Dagur - 06.07.1982, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGAFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
RITSTJÓRNARSlMAR: 24166 OG 24167
SlMI AUGLÝSINGADEILDAR OG AFGREIÐSLU: 24222
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
BLAÐAMENN: ÁSKELL ÞÓRISSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT H.F.
Hólaskóli og
bætt búmenning
Aldarafmælis Hólaskóla var minnst um síð-
ustu helgi, en það voru Skagfirðingar sem
settu bændaskólann á Hólum á laggirnar
1882. Síðar gerðust Húnvetningar aðilar að
rekstri skólans og einnig Eyfirðingar og Þing-
eyingar.
Vorið sem bændaskólinn á Hólum var stofn-
aður voru miklar þrengingar í landbúnaði. Það
var reyndar kallað vorið sem aldrei kom. Þrátt
fyrir það höfðu menn trú á landinu og að það
gæti gefið af sér meira með réttri umgengni.
Það var þetta jákvæða hugarfar og hugsjón
sem varð hvatinn að stofnun bændaskólans á
Hólum. Þetta var merkilegt framtak á sínum
tíma og skólinn hefur haft mikil áhrif til bættr-
ar búmenningar á Norðurlandi og víðar. Marg-
ir nemendur skólans urðu bændur í fremstu
röð og þeir höfðu áhrif og voru fyrirmynd ann-
arra, sem ekki áttu þess kost að afla sér bú-
fræðimenntunar.
Árið 1980 beitti ríkisstjórnin sér fyrir því að
hafin yrði endurreisn Hólaskóla og undanfarin
tvö ár hefur verið unnið að þessari endurreisn.
Meðal þess sem áunnist hefur er að sett hefur
verið á fót laxeldisstöð, hitaveita tekin í
notkun, unnið að endurbótum á heimavist og
fyrsti áfangi glæsilegs hesthúss hefur verið
reistur. Áfram þarf hins vegar að vinna að
uppbyggingunni og færa þannig Hólastað til
þess vegs sem hann á skilið. Meðal annars er
ráðgert að koma á fót loðdýrabúi og verður þá
hægt að veita kennslu í tveimur þeirra nýju
búgreina, sem miklar vonir eru bundnar við,
nefnilega fiskirækt og loðdýrarækt. Hólaskóli
mun væntanlega á ný verða í fararbroddi með
nýjar leiðir í landbúnaði og veitir raunar ekki
af, því nú eins og oft áður eru þrengingar í
landbúnaði.
Þessar þrengingar eru þó ekki bændum að
kenna, því fáar stéttir hafa brugðist eins vel
við vandamálum, eins og markaðserfiðleikum
og offramleiðslu á vissum tegundum landbún-
aðarvara, og bændastéttin. Þeir hafa og
brugðist skjótt við í viðleitninni til að breyta
landbúnaðarframleiðslunni. Stjórnvöld hafa
hins vegar ekki staðið sig sem skyldi í þeim
efnum. Framsóknarmenn hafa lagt á það meg-
ináherslu að ekki verið fækkun fólks í strjálbýl-
inu. Heldur verði megináherslan lögð á að
halda áfram að nýta landsins gæði og fram-
leiðslubreyting eigi sér stað. Hinn endurreisti
Hólaskóli verður vonandi vel í stakk búinn til
að stuðla að nauðsynlegum breytingum í
framleiðslu landbúnaðarvara.
En það þarf víðar að taka til höndum varð-
andi landbúnaðinn. Fyrst hafin var bygging
tilraunastöðvar á Möðruvöllum í Hörgárdal
þarf að vinna að því að gera hana sæmilega úr
garði, en það hefur dregist úr hömlum. Þar
verður að gera átak, en aðstöðuleysi hamlar
þar nú allri starfsemi.
4-DACIUR — 6. þúJj' 1,982.
Holdatarfurinn Dragon, rúmlega hálfs annars árs.
Holdanautastöðin í Hrísey:
Langar biðraðir
eflir kjöti
í Holdanautastöðinni í Hrísey
er unnið að því að rækta upp
holdanautastofn fyrir íslenska
bændur og bæta með því ís-
lenska nautakjötsframieiðslu. í
stöðinni vinna þrír starfsmenn,
þau Guðjón Björnsson, bú-
stjóri, Valdís Kristinsdóttir og
Þorsteinn Ólafsson, dýralækn-
ir, sem að mestu vinnur að kyn-
bótarannsóknum að Keldum í
Reykjavík.
Blaðamaður Dags heimsótti
stöðina ekki alls fyrir löngu og
átti spjall við Þorstein:
„Ég get því miður ekki boðið
þér í bæinn eins og aðrir bændur,"
segir hann um leið og við tyllum
okkur á þúfu utan við sóttvarn-
argirðinguna, sem umlykur stöð-
ina, en innan hennar híma þrír
kjötbólgnir holdatarfar, samtals
hálft annað tonn, og mæna á okk-
ur eins og naut á nývirki, bölvandi
og rótandi upp moldinni.
