Dagur - 29.01.1975, Blaðsíða 2

2
Síðastliðið sumar var haldin ráð
stefna á vegum Sameinuðu þjóð
anna í Búkarest og þar var
fjallað um mannfjölgunarvanda
mál. Eftirfarandi er þýðing og
endursögn greina er nýlega
birtist í Development Forum.
Það var árið 1950, að Sri
Lanka (þá Ceylon) bað um að-
stoð frá Sameinuðu þjóðunum
við takmörkun barneigna. Var
þetta fyrsta aðstoðarbeiðnin af
þe?su tagi, sem samtökunum
barst. Þessari beiðni var hafnað
yegna þess, að mörg r.íki vildu
ekki, eða töldu sig ekki reiðu-
þúin til að taka afstöðu til tak-
mörkunar barneigna. Hvaða
þjpðir voru þetta? Annars vegar
þgjr, þar sem yfirgnæfandi
meirihluta íbúanna aðhylltist
kaþólska trú, og hins vegar
voru kommúnistaríkin. Það var
ekki fyrr en árið 1966, sem að-
stoð af þessu tagi var veitt, —
sextán árum eftir að fyrsta
beiðnin barst. Nú er mönpum
að verða æ betur ljóst, að til ein
hverra ráða verður að grípa,
því ástandið er alvarlegt. Þegar
íbúafjölgun varð í Evrópu og
Bandaríkjunum á nítjáandu öld
inni var það einkum vegna þess,
að vel áraði í landbúnaði, eða
að iðnaðarframleiðsla jókst veru
lega. Nú á dögum er mannfjölg-
unin í þróunarlöndunum ekki í
tengslum við framleiðsluaukn-
ingu í landbúnaði eða iðnaði,
heldur er hún einkum vegna
framfara á sviði læknavísinda,
— fólk lifir lengur en áður, og
andstætt því sem verið hefur í
þróuðu löndunum, þá hefur
lækkandi fæðingartala ekki
fylgt í kjölfar aukins langlífis.
Þótt aðeins sé litið á mannfjölg-
unarvandann frá sjónarmiði
matvælaframleiðslunnar, þá er
ljóst að ástandið er alvarlegt.
Fyrir átta árum kom út bók,
sem hét „Hungruð framtíð“.
• f dag er ástandið þannig, að
hungrið er ekkert framtíðar-
vandamál, heldur bláköld stað-
reynd sem við stöndum frammi
fyrir og útbreiðsla hungurs og
vannæringar fer stöðugt vax-
andi. Hungursneyð er í Mið-
Afríku, ríkjunum í kringum
Sahara, einnig í Eþiópíu, á Ind-
landi, á Jövu og í Bangladesh.
Þetta eru engar tilviljanir.
Vissulega hefur oft verið hung-
ursneyð á Indlandi, einnig í
Bangladesh, en nú versnar
ástandið dag frá degi. Hvers
vegna?
Þetta á sér vistfræðilegar
jSlœmmtan^
OPIÐ HÚS!
Félagsmálastofnun
Akureyrar minnir á
opið hús fyrir aldrafía
fimmtudaginn 30. janú-
ar og framvegis annan
hvorn fimmtudag.
Eldri dansa klúbburinn
heldur þorráblót í Al-
þýðiduisinu laugar-
daginn 8/2.
Aðgiingumiðar verða
seldir í Alþýðuhúsinu
sunnudaginn 2. febr.
frá kl. 2—4 síðdegis.
Borðhald hefst kl. 20.
Stjórnin.
Fundió
Kalmannsúr fannst við
Nýja-Bíó.
Up.pl. í síma 2-22-58.
skýringar, meðal annars. í
Afriku, þar sem ástandið er
verst, er orsökin meðal annars
sú, að fólki og fénaði hefur
fjölgað umfram það sem rýr
landgæði þoldu. Einnig á hér
mikla sök á of harðsótt ræktun
ýmissa afurða til útflutnings
svo sem jarðhneta.
Sömuleiðis má rekja ástandið
í Bangladesh, Indlandi og
Pakistan til vistfræðilegra
orsaka. Skóglendi hefur verið
rutt úr neðstu hlíðum Himalaja-
fjalla í Iandlandi, og enn meira
í Nepal. Það hefur í för með
sér stóraukínn uppblástur og
aukna hættu á flóðum. Skóg-
arnir sem áður héldu vatns-
flaumnum í skefjum eru nú
ekki lengur til staðar. Þess
vegna verða flóðin alvarlegri og
hættulegri með hverju árinu.
