Dagur - 06.04.1961, Blaðsíða 5

4
5
-----------------------------:--
Dagur
Lokkandirnar
ÞAÐ TÍÐKAÐIST fyrrum, þegar bú-
andmenn vildu koma sér upp æðar-
varpi, eða færa út varp, sem fyrir
var á of þröngu svæði til nýrra varp-
staða, að þeir „stoppuðu upp“ dauðan
æðarfugl og settu hann niður í stell-
ingu lifandi fugls þar, sem þeir vildu
fá nýjar varpstöðvar.
Þessi dauði fugl, sem tildrað var til
þannig, að hann líktist, svo sem frek-
ast varð við komið, lifandi fugli, var
kallaður LOKKÖND.
Lokköndin átti að hæna til sín æð-
arfuglinn. Þarna sýndust æðarfugl-
unum einn úr sínum hópi hafa tekið
sér bólfestu og fylgdu í tortryggnis-
leysi sínu dæmi hans. Settust að um-
hverfis hann og æðurnar tóku að
verpa þar.
Þannig gat hinn steindauði fugl,
fyrir atbeina varpeigandans, orðið
nokkurs konar foringi hinna lifandi
bræðra sinna og systra og varpeig-
andanum ómetanlega mikils virði til
gróða og gengis.
Eftir að núverandi ríkisstjóm var
mynduð sagði einn af foringjum Sjálf
stæðisflokksins á Alþingi, — eins og
þjóðfrægt er orðið, — að það væri
meira virði fyrir Sjálfstæðisflokkinn
að hafa nú fengið Alþýðuflokkinn til
þess að vera í stjórn með sér, held-
ur en þó að Sjálfstæðisflokkurinn
hefði sjálfur fengið meiri hluta í síð-
ustu kosningum og myndað einn rík-
isstjóm í krafti þess meiri hluta.
Þetta er eftirtektarvert. Það er op-
inskárra en sumum þótti henta, en
eigi að síður skynsamlega ályktað.
Og hvers vegna er þetta skynsam-
leg ályktim?
Það er vegna þess, að Sjálfstæðis-
flokkurinn getur — svo sem reynslan
hefur sýnt — farið með „toppkrat-
ana“ eins og dauða hluti (undantekn-
ingar aðeins embættisveitingar). Og
liann notar þá eins og LOKKANDIR.
Þessir foringjar Alþýðuflokksins
eru gengnir af þeirri trú, sem Alþýðu
flokkurinn hafði að leiðarljósi fyrrum
og var stofnaður til að vinna fyrir.
Þeir eru núorðið ekki meiri jafnaðar-
menn en kaupmangararnir, sem ráða
lögum og lofum í Sjálfstæðisflokkn-
um. Þeir eru í merkingu þess að vera
fulltrúar alþýðunnar: „DAUÐIR
FUGLAR“, uppstoppaðir af sjálfum
sér og Sjálfstæðisflokknum, sem
tildrar þeim til og hefur þá til að
auka varptekjur sínar.
Almenningur í Alþýðuflokknum
hefur yfirleitt fram að þessu ekki
viljað trúa því, að svona sé komið
fyrir foringjunum.
En fleiri og fleiri í þeim hópi munu
fara að sjá, að lokkandirnar eru þeim
„dauðir fuglar,“ sem leiðandi menn
Sjálístæðisflokksins telja meira virði
en hans eigin menn, til þess að gabba
hrekklaust fólk inn á umráðasvæði
Sjálfstæðisflokksins honum til gróða
og eflingar. □
Biðlar og brjóstahöld
Höfundur Claude Magníer
Leikstjóri Guðmundur Gunnarsson
SJÓNLEIKUR sá, sem Leikfé-
lag Akureyrar valdi sem þriðja
verkefni sitt á þessu leikári og
ber hið léttúðarfulla nafn,
Biðlar og brjóstahöld, er eins
konar aukaverkefni í líkingu
við það að eftirhermur eru
stundum til uppfyllingar í vand
aðri skemmtidagskrá. Nú er
hér verið að sýna þennan leik
og fór frumsýningin fram 9.
marz og var vel tekið.
