Dagur - 03.05.1988, Blaðsíða 4

8 - ftUOAO - v
4-DAGUR-3. maí 1988
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, S(MI: 24222
ÁSKRIFT KR, 660 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 60 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 465 KR,
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERT TRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN JÓSTEINSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir), STEFÁN SÆMUNDSSON,
VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauðárkróki vs. 95-5960),
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Að miðlunartillögu
felldri
Miðlunartillaga ríkissáttasemjara í deilu versl-
unarmanna og vinnuveitenda var felld um helg-
ina, í öllum félögum nema á Hvammstanga og í
Reykjavík, víðast hvar með miklum meirihluta
atkvæða. Reyndar voru fleiri andsnúnir tillög-
unni en meðmæltir í Reykjavík, en þar sem kjör-
sókn náði ekki tilskildu lágmarki vógu atkvæði
með og á móti tillögunni ekki jafnt og skoðast
hún því samþykkt í V.R. Niðurstaðan í atkvæða-
greiðslunni er talsvert áfall fyrir ríkissáttasemj-
ara, enda var miðlunartillagan þrautalending af
hans hálfu, neyðarúrræði, þegar aðrar leiðir
höfðu verið reyndar til þrautar. Að miðlunartil-
lögunni felldri virðist lausn kjaradeilunnar fjar-
lægari en nokkru sinni fyrr.
Á síðustu árum hafa kjaradeilur einungis
þrisvar komist á það stig að ríkissáttasemjari
hafi talið sig knúinn til að leggja fram miðlunar-
tillögu sem þessa. 1982 og 1986 var slík miðlun-
artillaga samþykkt en á síðasta ári felldu bæði
vinnuveitendur og félagar í Sjómannafélagi
Reykjavíkur miðlunartillögu ríkissáttasemjara
en náðu síðan samningum rúmri viku síðar.
Miðlunartillaga sáttasemjara hljóðar upp á
36.500 króna lágmarkslaun á mánuði, sem er lít-
ið hærri tala en sú sem verslunarmenn höfðu
áður fellt í tvígang. Árangurinn af sjö daga verk-
falli verslunarmanna í Reykjavík og á Hvamms-
tanga er því vægast sagt takmarkaður og mun
það væntanlega taka þá langan tíma að vinna
upp það tekjutap, sem þeir hafa orðið fyrir.
Sú staða sem upp er komin er allsérstök.
Verkfallinu hefur verið aflýst í Reykjavík og á
Hvammstanga en annars staðar á landinu er
það í fullu gildi. Áhrifa þess mun því væntan-
lega gæta mun minna en áður. Þá virðist sam-
staða verslunarmanna víða tekin að riðlast. Um
150 kaupmenn og eigendur þjónustufyrirtækja
hafa þegar samið beint við verslunarmanna-
félögin og gengið að kröfunni um 42 þúsund
króna lágmarkslaun á mánuði. Þótt VSÍ og
VMSS hafi lýst þá samninga ógilda og hyggi á
refsiaðgerðir gegn hlutaðeigandi fyrirtækjum,
er ljóst að þeir samningar auka enn á óánægju
þess stóra hóps verslunarmanna, sem nú verður
að sætta sig við 36.500 króna lágmarkslaun á
mánuði.
Sem fyrr segir er lausn deilunnar fjarlægari en
fyrr, eftir atburði helgarinnar. Við blasir að
verslunarfólk mun ekki hafa erindi sem erfiði í
þessari vinnudeilu, þegar upp er staðið að
lokum. Verkfallið hefur alls ekki skilað því þeirri
kauphækkun sem að var stefnt í upphafi. BB.
Aðalfundur Sölufélags Austur-Húnvetninga:
Rekstrarhalli 2,2 milljónir
- Ólafi Sverrissyni, fyrrum framkvæmdastjóra
og stjórnarformanni félagsins veitt gullmerki SAH
Aðalfundur Sölufélags Austur-
Húnvetninga var haldinn á
Hótel Blönduósi miðvikudag-
inn 27. þ.m. Fundinn sátu 46
fulltrúar, en félagsmenn eru
502, hefur fækkað um 18 á
milli ára. Fundarstjóri var Jón
Bjarnason, bóndi í Ási í
Vatnsdal. í ræðu Magnúsar
Ólafssonar, formanns félagsins
og skýrslu Árna Jóhannssonar,
framkvæmdastjóra, kom fram
að halli hafði orðið á rekstri
félagsins, á árinu 1987, um 2,2
milljónir króna. Fastir starfs-
menn SAH eru nú 42.
