Dagur - 06.01.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 6. janúar 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON. UMSJ.MAÐUR
HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON. BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþr.), KARL JÓNSSON (Sauðárkróki
vs. 95-35960), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSM.: KRISTJÁN LOGASON. PRÓFARKAL.: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSH.: RlKARÐUR B. JÓNASSON. AUGLÝSINGASTJ.:
FRÍMANN FRÍMANNSSON. DREIFINGARSTJ.: HAFDÍS FREYJA
RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Stór stund í sögu Há-
skólans á Akureyri
Sjávarútvegsdeild Háskólans á
Akureyri tók formlega til starfa í
fyrradag við htfíðlega athöfn og
var mikið fjölmei) :ii saman komið
til að fagna stórmerkum áfanga í
sögu hins unga skóla. Stofnun
Háskólans á Akureyri markar
þáttaskil í menntamálum þjóðar-
innar. Vonandi markar stofnun
skólans jafnframt upphaf nýrra
tíma í byggðamálum enda er
Háskóhnn á Akureyri tvímæla-
laust eitt merkasta byggðamál
síðustu áratuga. Skólinn hefur alla
burði til að styrkja atvinnulíf og
þar með byggð á Eyjafjarðarsvæð-
inu og getur skipt sköpum fyrir
atvinnu- og byggðaþróun í land-
inu, þegar til lengri tíma er litið.
Stofnun sjávarútvegsdeildar-
innar markar Háskólanum á Akur-
eyri sérstöðu enda er þar um að
ræða algera nýjung í æðri mennt-
un á íslandi. Lengi vel ríkti óvissa
um það hvenær og jafnvel hvort
deildin tæki til starfa, en nú hefur
þeirri óvissu verið eytt. Þar eiga
fjölmargir aðilar þakkir skildar,
ekki síst Kaupfélag Eyfirðinga,
sem af höfðingsskap og framsýni
bauð Háskólanum á Akureyri ríf-
lega 800 fermetra húsnæði til
afnota í þrjú ár, endurgjaldslaust.
Mikill áhugi er fyrir fræðslu og
menntun á sviði sjávarútvegs og
þörfin fyrir sjávarútvegsdeild á
háskólastigi brýn. Um þetta atriði
sagði Halldór Ásgrímsson, sjávar-
útvegsráðherra, m.a. í ávarpi sínu
við setningarathöfnina á fimmtu-
daginn:
„Þessi þáttur [þ.e. nám í sjávar-
útvegsfræðum] hefur verið van-
ræktur í þjóðlífi okkar á undan-
förnum árum og áratugum, án
þess að neinum sérstökum sé um
að kenna. Við þurfum á því að
halda að efla menntun í þessum
greinum, ekki aðeins á háskóla-
stigi heldur jafnframt á grunn-
skólastigi og framhaldsskólastigi.
Það hlýtur að vekja virðingu fyrir
atvinnugreinum sjávarútvegs og
hvetja ungt fólk til að fara inn á
þessar brautir. Því miður er það
svo í dag að áhugi er ekki nægi-
lega mikill fyrir því að starfa við
sjávarútveg. Við heyrum það oft
hjá ungu fólki að eitt það versta
sem fyrir það gæti komið væri að
vinna í frystihúsi eða hjá öðrum
fyrirtækjum sjávarútvegs. Hér er
um mikinn misskilning að ræða,
því þessi störf eru bæði mikilvæg
og góð víða í samfélaginu. Þjóðfé-
lagið byggir að miklum hluta á
þessari grein." Þessi ummæli sjáv-
arútvegsráðherra eru orð í tíma
töluð.
Haraldur Bessason, rektor Há-
skólans á Akureyri, tilkynnti við
setningarathöfnina að skipaður
hafi verið starfshópur, að tilstuðl-
an sjávarútvegsráðherra, til að
efla sjávarútvegsdeild skólans og
stuðla að samvinnu milli hennar
og Sjávarútvegsstofnunar Há-
skóla íslands. Auk þess verður
unnið að samvinnu milli deildar-
innar og útibús Rannsóknastofn-
unar fiskiðnaðarins á Akureyri og
flutningi útibús Hafrannsókna-
stofnunar frá Húsavík til Akureyr-
ar. Þessar ráðstafanir ættu að
styrkja stöðu Háskólans á Akur-
eyri enn frekar. Engum blöðum er
um það að fletta að sjávarútvegs-
deildin er vel sett á Akureyri.