Miklabæjar-Sólveig var síð-
asta verkefnið og hið næsta
verður óperettan Bláa kápan,
verðugt viðfangsefni fyrir leik-
vant fólk, sem góða aðstöðu hef
ur til æfinga og sýninga, svo
sem hér er. Gamanleiknum
Biðlum og brjóstahöldum var
skotið inn á milli og hann mun
falla í góðan jarðveg hjá mörg-
um leikhúsgestum, sem vilja
skemmta sér í leikhúsinu og
hlæja mikið. Tæplega fara
menn að hugleiða hin dýpri rök
tilverunnar á meðan á leiknum
stendur, svo vitlaus er hann,
hraður, saman slunginn óvænt-
um atburðum og spennandi.
Um höfundinn eru vangavelt
ur óþarfar. Leikstjórann, Guð-
mund Gunnarsson, þekki ég aft
ur á móti nokkuð eins og aðrir
þeir bæjarbúar, sem sótt hafa
leikhúsið undanfarin ár. Hann
setti leik þennan á svið og er
þó sennilega utan við aðal
áhugasvið hans að fást við sjón
leiki af þessari gerð. Hann nær
góðum hraða, léttleika og víð-
ast góðum sviðsetningum. En
auðvitað hefði hann átt að
segja okkar góða gamanleikara,
Jóni Ingimarssyni, að fara heim
og læra betur áður en frum-
sýningin var og hann hefði ekki
átt að láta sér neitt minna nægja
en að hvert einasta oi'ð hinnar
óborganlegu Sigurveigar heyrð
ist greinilega um allt húsið. En
stundum er ekki gott að greina
á milli hvað er leikstjórans og
hvað leikaranna og er hér farið
eftir hinni gullnu reglu að
leggja aðfinnslurnar á breiðasta
bakið.
Jón Ingimarsson fer með
stærsta hlutverkið, Brand verk
smiðjustjóra. Hann er rétt við
að ná ágætum tökum á því, en
vantar öryggi, sérstaklega fram
an af og missir þá Brand út úr
höndunum á sér. Annars er
margt vel um leik Jóns.
Frú Sigurveig Jónsdóttir leik
ur konu Brands verksmiðju-
stjóra á sérstæðan og skemmti-
legan hátt og af mikilli lát-
bragðalist, en sumt af því sem
hún segir, gufar einhvern veg-
inn upp í loftið.
Ungfrú Soffía Jakohsdóttir
leikur heimasætuna Kollu, sem
, vill giftast og það strax, en læt
ur sig minna skipta hvert
mannsefnið er og grenjar eins
og keipóttur krakki til að fá
áheyrn. Soffía tekur Kollu sem
krakka og leikur samkvæmt
því. Mér hefði fundizt hún
mætti vera dálítið meiri fyrir
sér bæði til munns og handa,
en hún ber góðan þokka.
Jón Kristínsson leikur hinn
kaldrifjaða peningamann og ást
fangna Kristján Martin og ger-
ir honum góð skil.
Níels Halldórsson leikur Fil-
ippus nuddara og gerir mikla
lukku og er góður eins og hann
er í þessu hlutverki og kemur
leikhúsgestum í ágætt skap.
Frú Ester Jóhannsdóttir leik-
ur hraðritunarstúlku á smekk-
legan hátt.
Hallgrímur Tryggvason leik-
ur Óskar bifreiðastjóra, lukk-
unnar pamfíl, sem hreppir að
lokum heimasætuna. Frú Vil-
helmina Sigurðardóttir leikur
Betty, stofustúlku og frú Ragn
heiður Júlíusdóttir leikur starfs
stúlku. Þrjú síðasttöldu hlut-
verkin eru lítil og ekkert sér-
stakt um þau að segja annað en
það, að frú Ragnheiður hlýtur
að búa yfir hæfileikum, sem í
þetta sinn fengu lítt að njóta
sín.
Þeir leikhúsgestir, sem á ann
að borð vilja sjá létt og
skemmtilegt sjónarspil, eyða
ekki kvöldinu, þegar þeir fara
í leikhúsið — heldur njóta þeir
þess. E. D.
Umsögn þessi hefur beðið
birtingar vegna þrengsla. □
K ~
| HUMARINN I
1 LIFANDI í LAND I
í RITINU „The Technology of
Herring Utilization“ segir hr.
Herbert E. Davis frá Terminal
Island Sea Food Ltd. að „pil-
card“ (síldartegund), sem
veiddur er við strendur Kali-
forniu, sé vanalega 12 tíma á
leiðinni frá miðunum til hafn-
ar. Þegar búið er að landa, verð
ur að vinna fiskinn innan 4 til
5 tíma, þar eð hann þolir enga
geymslu. í flestum bátanna er
alls engin frystikæling. Hér
væri mjög gott að nota sjókæl-
ingu, jafnvel þótt hún væri
ekki það öflug, að hægt væri
að kæla niður í mínus 1°C.
