Dagur - 22.08.1989, Blaðsíða 6

Dagur - 22.08.1989, Blaðsíða 6
Bjarni V. Magnússon: á? "mMvr mnc&rw^&'T'X'■’* ; t Hver lækkaði verðið á skreiðinni? Hr. ritstjóri. Að undanförnu hafa birst í blaði yðar tvö viðtöl um skreiðarsölumál. Hið fyrra við Hclga Jakobsson undir fyrirsögninni „Peir eru að klekkja á okkur". Hið síðara við Ottó Jakobs- son og nefndist: „Flettir ofan af vinnubrögðunum”. Helgi kenndi sunnlendingum um allt að 10% verð- lækkun á Italíuskreið. I seinna við- talinu kvartaði Hilmar Daníelsson yfir því, að undirritaður hefði lækkað skreiðarverðin strax á mánudags- morgun, sem að sjálfsögðu var alger- lega rangt hjá honum en í fullu sam- ræmi við allan hans málflutning. Þá kom og í Degi ágætis svargrein við þessum viðtölum frá Hannesi Hall, framkvæmdastjóra Skreiðarsamlags- ins. Þarsem hérerum mjögalvarlegt mál að ræða er full þörf á því, að framleiðendur fái raunsannar upplýs- ingar um gang þessara mála og geti þannig sjálfir vegið og metið stað- reyndir þeirra. Ekki er það ætlunin hér að svara öllum þeim stóryrðum eða ásökun- um, er fram komu í nefndum viðtöl- um enda trúlegast að þessi viðtöl hefðu aldrei átt sér stað, ef þeir bræður hefðu verið betur kunnugir öllum aðstæðum og þá fyrst og fremst gerðum þeirra eigin sölu- manna. í þessu sambandi er rétt að geta þess, að Helgi Jakobsson mun vera stjórnarformaður sölusamtaka með aðsetur á Dalvík, er nefnast Fiskmiðlun Norðurlands, en Hilmar Daníelsson framkvæmdastjóri þeirra. Londonferðin Litlar sögur fara af starfsemi þessarra samtaka í markaðssetningu skreiðar, fyrr en formaður þeirra og fram- kvæmdastjóri ásamt Hallsteini nokkrum Guðmundssyni, sem enn starfaði hjá undirrituðum og hafði fram til þessa, lýst ótrú sinni á þessu brölti Dalvíkinga eins og hann kall- aði það, skruppu til London á síðast- liðnu vori og réðu þar umboðsmann Skreiðarsamlagsins og Sambandsins í Messina til þess að annast einnig fyrir Fiskmiðlun Norðurlands allar sölur á skreið til Italíu. Arangur þessarar ferðar verður að teljast með eindæm- um góður því að tilkynnt var um byggðir Norðurlands að umboðs- maðurinn hefði tryggt þeim sölur á allri skreið Norðlendinga. Sam- kvæmt upplýsingum frá Hallsteini var gerður skriflegur samningur við umboðsmanninn um kaup á tíu vögnum af skreið, þ.e. 3.000 pökkum. Hefði síðan verið lofað 10 vagna afskipun vikulega þangað til öll skreiðin væri seld. Framleiðendur Norðanlands fögnuðu þessum ár- angri að sjálfsögðu og munu margir hafa fylkt sér undir merki Fiskmiðl- unar vegna þessarar glæsilegu frannnistöðu. Hinum reyndari í skreiðarsölumálum þótti það furðu- legt og jafnvel ótrúlegt og hafði aldrei gerst áður að ítalskir umboðs- menn keyptu sjálfir mikið magn af skreið og að slíkir samningar væru gerðir í London að kaupendum for- spurðum. Ennfremur þótti það skrýtið, hvernig hægt væri að selja svona mikið magn áður en verð höfðu verið ákveðin og ekkert var vitað um verðstefnu Norðmanna á þeirra franrleiðslu, en í áratugi hafa þeir verið mestu ráðandi um verð skreiðar á Ítalíumarkaði. Ekki er vit- að hvaða hvati var notaður í þessum viðræðum til þess að ná slíkum sölurn. Ítalíuferð Hilmars og Hallsteins