Dagur - 07.09.1983, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ASKRIFT KR. 120 Á MÁNUÐI - LAUSASÖLUVERÐ 15 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI: GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN: EIRlKUR ST. EIRlKSSON, GYLFI KRISTJÁNSSON,
ÓLAFUR JÓHANNSSON (SAUÐÁRKRÓKI)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Nýja og öfluga
byggðastefnu
Aðalfundir landshlutasamtakanna eru nú
haldnir hver af öðrum og kveður alls staðar
við sama tóninn. Greinilegur er nú mikill
afturkippur í vexti og viðgangi lands-
byggðarinnar og miklu meiri en svo að í
nokkru samræmi sé við þá almennu efna-
hagsþróun sem verið hefur í landinu og nú
er verið að kljást við með ýmiss konar efna-
hagsaðgerðum.
Upplýsingar í þessa veru komu skýrt
fram á fjórðungsþingi Vestfirðinga sem
nýlega var haldið og ekki síður á fjórðungs-
þingi Norðlendinga um síðustu helgi. Þeg-
ar á bjátar í undirstöðuatvinnugreinunum
neyðist fólk til að flytjast búferlum til þess
staðar á landinu þar sem atvinnuval er fjöl-
breyttara, til höfuðborgarsvæðisins.
Það hlýtur að vera nokkurt áhyggjuefni
að á 22ja ára tímabili, frá 1961-1982, fluttu
tæplega 2.930 Norðlendingar til höfuð-
borgarsvæðisins. Ef reiknað er með að
þetta fólk hafi fjölgað sér eins og almennt
gerist nemur þessi brottflutningur 3.375
manns og þá er búið að draga frá þá 144
sem fluttu til Norðurlands á árabilinu
1976—1980. Raunverulegt heildartap á
fólksfjölda frá Norðurlandi til Suðvestur-
lands síðustu 22 árin samsvarar því sam-
anlögðum íbúafjölda Húsavíkur, Grenivík-
ur, Hofsóss og Raufarhafnar.
Þetta er mikil blóðtaka fyrir Norðurland
og vafalaust hefur þetta valdið miklum
vaxtarverkjum á höfuðborgarsvæðinu;
verðþenslu á íbúðamarkaði og aukningu í
þjónustugreinum umfram raunverulega
þörf og á kostnað undirstöðugreinanna,
svo eitthvað sé nefnt.
Það er útilokað að þessi þróun hafi verið
til góðs fyrir Reykjavík og nágrannabyggð-
irnar. Þar hafa myndast hálfgerðir svefn-
bæir í stórborgarstíl með alls kyns firringu.
Sviptingar af þessu tagi eru varasamar og
hvorki til góðs fyrir einstaklinginn né þjóð-
félagið í heild. Nú bendir allt til þess að
svipaðar sviptingar í búferlaflutningum
séu að hefjast á ný. Svo annað dæmi sé tek-
ið má nefna að nú flytja að meðaltali 45
kjarnafjölskyldur á ári frá Norðurlandi til
Suðvesturlands. 60 slíkar fjölskyldur fluttu
frá Norðurlandi eystra á síðustu tveimur
árum og 29 frá Norðurlandi vestra.
Það er fyrst og fremst atvinnan sem
heldur fólki í sinni heimabyggð. Því er
grundvallaratriði að stórauka atvinnutæki-
færin út um landið. Ný og öflug byggða-
stefna verður að komast í framkvæmd hið
fyrsta.
- Rætt við Jóhannes Geir Sigurgeirsson fulltrúa
á aðalfundi Stéttarsambands bænda
„Fundurinn var góður að
mínu mati. Hann markaðist
að sjálfsögðu nokkuð af þeim
aðstæðum sem nú eru, þ.e.
erfiðu tíðarfari og sölutregðu
á landbúnaðarafurðum.