í skýrslu framkvæmdastjóra
kom fram að vaxandi rekstrar- og
fjármögnunarvandi afurðastöðva,
sérstaklega sláturhúsa þrengir
hag þeirra verulega. í því sam-
bandi nefndi hann uppsafnaðar
birgðir kindakjöts, afkomubrest í
rekstri sláturhúsa, breytingu á
greiðslu vaxta- og geymslugjalds
og vanefndir ríkisvaldsins á
greiðslu útflutningsbóta.
glœður
Allvel tókst til um sölu kinda-
kjöts á árinu, sem leiddi til
minnkandi birgða. Þær voru í
árslok 1987 rúm 9 þúsund tonn
sem er rúmum 19 hundruð tonn-
um minna en árið áður. í lok árs-
ins hafði að mestu náðst jafnvægi
milli framboðs og eftirspurnar og
mestallt nautgripakjöt sem kom-
ið hefur á markað á undanförn-
um mánuðum hefur farið á mark-
að kælt.
Framkvæmdastjórinn lagði
áherslu á að áríðandi væri að
koma í veg fyrir offramboð á
kjötvörum, með tilheyrandi
undirboðum.
Sá söluskattur sem lagður var á
allt kjöt um síðustu áramót hefur
komið mjög illa niður á sölu
hrossakjöts og hefur hún dregist
mikið saman síðan.
Alvarlegt misvægi er nú á milli
samnings Stéttarsambands
bænda og ríkisvaldsins um full-
virðisrétt og fjármagns þess sem
ríkið áætlar til fjármögnunar
sölu. Hefur sá mismunur leitt til
mikilla greiðslutafa útflutnings-
bóta og frestunar á endurgreiðslu
vaxta- og geymslukostnaðar til
sláturleyfishafa.
Nú er aðeins leyfður útflutn-
ingur á 1800 tonnum af kinda-
kjöti, sem er of lítið, að áliti slát-
urleyfishafa og mun væntanlega
leiða til vaxandi birgða kinda-
kjöts á komandi hausti.
Rekstur SAH er nú gerður upp
með 2,2 millj. króna halla sem er
alls óviðunandi, ekki síst ef tillit
er tekið til þess að ekki voru
reiknaðir vextir á eigið fé að upp-
hæð 120,4 millj. króna. Óttast er
að aðgerðir og aðgerðaleysi
stjórnvalda muni koma enn
harkalegar niður á sláturhúsun-
um á yfirstandandi ári.
Innlögð mjólk var rúmar 4
millj. lítra og þar var samdráttur
á milli ára 4,9%. Meðalgrund-
vallarverð hækkaði um 15,2%
milli ára. Samlagið vantaði
15.493 þús. krónur til að ná
grundvallarverði. Sú vöntun hef-
ur aukist um 54% frá árinu áður.
„En rnikill er samt munur
manna úr hinum einstöku sýslum
Norðurlands, og eru þeir sem
þaðan koma, dæmdir í öðrum
landshlutum eftir því, sem fram-
koma þeirra er. Skagfirðingar
eru taldir framhleypnir og digur-
mæltir, Eyfirðingar kyrrlátir og
siðugir, en Húnvetningar séu bil
beggja eða mitt á milli þeirra.
Um Þingeyinga er ekkert sagt,. af
því að þeir ferðast lítið til annarra
héraða, en mest er talað um
Skagfirðinga, af því að þeir eru
mest á ferðinni til Suður- og
Vesturlands, því að bæði hafa
þeir fleiri hesta en aðrir, og hall-
ærin hafa dunið mest á þeim. í
slíkar ferðir eru einkum sendir
þeir menn, sem skjótastir eru í
förum. Eru það oft ungir menn,
andvaralausir og óskammfeilnir,
svo að þeir lenda oft í illdeilum
við menn þá, er þeir skipta við,
og einkum þegar þeir eru ölvaðir,
og hrokast þeir upp af þessum
löstum, þetta hefir einkum gefið
efni til hins illa orðróms um
Skagfirðinga. Því verður ekki
neitað, að margir þessara ferða-
langa eru hneigðir til drykkjar og
lasta þeirra og óreiðu, sem sigla í
kjölfar drykkjuskaparins.
