Dagur - 31.01.1986, Side 9

8 - DAGUR - 31. janúar 1986
31. janúar 1986 - DAGUR - 9
Paðþœtti eflaust einhverjum snemmt að hœtta í
því starfi sem hann hefur lœrt til aðeins 62 ára
gamall. Viðmœlandi okkar tók þessa ákvörðun,
því hann er búinn að vera opinber starfsmaður
síðan 1946. Hefur hann náð 95 árum og þremur
betur í samanlögðum starfsaldri og eigin aldri.
Pað er sú regla sem ríkið setur svo menn komist
á eftirlaun. Pess vegna geta menn sem snemma
byrjuðu að vinna hjá því opinbera, hœttstörfum
fyrr en rnargir aðrir og fengið full lífeyrisréttind-
um. Pað er ekki þar með sagt að okkar maður
sé hœttur að vinna, ó nei. Hann er nú starfandi
nœturvörður hjá Slippstöðinni á Akureyri og
segist einangrast mikið, því hann vinni á nœt-
urnar ogsofi á daginn. Það á ekki við hann því
félagslyndur er hann og vill helst vera að gera
eitthvað. Meira að segja fékk hann sér vinnu á
Sláturhúsi KEA s.l. haust eins og hann gerði er
hann var „upp á sitt besta“, eins og hann segir
sjálfur, var að byrja lífsbaráttuna. Þess vegna
sagðist hann vera að byrja á öðrum hringnum í
lífinu er hann fór að vinna á Sláturhúsinu rúm-
um 40 árum seinna. Okkar maður er Haraldur
Axel Möller Sigurðsson, oftast kallaður Halli
Sig.
En hvers vegna öll þessi nöfn
„Það er von að spurt sé. Hvernig á bíessaður maðurinn að
bera öll þessi nöfn? Ég er skírður í höfuðið á Haraldi Axel
Möller Sigurðssyni, en sá ágæti maður drukknaði í tjörninni
á Hjalteyri. Sá var bróðir Lúðvíks Möller útgerðarmanns.
Það var ákveðið að ég yrði gefinn Lúðvík og konu hans Mar-
íu. Svo ganga hlutirnir fyrir sig eins og náttúran segir til um
og ég kom í heiminn. Fljótlega átti síðan að afhenda böggul-
inn, en þá vildi þannig til að María veikist og deyr upp úr
þeim sjúkdómi. Svo ég var aldrei gefinn. Þrátt fyrir það fór
ég snemma að heiman og fluttist að Möðruvöllum í Hörgár-
dal til séra Sigurðar Stefánssonar og konu hans. Ólst ég þar
upp að mestu, því móðir mín dó 1937 og faðir minn fljótlega
af slysförum. Hann dó í vinnuslysi í síldarverksmiðjunni á
Hjalteyri. 10 dögum síðar dó svo bróðir minn Friðrik líka af
slysförum í verksmiðjunni. Það er hlutur sem óhætt er að
segja frá, en hann er að ég hef alltaf verið mjög berdreym-
inn. Stuttu fyrir þessi slys dreymir mig að ég er staddur við
verksmiðjuna á Hjalteyri og allt í einu kemur mikil og ógur-
leg skepna út úr verksmiðjuveggnum og ætlar á mig. Mér
tekst að hlaupa heim og inn í húsið áður en skepnan nær til
mín. Þá skellur mikið högg á húsið, svo allt nötrar. Síðan
annað högg, litlu minna. Þennan draum sagði ég fólki, en
enginn tók mark á þessu rugli í mér, barninu. Síðan gerist
þetta að faðir minn ferst og bróðir minn skömmu seinna.
- Varstu berdreyminn?
