Dagur - 25.10.1985, Qupperneq 4

4 - DAGUR - 25. október 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, S(MI 24222
ÁSKRIFT KR. 360 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 35 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÓRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GÍSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BRAGI V. BERGMANN, GESTUR E. JÓNASSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HÚSAVfK),
YNGVI KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Samstaða Norðanmanna um
háskóla á Akureyri er mikilvœg
leiðan________________
„Ég á Akureyri skuld að
gjalda, því hafi ég hlotið
einhverja menntun eftir að
ég kom úr foreldrahúsum,
þá var það í menntaskólan-
um þar.“ Þessi orð lét ný-
skipaður menntamálaráð-
herra, Sverrir Hermanns-
son, falla í samtali við Dag.
Og þessa skuld ætlar hann
sér að greiða með því að
koma á fót háskólakennslu
á Akuréyri næsta haust.
Takist Sverri það ætti hann
að vera búinn að greiða
„skuld" sína og vel það.
En það virðast vera mörg
ljón í veginum, eins og oft
vill verða þegar framfara-
málum er hreyft. Úrtölu-
raddir hafa heyrst frá
innanhússmönnum í Há-
skóla íslands, sem telja
brýnna að auka við húsa-
og tækjakost Háskólans í
Reykjavík. Eflaust er það
líka brýnt verkefni, en há-
skóli á Akureyri er mikil-
vægari fyrir norðanmenn.
Og menn verða líka að líta
til þess, að hér er líka um
hagsmunamál heildarinnar
að ræða, því háskóli á Akur-
eyri hlýtur að létta á Há-
skólanum í Reykjavík.
Það hefur verið talað um
að aukafjárveitingar séu
ekki til fyrir þessu verkefni.
Slíkar úrtölur bera vott um
mikla þröngsýni. í tilvikum
sem þessum á ekki að
spyrja hvað hlutirnir kosta,
heldur hversu hagkvæmir
þeir eru; hvað krónurnar
sem í hlutina eru lagðar
gefa af sér. Þeir sem reynt
hafa, vita hvað það kostar
að sækja skóla til Reykja-
víkur. Það er dýrt að ferðast
og það kostar margar krón-
ur að halda húsnæði í
Reykjavík. Á Alþingi tala
menn digurbarkalega um
jafnan rétt til menntunar,
en situr landsbyggðarfólk
við sama borð og Reykvík-
ingar í þeim efnum? Nei,
síður en svo. Kostnaðarhlið-
in verður því að skoðast í
víðu samhengi. Vissulega
kostar það sitt, að koma á
fót háskólakennslu á Akur-
eyri, en það sparar líka
námsfólki ómældar fjárhæð-
ir.
Það hafa líka heyrst þær
úrtöluraddir, að Akureyr-
ingar eigi enga háskóla-
kennara. Vissulega er það
rétt, enda er hér enginn há-
skóli. En þegar háskóli er
kominn koma líka kennar-
arnir. Sömu rök hafa verið
notuð gegn því að Tæknihá-
skóli íslands verði fluttur til
Akureyrar. Slíkur málflutn-
ingur er ekki rökréttur.
Þetta fylgir hvað öðru.
Kennararnir koma með
skólunum, en þó með þeim
fyrirvara, að þeim séu boðin
mannsæmandi laun og við-
unandi vinnuaðstaða.
Eitt atriði enn má nefna.
Það hefur reynst mörgum
námsmanninum dýrt og
erfitt, að fá íbúð í Reykjavík.
í einu sunnanblaðanna
mátti lesa fyrir skömmu, að
þar vantaði 200 tveggja
herbergja íbúðir. Það má
vera rétt, en búast má við
að þessar 200 íbúðir losni ef
háskóli á Akureyri verður
að veruleika. Þá þurfa
norðanmenn ekki lengur á
íbúð að halda í Reykjavík.
Háskóli á Akureyri er
brýnt hagsmunamál fyrir
norðanmenn, brýnna en
margir gera sér grein fyrir.
Þess vegna er mikilvægt að
allir leggist á árina með
Sverri, til að koma þessu
máli heilu í höfn fyrir næsta
haust. — GS
júr hugskotinu.
Afhverju háskóU
„Pann litla þroska sem ég hef
tekið út á ævinni, eftir að ég fór
úr föðurhúsum, tók ég út í
Eyjafirði."
