Dagur - 19.02.1982, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGAFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
RITSTJÓRNARSlMAR: 24166 OG 24167
SlMI AUGLÝSINGADEILDAR OG AFGREIÐSLU: 24222
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
BLAÐAMENN: ÁSKELL ÞÓRISSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT H.F.
Samvinna og samhjálp
á lýðræðisgrundvelli
„Það var hugsjón frumkvöðla samvinnuhreyf-
ingarinnar, að hún mætti hasla sér völl á sem
flestum sviðum íslensks athafnalífs. Þetta hef-
ur hreyfingin gert. Það var hugsjón þeirra, að
samvinnuhreyfingin mætti reka öfluga
fræðslu- og upplýsingastarfsemi. Þetta hefur
samvinnuhreyfingin gert í þeim mæli, að
hennar fræðslu- og upplýsingastarfsemi er
miklu víðtækari en nokkurra annarra frjálsra
félagasamtaka í landinu.
Það var hugsjón þeirra, að samvinnuhug-
sjónin mætti hafa mótandi áhrif á þjóðfélagið
allt. Þetta hefur ræst í miklu meira mæli en í
fljótu bragði virðist. Sannleikurinn er sá, að
samvinnuhugsunin nær langt út fyrir raðir
hinnar eiginlegu samvinnuhreyfingar. Allt
þjóðfélagið og þar með flestir stjórnmálaflokk-
arnir eru mótaðir af lýðræðislegri samvinnu og
samhjálp. Flest meiriháttar samtök í atvinnu-
og efnahagslífi eru uppbyggð á samvinnu-
grundvelli. Byggðastefnan er beinn afkom-
andi samvinnuhugsjónarinnar, samvinna milli
sveitarfélaga og héraða og þannig mætti lengi
telja. Samvinna og samhjálp á lýðræðisgrund-
velli; það er samvinnuhugsjón. “
Þannig kemst Valur Arnþórsson, kaupfé-
lagsstjóri og stjórnarformaður Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga, að orði í viðtali við
Dag í sérstakri afmælisútgáfu í tilefni 100 ára
afmælis samvinnuhreyfingarinnar á íslandi.
Valur segir ennfremur í viðtalinu, að „sam-
vinnuhreyfingin hafi átt ríkan þátt í viðhaldi
byggðar í landinu. Hún starfar í fjölmörgum
byggðum, sem einkareksturinn virðir ekki við-
lits vegna ónógs markaðar fyrir hagnaðarsjón-
armið sín. Þetta leiðir svo í ýmsum tilfellum til
mótsagnarinnar um einokunaraðstöðu sam-
vinnuhreyfingarinnar í viðkomandi byggðum,
en við slíkum mótsögnum andstæðinga sam-
vinnuhreyfingarinnar er í sjálfu sér ekkert að
segja. Róleg yfirvegun hlýtur að gegnumlýsa
blekkingarnar í slíkum mótsögnum.
Það eru gerðar þær kröfur til samvinnufélag-
anna að þau starfi í slíkum byggðum og við
þeim kröfum vilja samvinnufélögin verða,
enda eru þetta félög fólksins í viðkomandi
byggðum. Á mörgum fleiri sviðum eru veru-
lega meiri kröfur gerðar til samvinnuhreyfing-
arinnar en til annarra. “
Síðar í viðtalinu segir Valur Arnþórsson:
„Stefnumiðin eru í sjálfu sér alveg þau sömu
og í öndverðu. Efnahagslegt og félagslegt
réttlæti almenningi til handa er grunntónn
samvinnuhreyfingarinnar. Baráttunni fyrir
þeim verðmætum lýkur aldrei. Baráttan fyrir
varðveislu efnahagslegs, menningarlegs og
félagslegs sjálfstæðis íslendinga heldur áfram
og tekur aldri enda. Þar vill samvinnuhreyf-
ingin leggja styrka hönd á plóginn. “
gerð, var sá pappírsstafli, sem ég
bar með mér heim, 1.125 gr.