„Já, sem barn var ég ákaflega berdreyminn og gekk mikið
í svefni. Aðra sögu get ég sagt sem var á þá leið að mektar-
kona á Hjalteyri tapaði forláta nælu á leið úr kirkju. Leitað
var að nælunni heilan dag og ekkert fannst. Daginn eftir
gekk ég fram á næluna og afhenti konunni. Þetta hafði mig
dreymt. En það var látið að því liggja að ég hefði stolið næl-
unni, sem var vitleysa.“
Vinsælt leikfang í fjallaferðum. „Fólkvagenhúdd“ á fljúgandi
ferð.
- Svefngangan?
„Meðan ég átti enn heima á Hjalteyri var ég oft gripinn á
svefngöngu með sængina mína. Eitt sinn kom að mér maður
niðri í fjöru þar sem ég var að kasta steinum í sjóinn. Sá
maður leiddi mig heim og kom mér aftur í rúmið. Eftir að ég
fluttist að Möðruvöllum hélt þetta áfram. Eitt sinn bað fjósa-
maðurinn mig að gefa kúnum hafra. Ég var í einhverjum leik
við krakkana á staðnum og gleymdi kúnum. Seint um nóttina
kemur fjósamaðurinn að mér þar sem ég er með sængina
mína á leið út í fjós. Hann spyr mig hvað ég sé að gera, og
segist ég vera að fara til að gefa kúnum. Hann hjálpaði mér
svo í rúmið. Svo var það eitt sinn að ráðsmaðurinn á Möðru-
völlum er að koma innan frá Akureyri ásamt öðrum manni
seint að nóttu. Þegar hann kemur upp á svefnloftið þar sem
ég svaf ásamt fleirum, er ég að sópa gólfið með koddanum
mínum. Eitthvað fannst ráðsmanni þetta vera skrítinn tími
til slíkra verka, svo hann sparkar óþyrmilega í rassinn á mér.
Með það vakna ég og byrja að grenja. Linnti ekki látum fyrr
en séra Sigurður kemur upp og situr hjá mér og huggar þar
til ég sofna aftur. Eftir þetta spark hef ég ekki gengið í
svefni. Sagt er að það sé hættulegt að vekja fólk sem gengur
í svefni. Enda varð mér mjög mikið um þetta spark.“
Mótorhjól eftir stríð
- Fleiri sögur úr sveitinni?
„Þetta var góður tími, eins og unglingsárin eru fyrir flesta,
Við ólumst upp saman ég og Davíð Kristjánsson, sem nú er
skrifstofumaður hjá KEA. Við brölluðum margt saman. Við
vorum eins og tvíburar. Ef hann fór eitthvað, þá fór ég líka
og ef ég fór, þá fór hann líka. Á stríðsárunum voru Bretar
með bækistöð rétt neðan við Möðruvelli. Við höfðum séð
þá á þessum fínu mótorhjólum og langaði óskaplega í svo-
leiðis grip. Við höfðum veitt því athygli að mótorhjól hafði
staðið í nokkra daga ofan við túnið hjá okkur. Við fylgdumst
grannt með hvort einhver kæmi og tæki hjólið, en enginn
kom. Þess vegna gerðum við okkar eigin ráðstafanir og fór-
urn að hjólinu og létum það síga örlítið niður í skurð, þannig
að enginn sá það. Síðan breiddum við yfir það striga og eitt-
hvað fleira til að fela það. Svo ætluðum við að bíða þar til
stríðið væri búið, því enginn virtist sakna hjólsins. Það liðu
margir dagar og ekkert gerðist. Síðan kemst presturinn á
snoðir um hjólið og talar við okkur. Auðvitað þurftum við að
meðganga. Bretarnir voru látnir vita og sóttu helvítis hjólið.
Ef presturinn hefði ekki komist í málið hefðum við örugglega
eignast mótorhjól eftir stríð.“
Konan var í Kvennó
- Ekki er lífið einn leikur og draumur um mótorhjól?