Menn eru nokkuð uggandi
um hag þeirra bænda sem
búa á svæðum sem byggja
alfarið á sauðfjárrækt,“ sagði
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
á Öngulsstöðum í Eyjafirði,
en hann var annar tveggja
fulltrúa Eyjafjarðarsýslu á
aðalfundi Stéttarsambands
bænda sem haldinn var á
Reykjum í Hrútafirði 1.-3.
september sl.
- Voru einhver sérstök
átakamál á fundinum?
„Ég tel að mál hafi verið í
nokkurri biðstöðu. Þarna voru
rædd mál sem mjög skiptar
skoðanir eru um og eru í deigl-
unni, en þau voru sett í bið og
ekki afgreidd að sinni. Menn
eru t.d. almennt búnir að sætta
sig við búmarkskerfið og gera
sér grein fyrir að kjarnfóðurs-
skattur verður væntanlega við-
varandi og eru að þreifa fyrir
sér hvernig hægt verður að þróa
þessi stjórntæki í landbúnaðin-
um áfram. Meðal annars er
horft til héraðakvóta eða
héraðabúmarks, en stjórnskip-
uð nefnd er að kanna það mál
núna. Niðurstaða þessa máls
gæti t.d. orðið sú að héruðum
yrði úthlutað ákveðnum kvóta
og heimamenn fengju síðan það
verkefni að skipta honum á
milli sín.
Þá voru skipulagsmál í mjólk-
urframleiðslunni mikið rædd.
Eftir að búið var að aðlaga
framleiðsluna innanlandsmark-
aði kom það af sjálfu sér að
skipuleggja þurfti vinnsiuna
miklu betur en áður. Þetta er
mikið mál fyrir vinnslustöðv-
arnar sem framleiða fyrst og
fremst smjör og osta, þ.e. fyrst
og fremst samlögin á Norður-
landi. Framleiðsla á þessum
vörum gefur minna af sér og
seinna heldur en framleiðsla á
ferskvörum, sem er fyrst og
fremst á höfuðborgarmarkaðn-
um. Við hér fyrir norðan erum
ekki að fara fram á það að fá að
flytja í stórum stíl ferskvörur á
Reykjavíkurmarkaðinn, heldur
viljum við að framleiðsla á
smjöri og ostum skili því sama
og framleiðsla á ferskvörum.
Um leið og slíkt kerfi væri kom-
ið á væri mun betra að stýra
vinnslunni. Þar sem mjólkur-
framleiðslan hefur dregist
saman hlýtur í undantekning-
artilvikum að koma að því að
flytja þurfi ferskmjólkurvörur
á milli svæða, nema menn vilji
að framleiðslan sé svo mikil að
hvert svæði geti verið sjálfstætt
og sjálfu sér nægt í öllum tilvik-
um, en þá væru menn að hverfa
til fyrra ástands með offram-
leiðslu og tilheyrandi óhag-
kvæmni í útflutningi.“
- Nú var töluvert rætt um
annað en þessar svokölluðu
hefðbundnu búgreinar sem
byggja á gæðum landsins - gras-
inu. Hver var niðurstaða þeirrar
umræðu í stórum dráttum?
„Þetta var annar fundurinn
sem fulltrúar sérgreinasam-
bandanna sátu, þ.e. svína-, ali-
fugla-, hrossa-,kartöflu- og loð-
dýrabænda. Það kom fram er-
indi frá alifugla- og svínabænd-
um þar sem mótmælt var fjár-
magnsflutningi milli búgreina
gegn um kjarnfóðursjóð og far-
ið fram á að þessar greinar njóti
framlaga úr sjóðnum líka. Þeir
lýstu sig reiðubúna til viðræðna
um stöðu þessara búgreina í ís-
lenskum landbúnaði. Niður-
staðan varð sú að þessar greinar
myndu ganga til samvinnu við
Framleiðsluráð um stjórnun á
þessari framleiðslu og stöðvun
frekari framleiðsluaukningar,
þar sem um offramleiðslu væri
nú að ræða og undirboð á mark-
Jóhannes Geir Sigurgeirsson.
