Dagur - 13.05.1964, Blaðsíða 5

4
4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Simar 1166 og 1167
Ritstjóri og óbyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Nýr þjóðardómur
FORMAÐUR Framsóknarflokksins,
Eysteinn Jónsson lagði áherzlu á
það í útvarpsumræðunum frá Al-
þingi á mánudagskvöldið, að þing
verði rofið og efnt til nýrra kosninga.
Með því gæfist þjóðinni kostur á
að segja til um það, hvoxt hún unir
núverandi stjórnarstefnu eða óskar
að fela umboð sitt öðrum.
í ræðu sinni lýsti Eysteinn Jónsson
óbilgirni og blindu ríkisstjórnarinn-
ar. Hún hafnaði öllu samstarfi, hvort
sem væri um utanríkismál, stóriðju-
og stórvirkjunarmál eða annað. I’eg-
ar stjórnin kom til valda, gaf hún
fögur fyrirheit m. a. um stöðvun dýr-
tíðar án nýrra skatta, en á valdatíma
hennar hefur dýrtíðaraukningin ver-
ið fjórfalt hraðari en á árunum 1947
til 1959. Áður hækkaði kaupgjaldið
meir en kaupverðið en í tíð núver-
andi stjórnar hefur vöruverðið stigið
um 84% en tímakaupið aðeins um
55% og stefnir í algert öngþveiti og
neyðarástand að óbreyttri stefnu, sí-
hækkandi stofnkostnað, fjármagns-
kostnað og óheyrilegan húsnæðis-
kostnað þeirra sem í nýju húsunum
búa, algeru handahófi í fjárfestingu,
sem mótast af aðgerðum þeirra, sem
gera út á verðbólguhafið og hagnast
á þessu öngþveiti, þ. e. þeir, sem mest
peningaráðin hafa. — Stjórnin virð-
ist sjá það eina úrræði að grípa til
lögbindingar á kaupgjaldi og segja
þannig almannasamtökunum stríð á
hendur að nýju.
Eysteinn lýsti síðan í fáum orðum
þeim atriðum, sem Framsóknarmenn
leggja mesta áherzlu á varðandi
stef nubrey tingu: V erðtryggingu
launa, lækkun stofnkostnaðar og láns
fjárkostnaðar til vélvæðingar og
bygginga, skapa framboð af ódýrara
húsnæði, hafa stjórn á fjárfesting-
unni o. fl. — Slíka stefnubreytingu
sagði Eysteinn ekki aðeins æskilega,
hún væri nú lífsnauðsyn, ef ekki ætti
illa að fara.
Stjórnarstefnan hefur reynzt þann
ig í framkvæmd að hvorki framleið-
endur né verkalýðssamtökin geta nú
hugsað sér að ná saman í kjarasamn-
ingum, án þess að stjórnarstefnunni
sé breytt. Um þetta er enginn ágrein
ingur í samtökum atvinnurekenda
né samtökum launþega. Við beztu
hugsanleg skilyrði hefur rxkisstjórn-
in haldið svona á málum.
Ríkisstjórnin hefur að vísu á sér
öll einkenni þreytu og uppgjafar, og
þinghaldið í vetur hefur dregið dám
af því, en stjórnin hangir samt við
sama lieygarðshornið og vill engar
grundvallarbreytingar samþykkja,
en lætur blöð sín daglega hóta því að
þessa fjarstæðu alla verði að fast-
binda með valdbeitingu, hvað sem
hver segi. Þannig ber ríkisstjórnin
höfðinu við steininn, (frh. á bls. 7)
Kristín Jónsdóttir,
Bakka, Svarfaðardal
Kristín mín er kát í lund
kreika náir ferðum,
yfir gamla ísagrund
með ullarsjal á herðum.
Svo kvað Stefán Þórarinsson
fóðurbróðir minn um frú Krist-
ínu Jónsdóttur á Bakka, þá
unga stúlku og heimasætu á
Jarðbrú í Svarfaðardal.
Vísan er í léttum skemmtitón.
Hún segir í raun og veru næsta
lítið, en hún snertir þó einn þátt
í sálarlífi Kristínar, sem ætíð
var mikilsverður eðliskostur,
bjartsýni og þor að horfast í
augu við lífið og lífsbaráttuna
og láta hana ekki kúga sig.