„Nei aldeilis ekki, því miður,“ segir Halli og hlær. „Ég var
í Laugaskóla í Suður-Þingeyjarsýslu. Það var á árunum
1941-1943. Þar fékk ég áhugann á íþróttum og vildi komast í
íþróttakennaraskólann. Þorgeir heitinn Sveinbjamarson
íþróttakennari útvegaði mér þar skólavist að loknu námi á
Laugum. Sem dæmi um aðferðir og aðstöðu til æfinga er
gaman að segja frá því að þegar ég æfði mig í hlaupum hafði
ég gæfan kálf til að aðstoða mig við þjálfunina.
Eg batt band um hálsinn á honum. Svo þegar ég hott-
aði á kálfinn tók hann sprettinn og ég í bandinu. Þurfti
ég svo að skrúfa mig áfram til að kálfurinn hlypi mig ekki um
koll. Annars var mjög gaman í Laugaskóla þessa tvo vetur.
Þarna var líka kvennaskóli sem hafði mikið aðdráttarafl og
þurftu menn oft að hafa hraðann á til að komast út um glugga
þegar skólastýran var á ferð á kvöldin, en þá var að sjálf-
sögðu bannað að vera á kvennavistinni. Ég slapp eitt sinn
mjög naumlega frá stýrunni. Þá var ég í heimsókn á vistinni.
Við heyrðum hana koma og ég stökk af stað, að vísu ekki út
um glugga í það sinnið heldur fram á gang. Það voru öll ljós
slökkt og koldimmt. Ég þvældist því inn í eitthvert herbergi,
sem var víst vefstofa skólans. Þar flæktist ég í vefstólum og
öðru tilheyrandi. Gat losað mig fyrir rest og skriðið með
veggjum þar til ég fann hurð. Þaðan komst ég svo óséður út.
En það voru ekki allir alltaf svo heppnir, því skólastýran náði
nokkrum, sem fengu síðan skömm í hattinn fyrir. En á
Laugaskóla kynntist ég konunni minni, Sigríði Matthíasdótt-
ur sem var einmitt nemandi í kvennaskólanum þar.
Besti leikarinn
Ég kynntist líka fleira ágætisfólki á Laugum. Þar var
meðal annarra Árni Tryggvason leikari. Ég er svo frægur að
hafa leikið með Árna. Það var í skólanum. Þá lék ég lík og
þótti mjög eðlilegur og líka besti leikarinn á staðnum.“ Nú
hlær Halli dátt.
- Námið að Laugarvatni?
„Það var stutt og laggott. Tók einn meðgöngutíma, eða 9
mánuði. Við útskrifuðumst 17. júní 1944 og fórum beint á
lýðveldishátíðina á Þingvöllum. Þar áttum við að sýna leik-
fimi, en ekkert varð af því vegna endalausrar rigningar. Það-
an fór ég heim. Konan mín og tengdamóðir ráku þá
Skjaldborg. Voru þar með bíó og kaffisölu. Þetta rákum við
í ein 3 ár. Svo byrjuðum við að byggja. Það var árið 1946. Ég
fékk lóð við Byggðaveginn ásamt fleirum. Þar var ég í félagi
við fimm aðra menn sem voru líka að byggja. Allir vorum við
Þórsarar, því ég gekk fyrst í Þór er ég kom í bæinn. Þetta
voru auk mín Jón P. Hallgrímsson, Sverrir Magnússon, Jón
Kristinsson, Sigtryggur Júlíusson og Jónas Jónsson. Við
stofnuðum félag sem við skírðum Þórshöfn. Síðan unnum
við í sameiningu að byggingu húsanna 6. Af fólki var þetta
kallað millahverfið. En það var enginn millabragur á þessu
hjá okkur, því fæstir áttu nokkra peninga. Einhvem veginn
gekk þetta nú samt, þótt erfitt væri. Sjálfur átti ég 10 þúsund
krónur er ég byrjaði á byggingunni.“
Úr fjallaferð G.A. í kringum 1965. Allar vel greiddar og í náttfötum. Innanhússknattspyrnulið Laugaskóla 1941-3. Halli 2. f.v. í neðri röð.
