Dagur - 23.08.1985, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - 23. ágúst 1985
- spjallað við hinn síunga Björn Kristinsson í Hrísey
„Ég kom hingað út í
Hrísey á tíunda ár-
inu og hér hefég ver-
ið allan minn tíma, “
sagði Björn Kristins-
son sjötíu og fjög-
urra ára Hríseyingur
sem blaðamenn hittu
áförnum vegi er þeir
voru á röltinu um
eyjuna á dögunum.
Við fengum Björn til að ganga
með okkur upp að kirkjunni og
settumst þar niður í blíðunni.
Þetta var einn af góðviðrisdögum
sumarsins, glóandi eldhnöttur á
himni og blankalogn. Smá til-
breyting frá rigningum undan-
genginna daga. Við komumst
fljótt í viðeigandi stemmningu og
hófum spjallið.
„Ég er búinn að vera sjómaður
í fjörutíu og fjögur ár og er búinn
að skila mínu. Lengst af var ég á
togaranum Jörundi og ég fór út
til Bretlands, þar sem hann var
smíðaður að sækja hann. Hvaða
ár? Ég er farinn að ryðga í ár-
tölum, en ætli það hafi ekki verið
1957 eða 8. Nú, ég var á Akur-
eyrartogurunum af og til og fór á
vertíðir bæði í Sandgerði og
Grindavík. Einnig var ég nokkuö
lengi hjá Haraldi á Áskeli, sem
var sjötíu tonna bátur. Ég fór til
Danmerkur að sækja hann nýjan.
Á þessum árum var ég á vertíð-
um á veturna og síld á sumrin.
Petta var óskaplegt flakk, ég var
að koma heim eins og gestur. Var
oft mánuð í burtu í einu og svo
var sólarhringshvíld í landi hjá
konu og börnum. Þreytandi?
Ojú, þetta var þreytandi til
lengdar og sérstaklega þegar á
leið. Alltaf þegar ég kom heim
spurðu börnin: Hvenær ferðu
aftur pabbi? Ég reyndi að draga
úr þessu og vera meira heima.
Pannig að við keyptum saman
tveir í félagi tuttugu tonna bát og
gerðum út héðan. Seinna vildi
félagi minn fá sér stærri bát, en
þá hætti ég sjómenriskunni og fór
að vinna í landi. Jú, jú, í fiski.
Lífið er fiskur og aftur fiskur.
Annars var ég alia mína tíð við
grautarpottana. Var sumsé
kokkur. Mér féll það ágætlega.
Seinna fékk ég mér trillu og
hef hana sem hobbý. Fer stöku
sinnum á sjó á sumrin, en það
hefur alveg brugðist í ár. Ég var
slægður."
0 Á undan
Reagan
- Slægður? Blaðamenn horfa
undrandi á Björn. Hvað var mað-
urinn að meina. Og hann sýnir
okkur með handahreyfingum,
þannig að okkur skilst að hann
hafi verið skorinn upp.
„Ég lá á sjúkrahúsinu á Akur-
eyrí í mánuð og ég má ekkert
gera. Ég fékk einhverja skömm í
vömbina, en fann aldrei neitt til.
Seinna kom í ljós slæmur sveppur
í ristli. Læknirinn sagði við mig,
að ef við gerðum ekkert þá væru
líkurnar á bata 30%, en ef við
skerum þá eru líkurnar 100%.
Ég sló á öxl hans og sagði: 100%.
Og ég var skorinn. Þegar það var
búið og vel hafði tekist til sagði
læknirinn: Við urðum á undan
Reagan á þessu litla sjúkrahúsi
norður á hjara veraldar.
Ég er hálfslappur ennþá, enda
hlýtur ýmislegt að skerast sundur
í svona mikilli aðgerð. Ég sagði
nú við læknana svona í gríni, að
það væri ekki vitlaust að setja
bara rennilás á kviðinn á
mönnum!"
Að aflokinni sjúkrasögu spyrj-
um við Björn nánar um upprun-
ann og Hrísey sem var.
„Ég kom frá Litla-Árskógs-
sandi, við vorum tíu systkinin og
það var þröngt í búi. Ég var send-
ur í fóstur til hjóna hér úti í eyju
og ólst upp hjá þeim. Þau bjuggu
í Sæborg, þar sem nú er sam-
komuhús Hríseyinga. Þar leið
mér vel.
En sem sagt ég er búinn að búa
hér í sextíu og fjögur ár og er
ekki á förum. Úr Hrísey fer ég
aldrei. Og hér læt ég mín bein
liggja. Ég hef tekið miklu ást-
fóstri við eyjuna."
0 Spennandi
síldarár
Þegar við spyrjum hvað það sé
helst við eyjuna sem geri það að
verkum að Björn hefur tekið
slíku ástfóstri við hana, svarar
hann þessu til: „Kyrrðin er svo
mikil. Fjallahringurinn er fal-
legur og útsýnið og þetta er
stærsti barnaleikvöllur á Norður-
löndum. Hér er börnum sleppt út
á morgnana og þau skila sér inn
á kvöldin. Foreldrar eru ekki
hræddir um börn sín, eins og
sums staðar er.“
Björn og kona hans Alvilda
Möller eignuðust sex börn, fjóra
stráka og tvær stelpur.
„Ég kynntist konunni minni á
Siglufirði. Ég var á síldarskipi og
hún á plani. Þetta var ekta síldar-
róman. Ég var kokkur og hún
kom oft í kaffi til mín. Vinkonur
hennar nutu góðs af því. Hún tók
þær með sér í kaffið. Já, þau voru
spennandi síldarárin. Þau koma
aldrei meir.“
Við biðjum Björn að segja
okkur frá því hvernig Hrísey var
þegar hann var ungur maður.