Þessi vísa flaug í huga minn,
er ég frétti lát Kristínar, en hún
lézt á heimili sínu, Bakka í
Svarfaðardal, 22. apríl sl. og var
til grafar borin að Tjörn 2. maí
að miklu fjölmenni viðstöddu.
Kristín húsfreyja á Bakka
var fædd 16. okt. 1868 að Jarð-
brú í Svarfaðardal, dóttir hjón-
anna þar, Jóns Jónssonar og Sól
veigar Sveinsdóttur, er var þing
eyskrar ættar að öðrum þræði.
Kristín var yngst barna þeirra
hjóna. Systir hennar, Jóna, er
var elzt, dó um tvítugt, en bróð-
irinn, Valdemar, sem var litlu
eldri en Kristín, lifði til hárrar
elli. Valdemar var atorkumaður
og hraustmenni, æðrulaus og
mætur drengur. Hann var gift-
ur og á margt afkomenda.
Kristín var sem að framan
segir, fædd 16. okt. 1868 og lézt
22. apríl 1964 og því fullra 95
ára, elzti borgari í Svarfaðar-
dalshreppi.
Lífsganga Kristínar var orðin
löng og ekki ætíð gengið á rós-
um með ólúna limi. En hvað um
það, lífsgleði sinni hélt hún alla
tíð og dó áreiðanlega í fullri
sátt við lífið, guð og samferða-
menn, enda uppskar hún einung
is það, sem hún hafði niður sáð
meðal barna sinna, ættingja,
vina og sveitunga, ást og virð-
ingu.
Foreldrar Kristínar voru fá-
tæk eins og tíðast var á þeim
tímum, en efniviðurinn í per-
sónuleika þeirra mun hafa ver-
ið ósvikinn, þess báru börn
þeirra vitni.
Ég man þau Jarðbrúarhjón
mætavel, enda næstu nágrann-
ar. Lönd Jarðbrúar og Tjarnar
Iágu saman og vinskapur á milli
bæjanna. Mun ég hafa tekið í
arf vinfengi við þau Jarðbrúar-
hjón og Kristínu. Valdemar
kynntist ég náið síðar.
Ég minnist Jóns sérstaklega.
Sé hann enn fyrir mér, grann-
an, kvikan á fæti, greindarleg-
an, glettinn á svip og spaugsam-
an í orðum og beitti því jafnan.
Meira að segja gerði hann spaug
að fátæktinni og baslinu, en lét
það þó aldrei smækka sig. Sem
dæmi þessa sagði faðir minn
mér, að eitt harðindavoi'ið hefði
Jón komið til sín og sagt um leið
og hann hafði heilsað. Það er
ekki margt sem amar að mér
núna, séra Ki'istján, ég er mat-
arlaus, eldiviðai'laus, heylaus,
tóbakslaus og vitlaus. Faðir
minn svaraði: þú hefðir getað
sparað þér síðasta lýsingarorðið.
Er ég 'heyrði um tóbaksleysið,
gat ég sjálfur sagt mér hvernig
sálai-ástandið mundi vei'a, og
svo hlógu báðú'. Hvort faðir
minn gat að einhverju bætt úr
ástandinu nefndi hann ekki.
Sólveig var mæt gæðakona,
ósínk að rniðla öðrum, ef eitt-
hvað var fyi-ir hendi.
Kristín hlaut í arf allt það
bezta af eðliskostum foreldra
sinna, og þann arf ávaxtaði hún
vel.
Hún var borin inn í harðan
heim. Lífsboðorð þein-a tíma og
lífsskilningur fjöldans var lík-
amleg vinna og aftur vinna. í
ki'afti þess skilnings var ekki
hlífzt við að leggja helzt til
þungan bagga á veikar herðar.
Bókvitið verður ekki látið í ask-
ana var talið spakmæli er menn
trúðu á og lifðu samkvæmt því.
Andleg fræðsla heyrði ekki al-
múganum til, það var aðeins
fárra útvaldra að iðka slíka
hluti. Að vex-a bænabókarfær
og að kunna að krota nafnið
sitt var látið nægja. Einkum
konum.
