Dagur - 22.01.1966, Blaðsíða 2

2
Sigurður í Yzlalelli og samfíðarmenn
Fjárhagsáætlun bæjarins
BÆJARSTJÓRN AKUREYRAR afgreiddi á fundi sínum 18.
janúar fjárhagsáætlun bæjarsjóðs Akureyrar fyrir árið 1966.
Niðurstöðutölur áætlunarinnar tekna- og gjaldamegin eru
kr. 86.547.000.00 og höfðu hækkað um 16,1% frá áætlun 1965.
Útgjöld á rekstraráætlun eru kr. 72.015.000.00 og hafa
hækkað um 14,9% eða kr. 9.378.300.00 frá fyrra ári, og á
eignabreytingaáætlun eru útgjöld kr. 14.532.000.00 sem er
23,3% hækkun frá fyrra ári.
Útsvör eru áætluð kr. 49.997.000.00 auk vanhaldaálaga og
er það um 10,7 % hækkun frá fyrra ári.
Aðstöðugjöld eru áætluð 13.350.000.00. Aðstöðugjaldastigi
er að mestu óbreyttur frá fyrra ári.
Framlag úr Jöfnunarsjóði er áætlað kr. 12.000.000.00.
Stærsti útgjaldaliður áætlunarinnar er tií félagsmála kr.
21.070.000.00.
Framlag til nýbygginga gatna og holræsa hækkar úr kr.
8.000.000.00 í kr. 11.000.000.00 eða um ca. 37%.
Framlag til nýbygginga á vegum bæjarsjóðs hækkar úr kr.
8.450.000.00 í kr. 11.150.000.00 eða um 33%.
Framlag til framkvæmdasjóðs lækkar úr kr. 5.000.000.00 í
kr. 4.000.000.00. (Fréttatilkynning)
„Slórhríðarmóf í Hlíðar-
Ijalli um helgina
ÉG HEF nýlokið við að lesa bók
Jóns Sigurðssonar í Yztafelli
um föður hans Sigurð Jónsson
í Yztafelli og samtíðarmenn.
Vildi ég með línum þessum
þakka fyrir bókina, fyrst og
fremst höfundinum og svo
Menningarsjóði fyrir útgáfuna.
Eins vildi ég ráða sem flestum
til að lesa þessa bók og þá eink-
um ungum mönnum, því ekki
get ég hugsað mér hollari lest-
ur fyrir þá. Sigurður í Yztafelli
varði mest öllu lífi sínu í þágu
annarra og fékk oft engin laun
fyrir og næsta lítil þegar ein-
hver voru. Bókin segir frá þess
um störfum hans og baráttu. Á
þeim tíma sem nú er, þegar
menn þreyta stöðugt kapphlaup
um peninga og lífsþægindi og
fáir vilja gera neitt nema fyrir
hátt kaup, hefðu menn sannar-
lega gott af að lesa bókina um
Sigurð í Yztafelli. Ef hópur
ungra og greindra manna tæki
hann svo sér til fyrirmyndar
mundi betur horfa heldur en
nú lítur út fyrir.
Jón í Yztafelli er sem kunn-
ugt er maður prýðilega ritfær
og vel hlýtur honum að vera
kunnugt um ævi föður síns.
Samt hefur hann þann hátt á að
láta skráðar heimildir tala þar
sem því verður við komið, í stað
þess að segja sjálfur frá. Notar
hann þá dagbækur föður síns,
fundargerðir ýmissa félaga o. fl.
Við þetta verður bókin að vísu
öruggari söguleg heimild.
Mundu þó fáir hafa rengt Jón,
þó hann hefði sagt frá með eig-
in orðum. Hins vegar verður
bókin ekki eins skemmtileg af-
lestrar af þessum sökum. Er
álitamál hvort bókin vinnur eða
tapar við þau vinnubrögð. En
hvað um það, að henni er mikill
fengur eins og hún er.
Mörgum mun áður töluvert
kunnugt um ævi Sigurðar í
Yztafelli, einkum um starf hans
í þágu Kaupfélags Þingeyinga
og Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga. Fjölmargir munu
og hafa vitað að Sambandið var
stofnað á heimili hans. En eitt
er það í bókínni, sem var að
mestu nýtt fyrir mig og sjálf-
sagt marga aðra. Það er frásögn
in um „Þjóðlið íslendinga“ eins
og það nefndí sig sjálft, þó það
næði ekki að neinu ráði út fyr-
ir Þingeyjarsýslu. Ég hafði að
vísu heyrt þann félagsskap
nefndán áður, .t. d. taldi fólk í
“æsku minni að skáldsaga sr.
Jónasar á Hrafnagili „Frelsis-
herinn“ væri raunverulega um
hann. Ekki trúi ég þó því að
Sigurður í Yztafelli hafi verið
fyrirmynd sr. Jónasar að Halli
á Háafelli og raunar ekki Pétur
á Gautlöndum heldur, þó hann
væri foringi Þjóðliðsins, því
báðir voru þessir menn yfirlæt-
islausir og ólíkir því sem Halli
er lýst. Það er heldur hreint
ekki víst að sr. Jónas hafi neitt
verið að sneiða að Þjóðliðinu
með sögunni þó fólk væri að
gizka á það.