aðinum. Þar með getur skapast
grundvöllur fyrir því að þessar
búgreinar geti notið fyrirgreið-
slu úr tryggingasjóðum land-
búnaðarins til að mæta tíma-
bundnum erfiðleikum. Menn
eru farnir að átta sig á því að
þessi 250 þúsund manna mark-
aður er svo lítill að það sé lítið
rúm fyrir óhefta samkeppni í
greinum þar sem um er að ræða
viðkvæma framleiðslu og fjár-
magnsfreka."
„Mig langar til að geta um
eitt mál sem miklu skiptir fyrir
bændur úti á landi. Samþykkt
var að leggja til við Fram-
leiðsluráð að hér eftir verði
kjarnfóðurgjald innheimt sem
því sem næst föst upphæð á selt
tonn í stað þess að vera pró-
senta af innfluttu kjarnfóðri.
Þetta er mjög mikilvægt fyrir
þá bændur sem hjafa ekki að-
gang að innlendri fóðurblöndun
heldur hafa þurft að kaupa er-
lendis frá vegna ytri aðstæðna.
Að sjálfsögðu voru menn sam-
mála því að stuðla sem mest að
innlendri fóðurblöndun en
töldu ekki réttlætanlegt að
bændur sem ekki hafa tök á að
nálgast innlendu fóðurblönd-
urnar greiddu 800-1000 krónum
meira fyrir hvert tonn vegna
skattheimtu. Þetta er mikilvægt
fyrir alifugla- og svínarækt því
við núverandi kerfi er vart
grundvöllur fyrir því að reka
þær búgreinar nema á Suðvest-
urlandi.“
- Það var töluvert rætt um
réttindamál bænda?
„Fyrir fundinum lá frumvarp
til laga um atvinnuréttindi í
landbúnaði. Um það voru veru-
legar umræður og lagðar til
breytingar og málinu vísað til
búnaðarsambanda og -félaga.
Um er að ræða að setja lág-
markskröfur um menntun og
starfsreynslu þeirra sem stunda
búskap. Þá var samþykkt kjara-
málaályktun á fundinum. Gerð
var tillaga um það að Bjarg-
ráðasjóði verði breytt í alhliða
tryggingasjóð fyrir landbúnað-
inn þannig að betur verði hægt
að bregðast við áföllum í land-
búnaði heldur en verið hefur.
Það er ljóst að sjóðurinn er al-
gjörlega vanbúinn til að takast
á við vandamál vegna erfiðs tíð-
arfars á þessu ári.“
- Hvaða þýðingu hefur
svona fundur?
„Hann hefur mikla þýðingu
þó ekki sé fyrir annað en að
bændur víðs vegar að af landinu
hittast og ræða sín hagsmuna-
mál. Þarna er fyrst og fremst
rætt um kjaramál bændastéttar-
innar, en þeim tengist að sjálf-
sögðu umræða um skipulag bú-
vöruframleiðslunnar og það
sem betur má fara í landbúnaði.
Þar með er þetta orðið mál
allrar þjóðarinnar. Bændur eru
enn að vinna að aukinni hag-
kvæmni og úrbótum í sinni
grein.“
- Má ekki segja að aðrar
greinar mættu taka sér þetta til
fyrirmyndar, eins og til dæmis
sjávarútvegurinn með allt of
stóran flota, að margra mati?
„Ég get ekki svarað þessu
öðruvísi en á þann hátt að
bændur hafa náð þessum árang-
ri með náinni samvinnu sín á
milli, þar sem ágreiningsatriðin
voru leyst. Menn verða að leysa
þau mál sjálfir, sem á þeim
brenna, og sama á sjálfsagt við
um sjávarútveginn og aðrar
atvinnugreinar.“
4 - DAGUR - 7. september 1983