Er lítið barst frá umboðsmanninunt af frekari skriflegum kaupsamning- um var ákveðið að Fiskmiðlun sendi aðra nefnd utan og í þetta sinn til Italíu. I þess ferð völdust Hilmar Daníelsson og Hallsteinn Guð- mundsson, nýráðinn starfsmaður Fiskmiðlunar og titlaður framleiðslu- stjóri. Þá voru og með í förinni tveir verkstjórar. Um árangur þessarar ferðar frétt- ist ekki mikið, fyrr en Hallsteinn heimsótti fyrri atvinnurekendur sína hinn 11. júlí s.l. og tilkynnti þeim, að reynsla sú og þekking er hann hafði öðlast hjá þeim hefði nú borið ríku- legan ávöxt, því að í ferð sinni til Ítalíu hefði honum tekist að selja 44 vagna af skreið, um 13.200 pakka, og fengið vilyrði fyrir 13 vögnum eða 3.900 pökkum í viðbót. Sagði hann að um hina 44 vagna hefðu verið gerðir skriflegir samningar við ein- staka kaupendur og lagöi sérstaka áherslu á það að öll skjölin hefðu verið stimpluð rneð innsiglum við- komandi kaupenda. Til þess að gera sögu sína enn trúlegri gaf hann upp hversu marga vagna hver kaupandi ætlaði að taka og hversu rnarga vagna þeir hefðu geffð vilyrði fyrir. Að vísu hefðu þeir orðið að lofa 5% afslætti á skrciðina og rætt hefði ver- ið um 10% afslátt á smærri skreiðina, en því hefði verr hafnað eða ekki gengið frá því endanlega. Söluafrekið staðfest Þar sem verð höfðu enn ekki verið ákveðin þótti það nokkurri furðu gegna að þessir aðilar væru farnir að lofa verðlækkun og yfirleitt ræða ákveöna verðafslætti. En ef til vill var hér fundin ástæðan lyrir hinni miklu söu. Mun þetta vera í fyrsta skipti um áratuga skeið að verðlækk- un á skreið til Italíu er samþykkt af einum aðila og án heimildar frá útflutningsyfirvöldum. Söluafrek þetta var síðar staðfest af Hilmari Daníelssyni, framkvæmdastjóra Fiskmiðlunar, í viðtali við Morgun- blaðið 15. júlí s.l. Taldi hann þar alla skreið á vegum fyrirtækisins tryggi- lega selda en að sjálfsögðu forðaðist hann að nefna á hvaða verðum. Fundur um verðlagninguna Hinn 17. júlí óskuðu Dalvíkingar eft- ir fundi um verðlagningu skreiðar. Þótti sumum slíkt næsta óþarft þar sem búið væri að selja mikinn hluta skreiðarbirgðanna og varla höfðu þær veriö seldar án samkonrulags unr verð. Stuttur fundur var þó haldinn en ákvörðunum frestað til annars fundar er þá var boðaður föstudag- inn 21. júlí. Á þann fund mættu frá Fiskmiðlun Norðurlands, Helgi Jak- obsson, stjórnarformaður, Hilntar Daníelsson, framkvæmdastjóri og Flallsteinn Guömundsson, fram- leiðslustjóri. Enginn þeirra hafði áður fengist við skreiðarsölumál. Frá Skreiðarsantlaginu voru Ólafur Björnsson, stjórnarformaður og Hannes Hall, framkvæmdastjóri, frá Sambandinu var Ragnar Sigurjóns- son, sölustjóri skreiðarafurða, frá Sameinuðuin framleiðendum voru Dr. Jakob Sigurðsson, stjórnarfor- maður, Bjarni V. Magnússon, fram- kvæmdastjóri og Árni Þór Bjarna- son, sölustjóri. Allir síðarnefndir aðilar voru með margra ára og jafn- vel áratuga reynslu í skreiðarvið- skiptum við Ítalíu og hafði þeim tek- ist smátt og smátt að vinna stærri og stærri skref af skreiðarmarkaðinum þar, jafnframt því sem verð höfðu verið hækkuð um allt að 100% í doll- urum síðastliðin fimm ár. Miklar umræður urðu á