Þeir, sem vinna að niðursuð-
unni álíta, að ef fiskurinn væri
kældur í sjó um borð í bátun-
um, væri hægt að lengja
vinnslutímann úr 4 tímum upp
í 8 til 9 tíma eða jafnvel 12.
Væri þetta ekki athugandi í
sambandi við síldina hjá okkur
og reyndar allan fisk, bæði á
sjó og landi? Sérstaklega væri
sjókælingin mjög athugandi við
humarveiðarnar. Þar myndi
tvennt vinnast: Humarinn yrði
betur kældur og hreinni og svo
mætti líka búast við því, að
verulegur hluti aflans kæmi lif
andi í land. □
Framíarir liiinna áratuga
vii löggjafarstarl Alþingis
Kreppustefna núverandi stjórnar-
flokka í algerri andstöðu við upp-
byggingaráhuga landsmanna
Ræða Ingvars Gíslasonar í eldhúsdagsumræð-
um á Alþingi 27. marz síðastliðinn
Herra forseti!
Góðir hlustendur nær og
fjær!
Hið ástsæla norðlenzka skáld,
Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi, segir í þjóðhátíðarkvæði
sinu „Að Þingvöllum“:
„í þúsund ár bjó þjóð við
nyrztu voga.
Mót þrautum sínum gekk hún
djörf og sterk.
í hennar kirkju helgar stjörnur
loga,
og hennar líf er eilíft krafta-
verk.“
Fáar ljóðlínur eru kærari og
munntamari íslenzkri alþýðu
en þessi einföldu orð þjóðskálds
ins. í fáum og meitluðum setn-
ingum bregður fyrir sögu ís-
lenzku þjóðarinnar, sem valdi
sér bústað norður við yzta haf
og hefur smám saman mótazt af
landi sínu, tekið við það órofa
ástfóstri og gróið saman við
gæði þess og galla. Þau örlög
voru lögð íslenzkri þjóð í önd-
verðu að sitja þetta land svó
vel sem hún gæti og lifa af gæð
um þess og auka gagnsemina
eftir því sem þekking og að-
stæður framast leyfðu. Sú var
einnig ákvörðun örlagavaldsins,
að þjóðin leitaðist við að haga
svo landsstjórnarmálum, að
henni mætti af þeim sökum
farnast vel.
íslenzka þjóðin hefur frá
fyrstu tímum viljað lifa óháð
og sjálfstæð í landi sínu og búa
ein að kostum þess, eins og hún
hefur rétt og skyldu til. Hins
vegar hefur henni ekki alltaf
auðnazt að samstilla svo tök sín
á landstjórnarmálum, að því
markmiði yrði náð. Þess vegna
hefur hún oft á umliðnum öld-
um orðið að þola áþján illra
stjórnara og arðránsmanna, sem
mátu eigin hag meira en þjóðar
heildarinnar. Mót þessum þraut
um og öðrum ’fleiri „gekk hún
djörf og sterk“, eins og skáldið
segir, og henni hefur ávallt tek
izt að hrista af sér hvert það
ok, sem á hana hefur verið
lagt. Það er eitt af kraftaverk-
unum í ævi þjóðarinnar.
Um síðustu aldamót var
mjög farið að rofa til í löngu
myrkri óstjórnar og arðráns út
lendi'a valdsmanna, sem þjak-
að hafði þjóðina og svæft hjá
henni framtaka- og manndóms
vilja. En um leið og myrkrinu
létti og dagur var aftur á lofti,
þá vöknuðu henni að nýju þeir
kraftar, sem blundað höfðu í
brjósti hennar, og það varð upp
haf þeirrar sóknar fram á leið,
sem er ráðandi í sögu alls fyrra
helming þessarar aldar og bet-
ur þó. Hver ný kynslóð hefur
í ríkum mæli verið trú því hlut
verki, sem henni var ætlað af
forsjóninni, því, að auðga land-
ið, efla dáð þess og styrkja hag
þess. Það varð meginhlutverk
fyrstu kynslóðar 20. aldar að
tryggja sjálfstæði þjóðarinnar,
binda endi á erlend yfirráð yfir
landinu og skila næstu kynslóð
í hendur frjálsu og óháðu sam-
félagi, sem hefði því meginhlut
verki að gegna að byggja upp
það, sem hrunið hefði, græða
það, sem fallið hefði í órækt og
efla menntun, verkkunnáttu og
alhliða vísinda- og listastarf-
semi, sem var fólkinu í blóð
borið, ef það aðeins fengi notið
sín.
Framfarir og löggjafarstarf.
Framfarabarátta íslendinga á
þessari öld stendur í nánum
tengslum við þá stjórnmálastarf
semi, sem hér hefur verið rek-
in að höfuðstefnu um áratuga-
skeið, einkum hina" síðustu ára
tugi. Þessi stefna í stjórnmálum
miðaði og miðar að því að
treysta atvinnugrundvöllinn,
skapa ný skilyrði fyrir afkomu
fjöldans, jafna lífskjörin, lyfta
allri alþýðu upp úr heimskandi
fátækt og vesaldómi og tryggja
henni lífvænleg kjör.
Ég ætla ekki að halda því
fram, að einhver einn stjórn-
malaflokkur eða félagasamtök
éígi allan heiðúrinn af því, hve
vel hefur tekizt á :tiltölulega
stúttúm tíma að lyfta almenn-
irigi á íslandi úr örbirgð til
sæmilegra álna. En á hitt vil
ég benda, að fyrst og fremst er
héi að þakka löggjafarstarfi á
Alþingi, aðgerðum ríkisstjórna
og margs konar almannasam-
tökum. Vissúléga hafa margir
Tagt hér hönd að verki, og því
verður alls ekki, ef sanngjarn-
lega éf talað, einum þakkað
állt.
Ég get þó ekki látið hjá líða
að benda á, að enginn stjórn-
málaflokkur hefur haft lengri
eða ríkari tök á landstjórninni
á mesta framfaraskeiði þjóðar-
innar en Framsóknarflokkur-
inn. Hann var fyrsti öflugi
stjórmnálaflokkurinn í landinu,
sem myndaður var til alhliða
sóknar í innanlandsmálum, og
hann hefur átt því láni að
fagna, að geta mótað framfara-
stefnu Alþingis í umboði þjóð-
arinnar lengur og farsællegar
en aðrir flokkar. Hlutur hans í
framfarasókninni er því tví-
mælalaust meiri en annarra,
enda hefur það ærið oft verið
hans sérhlutverk að leiða sókn-
ina og láta hina fylgja sér á
framfarabrautinni.
Uppbyggingarstefna
F r amsókn ar flokksins.
Framsóknarflokkurinn hefur
lagt megináherzlu á að treysta
atvinnulífið með öflugu upp-
byggingastarfi um land allt.
Hann hefur miðað stefnu sína
við það, að fjármagni væri
dreift um landið til þess að efla
lífvænlega atvinnustarfsemi
sem víðast er í byggðum þess í
sveit og við sjó, og beitt sér fyr
ir löggjöf og stjórnarfram-
kvæmdum, sem miðuðu í þá átt
og jafnframt stutt þau almanna
samtök, sem stúðla að jafnari
uppbyggingu landsins og efl-
ingu framleiðslunnar úti um
landsbyggðina.
Árangur þessarar stefnu
Framsóknarflokksins blasir
í nanum
hvarvetna við, þegar farið er
um sveitirnar og sjávarplássin
víða um land. Hin mikla rækt-
un og byggingastarfsemi í sveit
um hefur ekki komið af sjálfu
sér, heldur liggur að baki þess
mikið félagslegt starf og lög-
gjafarstarf ekki sízt, auk hinn-
ar miklu vinnu bændanna
sjálfra. Má í þessu sambandi
minna á lögin um byggingar-
og landnámssjóð og Búnaðar-
bankann, sem hvort tveggja
markaði tímamót ásamt marg-
víslegri annarri löggjöf, sem
hér yrði of langt upp að telja,
en Framsóknarflokkurinn hef-
ur beitt sér fyrir.