„Við reynum að takmarka um-
ferð inn á svæðið eins mikið og
mögulegt er, og helst hleypa eng-
um inn öðrum en starfsmönnum.
Það getur auðvitað brugðist eins
og þegar eitthvað klikkar í raf-
magninu. Þá þurfum við náttúru-
lega að fá rafvirkja á svæðið. Sem
betur fer er hann Guðjón hérna
afbragðs smiður og laginn við flest
og höfum við því sloppið vel hing-
að til, en það er mjög mikilvægt
að hafa staðinn í algerri einangr-
un. Nú síðast í morgun var ég að
nota sæðissendingu frá Skotlandi,
þannig að það er alltaf hætta á, að
smit berist með þeim. Þá erum við
líka á varðbergi gagnvart sjúk-
dómum, sem kynnu að berast
hingað úr landi s.s. garnaveiki.
Mér finnst reyndar, að stöðvarnar
á Hvanneyri og í Þorleifskoti ættu
að taka upp sams konar einangr-
un.
Hvaða kosti hafa Galloway-
nautgripir fram yfir önnur holda-
nautakyn?
„Það sem aðallega ræður því,
að hér er ræktað Galloway, er að
sá stofn var fyrir í landinu. Árið
1934 var fluttur inn hópur af
Galloway-nautgripum, sem hafð-
ur var í einangrun í Þerney. í
þeim stofni uppgötvaðist hrings-
kyrfi og var þeim öllum lógað
nema einum nautkálfi. Út af hon-
um eru svo komnar holdanauta-
hjarðirnar á Hvanneyri og í
Gunnarsholti. Reynsla okkar af
þessum stofni er sú, að hann er
harðgerður og lítið um burðar-
örðugleika. Vissulega eru til teg-
undir, sem eru mun fljótvaxnari
og skila miklu meira kjöti, en hjá
þeim eru líka afföll í burði mun
meiri og skepnurnar allar við-
kvæmari. Það er bundið í lögum,
að hingað til lands megi flytja sæði
úr Galloway-nautum en ekki
öðrum. Þegar þessi stöð hóf starf-
semi sína, voru fluttar hingað 10
hreinræktaðar íslenskar kýr og 10
af Gunnarsholtsstofninum. Þær
voru sæddar með innfluttu sæði úr
hreinu Galloway-nauti og fengust
þá 50% Galloway-kálfar. Þessir
kálfar hafa síðan vaxið úr grasi og
er staðan nú þannig, að f stöðinni
eru 23 bornar kýr, þar af 2 íslensk-
ar mjólkurkýr, 7 holdablendings-
kýr, 13 af í. ættlið, og 1 af 2.
ættlið. Þar að auki eru í stöðinni 7
ársgamlar kvígur, 4 af 1. ættlið og
3 af 2. ættlið. Þá eru 4-5 naut til
sæðistöku af 2. ættlið. í allt eru
þetta 56 gripir.“
Er einhver mjólkurframleiðsla
hjá ykkur?
„Nei, hér ganga kálfarnir undir
kúnum. Við leigjum 16 hektara af
ræktuðu beitilandi af Hríseyjar-
hreppi. Þar ganga kýrnar á sumrin
og stjórnum við beitinni með
svokölluðum kraftgirðingum, en
það eru rafmagnsgirðingar, sem
engin skepna fer í gegn um. Svo
heyjum við gömul tún í þorpinu
og hér í kring til vetrarins.
Nautkálfarnir eru teknir inn 6-
7 mánaða gamlir, áður en þeir
fara að gagnast kúnum. Álitleg-
ustu nautkálfarnir eru valdir til
sæðistöku en hinum slátrað. Allar
kvígur eru látnar lifa. Við erum
sjálfir með sláturhús og kjötið
seljum við allt innan eyjarinnar,
enda megum við ekki flytja það í
land.
Er kjötið ykkar betra en kjöt af
íslenskum kúm, hreinræktuðum?
„Til að byrja með gekk okkur
illa að koma kjötinu út, en nú eru
langir biðlistar eftir kjöti í hvert
skipti, sem slátrað er. Svo gott er
það. Við reynum að komast af
með sem allra minnsta fóðurbæt-
isgjöf. Fóðurbætinum bætum við
á skepnurnar stuttu áður en þeim
er slátrað. Þá notum við eins lítið
vatn og hægt er, þegar við slátrum
og getum látið skrokkana hanga
ófrysta í 2-3 vikur, án þess að
skaði hljótist af.“
Nú er blaðamaðurinn tekinn að
tvístíga og gjóa augum til lands,
enda Hríseyjarferjan í þann
mund að leysa landfestar. Margt
er enn ósagt um búskapinn í Hrís-
ey, en það verður að bíða. Eins er
ekki tími til að gæða sér á holda-
nautahamborgurunum, sem mat-
reiddir eru á veitingahúsi staðar-
ins. Ferjan fylgir áætlun, og við
rétt sleppum um borð, áður en
hún leggur frá landi.

Starfsfólk stöðvarínnar, Valdís Krístinsdóttir, Guðjón Björnsson og Þor-
steinn Ólafsson.