Dagur - 11.05.1982, Síða 7

Aðalfundur Kaupfélags Eyfirðinga
Valur Arnþórsson kaupfélagsstjóri:
Vel í stakk búnir til átaka
ef ytri skilyrði eru hagstæð
Á aðalfundinum flutti Valur
Arnþórsson kaupfélagsstjóri,
ítarlega skýrslu um rekstur og
stöðu félagsins. Margt af þeim
upplýsingum koma fram ann-
arsstaðar hér I opnunni. í lok
skýrslu sinnar ræddi Valur m.a.
hið efnahagslega umhverfí,
sem við lifum og hrærumst í og
sagði:
„Þegar litið er til fjármuna-
myndunar ársins verður að segja,
að hún hafi verið viðunandi mið-
að við allar aðstæður. Fjármuna-
myndunin var álíka mikil og fjár-
Valur Amþórsson
festingar ársins, en auk þess feng-
ust svo til þeirra langtímalán og
Innlánsdeild og stofnsjóðir hækk-
uðu. Fjármunamyndunin og
hækkun þessara þátta, langtíma-
lána, Innlánsdeildar og stofn-
sjóða, dugir þó ekki til þess ein-
ungis að mæta vaxandi reksturs-
fjárþörf í verðbólgunni, þannig
að við þurfum á síauknu aðfengnu
rekstursfé að halda, að svo miklu
leyti sem það er fáanlegt, og þá á
þeim gífurlegu vöxtum sem fyrir
það þarf að greiða. Vaxtahalli
fyrirtækisins í heild var mikill á ár-
inu, en var nánast enginn fyrir
nokkrum árum síðan og verð-
bólgan er því að grafa undan
rekstursmöguleikum félags
okkar, hún dregur úr möguleik-
um til aukinna umsvifa, hún dreg-
ur úr möguleikum til uppbygging-
ar og hún rýrir rekstursafkomuna.
Eftir verðbólgu síðasta árs og
undangenginna ára er því staðan
sú, að miklum erfiðleikum er
bundið að koma í höfn þeim fjár-
festingaverkefnum, sem verið er
að vinna að og sem við blasa. Þörf
virðist vera fyrir það að draga
saman seglin og svigrúm er ekki
fyrir auknar launagreiðslur, nema
þær fari beint út í verðlagið.
Verðbólgan grefur því undan
rekstursmöguleikum Kaupfélags
Eyfirðinga á öllum sviðum á sama
hátt eins og hún smám saman er
að sjúga þróttinn úr íslensku
efnahagslífi.
smám saman er að sjúga þróttinn
úr íslensku efnahagslífi.
Þótt ég vilji síður en svo vera
með barlómstal eftir að við höfum
lokið rekstursárinu 1981 með til-
tölulega góðum árangri, er ekki
því að leyna, að talsvert virðist
hafa syrt í álinn varðandi rekst-
ursskilyrðin framundan og þá
fyrst og fremst af þeim sökum, að
útlit er fyrir áframhaldandi verð-
bólguþróun. Sparifjármyndun er
nánast engin í þjóðfélaginu um
þessar mundir. Bankakerfið er
fjármagnslaust og getur ekki auk-
ið útlán sín til atvinnufyrirtækj-
anna. Þvert á móti virðast bank-
arnir þurfa að draga inn lánsfé.
Þjóðartekjur á mann uxu aðeins
um 0,4% á síðasta ári og hafa nán-
ast staðið í stað á undanförnum 3
árum. Þegar sleppt er áli, kísilgúr
og málmblendi dró úr framleiðslu
á iðnaðarvörum til útflutnings á
síðasta ári um 3,5%. Vöruskipta-
halli gagnvart útlöndum var 1% af
þjóðarframleiðslu á síðasta ári og
er það í fyrsta skipti síðan 1977 að
orðið hefur vöruskiptahalli við
útlönd. Halli var á viðskiptajöfn-
uði við útlönd um 5% af vergri
þjóðarframleiðslu á árinu. Land-
búnaðarframleiðsla minnkaði um
3% og verðmæti sjávarflans á
föstu verðlagi er talið hafa minnk-
að um 2,2% á árinu 1981. Loðnu-
istofninn er hruninn í bili og
sömuleiðis skreiðarmarkaðurinn
í Nígeríu og saltfiskmarkaðir
þrengri. Gæru- og skinnamarkað-
ir eru erfiðir og dilkakjötsfram-
leiðslan of mikil.