Ut úr þessum vítahring brut-
ust þó allmargir, en til þess
ui'ðu þeir þá helzt að nota stoln-
ar stundir af svefntíma sínum,
sem ekki var þó of langur ætl-
aðui'.
Kristín hefur ái-eiðanlega
snemma komið auga á og skilið,
hver lífsnauðsyn það væri, að
leggja sig fram um að tileinka
sér það litla, sem unnt var að
ná til af andlegum og verkleg-
um vei'ðmætum, til undirbún-
ings því, að geta mætt óvæginni
lífsbaráttú, og henni tókst þetta.
Hún náði þai-na lengra en fjöld-
inn. Var prýðilega læs og skrif-
andi og fjölvirk. Tóskapar- og
saumakona var hún talin í
fi-emstu röð.
Auk þessara eðliskosta er ég
hef nefnt, má sízt undan draga
hina rólegu og þjálfuðu skap-
gerð er hún átti, og þá hófsemi
í oi'ðum re hún beitti. Á þessum
kostum þurfti hún mjög að
halda í hjúskapai'lífi sínu, sem
varð einkar fai'sælt, þó fyrir-
fram óttuðust sumii', er þeir
heyrðu makaval Kristínar, að
brugðið gæti til hins gagnstæða.
Árið 1891 giftist Kristín Vil-
hjálmi Einarssyni. Hann var ut-
ansveitax-maður en fluttist í
Svarfaðardal.
Vilhjálmur var stórbrotinn at
orku- og dugnaðai-maður, hlað-
inn lífsorku og stei'kum vilja,
sjálfstæður í skoðunum og órag
ur að halda þeim fram við
hvei-n sem var. Hann var í raun
og veru á undan sinni samtíð,
sá framtíðai'sýnir, og gekk með
óþol í blóðinu að hrinda þeim
í framkvæmd. Skapið var mikið
og jafnvel ofsafengið, og ekki
vel þjálfað, einkum framan af,
en undir þessai'i ólgu sló hlýtt
og kærleiksríkt hjarta. Það
gei'ði gæfumuninn.
Sú var ætlun manna, að varla
mundi eftirsóknarvert konu að
búa við svo óstýriláta skapgerð,
og efalaust mun þetta hafa verið
rétt ályktað. Vilhjálmur þurfti á
að halda sterkum og stilltum
lífsförunaut, og hann var sá
hamingjumaður að öðlast slík-
an, þar sem Kristín var, er hik-
laust og heilhuga gekk honum
á hönd. Engum mun hafa verið
ljúfara en Vilhjálmi sjálfum að
játa þetta. Hann di'ó ekki dul-
ur á að kvonfang sitt hefði vei'-
ið sín lífshamingja.
Kx-istín lærði fljótt að þekkja
bónda sinn og hagaði sér sam-
kvæmt því. Lét sér yfirsjást
þótt stormsveipar gengju yfir.
Mælti fátt en fór sínu fram.
Vissi að hryðjui-nar gengju
fljótt yfir og kyrrð og birta
tækju völdin. Þetta skapaði
gagnkvæma vii'ðingu og traust,
sem entist þeim hjónum til mik-
illar giftu.
Þau hjón byi'juðu sambúð
sína bláfátæk og voru fyrstu ár-
in á hrakhólum. En 1905 náði
Vilhjálmur ábúð á jörðinni
Bakka í Svai'faðardal, einni
beztu jörð í þeii’ri sveit. Þar
hlotnaðist honum olnbogai'ými
til athafna, enda leið eigi á
löngu þar til ávextirnir sýndu
sig. Vilhjálmur stórbætti jörð-
ina og kom upp einhverju
stæi-sta búi í hreppnum. Bakka
heimilið varð fljótt rómað fyrir
atorku í framkvæmdum og
i'ausn í hvívetna. Vinnuhjúa-
sæld fylgdi þeim hjónum alla tíð
og nægir það eitt til að sýna að
þar hefur fólki þótt gott að vei'a,
og bar heimilisháttum lofsam-
legt vitni.
Ég skal ekki lengja mál mitt
um Bakkaheimilið þó fi'eistandi
sé. Það hefur verið gert af öðr-
um í Tímanum.
