Dagur - 19.12.1984, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 19. desember 1984
Bókasafn Grýtubakkahrepps
flutt í nýtt húsnæði
Bókasafn Grýtubakkahrepps
er flutt í nýtt 80 fermetra
húsnæði í nýrri skólabyggingu
á Grenivík. Þar sameinaðist
það skólabókasafninu, en hef-
ur þó hvert safn fyrir sig sér-
stakan fjárhag. Bókasafnið er
opið 3 klukkutíma á viku.
tíma á viku.
Að sögn Björns Ingólfssonar
skólastjóra er þarna um ansi
merkt safn að ræða. „Líklega eru
um 2.700 bækur í umferð, en það
er eitthvað meira til. Við eigum
eftir að fara í gegnum það betur,
margar bókanna eru gamlar og
illa farnar. í safninu eru margar
merkar bækur og tímarit, t.d.
Ármann á Alþingi og Fjölnir,
einnig eigum við Sturlungu sem
Hið íslenska bókmenntafélag gaf
út á árunum 1816-17. Þá eigum
við Skírni frá upphafi.“
Um upphafið segir Björn:
„Fyrir 109 árum, eða 1875 var
Lestrarfélag Grýtubakkahrepps
stofnað og starfaði það fram að
aldamótum er það var afhent
Framfarafélagi Grýtubakka-
hrepps. í Framfarafélaginu var
áhersla lögð á landbúnaðarmál,
en einnig menningu og við þessi
skipti komst Lestrarfélagið veru-
lega á legg. Það voru innheimt
lestrargjöld og peningarnir not-
aðir til bókakaupa. Árið 1931 var
Nokkrir góðir gripir.
Elsta bókin á safninu.
Nemendur lesa myndablöð í frímínútum.
Bókasafnsvörðurinn aðstoðar einn nemandann
safnið afhent hreppnum og var
fyrstu árin í umsjá Einars Ás-
mundssonar í Nesi.
Það hefur verið ansi þröngt á
safninu, síðustu 15 árin var það í
einu kjallaraherbergi, en nú horf-
um við fram á betri tíma er safnið
sameinast skólabókasafninu og
kemst í nýtt 80 fermetra húsnæði
í skólahúsinu.
Það sem kannski er merkileg-
ast í þessu, er að fyrsta bókin sem
safnið eignaðist er ennþá til, 109
ára gömul. Það er Lestrarbók
handa alþýðu á íslandi eftir Þór-
arin Böðvarsson. Þetta er ein-
hvers konar alfræðibók, það er
allur fjandinn í henni, heilræði,
dæmisögur, landafræði, jarð-
fræði, líffræði og trúarbrögð og í
henni er fjöldi mynda, sem er
mjög óvenjulegt fyrir bækur sem
gefnar eru út á þessum tíma.
Þetta er líka löng bók, yfir 400
blaðsíður með þéttu letri,“ sagði
Björn Ingólfsson að lokum.
-mþþ
n Minning
T Jónína Stefánsdóttir
Fædd 2.6 1909 - Dáin 20.11 1984
í Grundarkirkju 30. nóvember sl.
við kistu Jónínu Stefánsdóttur,
hvarf hugur minn áratugi aftur í
tímann til síðasta vetrar á
bernskuheimili mínu að Dverg-
stöðum. Jónína frá Kristnesi kom
til okkar, en faðir okkar hafði lát-
ist fáum vikum áður og móðir
okkar hálfu öðru ári fyrr. Hún
kom með hlýja fallega brosið,
annaðist yngsta barnið, sem þá
var á öðru ári. Hún aðstoðaði
aldraða föðursystur okkar við
bústörf, og Kristín, systir hennar,
rétti okkur líka hjálparhönd. Þær
systur töluðu aldrei um foreldra-
missi né upplausn heimilisins,
sem þá var óumflýjanleg. Nær-
vera þeirra systra var okkur ör-
uggt skjól. Orð voru óþörf.
Næsti vetur minn leið hjá
Kristínu, er þá var ráðskona hjá
Friðjóni Ólafssyni, bónda í
Reykhúsum, sem var frændi
hennar og fósturbróðir. Þorgerð-
ur, elst þeirra systra í Kristnesi,
var þá daglegur gestur og aldrei
hef ég heyrt snjallari orðræður en
er þau frændsystkinin, hún og
Friðjón, leiddu saman hesta sína.
Bæði gáfuð, lesin og fljót að
nema allar hræringar í þjóðfélag-
inu og heimsviðburðum. Ekki
ætíð sammála en orðsnilld þeirra
slík, að þarna var ég í háskóla,
það varð mér ljóst löngu síðar.