Skemmtileg eru dagbókar-
brot Sigurðar, sem birt eru í
bókinni um ferð hans á Þing-
vallafundinn 1885. Þar segir m.
a. frá heimsókn þeirra Mývetn-
inganna (Sigurður var Mývetn-
ingur að uppruna) til Gríms
Thomsens á Bessastöðum. Hjón
in komu út á hlað og fögnuðu
þeim vel. Veitingar rausnarleg-
ar. Þess getur hann og að Grím-
ur hafi hnýflað þá í góðu. Gam-
an hefði verið að fá að vita
hverjir þeir hnýflar voru. Ég
hef nefnilega heyrt um þá fyrir
löngu, en veit ekki hvort heim-
ildir mínar eru öruggar og fer
því ekki út í þá sálma. En með-
al annarra orða: Ætli Halldóri
mínum Kristjánssyni á Kirkju-
bóli þyki ekki nóg um veitingar
þær sem þeir fengu hjá Grími?
„Borðhald með eggjum, víni og
allsnægtum. Kaffi á eftir og svo
púns úr meir en tveim flösk-
um“. . . . „Drukkum meira en
tvær og hálfa flösku Whisky".
Þó mér dytti Halldór vinur
minn í hug í sambandi við þetta,
vil ég taka það skýrt fram, að
Sigurður í Yztafelli var alls eng
inn drykkjumaður. Ég þekkti
hann persónulega það mikið, að
ég tel mig geta um það borið.
Sama hygg ég megi segja um þá
báða Pétur á Gautlöndum og
Jón í Múla, sem voru þarna
með honum.
Ef endilega ætti eitthvað að
finna að bókinni, væri það helzt
það, að hún væri full endaslepp,
ef svo má að orði komast. Jónas
Jónsson skrifar þar um ráð-
herradóm Sigurðar. Er sú grein
vel skrifuð, sem vænta mátti,
en þó tæplega nægilega ítarleg.
Sigurður Kristjánsson fyrrv.
alþingismaður skrifar í lok bók-
arinnar góða grein um konu Sig
urðar. En um Sigurð sjálfan er
næsta lítið sagt eftir að hann
vék úr ráðherrastól. Hann sat
þó á Alþingi til 1925 og var
áfram með mikilhæfustu þing-
mönnum, þar til heilsan bilaði
á síðasta þinginu. Mér er minnis
stæður 15. febrúar 1924. Þann
dag settist ég í fyrsta sinn á
þingbekk. Sigurður í Yztafelli
var þá aldursforseti þingsins og
stýrði fundi. Mér fannst hann
þá aðsópsmestur og sköruleg-
astur allra þingmanna. Á því
þingi tók hann fullan þátt í
öllum þingstörfum og svo mun
einnig hafa verið á þingunum
frá 1920. Finnst mér að störfum
hans un'dir ævilokin séu ekki
gerð nægileg skil í bókinni.
Þrátt fyrir þetta tel ég þó mik-
inn feng í henni og endurtek
því þakkir mínar til höfundar
ins og Menningarsj óðs fyrir
hana.
Bemharð Stefánsson.
„MARGT ER SKRÍTID í kýr-
höfðinu11 sagði karlinn. Það er
líka margt skrítið í kollinum á
sumum mönnum, eins og þeim
t. d. sem telja lífsnauðsynlegt
að breyta ökureglunum frá
vinstri yfir i hægrihandar akst-
ur og þetta er aðeins fámennur
hópur, langsamlega flestir eru
þessu mótfallnir. Enda mæla
engin skynsamleg rök með þess
ari breytingu hér hjá okkur ís-
lendingum, sem búum á eyju
úti í miðju Atlantshafi.
Það er talað um að Svíar séu
að breyta þessu hjá sér, en er
það ekki nokkuð annað, þar
sem allt í kringum þá eru lönd
með hægrihandar akstri og bein
ir bílvegir til þeirra.
Aldrei verður bílum ekið frá
öðrum löndum til íslands. Að-
staða okkar er því allt önnur.
Þá er talað um ferðalangana,
sem héðan fara með bíla, og þá
sem kynnu að koma hingað með
bíla til að ferðast á, að það sé
þægilegra fyrir þá að sama
regla gildi hér og þar. En þurfa

Á LAUGARDAG og sunnudag
n. k. verður haldið hið árlega
„Stórhríðarmót", sem er svig-
mót og fer fram við Strompinn.
Keppt verður í öllum flokkum
karla og kvenna. Á laugardag
hefst keppnin kl. 2 og verður
keppt í drengja-, unglinga- og
stúlknaflokki. Á sunnudag
hefst keppnin kl. 1 og verður
þá keppt í A, B og C-flokki
karla.