þessu fundi og margs konar upplýsingar lagðar fram. Verðlækkun á norskri skreið Dalvíkingar töldu skreiðarfram- leiðslu bæði Norðmanna og íslend- inga mun minni en opinberar skýrsl- ur gáfu til kynna. Þar að auki væri norska skreiðin léleg og stór hluti hennar færi aldrei inn á Ítalíumark- að. Verðlækkanir hjá Norðmönnum töldu þeir óverulegar og enga ástæðu til þess að taka tillit til þeirra. Fulltrúar annarra sölusamtaka upplýstu, að samkvæmt bæði opin- berum skýrslum, sem og fréttum frá norskum útflytjendum væri þar miklu meira magn af góðri skreið heldur en Dalvíkingar töldu. Enn- frernur var frá því skýrt að skreiðar- kaupntenn á Ítalíu hefðu sent tvo af sínum færustu skreiðarsérfræðingum til Noregs til þess að skoða þar skreiðina og kynna sér magn birgð- anna og gæði. Niðurstaða þeirra væri, að á Lofoten svæðinu væru á milli 60 og 70 þúsund pakkar, mest af því góð skreið. Á svæðinu fyrir norð- an Lofoten gætu verið á milli 15 og 20 þúsund pakkar. Allt útlit væri því á, að norska framlciðslan gæti annað að mestu allri skreiðareftirspurn ítal- íu og íslenska skreiðin væri umfram- magn fyrir markaðinn. Þegar væri búið að kaupa mikið magn af skreið frá Noregi og verðin þaðan færu stöðugt lækkandi. Á sumum flokk- unum væri komin 25% verðlækkun og reiknað með því, að þar yrði jafn- vel ekki staðar numið. I fyrsta skipti í mörg ár væri ekkert opinbert eða samræmt verð á norsku skreiðinni og framleiðendur í Lofoten virtust mjög óöruggir og órólegir í verðákvörð- unum sínum. Það lægi í loftinu að reiknað væri með aukinni samkeppni í sölum, er fram kæmi í september og þá mætti reikna með frekari verð- lækkunum. Óraunverulegar skoðanir fulltrúa Dalvíkinga Ekki höfðu þessar eða svipaðar upp- lýsingar né rök nein áhrif á afstöðu Dalvfkinga. Óbreytt verð höfðu ver- ið samþykkt á fundi framleiðenda á Dalvík og engar betri upplýsingar eða ný rök gátu þar nokkru um breytt. Óneitanlega hvarflaði það að undirrituðum, að líklega hefðu þeir Hilmar og Hallsteinn gleymt að segja þeim fundarmönnum frá því, að þeir voru þegar búnir að samþykkja 5% lækkun og ef til vill gefa undir fótinn með meira samkvæmt áðurnefndum upplýsingum frá Hallsteini. Þar eð Fiskmiðlun Norðurlands var búin að tilkynna það opinber- lega, að hún væri þegar búin að tryggja sölu á allri skreiðarfram- leiðslunni (sbr. Mbl. 15. júlí sl.). Þá var samþykkt tillaga Dalvíkinganna um óbreytt verð. Ekki virtist Hilmar Daníelsson alveg sáttur við þessa niðurstöðu, því nú lýsti hann því yfir að það væri hans persónulega skoðun að réttara hefði verið að taka meira tillit til aðstæðnanna á markaðinum og verðlækkana Norðmanna. Ef til vill hefur hann þá farið að ráma í þær verðlækkanir, sem hann var þegar búinn að samþykkja niður á Ítalíu í júní. Vægast sagt vakti það furðu flestra fundarmanna, hvað fulltrúar Dalvík- inga höfðu óraunverulegar skoðanir á þeirri stöðu, sem skreiðarsölumálin voru í, hversu lítinn skilning þeir sýndu á því, hvaða áhrif allt of mikið framboð hefði á lítt teygjanlegan og mjög takmarkaðan markað eða hvaða áhrif verulegrar verðlækkanir stærsta framleiðandans, hefðu á sölu- möguleika annarra. „Engin skreið keypt