Með löggjafarstarfi, sem oft
má rekja til frumkvæðis Fram-
sóknarmanna, hefur verið
greitt fyrir útgerðarstarfsemi í
öllum landsfjórðungum og ein-
staklingum og félögum verið
Ingvar Gíslason, alþm.
gert kleift að nýta hina miklu
framleiðslumöguleika við sjáv-
arsíðuna. Framsóknarmenn end
urreistu fiskveiðisjóð á sínum
tíma í nútíma mynd og hefur
sú framkýæmd haft geysileg á-
hrif fyrir sjálfstæðan útgerðar-
rekstur éiristáklinga víða um
land. Framsóknarmenn hrundu
af stað einu mesta stórvirki
síns tímá, síldarverksmiðjum
ríkisins, og gerðust með því
brautryðjendur í innlendri síld
arvinnslu. Grundvöllur hrað-
frystihúsanna, hins bezta í fisk
iðnaði okkar, var lagður á
stjórnarárum Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins
1934—38. Þá hefur Framsóknar
flokkurinn lagt höfuðáherzlu á
samgöngumálin á sjó og landi
og beitt sér meira fyrir þeim
málum á Alþingi en aðrir flokk
ar. Hér mætti einnig minnast á
dreifingu raforku og síma um
landið, sem Framsóknarmenn
hafa talið eitt af sínum stærstu
málum og unnið ósleitilega að
á þingi og í ríkisstjórn, þegar
þeir hafa átt þar sæti.
Framtak lúnna mörgu
einstaklinga.
Höfuðstefna Framsóknar-
flokksins í atvinnumálum er sú,
að Alþingi og ríkisstjórn beiti
sér fyrir aðgerðum sem auð-
veldi atvinnuframkvæmdir,
auki framtak einstaklinga og fé
laga og verði sem allra flestum
hvatning til þess að taka virk-
an þátt í framleiðslustörfunum.
Við teljum fráleitt, að ríkis-
stjórnin sitji aðgerðarlaus hjá
í sambandi við atvinnumálin,
þannig að þau verði aðallega
leyst af fjársterkum einstakling
um eða þröngri peningaklíku,
sem hefur skyndigróðann einan
að leiðarljósi. Við viljum haga
fjármálum á þann veg, að fram
tak hinna mörgu einstaklinga
fái notið sín. Þetta getur ríkis-
valdið gert og hefur gert á und
anförnum árum með margvís-
legri aðstoð við framleiðendur
í flestum greinum atvinnulífs-
ins. Tvö atriði má nefna í þessu
sambandi: Annars vegar er
vægileg vaxtapólitík, t. d. með
tilliti til lSna úr stofnlánasjóð-
um, og hins vegar rikisábyrgð-
ir á lánum til uppbyggingar fyr
irtækja af ýmsu tagi. Hvort
tveggja hefur reynzt mikilvægt
fyrir uppbygginguna í landinu,
og er illa farið, að núverandi
ríkisstjórn stefnir að því leynt
og ljóst að lama þessa mikil-
vægu aðstoð við atvinnufram-
kvæmdirnar, eins og glögglega
kemur fram í þeirri vaxtapóli-
tik, sem hún rekur, svo og í
hinum nýju lögum um ríkisá-
byrgðir, þar sem stefnt er að
því að draga stórlega úr öllum
ríkisábyrgðum, alveg án tillits
til reynslunnar af þeim í heild
og í einstökum flokkum ríkis-
ábyrgða.
Jafnvægi milli Iandshluta.*
Framsóknarmenn hafa ævin-
lega lagt megináherzlu á, að
framfarastefnan næði til lands
ins alls og að íbúum allra fjórð
unga væri sköpuð sem jöfnust
afkomuskilyrði og lífsaðstaða.
Þeir hafa því beitt sér fyrir sem
allra víðtækastri dreifingu fjár
magnsins til uppbyggingar á
landinu öllu og jafnan tekizt,
þegar þeir hafa verið í stjóm,
að ná samkomulagi við sam-
starfsflokka sína um þá stefnu,
þó að stundum hafi orðið að
sækja fast á, enda á jafnvægis-
stefna Framsóknarflokksins
marga hvassa andmælendur í
öðrum flokkum, sem hafa ger-
ólík sjónarmið. Þessi andstæðu
sjónarmið eru mjög ríkjandi í
núverandi stjórnarstefnu, og í
fáu mun hún greina sig jafn
augljóslega frá stefnu undan-
farandi ára en einmitt í þessu
tilliti. í sambandi við þetta get
ég ekki stillt mig um að benda
á, hve gerólík stefna núverandi
stjórnar er stefnu vinstri stjórn
arinnar á árunum 1956—1958,
ekki sízt hvað þetta snertir og
raunar í öllum höfuðmálum.