Akureyri var á síðasta ári stærsta
útflutningshöfn landsins í sjávar-
afurðum í verðmætum talið og
víða á Norðurlandi stendur útgerð
og fiskvinnsla með miklum blóma.
Sú rannsóknastarfsemi sem teng-
ist Háskólanum á Akureyri kemur
því til með að nýtast atvinnulífi við
Eyjafjörð mjög vel og styrkja stöðu
þess, sem fyrr segir.
Ástæða er til að óska Norðlend-
ingum og þjóðinni allri til ham-
ingju með Háskólann á Akureyri.
Megi vegur hans verða sem mest-
ur í framtíðinni. BB.
úr hugskotinu

Ár múrlirjótanna
Þá eru menn búnir að skjóta á loft upp gamla árinu, og
gera með því vöruskiptajöfnuð þjóðarinnar neikvæðari
en ella um upphæð sem nema að því er sagt er þetta
tæplega hálfu skuttogaraverði. Sumir töldu meira að
segja, að nú væri jafnvel genginn þessi „áratugur upp-
anna“, en nokkuð snemma mun þar hafa verið fagnað,
þar sem enn kvað víst lifa eitt ár af honum. Jæja, þeir
sem full snemma fögnuðu áratugaskiptum geta að
minnsta kosti glaðst yfir því að um næstu áramót mun
gefast á ný tilefni til sama teitis.
I sögubækur
Það ár sem nú hefur fylgt forverum sínum fyrir ættern-
isstapann, er fyrir margra hluta sakir merkilegt, raunar
svo merkilegt að allar líkur benda til þess að ártalið
muni verða þrykkt í sögubækur framtíðarinnar, í
félagsskap fleiri ára sem á tölunni níu enda, skólanem-
um framtíðarinnar til hrellingar. Gengins árs mun
verða minnst sem ársins þegar hinu svokallaða „kalda
stríði" lauk, ársins þegar járntjaldið var snögglega
klippt í sundur, næstum jafnsnögglega og það var smíð-
að með frægri ræðu Churchills, ársins verður minnst
sem árs múrbrjótanna.
Það má í rauninni furðulegt heita, hvernig hið stór-
kostlega kerfi sem byggt var á eftirliti, ritskoðun og
upplýsingaleynd sem bragðbætt var með vel búinni lög-
reglu, er ásamt hópi embættismanna og skriffinna bjó
við sérréttindi margs konar, kerfi sem í raun byggði við-
hald sitt á einhvern hátt á sjálfu sér, skuli allt í einu
hrynja, rétt eins og spilaborg, og það án teljandi ofbeld-
is frá hendi sérréttindaliðsins, ef frá er skilið fjölskyldu-
veldið í Rúmeníu, kerfi sem fyrir einhvern misskilning
hefur verið kallað sósíalismi eða jafnvel kommúnismi,
en á þó álíka mikið skylt við þessar stefnur og Fram-
sóknarflokkurinn við bændahatur, sem aftur leiðir til
þess misskilnings að kommúnismi og sósíalismi hafi
verið að deyja út í Austur-Evrópu, þegar líklega væri
nær að segja það, að nú sé aðeins að byrja að örla á
framkvæmd þessara stefna þar..