Margt kvöldið fórum við Stína og
Friðjón í Kristnes. Kvöldkaffið
hjá Jónínu var ætíð veisla, hún
var slíkur gestgjafi er veitti af
auðlegð hjartans. Hún stóð þá og
lengi síðan fyrir búi með föður
sínum, en móðir hennar, Rósa
Helgadóttir, og bróðirinn, Stefán
Jón, þá aðeins 6 ára, iétust bæði
er Jónína var 11 ára. Fáar vikur
liðu milli andláts þeirra. Þau sár
er Jónína, þetta viðkvæma og
fíngerða barn, hlaut þá, munu
aldrei hafa gróið til fulls. Sama
má segja um föður hennar, Stef-
án Jónsson, bóndann í Kristnesi.
Slíkt áfall verður þyngra þeim
sem dulur er og fáskiptinn. Stef-
án er mér minnisstæður, virtur,
viðmótsþýður og fluggáfaður.
Kona hans, sem lést svo löngu
fyrir aldur fram, var falleg og vel
gefin að sögn þeirra sem þekktu
hana. Ég sá hana aldrei, var að-
eins fárra ára við andlát hennar.
Dætur þeirra Rósu og Stefáns,
- verði mér hugsað til einnar
þeirra þá koma þær allar í huga
minn. Svo líkar og þó ólíkar.
Hver þeirra hafði sinn lífsstíl.
Allar fengu í vöggugjöf gáfur og
listfengi svo af bar. Engin þeirra
var í þörf fyrir hylli fjöldans.
Þorgerður orti ljóð, er voru slík
listaverk, að höfundi þeirra mætti
hiklaust skipa á bekk með þjóð-
skáldum okkar. Kristín átti svo
haga hönd, að verkin sýndust
gerast án áreynslu í höndum
hennar, það var töfrum líkast.
Hjá henni þótti hjúunum aldeilis
frábær vist og unglingar á heimil-
inu hlutu besta uppeldi. Hún var
mér sem móðir er ég var á
mótum bernsku og æsku. Aðal-
björg, næst yngsta systirin, giftist
Aðalsteini Jónssyni á Haildórs-
stöðum í Reykjadal. Hjá þeim
var ég sumarið 1932. Mér fannst
þau fallegustu hjónin í sveitinni
og með þeim jafnræði. Árið 1944
fluttu þau með börn sín í Krist-
nes og eiga þar heimili nú. Vanti
mig sól í sálarkofann hef ég sam-
band við þau hjón og þá birtir
þegar til.
Jónína, yngsta systirin, hún
sem var að kveðja okkur. Má
vera, að hún hafi verið fjölhæfust
þeirra, en vegna hlédrægni henn-
ar og feimni duldist þetta öðrum
en hennar nánustu, - þeim sem
eiga listmuni sem hún vann og
vissu að hún unni tónlist, var
bókelsk og margfróð. Aðall
hennar var háttvísi og mildi. Hún
átti þá mjallarhönd sem hlúði að
öllu lífi, jafnt blómunum fögru í
garðinum sínum og systurbörn-
unum, sem ólust upp í Kristnesi.
Hún hjúkraði þeim er áttu sínar
síðustu ævistundir á heimili
hennar. Þeirra á meðal var systir-
in Þorgerður, en hún lést aðeins
38 ára. Syni hennar, Þormóði
Helgasyni, sem þá var á barns-
aldri, gekk Jónína í móðurstað.
Trúlega var hann henni hjart-
fólgnastur allra.
„Að lifa og vera öllum góður,
þannig er mannlífið að eilífu
stærst.“ Sérstæð birta stafaði frá
henni, allt var fallegt og allt var
auðvelt í návist hennar. Við okk-
ar síðustu fundi var hún björt og
hlý. Mér virtist hún heilbrigð, þó
hafði hún þá orðið að ganga
gegnum þrautafulla læknismeð-
ferð. Þetta var þó aðeins hlé. Eft-
ir stutta legu heima var hún flutt
á sjúkrahús, þar sem hún lést
fáum dögum síðar. Til hins síð-
asta átti hún brosið hlýja handa
ástvinum er komu að dánarbeði
hennar.
Ég á henni skuld að gjalda.
Hún hefur gefið mér trú á, að hið
góða og sanna, réttlæti og
mannúð, sé enn til. í hörðum
heimi, þar sem hnefaréttur og
grimmd ráða, þar sem hinn veiki
er miskunnarlaust fótum troðinn,
- þá gefur minningin um hana
mér þá vissu að lífið sé enn nokk-
urs vert.
Aðalbjörgu Stefánsdóttur í
Kristnesi og ástvinum hennar
sendi ég samúðarkveðjur.
Freyja Eiríksdóttir.