Árið 1970 urðu stórflóð í Bangla
desh, 1971 og 1972 urðu gífur-
leg flóð í Pakistan, — 1974 urðu
í Bangladesh einhver mestu
flóð í manna minnum, meiri en
flóðin árið 1955, sem þó hefur
ævinlega verið vitnað til sem
hinna mestu er sögur fóru af.
Á þessu tímabili varð veruleg
íbúafjölgun í landinu.
Það sem nú blasir við okkur
'er því þetta:
-K í fyrsta lagi: í allri sögu
mannkyns hefur íbúum jarðar-
innar aldrei fjölgað jafnört og
nú.
-K f öðru lagi: íbúunum fjölg-
ar örar en matvælaframleiðslan
eykst. I ofsetnum löndum hefur
ráðstöfunarlandrými þegar
minnkað um helming frá því í
byrjun þessarar aldar.
Gizkað er á, að árið 2000 verði
■ íhúar jarðarinnar orðnir um
6500 milljónir alsins. Vonast er
til, að um miðja næstu öld tak-
izt að hemja fólksfjölgunina og'
að íbúatala jarðarinnar þá verði
á bilinu 11.000 til 14.000 milljón-
ir og haldist síðan á því bili.
Greinarhöfundur telur þó að
þetta muni ekki gerast, — áður
en íbúaföldi jarðarinnar yrði
svo mikill mundu hungursneyð-
ir taka sinn toll, og er þeirrar
skoðunar ennfremur, að til lítils
sé unnið á mannfjöldaráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna þar sem
ekki aðeins hverju ríki fyrir sig,
heldur og hverjum karli og
hverri konu er í sjálfsvald sett
hvernig þau bregðast við þessu
margslungna vandamáli. í þess-
um efnum þarf að ganga miklu
lengra.
Ræningjar í þriðja heiminum.
Hér þarf einnig að taka tillit
til þess hversu illa er farið með
þverrandi og dýrmætar auð-
lindir, eins og til dæmis olíu,
kol og úran, eða þverrandi
málmbirgðir, kopar, sink, blý
og tin. Bent hefur verið á það,
að bóndinn í Bihar fylki á Ind-
landi er fimm hundruð sinnum
þarfaminni á málma og orku
heldur en miðaldra maður sem
býr í einni af útborgum heims-
borgarinnar New York. Fyrst
af öllu ætti að fordæma alla
mannfjölgun í þróuðu ríkjun-
um, — f ríku löndunum, og þar
undir falla öll Evrópuríki,
Bandaríkin, Japan og Ástralía.
Við megum alls ekki gleyma
því, að það eru ríku þjóðirnar,
sem stunda rányrkju á fátæku
löndunum. Þau greiða ekki
nægilega hátt verð fyrir hrá-
efnin og nýta síðan þessi sömu
hráefni ekki nægilega vel. Þar
næst þarf að snúa sér að þeim
löndum þar sem mannfjölgun
er nú of mikil, en það gerist
ekki í hendingskasti að takast
megi að stöðva þessa þróun. En
þótt svo það kunni að reynast
erfitt, þá er líklegt að enn verði
erfiðara að auka svo framleiðslu
landbúnaðarvara, að takast
megi að koma í veg fyrir hung-
ur í heiminum. Frá 1959 til
1969 héldust mannfjölgun og
matvælaframleiðsla í heiminum
nokkurn veginn í hendur, en
frá 1969 hefur mannfjölgunin í
svonefndum þróunarlöndum
vaxið mun örar en matvæla-
■framleiðslan. Meira að segja
'hefur ástandið verið þannig
undanfarin fimm ár, að stöðugt
•hefur farið minnkandi það mat-
vælamagn, sem til umráða er
handa hverjum einstökum jarð-
arbúa.
í ljósi þessara tveggja tregðu-
lögmála, það er að segja, að
ógerlegt er að stöðva mannfjölg
unina í snarhasti og hins vegar
að sömuleiðis er ógjörlegt að
auka matvælaframleiðsluna á
skömmum tíma, þá verður ekki
annað sagt en að blikur séu á
lofti framundan og útlitið dökkt.
