Dagur - 26.08.1987, Blaðsíða 7

6 - DAGUR - 26. ágúst 1987
26. ágúst 1987 - DAGUR - 7
- Heimsókn á bæinn Stöng í Mývatnssveit, þar sem rekin er ferðaþjónusta
Á bænum Stöng í Mývatnssveit búa hjónin Svala Gísladóttir og
Ásmundur Kristjánsson. Auk þess að búa með kýr og kindur reka
þau hjónin ferðaþjónustu og hafa gert það í 6 ár. Húsið á Stöng
minnir meira á hótel en sveitabæ vegna þess hversu stórt það er.
Þau Svala og Ásmundur er höfðingjar heim að sækja og blaða-
menn Dags sátu í góðu yfirlæti á Stöng í tvo tíma.
Við spyrjum þau fyrst hvernig
sumarið hafi verið hjá þeim.
„Það hefur verið ágætt, það hafa
komið nákvæmlega jafnmargir í
sumar og á sama tíma síðastliðið
suntar. Sumarið í fyrra var mjög
gott og óvenju mikill ferðamanna-
straumur,“ sagði Svala. „Nýting-
in mætti vera betri,“ sagði
Svala og Ásmundur segja nýtinguna mega vera betri.
Ásmundur og segir hana vera 50-
60%.
Hægt er að taka 32 í gistingu á
Stöng í einu. Þau Svala og
Ásmundur segja að yfirleitt sé
ekki fullt. „En þó kemur það fyr-
ir þegar hóparnir koma. Það eru
aðallega erlendir ferðamenn.
Útlendingar eru í meirihluta
þeirra sem hér gista, líklega 75-
80%.“
Spyrja mikið út í
búskapinn
Hægt er að fá morgunmat með
gistingunni á Stöng og einnig
kvöldmat ef pantað er með fyrir-
vara. Síðan er sérstakt eldhús
fyrir þá sem gista og þar geta þeir
eldað sér sjálfir. Oft er talað um
að íslendingar hafi lítið upp úr
erlendum ferðamönnum, þeir
komi með matinn með sér og að
við séum ekki nógu dugleg að
selja þeim aðgöngu að hinum og
þessum stöðum. Við spyrjum þau
Svölu og Ásmund hvort þau
verði mikið vör við að ferða-
mennirnir séu með mat með sér
að heiman.
„Mér hefur fundist vera minna
af því í sumar heldur en áður,“
segir Svala. „Ég sá þetta mikið í
ruslinu hérna áður fyrr en mér
finnst bera lítið á því núna. Þeir
versla bara hérna í grenndinni.
En það er auðvitað til ennþá að
erlendir ferðamenn komi með
mestallan mat með sér.“
- Hvað bjóðið þið fólki upp á
hérna, er hestaleiga eða eitthvað
slíkt?
„Nei, við erum ekki með
hestaleigu. Við bjóðum í raun-
inni ekki upp á neitt sérstakt.
Fólk sem dvelur hér ferðast yfir-
leitt um nágrennið, fer í Öskju,
Dettifoss og fleira. Það sem gest-
ir gera hérna á bænum er helst að
fara í fjós og fylgjast með
mjöltum. Margir spyrja mjög
mikið út í búskapinn."
Flestir sem gista á Stöng panta
sér gistingu með einhverjum
fyrirvara, en þó koma sumir
óvænt og það er yfirleitt pláss fyr-
ir alla. „Sumir hringja bara úr
Reynihlíð eða annars staðar úr
sveitinni og athuga með gistingu.
Það eru sérstaklega íslendingar
sem allt í einu dettur í hug að
þeir þurfi að gista einhvers
staðar. Það er misjafnt hvað fólk
dvelur hér lengi, sumir eina nótt
en aðrir allt upp í viku, bara til að
slappa af og gengur það yfirleitt
mjög vel,“ sagði Svala.