„Það hefur margt breyst. Ég
man að þegar ég kom hér fyrst
var ekkert farartæki í eynni,
menn notuðu hesta og kerrur,
svo höfðum við hjólbörur og flat-
börur. En núorðið eiga Hrísey-
ingar milli þrjátíu og fjörutíu
bíla. Þeir eru geymdir í skemmu
uppi á fastalandinu.
Það sóttu náttúrlega allir sjó-
inn og menn lifðu á útgerð. Hver
útgerð hafði sína bryggju og þær
voru reistar á vorin fyrir hverja
vertíð. Þessar bryggjur voru ekki
sérlega traustar og í norðaustan
roki vildu þær fjúka. Menn
merktu sér spýturnar í bryggjun-
um og þegar lægði þá fóru menn
af stað að smala saman efninu.
Stundum fundust merktar spýtur
inn eftir öllum firði. Þegar fram
liðu stundir sameinuðust menn
um að gera eina trausta bryggju.
Allur fiskur var saltaður og
síðan þurrkaður. Þá var fiskurinn
vigtaður út handa hverri konu og
þær hömuðust allan daginn.
Stundum höfðu þær með sér
krakka til aðstoðar. Á sólar-
dögum var fiskurinn breiddur út
og þurrkaður.“
9 Afi les
faðirvorið
Þar sem við sitjum neðan undir
kirkjunni hjóla börnin framhjá
okkur og allir kasta kveðju á
Björn.
„Þau eru mörg börnin hérna
sem kalla mig afa. Ég hef alltaf
verið mikill barnamaður og börn
hafa aldrei orðið hrædd við mig.
Þau vilja öll koma til mín og ég
hef gaman af því. Ég get vitnað
til hans hér fyrir ofan okkur, en
hann sagði: Leyfið börnunum að
koma til mín.“
- Ertu trúaður?
„Já, ég er það. Ég hef alla tíð
lesið faðirvorið á kvöldin. Þegar
barnabörnin urðu vör við að ég
væri að fara með það sögðu þau
undrandi: Afi ert þú að lesa fað-
irvorið?"
- Nú er oft talað um að sjó-
menn séu hjátrúarfullir. Ert þú
hjátrúarfullur?
„Það getur meira en verið að
sjómenn séu hjátrúarfullir, en ég
held að það hafi samt minnkað.
Ég man að það var ekki sama á
hvaða dögum farið var út á sjó.
Það mátti fara alla daga nema
mánudaga og miðvikudaga. Af
hverju? Það veit ég ekki. Þetta er
bara gömul hjátrú sem menn
hafa bitið í sig og þetta hefur
þróast svona. Ætli einhvern tím-
ann hafi ekki farist skip eða bátur
á þessum dögum. Nú, það mátti
heldur ekki fara út á sjó á Páls-
messunni, þá áttu skip að farast í
stórum stíl.“
- Lentir þú einhvern tímann í
hrakningum á sjó?
„Hrakningum, já. Ekki var
mikið um það. Þó gerðist það
einu sinni. Eg var sextán, sautján
ára og við vorum að koma innan
frá Akureyri á átta tonna báti.
Höfðum verið að sækja kol, en í
þá daga keyptu heimilin inn fyrir
veturinn. Við vorum fimm á
bátnum og vorum að koma út
fyrir Birnunesnafirnar. Þá skellur
á okkur norðaustan stórhríð. Við
vorum rheð fulla lest og hlaðið
dekk og tökum til hver sem betur
getur að ryðja bátinn. Við kom-
umst inn fyrir Hauganes og lágum
þar í vari. Fólk hafði áhyggjur af
okkur, sem skiljanlegt var og
reyndi að hafa upp á uppiýsing-
um um ferðir okkar. Það var
hringt í Fagraskóg og menn þar
höfðu séð til báts. Klukkan átta
næsta morgun kemur bátur að
leita okkar og við urðum honum
samferða að landi. Og það gekk
allt vel, en litlu mátti muna. Ég
man eftir því að í þessari ferð
vorum við líka að sækja mjólk og
við stálumst til að súpa úr mjólk-
urbrúsanum. Það var það eina
sem við höfðum.“
9 Alltaf verið
lífsglaður
- Þú varst alla tíð kokkur,
hvernig kokkur varstu?
„Það verða aðrir að dæma um
það, en einhvern veginn slarkað-
ist þetta alltaf. En þó ég segi
sjálfur frá þá held ég að ég hafi
verið sæmilega vel liðinn."
- Eldar þú heima?
„Ég gríp í það þegar konan er
ekki við. Nei, ég lærði aldrei að
elda í neinum skóla. Ég lærði
kokkamennsku hjá fósturmóður
minni. Þegar ég var að alast upp
var ég henni til aðstoðar í eldhús-
inu, svo að ekki þyrfti að taka
vinnukonu. Ég þurfti að sand-
skúra gólf og bóna dúka þar til
þau urðu gljáandi. Gólfin voru
bónuð þannig að við renndum
okkur fótskriðu á dulunni á milli
veggja. Jú, okkur þótti býsna
skemmtilegt að bóna. Það kom
fyrir að fólk brotnaði, en við
sluppum alltaf strákarnir."
Áður en við stöndum upp,
spyrjum við Björn hvort hann sé
ekki bjartsýnn maður.
„Ég hef alltaf verið lífsglaður
og kátur. Ef ég væri það ekki
væri ég sjálfsagt fallinn fyrir lif-
andi löngu. Það þýðir ekkert að
láta hlutina á sig fá.“ - mþþ