Og lokaorð þeirra um Norð-
lendinga eru þessi:
„Húnvetningar líkjast Skag-
firðingum í sumu, en Vestfirðing-
um að nokkru leyti. Eyfirðingar
líkjast Borgfirðingum í hugar-
fari, búskap og háttum. Þeir eru
mjög kyrrlátir menn að eðlisfari
og gætnir, starfsamir, sparneytn-
ir, en umgengnisgóðir bæði sín á
milli og gagnvart ókunnugum.
Nábúar þeirra í Þingeyjarsýslu
líkjast þeim, en þeir, sem búa
nyrst og austast, líkjast helst
þeim, sem búa á norðanverðum
Vestfjörðum."
Og þar með höfum við það.
Sauðárkróki á
sumardaginn fyrsta.
Af Norðlendingum
Það er ekkert nýtt að fólk í ein-
stökum landshlutum eða sýslum
sé dregið í dilka, þar sem reynt er
að draga fram séreinkenni þess
jafnt að útliti sem innra manni.
Þetta þykja reyndar ekki merki-
leg vísindi af fræðimönnum en
slíkt láta menn yfirleitt ekki á sig
fá, enda oft á tíðum skemmtilegt
krydd í gráan hversdagsleikann. I
vetur hefur verið óvenjumikil
umræða og vangaveltur um þetta
mál. Ekki er að efa, að hin vin-
sæla spurningakeppni Sjónvarps-
ins: Hvað heldurðu, er þar meg-
inuppsprettan, enda er hún kjör-
in til að kynda undir slíkt.
í þessu tilefni er ekki úr vegi að
rifja upp, svona til gamans,
hvaða augum Eggert Ólafsson og
Bjarni Pálsson litu Norðlendinga
er þeir ferðuðust um þennan
landshluta um miðbik 18. aldar.
Verður hér einkum fjallað um
hugleiðingar þeirra um hugarfar
Norðlendinga, en um það segja
þeir m.a.:
„Að hugarfari eru Norðlend-
ingar ef til vill dálítið ólíkir inn-
byrðis. Fjórðungurinn er svo víð-
lendur og íbúar hverrar sýslu að
ýmsu leyti með sérstökum ein-
kennum og hættir þeirra ólíkir. Á
íslandi er það venja að segja, að
hugsunarháttur allra Norðlend-
inga sé hinn sami, eins og raunar
er sagt um íbúa hvers hinna
fjórðunganna um sig, og liggur sá
orðrómur á þeim, en einkum þó
Skagfirðingum, og þeir séu
hneigðari til ferðalaga og alls
konar prangs, einkum hesta-
prangs, en að vinna heima að
búum sínum, ennfremur að þeir
séu rígmontnir, drykkfelldir,
áflogagjarnir, óorðheldnir og
svikulir í viðskiptum og fleira
þess háttar. En allir skyni bornir
menn hljóta að viðurkenna, að
það er hin versta ósanngirni að
dæma svo alla Norðlendinga eða
Skagfirðinga sérstaklega, því að
enginn fær því móti mælt að í
Skagafirði er fjöldi heiðvirðra
bænda og annarra manna, sem
eiga skilinn fullkomlega andstæð-
an vitnisburð þeim, sem hér var
skýrt. . . . Skoðun okkar á Norð-
lendingum og einkum Skagfirð-
ingum er þessi: í fornöld voru
þeir djarfir menn, sem unnu
mjög frelsi sínu og vernduðu það
dyggilega. Þeir höfðu og traust í
því að hafa biskup og að nokkru
leyti lögsögn út af fyrir sig. Pví að
Íiað hefir alls staðar farið svo á
slandi, að þar sem vinsælir og
ríkir höfðingjar hafa komist til
valda, hafa þeir haft mikið traust
í helstu héröðum landsins, og
undirmenn þeirra hafa stært sig
af þeim og því verið digurmæltir
og ófeilnir gagnvart öðrum.“
Þeir geta þess síðan í fram-
haldinu að nú sé þetta mjög
breytt, vegna þeirra þrauta, sem
lagðar hafi verið á Norðlendinga
sem og aðra landsmenn og stafi
einkum af hungursneyðum, far-
sóttum og annarri óáran, Um
einstaka sýslur segja þeir síðan: