Dagur - 07.05.1984, Blaðsíða 9

Aðalfundur Kaupfélags Eyfirðinga
Valur Arnþórsson kaupfélagsstjóri:
„Ástand efnahagsmála
batnaði árið 1983“
í upphafi ræðu sinnar á aðal-
fundi KEA fjallaði Valur Am-
þórsson, kaupfélagsstjóri m.a.
um efnahagsmálin í þjóðfélag-
inu, verðbólguþróunina og
stöðu fyrirtækjanna.
„Ég vil í upphafi máls míns
óska fundarmönnum öllum gleði-
legs sumars og þakka fyrir vetur-
inn. Ég vil lýsa þeirri von, að
hlýnandi veðurfar megi létta
mönnum lífsbaráttuna til lands
og sjávar og gefa þjóðinni aukinn
afrakstur eftir erfiðleika undan-
genginna kuldaára, sem hafa
dregið úr vaxtarmætti jafnt í haf-
inu sem á landi og skapað
ómælda erfiðleika. Vonandi má
hlýnandi haf færa okkur aukna
fiskigengd og þannig auka lífs-
straum í æðum íslensks efnahags-
kerfis, þannig að aftur megi þjóð-
in geta náð þeim lífskjörum, sem
hún bjó við til skamms tíma, og
voru með þeim allra bestu, sem í
heiminum þekktust.
Ennþá eru íslendingar meðal
tiltölulega fárra þjóða í heimin-
um, sem búa við langbest
lífskjör, en það er alltaf erfitt að
sætta sig við afturför og óneitan-
lega varð mikil afturför í lífs-
kjörum á síðasta ári. Þó varð árið
íslendingum í ýmsu sæmilega
gott ár og má þar sérstaklega
fagna því, að loksins tókst að ná
þeim tökum á efnahagsmálum
þjóðarinnar, að verðbólgan náð-
ist niður í nokkurn veginn við-
ráðanleg mörk. Á því var líka hin
mesta nauðsyn því verðbólgu-
hraðinn miðað við tólf mánaða
tímabil var kominn í um 140%,
sem óhjákvæmilega hefði stöðv-
að öll hjól atvinnulífsins eftir ör-
skamma hríð og þá orðið meira
atvinnuleysi en íslendingar
nokkru sinni hafa horfst í augu
við á undanförnum áratugum.
Þjóðin hefur vissulega þurft að
færa fórnir vegna minnkandi
þjóðartekna og vegna stöðvunar
á erlendri skuldasöfnun, en von-
andi má þjóðin fljótlega upp-
skera árangur erfiðisins í nýrri
eflingu íslensks atvinnulífs á
grundvelli stöðugra verðlags og
eiginfjármunamyndunar atvinnu-
fyrirtækjanna. Efnahagsaðgerð-
irnar á síðasta ári leiddu m.a. til
þess, að vöruskiptajöfnuður við
útlönd varð, miðað við meðal-
gengi ársins 1983, hagstæður um
467 Mkr., eða 0,8% af vergri
þjóðarframleiðslu, en var óhag-
stæður um 3.566 Mkr. á árinu
1982, eða 6,0% af vergri þjóðar-
framleiðslu, reiknað á sama
gengi. Þjónustujöfnuður við út-
lönd varð því miður óhagstæður
um 1.730 Mkr. og viðskipta-
jöfnuður því óhagstæður um
1.263 Mkr., sem jafngildir 2,4%
af vergri þjóðarframleiðslu, sem
er þó mun hagstæðara en á árinu
1982, þegar viðskiptajöfnuðurinn
var óhagstæður um 5.884 Mkr.,
eða 10% af vergri þjóðarfram-
leiðslu. Sé viðskiptajöfnuður ár-
anna 1982 og 1983 hins vegar
leiðréttur fyrir breytingu útflutn-
ingsvörubirgða og sveiflum í inn-
flutningi sérstakra fjárfestinga-
vara jafnað milli ára, reynist við-
skiptajöfnuður 1983 vera óhag-
stæður um 2.761 Mkr., eða 5,2%
af vergri þjóðarframleiðslu, en
viðskiptajöfnuðurinn 1982, leið-
réttur á sama hátt, var óhagstæð-
ur um 4.304 Mkr., eða 7,7% af
vergri þjóðarframleiðslu.
Ástand mála batnaði því á ár-
inu 1983 að þessu leyti miðað við
árið 1982, en enn má betur ef
duga skal. Það verður því að
vona, eins og áður sagði, að hag-
ur þjóðarinar megi batna á árinu
1984 með hýnandi veðurfari og
á grundvelli þess efnahagsárang-
urs, sem náðist á síðasta ári og
nú í vetur. Atvinnufyrirtæki virð-
ast hafa aukið fjármunamyndun
sína og það gilti einnig um Kaup-
félag Eyfirðinga.“
Síðar í ræðu sinni sagði Valur
að tillögur stjórnar kaupfélagsins
um ráðstöfun eftirstöðva ársins,
feli í sér ráðstöfun á mestöllum
skattskyldum hagnaði félagsins
með einum eða öðrum hætti til
þúsunda félagsmanna. Valur
sagði síðan:
„Vafalaust kann slíkt að verða
Hjörtur E. Þórarinsson,
stjórnarformaður KEA, setti
aðalfundinn og bauð fulltrúa
velkomna og lýsti yfir ánægju
með góða fundarsókn. Greini-
legt væri að áhugi á félagslífinu
væri vel vakandi meðal fé-
lagsmanna í Kaupfélagi Ey-
firðinga og menn létu sig varða
hvað væri þar að gerast. Hann
Valur Arnþórsson.