Þrátt fyrir allar þessar aðstæður
er nú blásið til átaka á vinnumark-
aði. Öllum má þó ljóst vera, að
rauntekjur geta ekki aukist nema
með aukinni verðmætasköpun í
þjóðfélaginu. Hægt er að greiða
fleiri verðbólgukrónur í laun, en
þær auka ekki rauntekjurnar. Þær
draga hinsvegar máttinn úr
atvinnufyrirtækjunum og
atvinnulífinu í heild. Út af fyrir
sig má skilja mjög vel afstöðu þess
lágtekjufólks í þjóðfélaginu, sem
býr með nakta launataxta án yfir-
vinnu, bónusgreiðslna eða upp-
mælingar. Því finnst eðlilega sinn
hlutur skarður samanborið við
sólbrennda sjónvarps-, vídeó- og
bílakaupendur, sem eiga ekki svo
lítinn þátt í viðskiptahalla lands-
ins á síðasta ári. En margföld
reynsla er fyrir því, að kröfugerð
lágtekjufólksins, sem vissulega er
vel rökstudd frá sanngirnis- og
jafnréttissjónarmiðum í þjóðfé-
laginu, er notuð sem grundvöllur
fyrir allsherjar uppreikningi
launataxta allra stétta í þjóðfélag-
inu, þannig að árangurinn verður
aukin verðbólga, rýrnun kaup-
máttar og lágtekjufólkið situr
eftir með sárt ennið. Sjálfvirkar
víxlhækkanir kaupgjalds og verð-
lags með tilheyrandi verðbólgu
eru sennilega verstu óvinir launa-
fólksins í raun, þótt Iaunafólk eigi
erfitt með að yfirgefa gamlar
kennisetningar um nauðsyn vísi-
tölubindingar kaupgjalds og
verðlags. Þessi vísitölubinding
viðheldur verðbólgunni. Verð-
bólgan framkallar óhjákvæmilega
háa vexti. Verðbólgan og hávext-
irnir hafa framkallað nýja tekju-
skiptingu í þjóðfélaginu. Spari-
fjáreigendur, sem væntanlega er
fremur betur hafandi fólk í þjóð-
félaginu, fá meira í sinn hlut en
launafólkið, og þá ekki síst unga
fólkið með lánaþunga á nýlegu
íbúðarhúsnæði, ber minna úr
býtum. Hagsmunum þessa fólks
ætti að vera best þjónað með því
að takmarka í verulegum mæli
vísitölubindingu kaupgjalds og
verðlags, með því að slá niður
verðbólguna þannig að vaxtakjör
geti lækkað, þannig að atvinnulíf-
ið geti aftur haft svigrúm til upp-
byggingar og atvinnusköpunar og
aukið svigrúm fyrir launagreiðsl-
ur. Þetta eru einföld sanmndi,
sem öllum ættu að vera ljós, en
það þarf mikinn kjark til að rífa
sig út úr ýmsum þeim kennisetn-
ingum sem menn hafa tileinkað
sér varðandi stjórn kaupgjalds- og
verðlagsmála í landinu. Hitt er
ljóst, að þörf er sáttmála milli
stétta og hagsmunasamtaka í
þjóðfélaginu þar sem hlutur hinna
verst settu sé leiðréttur aðrir gefi
eitthvað eftir. Komið verði í veg
fyrir meiriháttar átök á vinnu-
markaði og stöðvun atvinnulífs-
ins, en stöðvun þess myndi að
sjálfsögðu draga úr möguleikum á
því að bæta rauntekjur í landinu.
Mér er ljóst vegna kunnugleika
míns á stöðu atvinnufyrirtækja
víðsvegar um landið, að stöðvun
atvinnulífsins nú gæti riðið
greiðslustöðu margra fyrirtækja
að fullu. Stöðvist hjól atvinnulífs-
ins hér á þessu svæði á næstunni
má Ijóst vera, að þýðingarmiklar
framkvæmdir stöðvast og fara
ekki í gang aftur á næstunni. Þýð-
ingarmikil fyrirtæki á svæðinu búa
við svo þrönga greiðslustöðu, að
verði stöðvun á framleiðslu og
greiðsluflæði er ekki fyrirsjáan-
legt, hvernig hægt verður að
koma þeim rekstri í gang aftur,
nema þá að segiin um leið verði
dregin saman verulega. Þetta vil
ég segja hér og nú, en e.t.v. er
óþarfi að ég sé að segja þetta.
Mönnum er þetta e.t.v. ljósara en
ég hefi gert mér grein fyrir. Ég hef
þetta ekki lengra en vil lýsa þeirri
von minni, að sanngjamir menn í
þjóðfélaginu geti náð höndum
saman um lausn kjaramála á þann
hátt, að ekki komi til stöðvunar
atvinnulífsins með þeim hörmu-
legu afleiðingum, sem slíkt myndi
hafa við ríkjandi aðstæður í
atvinnulífinu og í þjóðarbúskapn-
um í heild.
