmenn sína! Ojá,
allt má segja ókunnugum. Eg tók
þessu með ró, renndi augunum
út á götuna — og hrökk við. Nei,
jafnvel í París er þetta of langt
gengið. Tveir vinnuklæddirmenn
báru eitthvað laumulega fram
með húsvegg. Vindur lyfti klæði
af byrðinni og nakinn kven-
mannsfótur kom í ljós. Var það
fui’ðu, þó að eg hrykki við? En
mér létti aftur þegar eg sá að
þetta var sýningai'bi'úða. Og svo
er hálftíminn liðinn. Eg geng
spölkoi'n í áttina til Signu, kem
að virðulegu, ljósgráu húsi og
fylgist með straumi af pelsklædd
um konum inn úr dyrunum. Þar
veifa eg öllum handbærum sönn-
unargögnum um það, að eg sé
blaðamaður og brátt kemur til
mxn sléttfríður, ungur maður,
sem reyndist vera Norðmaður,
leiðir mig til sætis í fremstu
stólaröð í salarhorni, afhendir
mér heilmikið skilríki með öll-
um upplýsingum um það hverju
konur eigi að klæðast næsta
misseri, en fi-aman á blöðunum
er teikning, líkust spenntum
boga með ör, en að vísu vantar
strenginn Við lestur kemur í
ljós, að þarna er upplýstur leynd
ardómur leyndardómanna, —
svona eiga konui’nar að vera í
laginu — með boglínu yfir höfuð
og axlir og svo eitt beint strik
þar fyrir neðan!
Grindlioraðar sýningarstúlkur.
Og brátt er hver stóll setinn að
heita má og sýningarstúlkur
skeiði hver á eftir annarri um
salina, en sölukonur standa við
dyrastafi og kalla upp nöfn og
numer á flíkunum, sem sýndar
eru. í fyi'stu gleymi eg alveg að
taka eftir fötunum, fas og útlit
sýningai'stúlknanna var svo
furðulegt. Allar áttu þær það
sameiginlegt, að vera grindhor-
aðar, enda erfitt að ná þessu
blessaða beina striki niður úr
boganum með öðru móti. Þær
eru svo farðaðar um augun, að
óskiljanlegt er að augnahárin
skuli ekki límast saman og svo
var göngulagið. Fyrst birtist skó-
táin, næstum álnarlöng, svo
maginn og síðast kengbognar
hei'ðai'. Þær snerust í hring fyrir
framan okkur og hlykkjuðust svo
aftur út úr dyrunum. Nei, það er
áreiðanlega í senn eins og bogi
og beint strik!
Musteri hégómans.
Musteri hégómans er rétta nafn
þessara fínu tízkuhúsa. Innan
dyra hjá Dior eru veggir allir
hvítir með gylltum skreytingum,
gólfábreiður og gluggatjöld ljós-
grá, en sýningarbrúðui'riar — og
nú á eg við brúðurnar en ekki
stúlkurnar — eru með rauða,
fjaðraskreytta hausa, sem skera
mjög úr við daufu litina í hús-
búnaðinum. •— Starfsstúlkui'nar
voru allar svartklæddar og
hvorki betur né verr klæddar en
gengur og gerist um aðrar vinn-
andi stúlkur.
Ferícgir hattar.
En svo að aftur sé horfið aö'
tízkusýningunni, þá var mikið
sýnt af drögtum og jakkakjólum
úr grófgerðum ullarefnum. Á
velflestum var sniðið þannig, að
mittið eða beltið kom í'étt neðan
við brjóstin og oft var allmikil
vídd í pilsunum að framan. Hlið-
arsvipurinn á stúlkunum varð
því þannig, að full ástæða hefði
verið til að álíta að fjölgunarvon
væi'i hjá þeim öllum áður en
langt liði. Sem sýnishoi-n af þess-
um svip valdi eg mynd af einum
skaplegasta kjólnum, sem var úr
rauðu tweedefni. Við hann var
boi'inn feiknalegur skinnhattui',
sem náði alveg niður fyrir eyru.
Yfii'Ieitt voru hattarnir, sem
sýndir voru, næstum því eins
fei'legir og kjólarnir, háir
strompar af öllum gerðum Einn.
fjaðrahatturinn slútti svo fram
yfir andlitið á aumingja stúlk-
unni, að hún varð eins og þessir
loðnu hundar, sem rétt rifar í
augunum á. Vai'ð hún að
hnykkja til höfðinu til að sjá
hvar hún steig niður.
Mynd af öðrum kjól valdi eg til
að sýna beltislausu sniðin, sem
eru svo að segja eins á kápum og
kjólum, ávalar axlir, vídd undir
hönd og svo þrengist flíkin að
neðan. Þriðja myndin af kvöld-
kjól úr svörtu ullarefni með
hálflöngum ermum. Pilsið er
tvöfalt, yfirslaufa er tekin saman
á brjóstinu með nælu. Mikið var
um stórar slaufur á brjósti, bæði
á dagkjólum og kvöldkjólum.
Kvöldkjólar.
Kvöldkjólar voru með marg-
víslegu sniði, allt niður fyrir hrié,
í efnismikil belgpils og dragsíða
slóðakjóla. Mörgum kvöldkjólum
fylgdu hattar, fjaðrir og slör á
höfði og kvað það m. a. eiga að
vera ein hin stóra nýjung vetr-
arins. Laus dúkur í bak fi'á öxl-
um að faldi sást bæði á dag- og
kvöldkjólum og skinn voru not-
uð til skrauts á margar flíkur.
Tízkulitirnir eiga að vera
stei'kblátt, en fremur dökkt,
rauðir litii', allt frá rósrauðu til
purpuralits, brúnt, fölgult og
gullgult í kvöldkjóla, fölgrænt og
dökkgrænt, fjólublátt, en fyrst
og síðast svart.
Fcngu ekki varizt hlátri.
í tvo klukkutíma sat eg og
horfði á aumingja sýningai'stúlk-
urnar þeytast fram og aftur í
næstum tvö hundruð mismun-
andi búr.ingum. Sjaldan varð eg
hrifin, en í nokkur skipti var
fáránleikinn svo mikill, að sýn-
ingargestir fengu ekki varizt
hlátri. Að sýningu lokinni hitti
eg aftur Norðmanninn unga að
máli og spurði hvort hann mætti
segja mér verð á svo sem einni
flík til gamans. „Nei,“ sagði hann
Framhald d 7. síðu.