Dagur - 11.03.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 11. mars 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI:. 24222
ÁSKRIFT KR. 200 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 28 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GlSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
EIRlKUR ST. EIRÍKSSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Dollaralánin
Á almennum stjórnmálafundi með þing-
mönnum Framsóknarflokksins í Norðurlands-
kjördæmi eystra fyrir skömmu kom fram fyrir-
spurn um það, hvort ekki hefði verið hugleitt
að stjórnvöld leyfðu þeim, sem hafa til þess
traust og möguleika, að taka erlend lán án
milligöngu íslensku bankanna. Fram kom í
svari að þetta hefði verið hugleitt.
Það er ekki að ófyrirsynju að slík spurning
skuli koma fram. íslensku bankarnir eru illa í
stakk búnir til að lána til atvinnuveganna og
ef um einhverja verulega fyrirgreiðslu er að
ræða hafa bankarnir aðeins milligöngu um
lántöku og útvegun ábyrgða. Oft á tíðum eru
þessir sömu bankar smærri og vanmegnugri
fyrirtæki en þau sem þurfa á láninu að halda.
Því þarf þá þessa milligöngu, sem óhjákvæmi-
lega kostar lántakandann meira, því bankinn
íslenski verður jú að fá sitt? Af hverju má ekki
skipta beint við erlenda banka og taka lán í
þeirri mynt sem hagfelldast er fyrir hvert
fyrirtæki. Og þarna er ef til vill komið að
kjarna málsins: Fjölmargir forráðamenn ís-
lenskra fyrirtækja súpa nú seyðið af því að
hafa tekið lán í dollurum en ekki öðrum er-
lendum myntum. Þeir halda því fram að þeir
hafi engu fengið um það ráðið í hvaða mynt
lánin hafi verið tekin, eða a.m.k. hafi þá ráð-
leggingar bankanna , einkum Seðlabankans,
verið í þá veru að taka bæri dollaralán.
Húsvíski togarinn Kolbeinsey er gott dæmi
um þetta. Framkvæmdastjóri útgerðarinnar
hefur haldið því fram að útgerðin hafi ekki
haft neitt val. Þeir hafi mátt gjöra svo vel að
undirrita tilbúna pappíra frá bankanum þegar
að því kom að taka lán. Skuldir Kolbeinseyjar
eru nú hátt á þriðja hundrað milljónir og talið
er að ef lánin hefðu verið tekin í hagstæðri
Evrópumynt, en ekki í dollurum, þá stæðu
Húsvíkingar ekki frammi fyrir því nú að sjá á
eftir togaranum á uppboð. Þarna er talið að
um milljónatugi sé að ræða í mismun.
Annað fyrirtæki sem bent hefur verið á að
stæði mun betur nú ef ekki hefðu komið til
dollaralán er Hitaveita Akureyrar. Veitan
skuldar nú um 1,7 milljarð króna og þar af eru
43% í evrópskum myntum, hitt í dollurum.
Dollarinn hefur hækkað langt umfram flesta
aðra gjaldmiðla og vegna þessa er talið, að
verðgildi þess hluta lána Hitaveitu Akureyrar
sem er í dollurum, hafi hækkað 240 milljón
krónum meira því í júní 1982 til þessa dags,
heldur en ef sama upphæð hefði verið tekin í
þýskum mörkum.
Séu þessar fullyrðingar réttar, sem full
ástæða er til að þrautkanna, hafa ráðgjafar
bankanna sem spá í þróun gjaldmiðla tekið
alrangar ákvarðanir, sem valdið hafa þjóðar-
búinu ómældu tjóni.
Frumsýning Leikfélags Akureyr-
ar á Edith Piaf.
Höfundur: Pam Gems.
Pýðandi leikrits og söngva: Þór-
arinn Eldjárn.
Leikmynd og búningar: Guðný
Björk Richards.
Lýsing: Viðar Garðarsson.
Hljómsveitarstjóri: Roar Kvam.
Leikstjóri: Sigurður Pálsson.
Aðalhlutverk: Edda Þórarins-
dóttir, Sunna Borg, Guðlaug
María Bjarnadóttir.
Þakið ætlaði að rifna af Sam-
komuhúsinu eftir frumsýninguna
á Piaf á föstudagskvöldið. Önnur
eins hrifningaralda hefur tæpast
heyrst í húsinu, enda var sýningin
stórkostleg í einu og öllu. Ég þori
að fullyrða að litlu hafi mátt
muna að salurinn tæki ekki undir
í vinsælustu og þekktustu lögun-
um, s.s. Milord. Hefði það raun-
ar verið vel viðeigandi. Allir
þekkja lagið og viss er ég um að
á tónleikum Piaf hefur áheyr-
endaskarinn tekið undir með
henni. Ég sá raunar ekki betur en
Edda Þórarinsdóttir, sem leikur
Edith Piaf með einstakri prýði,
hafi verið að hvetja áheyrendur
til að vera með. Vonandi verður
sú raunin á öllum þeim sýningum
sem hljóta að koma í kjölfarið.