Þau Vilhjálmur og Kristín
eignuðust 12 börn. Fjögur dóu
ung, en átta eru enn á lífi. Af
þeim er aðeins ein dóttirin ó-
gift. Oll börn þeirra hjóna hafa
mannazt prýðilega og afkom-
andafjöldi við lát Kristínar 109.
Þetta er óvanalega há tala. Allt
ber þetta fólk ættfeðrum sínum
ánægjulegt vitni, vel gefið
kjarnafólk, traust og atorku-
mikið.
Að lokum þetta. Kristín á
Bakka var alvöi-ukona, sjálfri
sér og öðrum trú. Guðstrú henn
ar var öi'ugg og hindurvitna-
laus. Ég ætla að hugur hennar
hafi oft reikað inn á trúarsvið-
ið. Trúað gæti ég því, að hin
fagra, stuttoi'ða bæn hins trúa
þjóns: „Di'ottinn lát för mína
heppnast“ hafi oft vakað í huga
hennar og hún hefur vissulega
hlotið bænheyi-slu. För Kristín-
ar á Bakka í þessum heimi hef-
ur vissulega heppnazt. Hún var
hamingju kona og eigin gæfu
smiður.
Það getur ekki verið kvíðvæn
legt að leggja upp í hina hinztu
för með slíkt föruneyti sem
Kristínar á Bakka. Ástarhug
109 niðja. Við vinir hennar og
sveitungar óskum einhuga að fá
að vera með í því föx-uneyti.
Þór. Kr. Eldjárn.
- Tækniskólinn
(Framhald af blaðsíðu 8).
einkunnir hlutu Stefán Guð-
jónsson símvii'ki 7.48 og Júlíus
Arnórsson múraranemi 7.15, en
einkunnastigi er frá 0—8. Aðrir
sem brautskráðust voru:
Aðalsteinn Júlíusson.
Arnar Daníelsson.
Ásgeir Grant.
Einar Malmquist.
Eiríkur Sigurgeirsson.
Fi'anz V. Ái'nason.
Grétar Ólafsson.
Gylfi Jónsson.
Gylfi Snorrason.
Jón E. Jónsson.
Júlíus Ai-nórsson.
Kristján Antonsson.
Sigfús Jónsson.
5
LEIKFÉLAG AKUREYRAR:
GALDRA-LOFTUR
Gunnar Eyjólfsson og Marinó Þorsteinsson í einu atriði Ieiks-
ins. (Ljósmynd: Eðvarð Sigurgeirsson.)
Viðfal við rafveifusfjórann
GALDRA-LOFTUR er eitt af
kunnustu leikritum Jóhanns Sig
ui'jónssonar skálds frá Laxa-
mýri. Efni þessa leiks er flest-
um íslendingum meira eða
minna kunnugt, kynngi magnað
og hrollvekjandi. Hólar í Hjalta-
dal er sögusviðið og leikurinn
gerist á tímum biskupsstóls og
skóla. Bakgrunnurinn er drauga
trúin, óttinn við vald myrkurs-
ins og löngunin til að öðlast
það vald. — Ástin er notuð
sem ívaf.
Loftur er sonur hins auðuga
staðai'ráðsmanns og er skóla-
piltur, gáfaður er hann og glæsi-
legur en skapgerðin vanheil og
ofsafengin. Loftur fæst við dul-
ræn fræði, skyggnist inn í for-
tíðina og reynir með ástríðuofsa
að ná þekkingu og valdi með
aðstoð framliðinna og gefur
djöflinum sál sína.
Ung vinnukona, Steinunn að
nafni, kemur í Hóla og töfrar
Loft með kvenlegum þokka og
heitu geði. Þau njótast, en síð-
an kemur Dísa biskupsdóttir
heim eftir dvöl erlendis. Hún
fór unglingur, en nú er hún
þroskuð kona. Steinunn hverfur
í skuggann fyrir nýrri ást. Stein
unn ber barn Lofts undir belti,
en Loftur bregzt henni. Hún
bognar ekki en brestur alveg og
fyrii'fer sér, á þeirri stundu er
Loftur biður henni bölbæna.