frá íslandi“ Strax, að verðákvörðunarfundinum loknum, var haft samband við umboðsmennina á Ítalíu og þeir hröðuð sér að láta viðskiptavini sína vita um þá verðstefnu er samþykkt hafði veriö. Oft hafa viðbrögð kaup- anda verið harkaleg, þegar um verð- hækkanir hefur verið að ræða, en aldrei eins og núna. Svör þeirra allra voru þau sömu. „Á þessum verðum verður engin skreið keypt frá Is- landi“. Augljóst var þegar á föstudag, að hér stefndi allt í stórvandræði. Þó vaknaði ein spurning, hvar voru allir samningar Fiskmiðlunar Norður- lands, ef allir kaupendur neituðu að kaupa á þeim verðum, er fulltrúar Fiskmiðlunar höfðu knúið fram? Haft var eftir Hilmari Daníelssyni þetta sama kvöld, að verðin yrðu óhjákvæmilega að lækka. Tekur enga stund að eyðileggja markaðinn Vegna þessa alvarlega ástands fór undirritaður með fyrstu ferð til Ítalíu og var kominn þangað á sunnudags- kvöld. Strax á mánudagsmorgun var haft símasamband við alla aðalkaup- endur skreiðar frá íslandi. Viðbrögð þeirra allra voru eins: „Við kaupum ekkert frá íslandi á þessum verðum, talið við okkur í lok ágúst eða byrjun september, þegar við komum úr sumarleyfunum og þegar Norðmenn hafa lækkað sína skreið ennþá meira". Spurðir um skriflega kaup- samninga við hin nýju skreiðarsölu- samtök, þá hlógu jöeir óg spurðu: „Hverjir gera samninga um skreið, á meðan verð og gæði eru óþekkt"? Neituðu þeir hver og einn, að um slíka samninga væri að ræða. Sögðu þeir margir að það hefði verið ákaf- lega óheppilegt og beinlínis skaðlegt fyrir íslenska skreiðarsölu að fá þessi nýju sölusamtök inn á markaðinn núna, þegar framboðið væri allt of mikið, verð öll óörugg og mikill óró- leiki á markaðinum. Kváðu þeir við- skiptin undanfarandi ár hafa gengið vel, verðþróunin upp á við hefði ver- ið markviss og heilbrigð og með henni hefðum við smátt og smátt ver- ið að vinna fyrir íslensku skreiðina stærri og stærri hluta af ítalska markaðinum. Öll deilumál hefðu verið leyst og gagnkvæmt traust skapað á milli framleiðslu- og söluaðila annarsvegar og kaupenda hinsvegar. Á þessum grunni hefði verið hægt að tryggja mesta sölu og hæstu verð á viðkvæmum markaði eins og í dag. Hins vegar mætti búast við því, að tilkoma hinna nýju söluaðila yrði til þess, að allt að helmingi minna magn fari inn á mark- aðinn en ella. Væri þá verr farið en heima setið hjá þeim Hilmari og Hallsteini. En eins og Hannes Hall sagði í áðurnefndri svargrein. „Það tekur áratugi að byggja upp góðan markað, en það tekur enga stund að eyðiléggja hann.“ Leikið tveim skjöldum Strax á mánudag voru þessar upplýs- ingar sendar til íslands og þar með sýnt fram á að forsendur fyrir verð- lagningunni á föstudeginum höfðu verið rangar og mjög svo villandi staðhæfingar Dalvíkinganna. Um hádegi fréttist svo til Ítalíu, að þá um morguninn hefði Hallsteinn hringt til hinna þriggja sölusamtaka og óskað eftir samráði um verðlækk- un. í því sambandi nefndi hann 7-8% verðlækkun á allt magnið. Hvar voru nú allir stóru samningarnir frá því í júní? Eftir hádegi voru nokkrir kaup- endur heimsóttir en engar sölur gerðar, þar eð engin ný verð höfðu verið ákveðin. Það er því algjörlega rangt hjá