Vinstri stjórnin vann að öflugri
uppbyggingu víða um land og
mun lengi sjá merki þeirrar
uppbyggingar, jafnvel þótt
stjórnin sæti aðeins stutt að
völdum og ætti við innbyrðis
erfiðleika að etja í lok sam-
starfsins. En framkvæmda- og
framfarastefna vinstri stjórnar
innar var í anda þess uppbygg-
ingaráhuga, sem einkennt hef-
ur íslenzkt þjóðlíf undanfarna
áratugi. Kreppupólitík núver-
andi ríkisstjórnar er hins vegar
í andstöðu við hinn almenna
framfarahug þjóðarinnar og get
ur því aldrei orðið til frambúð-
ar.
Hagur almennings 1958 og 1961.
Boðberar kreppustefnunnar
reyna að afsaka sig með því, að
vinstri stjórnin hafi skilið þann
ig við landsmálin, þegar hún
fór frá í desember 1958, að allt
hafi verið í kaldakoli og þess
vegna hafi verið naúðsynlegt
að kippa að sér hendinni með
framfarir og uppbyggingu.
Þessi firra er að visu marg
hrakin áður, en öruggasta af-
sönnun hinnas fölsku fullyrð-
ingar og yfirskynsástæðu nú-
verandi valdhafa er að finna í
opinberum skýrslum um þjóðar
hag 1958. Þá kemur í ljós, að
staða landsins gagnvart útlönd
um hefur aldrei verið betri um
langt árabil en einmitt á árinu
1958. Það er alger rangfærsla
og vísvitandi blekking, þegar
öðru er haldið fram. Þess er
líka vert að geta, að á árinu
1958 stóð framleiðslan með
blóma, hagur almennings var
þá svo góður, að í erlendum
efnahagsskýrslum var fullyrt,
að þá væru beztu lífskjör á ís-
landi í allri Evrópu. Aftur á
móti hefur allt snúizt öfugt í
(Framhald á bls. 7)
HVAÐ KOSTAR ÞAÐ?
Þær reglur munu gilda um
útstillingar í búðarglugga, að
ekki megi setja þar vörur
nema þær séu verðmerktar. í
sumum verzlunum hér i bæ er
þessu hlýtt, öðrum ekki, og
munu þær vera fleiri.
Hverjir eiga að sjá um, að
farið sé eftir reglunum um verð
merkingu? Lögreglan? Verð-
lagseftirlitið ? Veit ekki. Kann-
ski enginn eigi að líta eftir
þessu.
Annars er það einkennilegt,
að verzlanir skuli ekki kosta
kapps um að verðmerkja vörur
sínar. Það er nefnilega af, sem
áður var, að enginn spyrji um
verð á hlutunum, svo er okkar
ágætu ríkisstjórn fyrir að
þakka. Almenningur hefur ekki
meiri auraráð nú en svo, að
hann hlýtur að spyrja: „Hvað
kostar það?“ Þetta er nú orðin
ein helzta spurningin, sem af-
greiðslufólk verzlana þarf að
svara. Það ætti því engin verzl
un að hafa verðmiðalausar vör-
ur í gluggum sínum, og þar að
auki ættu þeir, sem auglýsa
vörur í blöðum og útvarpi, ætíð
að láta verðsins getið um leið.
A.
HVERT STEFNIR?
f SÍÐASTA tbl. Dags, 29. marz
sl., voru tvær smáfrásagnir,
sem ég vildi minna á ofurlítið
nánar. Þar er sagt frá nýrri
reglugerð um lokun sölubúða
á Akureyri, og í öðru lagi frá
sýningu tannlæknanna. Hvoru-
tveggja er ástæða til að fagna
og mætti vera samband á milli.
Fólk er einlæglega hvatt til
þess að kynna sér þessa óvenju
legu sýningu — sjá þar hvaða
vörur hafa úrslitaþýðingu fyrir
heilsufar tannanna. Athugið, í
því sambandi, hverju muni
valda vörur þær, sem helzt eru
á boðstólum í „sjoppunum“. En
tannskemmdirnar eru orðnar
hræðileg plága hjá menningar-
þjóðunum, og því veldur aðal-
lega fæðan og hnossgætið, sem
undir tönnina kemur. Svo er
miklu til viðgerða kostað, en
tekst misjafnlega. Ég fór með
skemmdan jaxl til tannlæknis
fyrir nokkrum árum, dauð-
hræddur auðvitað! Hann skoð-
aði tönnina og taldi bezt að
bora, drepa taugina og fylla
svo í. Allt gekk vel, eins og í
lygasögu; þrjár ferðir varð ég
að fara, þrisvar var ég deyfður,
(kjarkurinn varð alltaf eftir ut
an við dyrnar!), þrisvar drep-
in taugin og svo loks fyllt í! Ég
borgaði mínar 300 krónur og
fór heim. Síðan er þetta eina
tönnin sem ég hef fengið tann-
pínu í! Svona gengur það riú
stundum. Skoðið sýninguna og
lærið af henni að losna við ó-
þægindin og útgjöldin, sem
skemmdar tennur valda.