Dísa biskupsdóttir megnar ekki
að leysa sál Lofts úr viðjum
hins illa og hann vekur upp
draug. En þegar hann er að ná
takmarki sínu í Hóladómkirkju
og stendur frammi fyrir hinum
uppvakta Hólabiskupi, fellur
hann fi-am og er liðið lík.
Gunnar Eyjólfsson leikur
Galdra-Loft af glæsibrag. Akur-
eyrai'leikari í þetta hlutverk
fannst enginn og hefur ekki
fundizt þegar sviðsetning þessa
sjónleiks hefur verið á dagskrá
áður hjá Leikfélagi Akureyrar.
En Þjóðleikhúsið hljóp hér und-
ir bagga og gerði það myndar-
lega. Sýning Galdra-Lofts er
leikhúsviðburðui' hér um slóð-
ir. Leikur Gunnars Eyjólfsson-
ar einn sér er það líka.
Ungfrú Ragnhildur Steingríms
dóttir er leikstjórinn, og hún
leikur einnig Steinunni, Um leik
stjórnina er max-gt vel, þótt ég
kunni ekki við að fólkið, sem
gengur út af leiksviðinu eða inn
á það, gangi fyrst yfir leiksvið-
ið eins og svefngenglar. Þá hefði
vei'ið athugandi að láta lifandi
menn leika hina dánu og upp-
vöktu í kii-kjunni (þ. e. hugar-
óra Lofts) og segja það, sem
segja þurfti, í stað þess að hafa
textann á segulbandi og nota
myndir og rauð ljós. — Um leik
ungfrúarinnar er það að segja,
að ég sá hvorki né heyrði þá
Steinunni, sem Jóhann Sigur-
jónsson gaf íslenzkum leikhús-
um.
Frú Þórey Aðalsteinsdóttir lék
Dísu biskupsdóttur af léttleika
og þokka, og sómdi sér vel.
Guðmundur Magnússon og
frú Anna Björnsdóttir leika
biskup og biskupsfrú, lítil hlut-
vei-k.
Guðmundur Gunnarsson leik-
ur staðarráðsmann af miklu ör-
yggi og myndarskap. Marinó
Þorsteinsson leikur Olaf, vin
Lofts, af djúpum skilningi. Þar
er leikari á ferð, sem vert er að
sjá. Kristján Kristjánsson leik-
ur blinda manninn og fær þar
upp í hendurnar fallegt hlut-
verk, sem hann getur gert miklu
betri skil, þegar hann hættir að
einbeita sér að því að sýnast
blindur. Litlu telpuna, sem leið-
ir afa sinn, leikur Eva Þ. Har-
aldsdóttir þokkalega. Frú Krist-
jana Jónsdóttir leikur vinnu-
konu á biskupssetrinu af hóg-
værð. Beiningamenn og hey-
skaparmenn á Hólum leika þeir
Steinn Karlsson, Árni Böðvars-
son, Sæmundur Andersen, Jón
Ingólfsson og Kjartan Ólafsson.
Jón Ingimarsson leikur Gott-
(Framhald á blaðsíðu 7).
(Framhald af blaðsíðu 8).
aflþöi'fin vei’ða um 220—250
þús. kw. og orkuvinnsluþörfin
um 1200—1300 millj. kwst.
Hver er talinn byggingartími
raforkuvers?
Byggingartími oi'kuvera er
eðlilega allbi'eytilegur eftir að-
stæðum, en við Laxá má búast
við því að 1. áfangi framhalds-
virkjunar yrði ekki gerður á
skemmri tíma en 3 árum.
Hlutur bæjarfélaga í rafveitu?
Eins og öllum er kunnugt, eru
orkuver landsins ýmist í eign
ríkisins, bæjarfélaga eða sam-
eign þessara aðila, eins og t. d.
Laxárvirkjunin, þar sem Akur-
eyrarbær á 65%, og S.ogsvii'kj-
unin, þar sem Reykjavík á 50%,
en á báðum þessum stöðum var
hafizt handa um virkjanir fyrir
forgöngu kaupstaðanna sjálfra.
Það hefur orðið hlutverk ríkis
ins að sjá þeim kauptúxxum og
héruðum fyrir í'afmagni, sem
ekki höfðu bolmagn til þess
sjálf.
Hvað viltu segja um landsveitu-
hugmyndina?
