Dagur - 07.03.1986, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 7. mars 1986
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SfMI 24222
ÁSKRIFT KR. 420 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 40 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GÍSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BRAGI V. BERGMANN, GESTUR E. JÓNASSON,
GESTUR KRISTINSSON (Blönduósi),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HÚSAVlK),
YNGVI KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRÍMSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
JeiðarL
Lögvemdm
starfsheitis
Kennarar hafa í áraraðir
barist fyrir því að fá lög-
verndun starfsheitis síns.
Eins og málum er háttað í
dag getur nánast hver
sem er kallað sig kennara,
burtséð frá menntun og
starfsréttindum. Kennara-
laun hafa á undanförnum
árum dregist aftur úr öðr-
um launum og í dag er
kennsla eitt verst launaða
starf sem um getur, miðað
við menntun. Þessi þróun
hefur haft það í för með
sér að kennarar hafa unn-
vörpum flúið stétt sína og
hafið störf á nýjum vett-
vangi. Þetta hefur bitnað
á þeim sem síst skyldi,
nemendunum. Til þess að
manna skólana á haustin
hafa skólastjórar orðið að
grípa til þess ráðs að ráða
fólk án kennsluréttinda til
starfans. Misjafnt er eftir
landshlutum hversu margt
réttindalaust fólk er við
kennslu. í tveimur kjör-
dæmum er hlutfallið um
og yfir 50%.
Erfitt er að fullyrða að
þeir sem ekki eru til
starfsins menntaðir séu
verri kennarar en hinir
sem hafa fulla menntun.
En kennsluréttindi eru
ákveðin trygging, um það
verður ekki deilt. Lög-
verndun starfsheitisins
kennari er því nauðsyn-
leg. í flestum starfsgrein-
um er lögverndun tahn
sjálfsögð. Enginn má t.d.
fara inn á verksvið iðnað-
armanna, nema þá á eigin
heimili eða fyrirtæki. í því
sambandi er oft talað um
„fúskara". Það má heldur
enginn aka bifreið án þess
að hafa til þess réttindi. Ef
menn taka upp á því að
aka próflausir er það þeim
ekki til málsbóta þótt þeir
séu góðir ökumenn. Rétt-
indin skipta meginmáli.
Menntun er með því
dýrmætasta sem maður
getur eignast og hún
verður aldrei metin til fjár.
Æska þessa lands á
heimtingu á að fá eins
góða kennslu 1 skólum
þessa lands og framast er
hægt að veita. Með lög-
verndun yrði stigið stórt
skref í þá átt að fá fleira
réttindafólk til starfa í
skólunum og stuðla þann-
ig að eflingu menntunar í
landinu. Menntunin er sú
undirstaða sem hver mað-
ur byggir sína framtíð á.
Þegar verið er að byggja
er byrjað á því að grafa
niður á „fast“. Það er
nefnilega best að byggja á
bjargi, undirstaðan verður
að vera traust. Látum því
fagmenn vinna verkið.
BB.
r-koll — hnýsa.
Líkir með líkum
I síðustu Koll-hnýsu fjallaði ég
um glæpi og sagði eilítið frá
Bocksten-manninum. í þessum
þætti langar mig til að fjalla svo-
lítið um refsinguna.
í tímanna rás hefur refsingin
breyst allmikið. í stéttlausum
samfélögum fortíðarinnar giltu
sömu lög fyrir alla og sama refs-
ing viðhöfð á öllum sem glæpi
frömdu. Ég leyfi mér að halda
því fram að þetta hafi breyst
mjög með tilkomu stéttasam-
félagsins. Efri stéttirnar eiga
léttara með að koma sér undan
refsingu og þegar þær þurfa að
taka út refsingu er hún ekki
nándar nærri eins þungbær þeim
og þeirra í lægri stéttunum, þeg-
ar um sama brot er að ræða.
Fyrir mörgum árum heyrði
maður um efnamenn, sem
þurftu að sitja af sér dóm, að
þeir færu norður, hvar allar að-
stæður væru líkastar hóteli. Fyr-
ir einu eða tveimur árum var
lögreglustjórinn í Stokkhólmi
tekinn fyrir of hraðan akstur.