Þá má og fagna því, að bæjar
stjórn okkar hefur tekið
„sjoppu“-málin til umræðu og
meðferðar, þótt segja megi, að
ekki sé enn mikið að gert.
Þetta er þó spor í áttina, óséð
bara, hve stórt verður stigið.
Leyfisgjaldið getur haft úrslita-
þýðingu í þessu máli.
Þetta efni hefur enn verið á
dagskrá í 13. stofu Barnaskóla
Akureyrar. Mig langar til að
birta hér ummæli (úr stílum)
nokkurra nemenda, í sambandi
við það, hvað gera mætti til
þess að fækka „sjoppunum“ og
fá annað betra í staðinn.
Börnin fá orðið:
„Margt hefur verið talað um
„sjoppurnar“, og hvað gera
mætti til gagns þeim ungling-
um, sem þær sækja. En mér
finnst, að hér á Akureyri mætti
koma á fót einhvers konar tóm
stunda- eða æskulýðsheimili
.fyrir börn og unglinga. En hvar
á að fá peninga til þessa? Jú,
sumir unglingar eyða miklum
peningum í sælgæti og annan
óþarfa, sem fæst í „sjoppun-
um“. Væri ekki hægt að fá eitt
hvað af þeim peningum aftur?
E. t. v. mætti leggja einhvern
aukaskatt á „sjoppurnar“.
í Reykjavík hafa framtaks-
samir unglingar komið á tóm-
stundaheimili, sem nefnist
Hjarta-Klúbburinn, og þar er
kennari, sem kennir ýmis kon-
ar tómstundavinnu. Og svo
geta unglingarnir líka skemmt
sér þar, t. d. er þar danssalur.
Væri ekki heppilegra fyrir ung
lingana að vera á slíkum stað,
en að hanga í „sjoppunum“?“
R. A.
„í gær, þegar ég var á gangi
niðri í bæ, varð mér litið inn í
eina „sjoppuna“, og þar voru
13—14 ára unglingar, sem
reyktu eins og reykháfar.“
J. Þ. J.
„Hér í bænum eru margar
„sjoppur“ opnar frá því
snemma á morgnana, þangað til
seint á kvöldin. Svo virðist
sem eigendur þeirra hugsi ekk
ert um það, hvað það spillir
unglingunum, sem brátt -eiga
að taka við að stjórna þjóðinni,
að hanga svona inni í „sjopp-
unum“ öll kvöld.“ Þ. S.
„Nú hefur verið rætt um að
. leggja 20 þús. kr. árlegan skatt
á allar „sjoppur“ bæjarins. Mér
finnst nú að það sé ekki of mik
ið, því að þessir menn, eigend-
urnir, græða á tá og fingri.
Enda er mikið sótt eftir því að
hafa „sjoppu“,“ B. E.
„Finnst þér að loka ætti
„sjoppunum“ á kvöldin? var gg
spurð einn daginn í skólanum.
Ja, ég veit ekki, sagði ég, éri.
mér finnst að þeim ætti að loka
ekki síðar en kl. 8 á kvöldin,
því að þar eyða mörg börn pen
ingum sínum í sælgæti, gos-
drykki og jafnvel tóbak. Það er
síður en svo skemmtilegt að sjá
unglinga vera með sigarettur
og vindlinga, eða hvað það nú
heitir, úti á götu. Þó finnst
sumum unglingum þetta sjálf-
sagðir hlutir, þegar þeir fara
í bæinn og „sjoppurnar“ á
kvöldin.
Væri nú ekki hægt að safna
þessum peningum, sem til
„sjoppanna“ fara í einhvern
sjóð, eða eitthvað annað? Mætti
ekki reisa hér félagsheimili,
þar sem bönnuð væri öll neyzla
áfengis og tóbaks, og láta borga
lítið eitt inn á þær skemmtanir,
sem þar færu fram, svo sem 5
eða 10 krónur? Ég er viss um,
að þær yrðu vel sóttar. Þá yrði
líka að hafa þar einhverja tóm
stundaiðju, t. d. föndurnám-
skeið annan hvorn dag, skák-
keppni, handavinnustofur fyrir
bæði drengi og stúlkur, svo að
eitthvað sé nefnt. Ég tel að ung
lingar hefðu betra af því að
vera stund og stund á þess hátt
ar félagsheimili, heldur en að
rangla um bæinn og hanga í
„sjoppunum“. En eitt yrði að
athuga, ef félagsheimili yrði
reist; að velja því ekki stað
langt inni í sveit, heldur inni í
kaupstaðnum.“ S. Sv.