Höfum verið að byggja
ferðaþjónustuna upp
Á Stöng er blandað bú. Síðasta
vetur voru þar 215 kindur á fóðr-
um og 22 höfuð í fjósi, eins og
Ásmundur orðaði það. „Annars
á maður ekki að tala um höfða-
fjölda lengur heldur bara
kvótann,“ segir Ásmundur og
hlær. „Já, kvótinn er að verða
búinn. Við höfum ekki kvóta fyr-
ir síðustu vikuna af þessu verð-
lagsári. Annars getur maður
Svala og Ásmundur fyrir utan Stöng.
alveg ráðið sjálfur hvað fram-
leiðslan er mikil, það er ekkert
ntál. Við erum komin í sönni
vandræðin og aðrar Evrópuþjóð-
ir, þar er landbúnaðarafurðunt
sturtað á göturnar og hent á
haugana í stórum stíl. Það er
ekki komið jafnvægi þar ennþá."
Mjólkin frá Stöng er lögð inn á
Húsavík. Svala og Ásmundur
sögðust ekki vera farin að skilja
mjólkina eða hella niður og lík-
lega ekki gera það.
„Nú er stórt spurt," segir
Ásmundur og skellihlær, þegar
við spyrjum hvort það sé gott upp
úr ferðaþjónustunni að hafa.
Svala er hins vegar með svar á
reiðum höndum. „Við höfurn í
raun og veru ekki haft miklar
tekjur af þessu því við höfum
alltaf verið að byggja ferðaþjón-
ustuna upp. Það þarf mikið í
kringum þetta og stofnkostnaður
var mikill. Svo tekur lágmark
þrjú ár að vinna sér nafn. Auglýs-
ingakostnaður fyrstu árin var
mikill."
Svala og Ásmundur hafa aug-
lýst nokkuð erlendis. Bæði á
ferðamannalandakorti og í sjón-
varpinu í Þýskalandi. „Nei, það
var ekki dýrt, það var hræódýrt.
Við getum ekkert ntiðað við
ísland. Þetta var skjáauglýsing.
Það var hálfur skjárinn, auglýs-
ingin birtist einu sinni á kvöldi í
hálft ár og það kostaði 690 mörk,
það er milli 13 og 14.000 kr.“
„Gœtum haji meira
afferðamönnum “
- Bjöm Þorláksson viðrar skoðanir sínar i stuttu máli
í Mývatnssveit býr margt
mætra manna, ungra sem ald-
inna. Einn þeirra er Björn
Þorláksson og mun hann til-
heyra flokki yngri manna sveit-
arinnar, rétt liðlega tvítugur.
Björn vinnur á Hótel Reyni-
hlíð og þar hafa blaðamenn
Dags notið góðrar þjónustu
hans, sem og annarra. Það var
því tími til kominn að spjalla
aðeins við Björn og fá fram
helstu framtíðaráform hans og
viðhorf til lífsins.
Björn segist hafa unnið á
hótelinu á sumrin undanfarin ár
og þykja notalegt að dvelja í
sveitinni þrjá mánuði á ári. Hann
varð stúdent frá Menntaskólanum
á Akureyri árið 1985. Síðan hef-
ur hann tekið sér hitt og þetta
fyrir hendur. „Ég hef prófað
ýmislegt, var poppari í fyrra og í
íslensku í Háskólanum síðastlið-
inn vetur og fer sennilega til Sviss
í hótelrekstrarfræði í vetur.
Varðandi framtíðina þá hefur
mér gengið illa að gera upp á
milli listarinnar og lífsnautnar-
innar. Listamaðurinn á aldrei
pening og nærist einungis á sjálf-
um sér.“
Björn lagði tveimur hljóm-
sveitum lið og gerðu þær báðar út
frá Akureyri. Remix og Rokk-
bandið. „Nei, ég hef lítið spilað
síðan. Að vísu erum við nokkrir
saman með aðstöðu í sundlaugar-
kjallaranum, en það er bara
„underground“ hljómsveit. í
henni eru m.a. nokkrir úr hljóm-
sveitinni HVER sem gerði garð-
inn frægan hér á árum áður. En
ég tek það fram að ég geng ekki í
gúmmískóm, en ég hef prófað lög-
fræði eins og Þórhallur."