Hirti ég þó hvergi nærri allar þær
skýrslur og plögg sem frammi
lágu.
Við getum þó huggað okkur
með það Norðlendingar, að slfk-
ar ráðstefnur geta orðið veruleg
lyftistöng fyrir væntanlega papp-
írsverksmiðju á Húsavík.
Tilraun var gerð til að rök-
ræða þær upplýsingar sem fram
komu og draga af þeim ályktan-
ír. Skemmst er frá að segja, að
umræður lentu út um alla móa,
enda var fundarstjórn mjög los-
araleg. Ekkert samhengi var
milli þess magns, sem fram var
lagt af pappír, og niðurstaðna af
ráðstefnunni.
Framanritað er skrifað í
nokkrum hálfkæringi en, öllu
gamni fylgir þó alvara.
Ljóst er, að verði ekki um
verulega atvinnuuppbyggingu
að ræða, verður annað tveggja,
verulegur brottflutningur fólks
eða atvinnuleysi í Norðlend-
ingafjórðungi á næsta áratug.
Norðlendingar verða að hafa
frumkvæði um lausn þessa
vanda. „Enginn hjálpar þeim
sem ekki hjálpar sér sjálfur,
nema ef vera skyldi iðnaðar-
ráðuneytið."
Sú ábyrgð hvílir á herðum
stjórnmálamanna, að skapa þau
ytri skilyrði að atvinnuvegirnir
geti dafnað.
Forsvarsmenn sveitarfélaga
og atvinnufyrirtækja verða að
setja fram þær hugmyndir um
sókn í atvinnumálum, skoðaþær
og hrinda í framkvæmd því sem
til heilla horfir.
Þetta gerist ekki nema með
markvissri umfjöllun og starfi.
J.S.
Undirritaður eyddi drjúgum
tíma um síðustu helgi á atvinnu-
málaráðstefnu Fjórðungssam-
bands Norðlendinga.
Það er bæði hollt og sjálfsagt
hverjum Norðlendingi, að eyða
nokkrum tíma í að ígrunda þessi
mál.
Það er jú í atvinnumálunum
sem skórinn kreppir að okkur
Norðlendingum.
Lítt ráðstefnureyndur maður,
eins og ég er, vænti þess að
bergja mikinn fróðleik úr visku-
brunni þeirra sem þarna Iétu ljós
sitt skína.
Undir niðri hélt ég jafnvel að
þarna gætu komið fram bita-
stæðar hugmyndir um það
hvernig Ieysa má aðsteðjandi
vanda í atvinnumálum fjórð-
ungsins.
Mikil urðu vonbrigðin. Stjórn
og skipulag ráðstefnunnar var í
molum.
Framsöguerindi gesta að
sunnan voru flest illa unnin og
mörg þannig flutt að þau voru ill
skiljanleg. Erindi Norðlendinga
voru undantekningarlítið miklu
betri. Viðamikið talnaflóð, sem
steypt var yfir ráðstefnugesti
flæddi yfir alla bakka.
Litlar tilraunir voru gerðar til
að „matreiða" tölulegar upplýs-
ingar þannig að þær mætti inn-
byrða með góðu móti.
Óhemju magni af pappír var
útdeilt manna á meðal. Sam-
kvæmt eldhúsvog af Soehnle-
grömm
Salka
Jónas Jónasson:
Valka
Kæri Hermann!