Nú undanfarið hefur verið
mikið rætt um s. k. Landsveitu,
en það sem við er átt á þessu
stigi málsins er það, að leggja
orkulínur á milli hinna einstöku
landshluta, þ. e. frá hugsanlegri
virkjun við Búrfell til Akui'eyr-
ar (200 km.) og þaðan bæði til
Austurlands (150 km.) og vest-
ur til Skagafjarðar (100 km.)
Ennþá hafa ekki komið fram
neinar áætlanir um hvað kostn-
aður við hinar ýmsu línur sé
mikill eða hve mikið afl þær
eigi að geta flutt. Ennfremur er
áætlunum um virkjun Laxár
enn ekki lokið, eins og áður er
sagt, þannig að samanbui'ður,
hvað snertir rafox-kuverð til
Akureyrai', er ekki mögulegur
ennþá.
Sú skoðun hefur verið undir-
staða hugmyndarinnar um
Landsveitu, að stórvirkjun við
Búrfell, ásamt áðurgi-eindum
línum, sé æskilegasta lausnin á
rafmagnsmálum landsins, en til-
tölulega lítil virkjun, vel stað-
sett í héraði, getur einnig kom-
ið út með lágu rafoi'kuverði.
Ennfremur þarf virkjunar-
staður að vera þannig valinn,
að hann veiti nægilegt rekstrar
öryggi .
Af framansögðu sést að hafa
þarf virkjanir víða um land,
sem tengjast munu síðar saman
með orkuflutningslínum og sem
geta hjálpað hver annarri þeg-
ar bilanir eða truflanir koma á
reksturinn.
Það getur orðið álitamál,
hvort hagkvæmara sé að tengi-
lína komi fyi-st til dreifikei'fis-
eða virkjun í héraði, en full-
nægjandi öryggi næst ekki fyrr
en hvort tveggja er komið, segir
rafveitustjórinn að lokum, og
þakkar Dagur svörin.
Hann sem hefir boðið henni út með sér kvöld eftir kvöld upp á
síðkastið, verið veitull með afbrigðum, hvíslað ástarorðum i eyru
hennar og kysst hana! O, hve hana langar til að segja-----------Er-
lingur segir ekki neitt. Aðeins góða nótt. — Sjáumst aftur! segir
hann og hleypur ofan stigann.
— Nei! og aftur nei! hvíslar hún. En það heyrir hann ekki. Dálítill
smellur í dyralásnum. Hann er farinn! Sigríður verður köld og gröm.
En hún er enn heit í kinnum. Bítandi róleg og köld spyr hún sjálfa
sig:
Er nú öllu lokið, allt þetta búið, þetta sem hún hafði hlakkað svo
til í kvöld? Hefir Erlingur komið og verið hérna? Hefir hann faðmað
mig og kysst mig? Hún lítur í spegilinn og býst við að geta séð þar
hugarkvalir sinar. Henni virðast varir sínar hafa blánað og bólgnað.
Þær eru enn heitar eftir kossa Erlings. En á meðan var hann að hugsa
um aðra, sem er gáfuð og alvarleg! Og hann ætlar að kvænast henni!
Sigríður hefir aðeins verið honum leikfang. Hún finnur tárin svíða
i augum. Já, lofum þeim bara að detta. Látum þessu lokið í kvöld.
Lokið öllum samvistum við pilta! Fjarlægjast allt saman! Æ, hve það
skal verða gott að koma heim og hvíla alla hugsun mína um helgina.
Sigríður er ekki upp á marga fiska morguninn eftir í Stofnuninni.
Hún situr við kassann og tekur við rauðum, bláum og grænum bleðl-
um og færir síðan upphæðina inn í sjóðbókina. En hugur hennar
rakti sundur í sífellu og fitjaði upp á ný, hvað eftir annað og alltaf
hið sama: öll kvalræðis leiðindin frá kvöldinu áður! —
En hvað í hamingju bænum! Þarna kemur pabbi! Hvað vill hann
hingað til hennar? Og er með gamla kúluhattinn sinn á höfðinu! Æ-i,
því gerir hann mér nú þessa sneypu? hugsar Sigríður. Hún horfir
skelkuð til dyranna... Jú, nú hefir hann orðið hennar var. Hann
gengur þungum, föstum skrefum inn yfir flísagólfið til hennar. Hann
er svo alvarlegur, að henni bregður.