Sverrir Hermannsson,
menntamálaráðherra.
Mikill er heiður þinn Eyja- (
fjörður, að hafa komið til
þroska, eins og hann sjálfur
segir, þeim manni sem f dag er
ekki aðeins æðsti maður skóla-
mála í landinu, heldur einnig
allrar menningarstarfsemi
landsmanna, að ógleymdri allri
fjölmiðlun í landinu, nokkuð
sem er geysilega þýðingarmikið
einmitt nú í árdaga mestu fjöl-
miðlabyltingar sem yfir landið
hefur gengið síðan Cook sálugi
byrjaði að reka trúboðsútvarp
sitt hér á Akureyri á þriðja tug
aldarinnar. Og ekki er hægt að
segja annað en að sá þroski sem
hinn nýi ráðherra menntamála
telur sig hafa út tekið hér í
Eyjafirði hafi bærilega nýst
honum í stólaleikjum stjórn-
málanna. Að minnsta kosti
tókst honum að komast frá
stólaleiknum valdameiri en
fyrr, og það þegar setja átti
hann út í kuldann út af einni
verksmiðjunefnu.
Fyrsta embœttisverkið
Fyrsta embættisverk hins nýja
menntamálaráðherra, og þegar
þetta er skrifað hið eina, var að
ákveða það, að stuðla að því að
kennsla á háskólastigi skuli
hefjast á Akureyri þegar haust-
ið 1986, nokkuð sem allir Norð-
lendingar hljóta að fagna, það
er að segja ef einhver alvara býr
hér á bak við, en á þessari
stundu er erfitt að sjá hvort svo
er. Við höfum að undanförnu
horft upp á svo marga einleiki
hinna ýmsu ráðherra, einleiki
sem oftast hafa endað í einum
allsherjar farsa, og hugsanlega
er hér aðeins um einn slíkan
einleik að ræða. Vera má að
þessi ákvörðun ráðherra sé tek-
in í því skyni einu að stríða
flokksbræðrum hans svolítið.
„Fyrst ég fékk ekki að setja kís-
ilmálmverksmiðjuna mína nið-
ur á Reyðarfirði, þá skal ég
bara planta niður einu stykki há-
skóla á Akureyri.“ En hitt er
líka einnig til í dæminu, og fullt
eins líklegt þegar Sverrir er
annars vegar, að ákvörðunin sé
tekin í fyllstu einlægni, sem ein-
hvers konar þakklætisvottur
fyrir þroskann fyrrnefnda. En
jafnvel þó svo sé þá er málið
síður en svo í höfn ennþá, ráð-
herra á nefnilega eftir að berjast
bæði við hina dæmigerðu reyk-
vísku þröngsýni og nánasarhátt
bragðbættan með minnimáttar-
kennd sumra heimamanna, sem
ekkert geta hugsað sér annað en
eitthvert dútlútibú frá háskólan-
um syðra, þó allir geri sér ljóst
að hann vill ekkert með slíkt
útibú hafa og ekki bætir það úr
skák að fjármálaráðherrann er
þingmaður Sunnlendinga, þó
svo hann sé tengdur burthlaup-
inni norðlenskri íhaldsfjöl-
skyldu.
Hún er annars merkileg þessi
þráhyggja, að hér megi ekki
reisa neitt nema útibú frá há-
skólanum syðra. í leiðurum að
minnsta kosti þriggja blaða hér
í bæ hafa menn vart mátt vatni
halda yfir því hversu dásamlegt
það yrði að fá hingað nokkra
dropa úr viskubrunnum þeirra
fyrir sunnan. Háskólaútibú frá
Reykjavík yrði að líkindum
aldrei annað en kák, sem ofan í
kaupið myndi dæma þá sem þar
vildu nám stunda til að halda
áfram í Reykjavík, og takið eft-
ir hvergi annars staðar, þar sem
prófin yrðu verðlaus. Við þetta
bætist svo að Sigmundur og þeir
hinir ráðamenn Háskólans virð-
ast ekkert áfjáðir í að koma upp
svona útibúi hér, enda upptekn-
ir af Svala og Eimskip. Og ein
af grundvallarreglum mann-
legra samskipta er einmitt sú að
menn skuli ekki vera að troða
vináttu sinni upp á þá sem ekk-
ert vilja með hana hafa. Ef Há-
skólinn hefði haft áhuga á úti-
búi hér væri hann löngu búinn
að koma því á laggirnar. Hugs-
um okkur annars hvernig hér
væri umhorfs ef Menntaskólinn
hefði haldið áfram að vera útibú
frá MR, eins og sumir vildu á
sinni tíð, eða þá leikfélagið úti-
bú frá Þjóðleikhúsinu.