Næstu tíu til tuttugu árin verða
fregnir af hungri á ýmsum svæð
um veraldarinnar áreiðanlega
tíðari en verið hefur fram til
'þessa.
Greinarhöfundi virðist aðeins
ein leið fær í þessum efnum og
hún er sú að skipta auðæfum
jarðarinnar á réttlátari veg en
verið hefur gert fram að þessu.
Skipta þeim ekki eftir markaðs
kröfum, heldur eftir raunveru-
legum þörfum (ekki fjárþörf-
um). Með ..öðrum orðum ríku
löndin ættu að draga stórlega
úr notkun orku og málma.
Draga verður stórlega úr notk-
un einkabifreiða, en auka notk-
un almenningsfarartækja, nýta
mun betur allan mat en nú er
gert, einkum og sér í lagi þarf
þó að draga úr hinni óhóflegu
kjötneyslu.
í fyrra voru 385 milljónir
lesta af korni og fóðurbæti npt-
að í nautgripi, svín og annan
kjötpening í ríku löndunum.
Aðeins örlítið brot af þessu nýt
ist í kjötframleiðslunni. Örlítið
betri er nýtingin þó hvað snert-
ir mjólkurframleiðslu. Þetta
korn og fóðurbætismagn hefði
nægt handa tvö þúsund milljón
um Asíumanna, en þeir neyta
korns að mestu leyti beint og
borða tiltölulega lítið kjöt.
En hvernig er unnt að fá íbúa
auðugu landanna til að standa
upp frá þessari miklu kjöt-
veislu? Hvemig er unnt að
draga úr framleiðslu einkabíla?
Þessi vandamál, sem vissulega
eru kjarni málsins þorði enginn
maður að minnast á, á mann-
fjölgunarráðstefnunni í Búka-
rest.
Það má með nokkrum sanni
segja að hvíti ríki maðurinn,
með sína óhóflegu kjötneyslu
og orkusóun sé hálfgerð mann-
æta, þótt ábeint sé. Þótt ýmsum
kunni að finnast það hörkulega
til orða tekið þá má segja að
við höfum í fyrra verið að borða
litlu börnin sem urðu hungur-
morða suður í Afríku og í
Bangladesh. Við höldum því
áfram í ár, og lystin virðist
ekkert hafa minnkað.
Við gáfum sveltandi fólki í
Afríku í fyrra 600 þúsund lestir
af korni, — til hefðu þurft að
koma 400 þúsund lestir til við-
bótar, ef gagn hefði átt að vera
að. Þess vegna og einnig vegna
þess að stjórnvöld suður þar
stóðu sig ekki sem skyldi urðu
eitt hundrað þúsund manns
hungurmorða. Þess vegna lét ég
svo ummælt á ráðstefnunni, að
ríku hvítu mennirnir væru í
rauninni mannætur.
Fyrr á tímum lögðu bæði
kristnir menn og múhammeðs-
trúarmenn tíunda hluta launa
sinna til fátækra, og voru þó
ríkir þá á tímum mun fátækari
en hinir ríku eru í veröldinni
í dag. Við sem nú njótum auðs
og alsælda vorum þó svo rausn-
arleg að leggja fram handa
hungruðum heimi 0,15 prósent
af því sem við höfðum til ráð-
stöfunar á árinu 1973. Við ætt-
um að skamrnast okkar.
Þótt á þessi mál hafi verið
drepið á mannfjölgunarráðstefn
unni, þá voru þær umræður að-
eins almenns eðlis og hvergi
komið að kjarna málsins.
Ýmsir létu hins vegar svo um
mælt, að mannfjölgunin væri
•ekki svo ýkja alvarlegt vanda-
• mál, við ættum heldur að ein-
beita okkur að aukinni þróun.
Það voru meðal annars fulltrú-
ar Argentíun og Alsír, sem létu
falla ummæli í þessum dúr. Auð
vitað verðum við að einbeita
okkur að þróunarmálum, en ég
get alls ekki verið sammála full
trúa Argentínu um að mann-
fjölgunarvandamálin beri að
leggja til hliðar í bili.
Það er að vísu rétt, að til eru
í heiminum svæði þar sem íbú-
ar eru fáir. Slík svæði er til
dæmis að finna í Afríku og
Suður-Ameríku. Samt verður
stöðugt að hafa það í huga að
matvælaframleiðsla og íbúa-
fjölgun verða stöðugt að hald-
ast í hendur. Olíuframleiðslu-
ríkin hafa sum hver vanrækt
landbúnað sinn. Meðan fé
streymir inn, sem hægt er að
nota til kaupa á landbúnaðar-
afurðum, þá skjóta vandamálin
ekki upp kollinum. En hvað
gerist í sumum þessara ríkja
þegar olíulindirnar eru uppurn-
ar? Það kann sums staðar að
gerast eftir svo sem tuttugu ár,
eða jafnvel fyrr.
Líta má á matvælaráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna í Róma-
borg í nóvember sem hliðstæðu
við mannfjölgunarráðstefnuna í
Búkarest. í gögnum, sem gefin
hafa verið út vegna matvæla-
ráðstefnunnar stendur það svart
á hvítu að haldi svo sem horfir,
þá þurfi ríki þriðja heimsins að
flytja inn 85 mdljónir lesta af
korni árið 1985. Þegar hver lest
af korni kostar um 24 þúsund
krónur, miðað við núgildandi
verðlag, þá mun þessi innflutn-
ingur kosta um 17 milljarða
Bandaríkjadala. Þessi ríki munu
aldrei hafa fjármagn til að
greiða slíkan innflutning. I'au
verða því að taka fé að láni og
verða þannig enn háðari ríku
löndunum. Ég hef þess vegna
stungið upp á því að fátæku
löndin ættu að taka sig saman
og neita að greiða slíkar skuld-
ir. Þau ættu að segja sem svo
við stjórnendur hinna auðugu
landa: „Þið hafið ai’ðrænt okk-
ur með því að gréiða okkur
lægra verð fyrir þau hráefni,
sem við höfum látið ykkur í té,
en vera ber. Þið hafið okrað á
olrkur, þegar þið hafið selt okk-
ur fullunnar iðnaðarvörur. Þess
ar skuldir eru því ekki raun-
verulegar skuldir, heldur er
þetta í rauninni það fé sem þið
hafið stolið frá okkur.“
Við því er auðvitað að búast
að ríku löndin mundu grípa til
einhvers konar hefndarráðstaf-
ana. Fátæku löndin verða þvi
að kappkosta að verða sjálfum
sér nóg á sem allra flestum svið
um, einkum þó að því er varð-
ar framleiðslu matvæla.
Hin geysiöra mannfjölgun,
sem nú á sér stað í veröldinni
er á vissan hátt bandamaður
nýrrar heimsvaldastefnu, og
matvælaframleiðslulöndin, eink
um Bandaríkin, sem framleiða
allra landa mest af hveiti munu
því eftir fáein ár ráða yfir efna-
hagsvopni, sem er fullkomnlegá
sambærilegt við olíuvopn Araba
ríkjanna. Þessu vopni verður
áreiðanlega beitt með öllum
þeim efnahagslegu og stjórn-
málalegu afleiðingum sem slíku
fyigja.
(Þýdd og endursögð grein
eftir vistfræðinginn og landbún
aðarsérfræðinginn Réne Du-
mont, sem hefur sérhæft sig í
að fjalla um vandamál þriðja
heimsins). □
Húsnæði
Reglusöm ung stúlka
óskar að taka lierbergi á
leigu.
Skilvísi og góðri um-
gengni heitið.
Uppl. í síma 2-39-13
eftir kl. 4.
2ja herhergja íbúð til
leigu.
Up.pl, í síma 2-22-58
eftir kl. 7 á kvöldin.
Við ungar og efnilegar
erurp á götunni
ÓSKUM eftir íbúð,
Plkk fyrir og búið.
U ppl. í síma 2-20-15
eltir kl. 7 á kyöldin.
Reglusainur maður ósk-
ar eftir íbúð á leigu.
Uppj. f síma 2-37-44
eftjr kf. 6,30.
Til sölu 4ra herbergja
jarðl>æ<5 v. Hafnaistræti.
Uppl. í síma 2-22-68
á kvöldin.
Einbýlishús í Lunda-
liverfi til leigu strax.
Til greina kemur leiga
til vors, annars ýmsir
möguleikar fyrir hendi.
Sími 2-26-50 kl. 12-1 og
6-8.