Hilmari Daníelssyni að undirritaður hafi boðið lægri verð eða verið byrjaður að selja á þeim fyrr en þau höfðu verið samþykkt heima. í þessum viðtölum og flestum þeirra sem á eftir fylgdu alla vikuna og í byrjun þeirrar næstu, kom fram að Fiskmiðlun Norðurlands hafði leikið tveim skjöldum. Annarsvegar þóttist hún vera brióstvörn óbreyttra verða heima á Islandi, hinsvegar hafði hún lofað ítölskum kaupendum eftirfarandi: 1. Að öll skreiðin yrði lækkuð um að minnsta kosti 5%. 2. Að þeir skyldu gera allt, sem í þeirra valdi stæði til þess að fá sam- þykkta 10% verðlækkun á smærri skreiðina. 3. Að sérstakur afsláttur yrði veitt- ur á óselda smáskreið frá 1988. 4. Að 20% af andvirði skreiðar- sölunnar yrðu lögð í sérstakan trygg- ingar- og endurgreiðslusjóð, sem síð- an yrði greitt úr, ef kvartanir um léleg gæði bærust frá kaupendum. Heföin gróflega brotin Að vísu var Hallsteinn búinn að segja okkur frá 5% afslættinum og ýmjslegt annað máttu nrenn láta sér detta í hug, þegar Hilmar fór opin- berlega að státa sig af hinum miklu sölurn. En engum gat dottið í hug, að svona gróflega væri brotin sú hefð að ræða aldrei um verð eða önnur við- skiptakjör á Ítalíuskreið fyrr en sam- eiginlega væri búið að fjalla um mál- ið og útflutningsyfirvöld búin að samþykkja bæði verðin og aðra sölu- skilmála. Jafnframt öllum þessum loforðum fullyrtu þeir Hilmar Qg Hallsteinn að ekki yrði um neina fjölgun að ræða hjá íslenskum skreiðarútflytjendum við tilkomu þeirra, þar eð þeir myndu yfirtaka öll okkar skreiðarsambönd á íslandi og við yrðurn ekki lengur til sem skreið- arútflytjandi þar. Varla er hógværð- inni fyrir að fara í þessum fullyrðing- um. þar sern við fluttum út 70% af öllu því skreiðarntagni, er fór til ítal- íu 1988. í þessu sambandi er rétt að benda sérstaklega á það, að Skreiðarsam- lagið, Sambandið og Fiskmiðlun ■Norðurlands hafa öll sama umboðs- manninn og varla teldist það besta iausnin á markaðsmálum á Ítalíu að láta einn umboðsmann staðsettan í Messína vera, því sem næst, einráð- an í skreiðarsölum íslendinga á þeim markaði. Líklega hafa þeir Hall- steinn og Hilmar ekki hugsað þetta mál til enda. Hverjir ætluðu að klekkja á hverjum? í framhaldi af ofanskráðu er því óhætt að spyrja Helga Jakobsson: - Hverjir ætluðu að klekkja á hverjum? - Einnig má taka undir orð Ottós Jakobssonar að segja að: - Ofan af slíkum vinnubrögðum verð- ur að fletta. - Og í þriðja lagi má spyrja Hilmar Daníelsson: - Var það ekki hann og hans ntenn, sem fyrstir lækkuðu skreiðina til Ítalíu og hrundu þar með af stað verlækkunar- aðgerðum Norðmanna? - Það er að minnsta kosti skoðun sumra skreið- arkaupenda á Ítalíu. Ef til vill var það á þessum for- sendum að þeir þóttust konta með fullt fangið af kaupsamningum frá Ítalíu í júní. Má og vera að með því að fá samþykkt óbreytt vcrð hafi þeir sjálfir ætlað að sitja að markaðinum með sértilboðum sínum, en láta aðra framleiðendur sitja uppi með frant- leiðslu sína, að vísu á háum en um leið óseljanlegum verðum. Með þökk fyrir birtinguna. Bjarni V. Magnússon. Höfundur cr frámkvæmdastjóri Sameinaðra framleiðcnda.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.