— Sæl Sigga mín segir hann. — Hvernig líður þér?
— Það er allt í fína lagi með mig segir hún.
— Það er gott. — En hvers vegna kemurðu ekki heim um helgarn-
ar?
Sigríður verður dálitið vandræðaleg. Hún getur ekki farið út i nein
orðaskipti við pabba sinn hér inni.
— Eg kem heim um helgina segir hún aðeins.
Faðir hennar hallar sér dálítið inn yfir afgreiðsuborð hennar,
styður höndunum á það og dregur við sig það, sem hann ætlar að
segja:
— Afi þinn er dáinn, segir hann.
Sigríður starir á föður sinn. Henni finnst hún verði að styðja sig
við borðið.
— Þetta er ekki satt! segir hún hastarlega.
— Afi þinn dó í gærkvöld, endurtekur hann.
— I gærkvöld! I gærkvöld! pabbi? Henni finnst hún ætla að kafna
hérna inni.
Faðir hennar réttir sig upp: — Þú verður að biðja um leyfi í fáeina
daga, Sigriður. Við höfum þín þörf heima núna, eins og þú skilur.
AUÐHILDUR FRÁ VOGI:
GULLNA BORGIN
^ ••.' •„• •>-. o : •• »
— Já, hvíslar hún. — Já, ég kem.
— Jæja, ég verð nú að fara. Eg hefi í svo mörgu að snúast í dag.
Vertu sæl, Sigga mín! Þú kemur þá líklega í kvöld?
— Já, ég kem í kvöld. Hún sér hurðina falla hægt aftur á hæla
föður sínum. — Nei, nei, hún megnar ekki að sitja hér við kassann
lengur. Samverkakonurnar gefa henni hornauga, og sumar þeirra
kíma.
Sigríður flýtir sér út og finnur Rossí og biður um að fá að tala
við hann. Hún segir honum allar kringumstæður heima, og Rossí
gefur henni frí fram yfir jarðarförina. Hann er svo hlýr i orðum og
viðmótsþýður, að Sigríði stórfurðar. Getur þessi einkennilegi Rossí
raunverulega verið svona nærgætinn og góður?
Sigríður fer upp í herbergi sitt og tinir saman allt það, sem hún
þarf að hafa meðferðis heim. Hún er fljót að þessu, en gerir það þó
allt án þess að hugsa. Það er eins og eitthvað hafi storknað innan
í henni. Hvað varð af táaunum? Hvers vegna koma þau ekki núna?
Áðan lá henni þó svo við gráti.
Sigríður fer heim með hádegislestinni. Það er úðarigning með sól-
leiftrum inn á milli. Hún vill ekki hugsa. Hún getur það heldur ekki.
Hún er köld og tilfinningalaus. Öðru hverju fer skjálfti um hana.
Gæti hún bara grátið. Það gerði ekkert til, þó aðrir sæju það.
Um leið og Sigríður kemur inn í eldhúsið heima, sér hún þegar
að móðir sin hefir grátið. Maria fer líka að gráta, þegar Sigriður
kemur. Hún þurrkar tárin hálf-klaufalega. Þær búast víst við, að
Sigríður fari lika að gráta. En hún getur það ekki. Hún fer heldur
fram í ganginn og færir sig úr kápu og hatti og er lengi að þvi.
Hún tekur í snerilinn á dagstofuhurðinni, en sleppir honum óðara,
eins og hún hafi brennt sig. — Guð minn góður! HúA veit þó ekki,
hvort afi liggur þarna inni í stofunni. Hún flýr aftur fram í eldhúsið.
Marteinn er líka kominn inn. Hann lítur helzt undan henni. Hún
sér að hann er ekki sjálfum sér líkur. Hann á víst i einhverjum
erfiðleikum innra með sér. Aumingja Marteinn. Aumingja mamma,
María og pabbi! Aumingja hún sjálf og allir hér heima!