Slíkur var hraðinn að sam-
kvæmt lögum átti að svipta
hann ökuskírteininu á
staðnum. En stöðu sinnar vegna
var hann afar háður bílnum og
gat treglega sinnt starfi sínu án
hans. Málið var þaggað niður,
en hann var þó látinn greiða
sekt. Einhver þefvís blaðamað-
ur komst í málið og lyktaði því
með því að meðborgarasamtök
ein kærðu málsmeðferðina.
Veit ég ekki hvernig því lauk.
JerneUder
For forste gang i vor forhistoric, i ældre romersk jemalder, víser en
daroker sit ansivt fnr rx Hoved<.t »f 'IVJIimH-manrlen Uf .ÍW
Tollunda-maðurinn. 2000 ára hvfld setur sín spor.
Bjarni
Einarsson
skrifar
Nú aftur til fortíðar. Tacitus
segir frá í Germaníu hvernig
germanar refsa svikurum og
liðhlaupum. Þeir voru hengdir í
tré. Stríðshræddum, ónáttúru-
legum o.fl. vörpuðu þeir í
drullu (mýri). í Hollandi, NV,-
Pýskalandi og Danmörku hafa
fundist u.þ.b. 100 lík í mýrum
sem mjög líklega eru af fólki
sem tekið var af lífi fyrir glæpi.
Eitthvað af þeim gæti þó verið
fórnir til guðarina, en þess ber
að geta að þetta gat farið
saman, þ.e.a.s. að refsifanga
var fórnað. Stundum íinnast
aðeins einstakir líkamshlutar,
svo sem hendur, fætur o.s.frv.
Oft bera líkin vitni um sjálfa
aftökuaðferðina, brotnar höf-
uðkúpur, brotnir útlimir, skorn-
ir hálsar og þekktar eru heng-
ingarólar sem enn eru um háls-
inn við fundinn. Eitt þekktasta
mýrar-lík sem fundist hefur er
Tollunda-maðurinn svokallaði.
Hann var uppi á eldri járnöld,
(500 f.Kr,—400 e.Kr.) eins og öll
hin líkin, nánar tiltekið á keltn-
eskri járnöld (500 f.Kr.-Kr.f.).
Tollunda-maðurinn fannst
árið 1952 og var með ólíkindum
vel varðveittur eftir u.þ.b. 2000
ára legu í loftþéttri gröf sinni
sem honum var búin. Greinilegt
er að maðurinn hefur látið lífið
við hengingu, því utan um háls-
inn á honum var reipi, kyrfilega
hert. Menn hafa velt því mikið
fyrir sér hvað maðurinn hafi
gert, þ.e.a.s. hvað hann starf-
aði. Svo vel varðveittur er hann
að menn geta sagt til um hvað
hann gerði ekki. Hann var ekki
bóndi, ekki iðnaðarmaður og
yfirleitt ekki erfiðisvinnumað-
ur. Þetta gáfu hendurnar vís-
bendingu um, því þær voru
nettar (litlar og fíngerðar) og
báru engin merki um erfið-
isvinnu. Fingraför hans eru
þannig að ekki er á færi færustu
sérfræðinga að sjá að þau séu
komin af fingrum 2000 ára gam-
als líks. Á kroppinn var hann
þannig frá náttúrunnar hendi að
hann var lágvaxinn, mjósleginn
og allur fremur rýr.
Hvað gerði hann þá? Sumir
hallast að því að hann hafi verið
prestur, aðrir að hann hafi verið
shamann (galdralæknir). Hvað
um það, fórn hefur hann líklega
ekki verið því eins og sjá má á
myndinni er hann órakaður sem
bendir til þess að hann hafi ver-
ið hafður í tugthúsi fyrir aftök-
una. Einnig var hann í ómerki-
legum fötum, en fórnarlömb
voru gjarnan vel tilhöfð fyrir
fórnina til að mýkja guðina.
Síðasta máltíð Tollunda-
mannsins var ómerkileg og
einna best að kalla hana tugt-
húsfæðu. Þeim sem vilja ná
sambandi við Tollunda-mann-
inn er vísað á Minjasafn Silki-
borgar í Danmörku, hvar hann
nú býr og tekur á móti gestum á
venjulegum opnunartíma
safnsins.
Bjarni Einarsson.