Haraldur Sigurðsson.
Nú œtlar Svanur að hálsa þig
- Hvernig var að byggja á þessum árum?
„Þetta gekk hálfbrösugíega hjá mér og var svo komið að ég
var að komast í þrot. Ég var búinn að ganga bónarveg í alla
banka, því mig vantaði peninga í miðstöðina. Mig vantaði
nauðsynlega 5 þúsund krónur. Alls staðar fékk ég nei. Þá
kom sér vel að vera berdreyminn, því mig dreymdi draum
sem breytti gangi málanna verulega. Hann var í þá leið að ég
átti að fara sömu röðina í bankana og biðja um 50 þúsund
króna lán. Það voru miklir peningar í þá daga. Nú, ég fer af
stað og byrja á sömu röðinni og áður. Alls staðar var sama
svarið og síðast. Þegar ég kem svo í Útvegsbankann og hitti
bankastjórann sem þar var, hann hét Svavar Guðmundsson,
tek ég ofan hattinn, eins og sagt var í draumnum. Hann spyr
mig hvað það sé fyrir mig. Ég segist vera kominn til að fá 50
þúsund króna lán, því það var sagt í draumnum. Síðan átti ég
að leggja á það áherslu að bankastjórinn sæi húsið sem ég
væri búinn að reisa án þess að fá nokkuð lánað í því. Hann
keyrði síðan upp í Byggðaveg og sá húsið. Þetta átti sér stað
rétt fyrir hádegi. Hann segir mér svo að koma eftir hádegið
með konuna mína, því hann vilji hennar samþykki fyrir lán-
inu. Þannig gekk það í gegn og ég stóð uppi með 50 þúsund
krónur í húsbygginguna. Þessa peninga lagði ég síðan á bók
hjá Útvegsbankanum og ætlaði að taka út það sem þurfti í
hvert sinn.
Ég er svo á leiðinni úr bankanum, rétt kominn inn á kaup-
félagshom þegar ég mæti manni sem er mektarmaður hér í
bæ. Ég segi honum að ég hafi verið að fá þetta lán í bankan-
um. Þá segir hann: „Nú ætlar Svavar að hálsa þig. Þú getur
aldrei staðið við að borga þess upphæð á 6 mánuðum.“ Það
kom á mig, en ég hélt áfram og ætlaði inn í Skjaldborg þar
sem konan mín var. Á þeirri leið hitti ég annan mann og
hann segir alveg það sama. Þá var mér öllum lokið og sneri
við til Svavars og sagði honum hvað þessir menn hefðu sagt.
Hann sagði að þetta væri allt saman þvættingur, því slíkt
hefði honum aldrei dottið í hug. „Þú mátt hafa þetta lán eins
og þú vilt og borgar bara þegar þú getur,“ sagði hann „og það
eru engin tímamörk á því.“ Eftir það hef ég alltaf tekið
málstað Svavars hvar og hvenær sem hallað hefur verið orði
á hann.“
Klósettið frá Eskifirði
- Var ekki erfitt að afla efnis til byggingar á þessum árum?
„Það er óhætt að segja að það hafi verið erfitt, því það var
ekkert til. Það var skömmtun á öllu og úrval eins og er í dag
ekki þekkt. Þess vegna urðu menn að taka það sem bauðst.
Það þurfti að sækja um alla skapaða hluti, fylla út sérstök
eyðublöð. Helgi Pálsson kenndi mér alla meðferð á slíkum
umsóknum og varð það til þess að ég varð til dæmis ekki
sementslaus þann tíma sem ég var að byggja. En það þurfti
að beita útsjónarsemi þegar þurfti að ná í efni og vörur. Þeg-
ar kom að því að leggja miðstöð í húsið þurfti ég að panta all-
an „fittings" frá Reyðarfirði. Klósettin fékk ég frá Eskifirði,
en seturnar á klósettin fékk ég einhvers staðar hér í Eyja-
firði. Svona var allt í sambandi við þetta. Vegna þess að ég
og reyndar við allir í Þórshöfn átturn nóg af sementi, steypt-
um við girðingar kringum húsin, en það var bannað. Fyrir
vikið lentum við í klandri og átti að setja okkur inn. En ein-
hvern veginn sluppum við frá því og upp kornust öll húsin.