Þetta, m. a., hafa bömin um
málefnið að segja. í sambandi
við lokaorðin má á það minna,
að á Akureyri er ekkert félags-
heimili, en í næstu sveitum svo
að segja hvert við annað, —
hinir glæsilegustu samkomu-
staðir, og þeim að miklu leyti
haldið uppi, rausnarlega, af
æskufólki Akureyrar. Er það
ekki vafasöm hagsýni, frá bæj-
ardyrum Akureyrar séð? Vissu
lega er sú hugmynd góð, að
láta „sjoppu“-eigendur greiða
til bæjarins á ári hverju riflega
upphæð. Ekki væri skaði skeð-
ur, þótt einhverjum þeirra og
nokkrum yrði hæpinn rekstur-
inn — og hættu. Sú hugmynd
virðist mér líka góð, að leyfis-
gjaldinu sé á einn eða annan
hátt varið til bættrar menning-
araðstöðu fyrir starfalítil ung-
menni í bænum. Hví ekki að
stefna að stofnun tómstunda-
heimilis? Hér vantar tilfinnan-
lega eitthvað, sem dregur unga
fólkið til sín, ekki síður en
„sjoppurnar“, bíóin og svall-
gleði félagsheimilanna í ná-
grenni. Tómstundaheimili, eins
og börnin eru að minnast á,
ættu að búa yfir möguleikum
í þá átt, og veita einhverja
tryggingu fyrir því, að þeir,
sem þangað sækja, verði á sín-
um tíma hæfari að leiða og
stjórna. Og mætti ekki telja
„sjoppum“ og kvikmyndahús-
um bæði fært og skylt að stuðla
að reisn og rekstri slíks heim-
ilis? Sumar myndir kvikmynda
húsanna breyta börnum okkar
í hálfgerða villimenn, stundum
illvíga og dráphuga! Á slíkum
myndum draga kvikmyndahús-
in tugþúsundir frá börnum og
foreldrum bæjarins. Séu slíkar
myndir leyfðar til sýningar,
ætti að skattleggja þær alveg
sérstaklega, og leggja fé það í
tómstundaheimilissjóð. Krafa
þessi væri ekki ósanngjörn, þeg
ar athuguð eru áhrif slíkra
mynda.
Hér er, af mér og börnunum,
lauslega á alvörumájum tekið,
en ætlunin er að benda fólki á,
að hér er full þörf á umbótum:
færri „sjoppur", áhrifabetri
kvikmyndir, minni sókn út úr
bænum til vafasamra skemmti-
staða, — en það fé, sem að
þessu hefur til slíks farið, verði
beint að því að koma á fót
æskilegum dvalar- og skemmti
stað fyrir unglingana í okkar
eigin bæ, — og það sem allra
fyrst.
Jónas Jónsson
frá Brekknakoti. ,
■iiiiiiiililiiill■■llillllliiiiliiiiiiiilliniiiiiiiiiiiiiiiiiiiii*
| FLUGNABANINN |
| TOM BROWN |
FRÁ Branton í Ontaríó-fylki í
Kanada berzt sú fregn, að 88 ára
karlfauskur telji sig drepið hafa
4 milljónir flugna síðan 1955!
Einnig telur hann sig á einum
degi hafa drepið fleiri flugur en
duglegasta húsfreyja á allri ævi
sinni, enda hafi hann hlotið
hrósyrði hjá heilbrigðismála-
yfirvöldunum, sem hann sé
mjög handgenginn!
„Vísindamenn óttast mjög
hinn hraðvaxandi flugnafjölda,
og því hófst ég handa fyrir 6
árum og gekk á hólm við þessa
háskalegu smitbera", segir Tumi
gamli. Sjálfur hefur hann út-
búið flugnagildrur sínar og
notar lifur í beitu, en lætur
vatn fljóta yfir hana. Bezta
vertíð hans var árið 1959, er
heildarveiði hans nam 969.818
flugum. □