þyrnir í augum einhverra and-
stæðinga samvinnufélaganna og
hugsanlega gefa tilefni til nýrra
ádeilna vegna ímyndaðra „skatt-
fríðinda" samvinnufélaganna
umfram hlutafélög. í þessu sam-
bandi er rétt að hafa í huga, að
sagði að enn á ný hefði félagið
starfað gott og farsælt ár.
Hjörtur sagði einnig að hann
hafi verið búinn að búa sig undir
að óska fundarmönnum til ham-
ingju með veðrið, en þá hafi
komið afturkippur í batann. Það
benti hins vegar til þess að þeir
sem réðu veðrum „þarna uppi“
myndu eftir Kaupfélagi Eyfirð-
væri Kaupfélag Eyfirðinga hluta-
félag, gæti það vafalaust ráðstaf-
að enn meira fjármagni til eig-
enda sinna, sem þá væru væntan-
lega tiltölulega fáir hlutafjáreig-
endur.
Með hliðsjón af eiginfé þess og
stofnsjóðum, væri hlutafé í því
tæpast lægra en 150 Mkr. Sam-
kvæmt nýjum ákvæðum skatta-
laganna er heimilt að greiða 10%
arð til hluthafa og hefði hann þá
numið 15 Mkr. miðað við fram-
angreint hlutafé. Auk þess hefði
félagið svo mátt gefa út fríhluta-
bréf til hluthafa sinna fyrir mjög
stórar upphæðir, og greiða síðan
10% arð af því. Með öllum þess-
um arðgreiðslum hefði kaupfé-
lagið svo getað myndað reksturs-
tap, sem væri síðan frádráttar-
bært frá hugsanlegum hagnaði á
næstu árum. Það má því ljóst
vera, að „skattfríðindi" eru meiri
inga og vitnaði til hins annálaða
kaupfélagsfundarhrets.
Síðan minntist hann látinna
félaga og nefndi sérstaklega í því
sambandi þá Sigurð Óla Brynj-
ólfsson, sem var um árabil í
stjórn félagsins sem varaformað-
ur, og Angantýs Jóhannssonar,
auka margra fleiri, og risu fund-
armenn úr sætum þeim til heið-
urs.
í hlutafélögum en í samvinnufé-
lögum, ef yfirleitt á að tala um til-
raunir yfirvalda til eflingar fjár-
munamyndunar í atvinnulífinu
sem „skattfríðindi".
Þegar nú uppgjör Kaupfélags
Eyfirðinga fyrir árið 1983 liggur
fyrir má ljóst vera, að þrátt fyrir
margs konar erfiðleika, sem að
steðjuðu, var árið 1983 félaginu
tiltölulega hagfellt rekstursár.
Velta og viðskipti þróuðust með
eðlilegum hætti, afkoman var
með besta móti og efnahagur fé-
lagsins stendur traustum fótum.
Félagið hefur áfram getað gegnt
sínu þýðingarmikla hlutverki í
bæ og byggð. Verði ytri aðstæður
sæmilega hagstæðar, á reksturs-
árangur síðasta árs að geta rennt
stoðum undir áframhaldandi
sókn til hagsbóta fyrir eyfirskar
byggðir og íslenskt samvinnu-
starf.“
Hjörtur flutti síðan skýrslu
stjórnar og sagði m.a. að fram-
kvæmdir á liðnu ári hefðu hreint
ekki verið svo smáar og niður-
skurður lítill sem enginn þrátt
fyrir að þess hefði mátt vænta.
Hann sagði að síðasti áratugur
hefði einkennst af uppbyggingu
á vinnslustöðvum landbúnaðar
og sjávarútvegs, en nú væri
áherslan hins vegar lögð á upp-
byggingu verslunarinnar. Meðal
þess sem hann nefndi í því sam-
bandi var endurskipulagning
verslunar á Akureyri, sem líklega
hefði í för með sér stóra verslun-
arbyggingu í miðbæ Akureyrar.
Hjörtur kom einnig inn á hina
margvíslegu starfsemi sem kaup-
félagið hefur með höndum, ýmist
beint eða í samvinnu við aðra.
Hann sagðist vilja taka það fram
að gefnu tilefni, að útilokað væri
að KEA yrði aðili að stóriðjufyr-
irtæki við Eyjafjörð, þó hann
væri í sjálfu sér ekki að lasta slíkt
fyrirtæki. Hann sagði það heila-
spuna að kaupfélagið væri að
gæla við slíkar hugmyndir.
Hjörtur E. Þórarinsson:
Góð fundarsókn
og vaxandi
áhugi félagsmanna
r