Brautarlagningu annast hinn
kunni skíðamaður, íslandsmeist
arinn Kristinn Benediktsson frá
ísafirði. Mun hann fara sem
undanfari í brautirnar.
■ erðir vcrða'frá Lönd og leið
ir kl. 1 á laugardag og kl. 10 og
kl. 1 á sunnudag. Q
Bessssfaðir cg Sigurður Jónasson
í NÝÁRSBOÐSKAP ræddi for
seti íslands um forsetabústað og
kirkju á Bessastöðum, svo og
bókasafn þar og ýmsar umbæt-
ur aðrar á þessum merka stað.
Margir munu honum sammála
um að hlynna beri að Bessastöð
um og gera þar allt svo veglegt,
sem þjóðin hefur ráð á. í því
sambandi er þess að minnast.,
að á árinu, sem leið, hvarf sá
mæti maður af sjónarsviði, er
gaf íslenzku þjóðinni höfuðbólið
Bessastaði og kom því þar með
til leiðar, að þar varð aðsetur
þjóðhöfðingjans, en ekki í höf-
uðborginni. Sú ágæta gjöf og
nafn gefandans, Sigurðar Jónas
sonar, sem raunar var þjóðkunn
ur maður, murí á sínum tíma
skráð á spjöld sögunnar. Þess
mun þá e. t. v. einnig minnst,
að Sigurður átti mikinn þátt í
því, að Geysir var endurvakinn,
keypti hann síðan úr einkaeign
og gaf hann ríkinu.
Sigurður Jónasson var Hún-
vetningur að ætt, náfrændi Ás-
mundar P. Jóhannssonar í
Winniþeg, er var kunnur maður
hér hcima og einn af forgöngu-
mönnur þess, að Vestur-íslend-
ingar tóku þátt í stofnun Eim-
skipafélags á íslandi. Sigurður
var lögfræðingur að menntun
en fékkst við verzlun og við-
skipti og vár um langt skeið for
Stjórj Tóbákseinkasölu ríkisins.
Hann var hæfileikamaður mik-
ill og áhugamaður um fram-
kvæmdir og félagsmál, átti sæti
í bæjarstjórn Reykjavíkur og
átti manna mestan þátt í því,
beint og óbeint, að hrundið var
í framkvæmd fyrstu virkjun
Sogsins. Var og síðar formaður
milliþinganefndar í raforkumál
um, sem gerði fyrir aldarfjórð-
ungi áætlun um allsherjar raf-
væðingu landsins. Hann aflaði
sér mikillar þekkingar á dul-
fræðum, austrænum og vest-
rænum, og var af sumum talinn
hafa sagt fyrir óorðna hluti.
Hann var minnisstæður per-
sónuleiki, enda allmikið um
hann ritað við fráfall hans á sl.
hausti. □
ekki allir, seni ferðast, að hlýta
lögum og reg’um þess lands,
sem þeir ferðast um? Er þetta
kannski það eina, sem er öðru
visi hiá okkur en öðrum þjóð-
um? Ekki eru nú Englendingar
búnir að skipta yfir í hægri-
handar akstur og bólar lítið á
að þeir séu að hugsa til þess.
Ég get ekki varist þeirri hugs
un að þetta sé óþörf, jafnvel
heimskuleg, eftiröpun og eins-
konar ósjálfstæði gagnvart
stærri þjóðum, og alls ekki þess
virði, sem það kostar í milljón-
um og mannslífum. En þjóðin á
að greiða þetta, þess vegna þyk-
ir þetta svo auðvelt, það er ekk
ert annað en bæta bara einum
skattinum ofan á alla hina.
En mér finnst við hafa meir
en nóg af umferðarvandamálum
og slysum í því sambandi, þó
ekki sé gerður leikur að auka
þar stórlega við.
Flestir, sem á þetta minnast,
telja þetta aðeins snobbhátt og
algjöra fásinnu. Væri ekki nær
að verja öllum þeim milljónum
(líklega verða þær 100), sem
þetta kostar, t. d. til skólabygg-
inga fyrir æsku landsins eða ein
hverrar annarrar aðkallandi
mála? Nóg er af verkefnum sem
krefjast úrlausnar og mikið vit
er í, en þarna er því ekki til að
dreifa. J. H.
Þorrablót á Blönduósi
Blönduósi 21. jan. Annað kvöld
mun þorri manna ætla á þorra-
blót, sem hér verður haldið, svo
sem siður er.
Frost eru mikil en jörð snjó-
laus. Á nokkrum stöðum er
vatnslaust, einkum í Vatnsdal.
Þar eru tvö býli bæði vatns-
laus og rafmagnslaus, og þykir
mönnum þá sínum kosti þrengt.
Heilsufar er mjög gott og fá
menn ekki einu sinni kvef í nös,
hvað þá meira. Kemur heilsu-
hreysti sér vel í fámenni heimil-
anna í sveitum. Ó. S.