Priggja ára námsbrautir
Menn kunna að spyrja hvern
fjárann Akureyringar hafi að
gera með háskóla, og það nú
þegar þjóðin er á hvínandi kúp-
unni. Það er nú þetta með hina
hvínandi kúpu. Að minnsta
kosti virðist þjóðin hafa efni á
að snara út fjörutíu milljónum á
einu bretti fyrir brennivíns-
kjörbúð í neyslumusteri því
sem verið er að reisa undir Hag-
kaupsnafni gullkálfinum til
dýrðar og vegsemdar hæstrar.
Háskóli, jafnvel þótt á Akur-
eyri sé, ætti tvímælalaust að
geta skilað arði í þjóðarbúið,
engu síður en fyrrnefnd brenni-
vínskjörbúð, og í rauninni er
Akureyri að ýmsu leyti heppi-
legri sem háskólabær heldur en
Reykjavík, bæði vegna um-
hverfis síns og hóflegrar
stærðar, sem þó mætti vera ör-
lítið meiri, og ekki síður vegna
þess að hún er framleiðslu-
byggðarlag, þannig að stúdent-
ar aéttu að vera í mun nánari
tengslum við atvinnulífið heldur
en í Reykjavík sem fyrst og síð-
ast lifir af milliliðastarfsemi. Og
hvað fjármögnun varðar þá
mætti til dæmis benda á þá leið
að tekjum af sölu miða í Happ-
drætti Háskólans á Noðurlandi
mætti verja að einhverju eða
öllu leyti í þetta verkefni. Það
væri annars athugunarefni
hversu mikið fjármagn að norð-
an hefur verið flutt suður í
gegnum hin ýmsu landshapp-
drætti og fjársafnanir til marg-
víslegra mála.
En þá vaknar sú spurning
hvernig háskóla eigi að byggja
upp á Akureyri. Að mínu mati,
þá ætti hér að bjóða upp á
þriggja ára nám í nokkrum
greinum. Höfuðáhersluna
mætti til að byrja með leggja á
fjórar greinar. Markaðshag-
fræði, tölvufræði, iðnhönnun og
fjölmiðlun auk kennslu í tungu-
málum, viðskiptagreinum og
listum ýmiss konar, einnig
Reynir
Antonsson
skrifar
mætti tengja við hinn nýja há-
skóla sérstofnanir t.d. Byggða-
stofnun og fyrirhugaða Nor-
ræna líftæknistofnun. Þegar í
upphafi yrði að taka upp náið
samstarf við erlendar mennta-
stofnanir, meðal annars hvað
varðar kennaraskipti og jafn-
gildingu prófa. En umfram allt,
þá yrði þessi háskóli að vera í
takt við norðlenskt og íslenskt
atvinnulíf, menningu og
mannlíf.
Matthíasarminning
Þann 11. nóvember næstkom-
andi minnumst við þess að ein
og hálf öld er frá fæðingu lík-
lega þess mesta anda sem auð’g-
að hefur manplíf eyfirskra
byggða, þjóðskáldsins séra
Matthfasar Jochumssonar.
Vafalaust mun þjóðin minnast
þess svo sem vera ber. En ekki
yrði það til að spilla helgi þessa
dags, ef hann yrði ákveðinn
stofndagur hins nýja háskóla á
Akureyri, og vart yrði þjóð-
skáldinu sýnd meiri virðing en
sú að hin nýja stofnun yrði látin
bera nafn hans, og sennilega
hefði fátt glatt hann meir væri
hann ofar moldu. Það skiptir
ekki höfuðmáli í þessu sam-
bandi hvort kennsla í hinum
nýja skóla hefst einu árinu fyrr
eða seinna því: „Traustir skulu
hornsteinar hárra sala“, eins og
annað norðlenskt þjóðskáld
kvað. Aðalatriðið er það, að
ákvörðunin verði endanlega
tekin og tímasett, en að engu
verði flanað.
Reynir Antonsson.