Áður en ég réðst í bygginguna var ég búinn að fá svar við
bréfi frá íþróttaskóla í Svíþjóð þess efnis að ég mætti koma
þangað til framhaldsnáms. En ég hafði sótt um þennan skóla
er ég lauk námi frá Laugarvatni. Ekkert varð úr þeirri ferð,
því þá var konan mín ófrísk og lífsbaráttan framundan, svo
húsbyggingin var óumflýjanleg. Skömmu síðar fæddist elsti
sonur okkar, Sigurður Friðrik. Þrjá aðra stráka eigum við, en
þeir eru Einar Karl, Haraldur Ingi og Jakob Örn. Svo á ég
eldri son sem ekki er hjónabandsbarn. Það er Sverrir bóndi
í Skriðu í Hörgárdal."
Kaldur, blautur, skítugur
- Snúum okkur nú að Gagnfræðaskóla Akureyrar.
„Þangað réðst ég 1946 og hef unnið þar þar til núna, að
undanskildu einu ári er ég var í leyfi. Á þeim tíma hugsaði
ég ráð mitt og tók ákvörðun urn að hætta kennslu. Enda tel
ég engum hollt að vera við íþróttakennslu svona lengi. Bæði
er að maður fylgist ekki nógu vel með og einnig hitt að mjög
miklar breytingar hafa orðið á allri kennslu á þetta löngum
tíma. Þegar ég hóf störf var ég 22ja ára gamall. Sumir nem-
endur mínir voru eldri en ég sjálfur. Áður var kennsla
meira byggð upp á áhaldaleikfimi og stökkum. Nú er þetta
allt eftir einhverjum kerfum sem ekki má víkja út frá.
Eftir að ég lauk prófi frá Laugarvatni og fékk ráðningu
hjá G.A. vann ég hjá Ungmennasambandi Eyjafjarðar við
íþróttakennslu. Þá ferðaðist ég milli staða í Eyjafirði á mót-
orhjóli sem ég keypti mér þegar ég lauk náminu. Það þóttu
tíðindi að ég átti 10 þúsund krónur í sjóði. Þá keypti ég mér
nýtt Ariel-hjól. Þennan tíma þegar ég var við kennsluna hjá
UMSE þurfti oft að keyra greitt. Þurfti ég jafnvel að keyra út
í Svarfaðardal, eftir að hafa verið við kennslu á Hrafnagili.
Þá var maður kaldur, blautur eða skítugur, allt eftir veðri.
Og þakkaði ég oft hamingjunni fyrir að komast heill heim
eftir þessar ferðir.
Var rakari á Laugum
Þegar ég var við nám á Laugum keypti ég mér rakararétt-
indi af manni sem hafði þau þann tíma sem hann var í
skólanum á Laugum. Þegar hann lauk námi náði ég þessum
réttindum og var sem sagt rakari skólans. Það kostaði 1
krónu klippingin og var mikið að gera. Það komu góðar tarn-
ir fyrir böll og aðrar hátíðir, því allir voru snyrtilegir til höf-
uðsins á þessum tíma. Þessa peninga lagði ég í sjóð. Áður
hafði ég verið eina vertíð með Árna Tryggvasyni í Hrísey.