- Segðu okkur aðeins frá því.
„Ég innritaði mig í lögfræði
síðastliðið haust. Las 14-16 tfma
á dag og lagðist síðan í veikindi
eftir IV2 mánuð. Þá hafði ég
loksins tíma til að hugsa um
hvort ég hefði gaman af þessu,
það var í fyrsta skipti. Ég spurði
mig hvort ég hefði gaman af að
lesa lögfræði. Svarið var nei. Þá
spurði ég mig hvort ég vildi vera
5-7 ár í lögfræði. Svarið var
sömuleiðis nei. Loks spurði ég
mig hvort ég vildi vinna við þetta
Björn í fullum cinkennisklæönaði þjónustufólks í Hótel Reynihlíð þar sem
hann hefur unnið undanfarin sumur. Myndir: mþþ
Björn segist eiga erfitt með að gera upp á milli listarinnar og lífsnautnarinnar.
í framtíðinni og svarið var örugg-
lega nei, svo ég hætti.“
- Hvernig líkaði þér svo í
íslenskunni?
„Ja, það er nú það. Mér fannst
mjög gaman í bókmenntafræð-
inni en málfræðin var ekki við
mitt hæfi. Gömlu málfræðinni er
kastað fyrir róða og það eru
komnar nýjar kenningar sem eru
óskaplega flóknar. Nei, ég er
ekki alveg ákveðinn í því hvort
ég held áfram í íslenskunni. Ætli
ég sendi ekki bara frekar frá mér
bækur til krufningar hjá nemend-
um.“
- Svo þú hefur fengist við
skriftir?
„Já. Opinberlega hefur lítið
birst frá mér. Ritverk mín hafa
aðallega birst í skólablöðum MA
og síðan hafa þau legið niðri í
skúffum. Þó hef ég afrekað að
vinna til tvöfaldra verðlauna á
listadögum MA, sem er
sjaldgæft. Er það fyrir frumsamið
tónverk og smásögu.“
„Það eru mjög góðar líkur,“
svaraði Björn þeirri spurningu
hvort hann væri búinn að fá
skólavist í Sviss. „Ég er búinn að
fara í viðtal og það eru eiginlega
bara formsatriðin eftir. Það er
mjög lifandi að starfa við hótel-
rekstur og það er líka mikill upp-
gangur í þessu í dag. Að mínu
mati höfum við enga peninga af
erlendu ferðamönnunum miðað
við það sem hægt væri. Þeir koma
með skinkuna sína, bjórinn og
allt með sér. Þeir heimta góða
þjónustu fyrir ekki neitt og við
fáum ekki krónu í baukinn. Ég
vildi helst afmarka ferðamanna-
strauminn við vel menntaða
Breta sem tala Oxford ensku, það
eru skemmtilegustu viðskiptavin-
irnir. Þeir telja ekki peningana
sína fimm sinnum og gleyma að
segja takk. Þeir hafa skemmtilegt
viðmót sent gefur manni svo
mikið.“
Björn segist vera með róttækar
hugmyndir í ferðamálum. „Það
ætti t.d. að leggja meira upp úr
hönnun veitingastaða og gera
meira úr náttúrunni sjálfri í því
sambandi. Ef það myndi rísa
veitingahús hér í Mývatnssveit
vildi ég hafa það eins og hverfjall
í laginu. Þegar þú kæmir inn og
pantaðir súpu fengirðu hana í
skál sem er eins og hverfjall.