Rússarnir fara
í sambandi við hina hröðu og ævintýralegu þróun mála
þarna austurfrá er oft minnst á þær systur Perestrojku
og Glasnost sem úr Rússíá munu upprunnar og gjarnan
kenndar við Gorbasjof, og vissulega hefur það ráðið
úrslitum þarna, að Rússarnir eru að fara, skiljandi sér-
réttindaaðalinn í fyrrum nýlendum sínum eftir einan og
varnarlausan gagnvart eigin alþýðu, og jafnvel her, að
stórum hluta samansettum af þessari sömu alþýðu. Og
það er í rauninni ofur skiljanlegt að Rússarnir skulu
fara frá Austur-Evrópu. Því svo þverstæðukennt sem
það kann að virðast, þá virðist Sovétstjórninni meira í
mun að halda saman ríki sem er bæði miklu stærra, og
í ofanálag byggt miklu fjarskyldari og ólíkari þjóðum
en byggja mestan hluta fyrrum nýlendna Sovét í Evr-
ópu, og það raunar á sama tíma og perestrojkan hlýtur
í raun annað hvort að þýða endalok sjálfrar sín, eða
Sovétríkjanna sem slíkra.
I eigin barm
Við íslendingar hljótum að samfagna með íbúum Aust-
ur-Evrópu á árdögum hins nýfengna frelsis, enda erum
við, að minnsta kosti að eigin sögn alveg sérlega fram-
arlega í öllu því sem til lýðræðis og frelsis heyrir. Þeir
sögulegu atburðir sem átt hafa sér stað þarna austurfrá
snerta okkur svo sannarlega líka. Tökum bara eitt
dæmi. Núna þýðir líklega ekki lengur fyrir okkur að
senda austur einhverja gatslitna ullarafganga eða úldna
gaffalbita, eins og sagt er að hafi tíðkast fyrir nokkrum
árum. Og raunar er líklegt að við verðum að temja okk-
ur alveg ný vinnubrögð í öllum okkar viðskiptum við
þessi ríki, og því miður er dálítil ástæða til að óttast
það, að hinar morknu, afdönkuðu gamalmennaklíkur
Reynir
Antonsson
skrifar
sem ráða öllu í útflutningsverslun okkar ráði ekki nógu
vel við þetta verkefni.
Raunar á tilvist þessa sérréttindahóps sem meðal
annars stjórnar í gegnum reykvísk sölusamtök mestallri
útflutningsverslun landsins nokkrar hliðstæður við aðal-
inn austantjalds. Þarna er oft um að ræða hópa sem
tengdir eru fjölskylduböndum innbyrðis, hafa meðal
annars auðgast í skjóli erlendrar hersetu, og sem notað
hafa heilu stjórnmálaflokkana sem einkavaldatæki.
Menn eru að sönnu ekki skotnir og sjaldnast settir inn,
þá þeir gagnrýna hina íslensku yfirstétt, geta stundum
þó átt von á að missa bæði fé og æru fyrir slíkt athæfi.
Og því ættu menn svolítið að líta í eigin barm þegar tal-
ið berst að Glasnost og perestrojku hjá öðrum.
Þetta reddast
Það virðist þannig ekkert veita af því að fá þessar rúss-
neskættuðu systur sem eru Glasnost og perestrojka í
heimsókn hingað á klakann til að hrista eilítið upp í
þessu gamlaða og feyskna kerfi sem við búum við í
stjórnmálum og efnahagslífi, en ekki hvað síst þó í
hugsunarhætti, þar sem rauði þráðurinn virðist vera að
geta tileinkað sér sem best boðskap þessa nýja þjóð-
söngs sem þeir Ríómenn hafa að undanförnu kyrjað við
miklar vinsældir og nefna „þetta reddast". Og vitaskuld
„reddast þetta“ svo lengi sem við búum við okkar sér-
kennilega einkaríkisrekna samfélag, þar sem þeir leita
fyrstir til ríkismömmu sem hæst góla um frjálsa sam-
keppni og einkarekstur, þar sem þeir tala oftast um
ríkisstofnun á sviði fjölmiðlunar sem hæst gala um fjöl-
miðlafrelsi, og þeir væla mest um frjálsa samkeppni
sem harðast berjast fyrir einokun á öllum sviðum. Þetta
„reddast“ allt þangað til við verðum gleypt af hinni nýju
Evrópu, en vitaskuld gleypt með stæl líkt og á dögum
Hákonar hins Gamla. Á þessari stundu er þó ekki vitað
hver muni verða jarl yfir íslandi.