Ég er illa svikinn ef Piaf verður
ekki vinsælasta stykkið sem L.A.
hefur boðið upp á til þessa. Að
mínu mati slær þessi sýning My
Fair Lady út svo um munar og
reyndist Ladyin þó vinsæl. Piaf er
stórskemmtilegt og fyndið verk
á köflum, mjög dramatískt í ann-
an stað og þar eru frábærir tón-
leikar með fallegum, vinsælum
lögum.
Sigurður Pálsson, leikstjóri, og
Edda Þórarinsdóttir hafa bæði
lagt á það ríka áherslu að þarna
sé ekki á ferðinni stæling á Piaf
og söng hennar. Enda sé slíkt al-
gjörlega ómögulegt þar sem text-
arnir eru á íslensku en ekki á
frönsku. Það þarf því enginn að
búast við því að heyra neina eftir-
líkingu á Piaf í þessari uppfærslu
L.A. Edda er hins vegar góð
söngkona og leikkona, sjálf-
stæður listamaður sem túlkar Piaf
vel án þess að reyna að líkja eftir
henni. Frammistaða Eddu er
stórgóð og saman hefur henni og
leikstjóranum tekist að laða fram
þessa viðkvæmu sál sem gefur sig
alla, en er þó alltaf trú uppruna
sínum. Götustelpuorðbragðið
verður aldrei klúrt, vegna þess
hvernig það er á borð borið.
Peim Eddu og Sigurði hefur tek-
ist að þræða þennan gullna meðal-
veg og gefa trúverðuga lýsingu á
Piaf. Fyrir þau bæði hlýtur þetta
verk að vera stórkostlegur leik-
sigur.
Hlutverk Eddu er langstærst í
sýningunni og næst þar á eftir
kemur hlutverk vændiskonunnar
og vinkonu Edith, Toine. Sunna
Borg fer þar á kostum og sannar
aftur svo um munar að hún er sí-
fellt vaxandi leikkona. Er það
ekki síst Sunnu að þakka hversu
skemmtileg þessi sýning er. Guð-
laug María Bjarnadóttir fer með
stór hlutverk í sýningunni og
minnisstæðust er hún fyrir túlk-
unina á Marlene Dietrich. Þessar
þrjár leikkonur bera uppi sýning-
una. Það er fyrst og fremst þeirra
hvort sýningin heppnast og það
gerir hún svo sannarlega. Þá má
gjarnan geta Emih'u Baldursdótt-
ur sem leikur ritara Piaf, Made-
leine, með miklum ágætum.
Karlhlutverkin í sýningunni
eru veigaminni en þó mikilvæg.
Allir leika karlarnir mörg hlut-
verk og best tekst þeim Þráni
Karlssyni og Pétri Eggerz upp.
Marinó Þorsteinsson er einnig í
veigamiklum hlutverkum, sem
hann skilar með prýði, og sama
má segja um Theodór Júlíusson
og Gest E. Jónasson. Þá eru ótal-
in tvö sem fram koma, þau Har-
aldur Hoe Haraldsson og Helga
Alice Jóhannsdóttir, sem dansa
og skapa ágæta næturklúbbs-
stemmningu í salnum.
Tónlistin er í stóru hlutverki í
þessari sýningu og mikið hvílir á
hljómsveitinni. Hljómsveitin
skilar sínu betur en ég hef áður
heyrt. Hún er í góðu jafnvægi og
hnökrarnir fáir á frumsýningu.
Roar Kvam, stjórnandi hljóm-
sveitarinnar, á heiður skilinn, en
hann ásamt Edward Frederiksen
æfðu söngvana og önnuðust við-
bótarútsetningar.
Leiktjöldin eru alveg sérstakur
kapítuli. Allt sviðið er notað og
engar breytingar gerðar meðan á
sýningu stendur. Ljósin breyta
sviðinu og hefur Viðari Garðars-
syni tekist sérstaklega vel upp í
ljósahönnun. Sviðsmyndin er
einföld, kraftmikil. Hún aðlagast
hugblæ sýningarinnar, er frá-
hrindandi og kuldaleg þegar það
á við, en styður á hinn bóginn
hugljúf og falleg atriði í sýning-
unni. Samspil leiktjalda og ljósa
skapar þessi mismunandi áhrif.
Búningar lýsa vel tíðarandanum
og tískunni á þeim tíma sem
verkið gerist.
Með góðri förðun og hár-
greiðslu tekst Sigríði Pétursdótt-
ur og Elsu Björnsdóttur að lýsa
á trúverðugan hátt þeim breyt-
ingum sem verða á leikpersónum
á því árabili sem verkið tekur
yfir. Þar á lýsingin einnig mjög
stóran hlut að máli.
Þegar á heildina er litið er sýn-
ing Leikfélags Akureyrar mikill
listviðburður og frábær
skemmtun. Það eina sem mér
fannst vanta var að fá ekki að
tralla með í einu lagi eða svo. Ég
er reyndar viss um að minnstu
mátti muna að frumsýningargest-
ir tækju lagið með Eddu. Á ein-
um stað, svo að einhverju öðru
sé nú fundið, hurfu mikilvæg
leikhljóð í klapp. Það var þegar
flugvélin með ástmanni Piaf
fórst. Það ætti að vera auðvelt að
lagfæra.
Eddu og öllum hinum sem
gerðu þessa sýningu að því sem
hún er eru færðar þúsund þakkir.
Hermann Sveinbjörnsson.