Takist hins vegar að draga úr
verðbólgu og halda hjólum
atvinnulífsins gangandi er ég
bjartsýnn á að fljótlega batni hag-
ur lands og þjóðar, þá komi betri
tíð með blóm í haga. Ýmislegt
hefur verið gert til að bæta stöðu
atvinnufyrirtækja en þau þurfa
svigrúm og tíma til að nota þann
bætta rekstursgrundvöll, til að
styrkja stöðu sína og byggja sig
upp.
Kaupfélag Eyfirðinga hafði
fremur gott ár á síðasta ári. Efna-
hagur þess er traustur. í starfsemi
þess hefur þróast öflugur vaxtar-
broddur til eflingar eytfirskum
byggðum, íslensku samvinnu-
starfi og íslensku efnahagslífi. Fái
kaupfélagið að búa við sæmilega
hagstæð ytri skilyrði er það vel í
stakk búið til áframhaldandi
átaka til eflingar landi og lýð.
Vonandi má því auðnast að gegna
áfram þessu þýðingarmikla hlut-
verki sínu.“
Styrkir
menningarsjóðs
Á fundi sínum 5. maí ákvað stjórn
Menningarsjóðs KEA eftirfar-
andi styrkveitingar: Myndlistar-
skólinn á Akureyri 15 þúsund
krónur til áhalda- og tækjakaupa,
Ferðafélagið Hörgur 5 þúsund
krónur til endurbyggingar gamla
bæjarins að Baugaseli í Barkár-
dal, Einar Kr. Einarsson Akur-
eyri 15 þúsund krónur til náms í
klassiskum gítarleik, Héraðs-
skjalasafn Svarfdæla 15 þúsund
krónur til uppbyggingar safnsins,
Kvenfélagið Tilraun í Svarfaðar-
dal 5 þúsund krónur til kvik-
myndagerðar um marsinn, en
þessi dans hefur varðveist þar í
dal, Leikklúbburinn Saga á Ákur-
eyri 15 þúsund krónur til starf-
semi sinnar og Hjálparsveit skáta
fékk 15 þúsund krónur til endur-
nýjunar á fjarskiptabúnaði. Sam-
tals nema styrkirnir 90 þúsund
krónum.
Fyrirhugaðar
framkvæmdir
Miklar fjárfestingar voru hjá
félaginu á árinu eins og annars
staðar kemur fram og námu
þær samtals 24,5 milljónum
króna. Stærsta fjárfestingin á
Akureyri var vegna nýrrar
brauðgerðar í gömlu mjólkur-
stöðinni í Grófargili, en utan
Akureyrar var mest fjárfest í
viðbyggingu og tækjum frysti-
hússins í Hrísey.
Helstu framkvæmdir sem fyrir-
hugaðar eru á þessu ári eru við
dagvöruverslunina í Sunnuhlíð á
Akureyri, vegna viðbyggingar við
sláturhús og frágangs á nýju hús-
næði véladeildar, við þjónustu-
miðstöð á Grenivík, frystigeymsl-
ur kjötiðnaðarstöðvar og áfram-
haldandi framkvæmdir við frysti-
húsið í Hrísey. Samþykkt hefur
verið að framkvæma fyrir 17
milljónir á þessu ári. Nokkur stór
verkefni eru framundan og eru
þau helstu stórverslun í miðbæ
Akureyrar, verslunarhús á
Dalvík, stækkun á Hótel KEA,
svo að eitthvað sé nefnt.
Stjómarkjör

Á leið í mat á Hótel KEA.
Úr stjórn Kaupfélags Eyfirðinga
áttu að ganga Jón Hjálmarsson,
Villingadal og Gísli Konráðsson,
Akureyri. Gíslivarendurkjörinn,
en í stað Jóns, sem baðst undan
endurkjöri, var kjörinn Sigurður
Jósepsson, Torfufelli. En í hans
stað, sem varamaður í stjórnina,
var kjörinn Jóhannes Geir Sigur-
geirsson, Öngulsstöðum. Hilmar
Daníelsson, Dalvík, var endur-
kjörinn endurskoðandi og Jón
Helgason, Akureyri, sem vara-
endurskoðandi. Jóhannes Sig-
valdason, Akureyri, var kjörinn í
stjórn Menningarsjóðs KEA til
2ja ára í stað Jóhannesar Óla
Sæmundssonar sem lést í byrjun
þessa árs. Varamenn í stjórn
Menningarsjóðs voru kjörnir
Guðríður Eiríksdóttir, Akureyri,
og Hólmfríður Jónsdóttir, fyrrv.
menntask. kennari. Loks var lýst
kjöri 19 fulltrúa á aðalfund Sam-
bands íslenskra samvinnufélaga.
11. máí 1982 - DAGUR ^7