Hann ætlaði að gera mig að sjómanni, en það tókst ekki því
ég var svo sjóveikur. Ég reyndi meira að segja tvisvar að
vinna bug á sjóveikinni, en allt kom fyrir ekki. Þar fékk ég
dálitla peninga sem ég setti í sjóðinn, sem voru svo notaðir í
mótorhjólakaupin. En við vorum að tala um íþróttakennsl-
una. Það var verulega skemmtilegt að vera í því starfi. Ég
kenndi frjálsar íþróttir, knattspyrnu, handbolta og margt
fleira. Þá komu fullorðnir bændur og léku sér í knattspyrnu
með strákunum. Það var enginn munur gerður á aldri manna
þar. Að loknum námskeiðum á hverjum stað var haldin fim-
leikasýning. Þar komu konur á öllum aldri sem höfðu verið á
námskeiðunum og sýndu árangurinn. Mér er minnisstætt á
einni sýningunni að konur þurftu að leggjast á bakið í einu
sýningaratriði. Þegar það atriði kom fór alltaf hreyfing um
ungu stúlkurnar, því þá voru þær að toga niður pilsin. Það
þótti ekki siðsamt að láta kjólana fara upp fyrir hné. Þannig
var siðferðið á þessum árum. Einnig voru nokkrar glímusýn-
ingar tengdar námskeiðunum. Það kom fyrir tvisvar sinnum
að góðir glímumenn lentu á móti skussum og fór það þannig
að skussarnir steinrotuðust báðir. Þá hættu glímumennirnir
góðu og varð nokkuð um þessi endalok. Það sem varð til þess
að þessir tveir menn rotuðust, var að þeir slepptu tökunum
eftir að andstæðingurinn hóf þá á loft. Með það snerust þeir
eins og vindrellur með hausinn niður. En sem betur fór varð
þeim rotuðu ekki meint af.“
K.A. þáttur
Nú er nokkuð liðið á viðtalið við Halla Sig. og margt ósagt.
Hann var og er reyndar enn virkur meðlimur í K.A. Hann
var formaður og stjórnarmaður og hefur fundið upp á mörgu
til að afla félaginu fjár, sem er stór liður í rekstó íþróttafé-
laga. Á árum áður stóð hann ásamt fleirum fyrir frægri
kabarettsýningu sem félagið sýndi og naut hún mikilla vin-
sælda í bænum. Einnig efndu Haraldur og fleiri til leiksýning-
ar, þar sem Lína langsokkur var sett á fjalirnar. Naut sú sýn-
ing mikilla vinsælda. Hallbjörg Bjarnadóttir söngkona kom
á vegum K.A. og hélt fjóra konserta. bítlatónleikar voru
haldnir, þar sem allar helstu hljómsveitir á Akureyri komu
fram og spiluðu öll nýjustu lög 7. áratugarins. Efnt var til
söngkeppni þar sem ungir og efnilegir dægurlagasöngvarar
kyrjuðu slagara. Halli sagði að þar hefði Pétur Valdimarssor.
sem nú er einn forsvarsmanna jafnréttis milli landshluta bor-
ið sigur úr býtum. „Ekki má gíeyma tískusýningum sem við
K.A.-menn héldurn. Þær voru haldnar í kjölfar tískunám-
skeiðs sern félagið hélt. Þóttu þessar sýningar þær bestu sem
sést höfðu norðan heiða og þótt víðar væri leitað," sagði
Halli.
- Hvers vegna gekkstu í K. A. og varstu ekki talinn svikari
fyrir vikið?
„Ég hef frá því ég flutti hingað í bæinn átt marga kunn-
ingja í báðum félögunum. Það atvikaðist þannig að ég var
beðinn að taka að mér þjálfun í handbolta hjá K.A. Sem
ungur og áhugasamur maður tók ég það að mér. Þór var mik-
ið stórveldi í handbolta á þeim tíma, en það breyttist. Ég
hafði eignast marga góða kunningja í gegnum þessa þjálfun,
auk þess sem ég átti nú heima á Brekkunni. Þess vegna var
það sjálfgert að ég færi í K.A. En það var talið ófyrirgefan-
legt að skipta urn félag þá. Enda skrifaði Jónas frá Brekkna-
SJÁ NÆSTU SÍÐU.