Flest allir ferðamenn sem koma
til íslands koma til að sjá náttúr-
una. Það mætti lt'ka selja
aðgöngu að viðkvæmustu ferða-
mannastöðunum, ef þú ferð upp
á Sigurbogann í París borgarðu 6
franka. Af hverju ætti ekki alveg
eins að selja aðgöngu að vissum
stöðum hér á landi?“
Það er greinilegt að Björn hef-
ur ákveðnar skoðanir á þessum
málum, en hann var að fara á
vakt og það þarf að sinna ferða-
mönnum svo við látum hér staðar
numið. HJS
Ekki sögðu þau gott að meta
hvort auglýsingarnar hefðu haft
áhrif, en það kæmu fleiri Þjóð-
verjar nú í sumar en í fyrra og
það er aldrei að vita hvað hefur
valdið því. Fyrstu árin voru Þjóð-
verjar í meirihluta, en síðan
komu nokkur ár þegar lítið sást
af þeim, en þeint hefur aftur
fjölgað.
Sagði Ásmundur að það væri
orðin nokkur samkeppni í ferða-
þjónustu bænda. Rúmlega 80
bæir hafa nú leyfi til að reka
ferðaþjónustu og á 2. hundrað
bæir bíða eftir leyfi.
Erlendir ferðamenn sem koma
að Stöng koma víða að, Frakkar
eru þó í miklum meirihluta.
„Þetta er allt frábært fólk sem
kemur hingað, sama hvaðan það
er,“ sagði Ásmundur og þau
Svala könnuðust ekkert við
leiðinlega franska eða þýska
ferðamenn. „Ég býst við að fólk
hagi sér öðruvísi þegar það kem-
ur hingað eða á aðra sveitabæi,
því finnst eins og það sé komið
heim og er mjög elskulegt.“
Hef helst saknað físksins
Það er ómögulegt að koma á bæ
án þess að spyrja hvaðan fólkið
sé. Það er þessi almenna íslenska
ættfræðiforvitni. í Ijós kemur að
Ásmundur er Mývetningur en
Svala er fædd og uppalin fyrir
vestan, nánar tiltekið á Patreks-
firði. Kom hún í Mývatnssveit
árið 1959. Svala hlær þegar við
minnumst á að Mývatnssveit og
Patreksfjörður geti ekki talist lík-
ir staðir. „Þetta er eins og svart
og hvítt að öllu leyti, landslag,
hugsunarháttur og allt saman. Á
Patreksfirði er bara snarbratt
fjall, sjór og smá landræma þar
sent nokkur hús standa og allt
snýst um fisk. Nei, mér hefur
aldrei leiðst, það er helst að ég
hafi saknað fisksins.“
Við förum að rabba almennt
um Ferðaþjónustu bænda,
starfsmann hennar í Reykjavík
sem sér aðallega um auglýsingar
og kröfur sem gerðar eru til
þeirra sem reka ferðaþjónustu.
„Það er nauðsynlegt fyrir Ferða-
þjónustu bænda að gera miklar
kröfur til þeirra aðila sem fá að
auglýsa undir merki þeirra,“ seg-
ir Ásmundur. „Það þarf ekki
nema einn sóða til að eyðileggja
fyrir hinum og það getur tekið
mörg ár að vinna upp það sem
tapaðist á þessum eina sóða.
Annars gerðist afleitur hlutur hjá
ferðaþjónustunni í sumar,
auglýsingabæklingurinn kom
ekki út fyrr en í júlí og það kann
að vera skýringin á því að ekki
hefur orðið aukning á ferðam-
önnum."
Við höfum nú spjallað lengi
við Svölu og Ásmund og látum
hér staðar numið. Svala býður
upp á kaffi og nýbakaðar kökur,
en segir þó vera lítinn tíma til að
baka. Að loknu kaffiþambi skoð-
um við húsið sem okkur blaða-
mönnum þótti í stærra lagi. Við
skoðum bæði nýja hlutann, sem
kannski telst ekki nýr lengur,
byggður 1973. Hann er þó nýr
miðað við eldri hlutann sem er
byggður snemma á þessari öld og
greinilega ekki af neinum vanefn-
um. Allt er mjög snyrtilegt og
það ætti ekki að fara illa um gesti
í þessum húsakynnum. Við end-
um á að smella af nokkrum
myndum og kveðjum með þakk-
læti fyrir góðar móttökur. HJS