Það er langt síðan ég hef hrip-
að þér línu úr Iðnóvíkinni hér
við Tjörnina í Reykjavík, en nú
er mikið um dýrðir. Leikfélag
Reykjavíkur heldur hátíðlegt 85
ára afmæli sitt síðan 11. janúar
sl., og ákvað leikhúsráð LR að
fara í vettvangsgöngu á bygging-
arstað Borgarleikhúss og gera
úttekt á stöðunni í byggingamál-
um félagsins, en það er skoðun
Leikfélagsmanna að til þess að
áætlun byggingaraðila eigi að
geta staðist, verði borgaryfir-
völd að auka fjárveitingar sínar
til byggingarinnar frá því sem
verið hefur. Það hefur verið tak-
mark byggingaraðila að taka
Borgarleikhúsið í notkun í ágúst
1986 á 200 ára afmæli Reykja-
víkurborgar, en um þær mundir
verður byggingartíminn orðinn
fullur áratugur - og verður ekki
hjá því komist til samanburðar,
að geta þess, að í framkvæmda-
áætlun Reykjavíkurborgar árið
1976 var gert ráð fyrir, að bygg-
ingu Borgarleikhúss lyki 1980-
81.
Þannig mæltist Þorsteini
Gunnarssyni m.a. í ávarpi á 8f
ára afmælinu.
Fimmtudaginn 28. janúar
frumsýndi LR Sölku Völku eftir
Laxness í ieikgerð Stefáns Bald-
urssonar og Þorsteins Gunnars-
sonar. Það var mikil og góð
stemmning á frumsýningar-
kvöldi, meiri en maður á að
venjast, því oft er eins og eitt-
hvað standi í frumsýningargest-
um, bæði í Iðnó og Þjóðleikhús-
inu. Þórunn S. Þorgrímsdóttir
hefur gert leikmynd og búninga.
Litla leiksvið Iðnó, sem mér
finnst eiginlega alltaf vera að
minnka, er nýtt til hins ýtrasta.
Þar má finna heilt þorp með
brimhljóði og mávasöng í fjöru,
bryggju og saltfiskplani og versl-
un Bogesens, stórhýsi hans sem
stendur áreiðanlega uppi í hlíð-
inni, smáhýsi fólksins, slorugar
götur og fram í áhorfendasal
hanga þorskhausar og í leiknum
er saltfiskurinn sólþurrkaður og
salurinn ilmar og við erum allt í
einu partur af þessu lífi í sjávar-
þorpi, en það .er löngu vitað að
lífið er saltfiskur.
Inn í þessa bráðgóðu leik-
mynd raðar leikstjórinn, Stefán
Baldursson, fólki sínu og gerir
það af miklum listrænum þokka
og leikendur, sem eru fjölmargir
og fara sumir með mörg
hlutverk, gera allir vel, sumir
bráðvel.
Guðrún Snæfríður Gísladóttir
leikur Sölku Völku og kemur nú
fram í fyrsta skipti á fjölunum í
Iðnóvíkinni, en lék í fyrra í sýn-
ingu LR á söngleiknum Gretti í
Austurbæjarbíói. Margrét
Helga Jóhannsdóttir leikur Sig-
urlínu, móður Sölku, Þorsteinn
Gunnarsson leikur Steinþór,
Jón Sigurbjörnsson er Bogesen
og auðvitað mætti halda áfram
og telja leikendur, en látum nú
kyrrt.
Það má kannski rífast um það
hvort nóg sé komið af Laxness,
en aðsókn að leikritum sem gerð
hafa verið eftir sögum hans,
bendir ekki til þess. Laxness á
stórafmæli á þessu ári.
Áhorfendur íslenskir eiga það
til að rísa úr sætum í gleði sinni á
sýningum eða tónleikum. Þeir
gerðu það aldeilis á frumsýningu
þessari. Litla leikhúsið var að
rifna af lófataki og jafnvel
brávó-um og endurnar sem lágu
í lygnu tóku kipp og sundhlupu
út um allan Tjarnarsjó meðan
stjörnur leiksviðsins tóku við
þakklæti og nóbelsskáld dansaði
upp og niður sviðið að hneygja
sig fyrir sínu fólki.
Fólk á Óseyri við Axarfjörð
var dálítið mikið á leið suður, ég
legg til að þið fylgið því eftir og
komið suður að sitja gleðistund í
Iðnóvíkinni frægu, meðan sætt
er í húsinu þar sem er framin
leiklist í miklum mæli.
Sé ykkur! jj
4 - DAGUR--19, febrúar 1982