Sigríður fer upp á loftið og leggst i gamla rúmið sitt ofan á hekl-
aða rúmteppið og horfir þurrum augum upp í súðina. Og nú flæða
hugsanirnar eins og brimskaflar inn yfir hana. Hún sem ætlaði heim
um helgina. Já, hún ætlaði að vera góð við afa og bæta fyrir van-
rækslu sína. Æ, nei og nei! Hve þessar hugsanir pína hana! Guð
minn góður, taktu burt þessar ljótu hugsanir, hvíslar hún út í bláinn.
En hugsanirnar koma látlaust. Hún sem ætlaði að segja afa hitt og
þetta. Og nú —? Nú heyrir ekki afi, hvað hún er að segja.
Hvers vegna á hún annars að vera að rifja upp allt þetta núna?
Þetta og öll hin skiptin, sem hún hefir verið heima og aðeins litið inn
til afa fáeinar mínuútur í hvert sinn og aldrei mátt vera að þvi að
svara almennilega þvi, sem hann spurði um. Hún hefði verið á hlaup-
um og svarað í flýti já eða nei, eða eitthvað út í bláinn af ótta um,
að hann vildi kannski fara að spjalla við hana. Og þegar fólk spjall-
aði saman um eitthvað í stofunni, var oft erfitt fyrir afa að fylgjast
með. Og spyrði hann þá, hvað um væri að ræða, svaraði oftast eitt-
hvert þeirra: Æ-i, það var ekki neitt!
Nú man hún þetta allt saman. Því er sem þrýst niður í hug hennar
og þyngir hann. Eiga nú allar þessar ömurlegu hugsanir að vera
hegning á hana? — Hún liggur í svefnmóki og heyrir málróminn að
neðan eins og úr fjarska. En hún liggur kyrr og utanveltu. Æ, gæti
hún bara sofnað frá öllum þessum ömurleik og vaknað aftur með
vitneskju um, að allt þetta hefði bara verið vondur draumur! Ein-
tómt hugarrugl.
Hún veit ekki, hve lengi hún hefir legið hérna uppi. Hún heyrir
stofuklukkuna slá fleirum sinnum, en telur ekki slögin. Þá er tekið
í hurðarhúninn. Það er Pétur. Hún rís upp. Drengurinn er afar alvar-
legur. Haxjn hefir víst grátið nýskeð. En augu hans lýsa djúpri al-
vöru.
— Ég átti að spyrja, hvort þú viljir ekki koma ofan og borða.
Pabbi- er líka kominn.
Já, Pétur, ég kem. Hún snyrtir sig ofurlítið og fer ofan á eftir
honum.
Grannkonurnar tvær sitja í eldhúsinu. Þær tala lágt við foreldrana.
Sigriði vefður brátt ljóst, hvað þær hafi verið að spjalla um. Hún
sígur niður í sæti við eldhúsborðið. Hún snertir ekki við matnutn
fyrir framan sig. Pétur situr þar rétt hjá henni og fylgist með tall
fullorðna fólksins. Hamingjusami Pétur! Hann þarf einskis að iðra.
Hann var eins og guðs-engill hjá afa, frá því hann var örlítill strák-
hvolpur.
— Sigga, hefirðu séð afa? hvíslar Pétur allt í einu.
— Nei. Svarið kom eins og hiksti.
— Á ég að koma með þér inn? Pétur rís upp og kemur til hennar.
— Já, já, Pétur, viltu gera það? Hún stendur snöggt upp. Hún
verður að yfirbuga sjálfa sig. Hún verður að sjá afa. Og hún verður
að geta grátið, grátið lengi, lengi, fá rutt burt öllum stíflum.
Pétur opnar betristofudyrnar og gengur inn yfir gólfið. Hún nemur
staðar á þröskuldinum.
— Afi! segir hún og hnígur niður á stól frammi við dyrnar. Og
í sama vetfangi brestur stíflan vonda fyrir bringunni. Tárin flæða
heit og þung niður kinnarnar. Hún lítur á kistuna gegnum tárin. Hún
sér góðmótlegt og traust andlit afa. Það er sem friður og ró sé meitl-
að í hverjum andlitsdrætti. Það er alveg eins og hann sofi rólega og
muni bráðum vakna aftur, brosa til hennar og segja: Ertu nú komin,
Sigga mín!
(Framh.). j