Dagur - 20.01.1990, Síða 9

Laugardagur 20. janúar 1990 - DAGUR - 9
■ •.

■ : ■ : ■■
Félagarnir þrír, stofnendur félagsbús-
ins Þrists, við morgunverðarborðið á
Hrafnagili að afloknum morgunverk-
um. Segja má að þetta séu jafnframt
daglegir vinnufundir því þarna eru öll
mál er varða búreksturinn rædd. Frá
vinstri: Benedikt Hjaltason, Úlfar
Steingrímsson og Þorsteinn Péturs-
son.
Myndir:KL
aðan tíma tekur að mjólka og því fara
mjaltavélarnar af fjórum kúm um svipað
leyti en í mjaltabásunum eru átta vélar. Þó
þetta sé atriði sem vart þarf að hugsa fyrir á
30 kúa búi þá skiptir svona lagað verulegu
máli á 100 kúa búi.
Betri nýting á mannskap
Benedikt segir engan vafa leika á að það
atriði standi upp úr eftir svona sameiningu
að nú skili 3 x/i starf því sem 5-6 menn gerðu
áður. Sömu sögu sé að segja um heyskap-
inn. Færri menn nýtist betur og auk þess
náist mun betri nýting á vélunum. En er
hægt að komast af með enn minni mann-
skap?
„Ef við færum út í kostnaðarsamar breyt-
ingar þá væri það hægt en hins vegar er mik-
ið vafamál hvort það borgar sig. Við gætum
sparað okkur mikið með því að koma upp
sjálffóðrunarkerfi en þar sem við erum í
óhentugu fjósi fyrir slíkan búnað þá höfum
við ekki fundið neitt sem okkur hentar.
Með þessum búnaði væri hægt að fylgjast
betur með nyt kúnna og auk þess gerir
svona búnaður að verkum að kýrnar fá
- segir Benedikt Hjaltason
einn þriggja stofnenda
þessa stærsta kúabús landsins
þessum þremur fjósum komu saman. Við
þetta blossaði upp mikil júgurbólga þar sem
kýrnar á einum bænum geta haft mótefni
fyrir einni bakteríunni þó í öðru fjósinu hafi
kýrnar það ekki. Allt þetta krossleggst við
svona samsteypu og við erum búnir að lenda
í talsverðri baráttu og tekjumissi vegna
þessa. Það mun taka tvö til þrjú ár að kom-
ast að fullu fyrir þetta en þær aðgerðir sem
við höfum gripið til hafa skilað okkur miklu.
Maður gerði líka vitleysur í heyskapnum
enda kunni maður ekki að heyja fyrir marg-
falt stærra bú en maður var vanur. Skipu-
lagningin hefði þurft að vera betri og véla-
kosturinn var ekki nógu vel í stakk búinn að
eiga við þetta. Allt þetta kallaði á óþarflega
mikinn mannskap og allar rangar ákvarðan-
ir eru dýrar í þessu þegar verðmæti heyj-
anna er um 13 milljónir króna og maður er
að leggja grundvöllinn að framleiðslu vetr-
arins. Allt þetta verður lagfært en auðvitað
vissi maður fyrir að margt færi öðruvísi í
byrjun en æskilegt væri.“
Einn maður með átta mjaltavélar
Hér í eina tíð hefði það þótt lygileg saga að
einn maður gæti mjólkað tæplega 100 kýr á
um tveimur klukkustundum. Tækninni hef-
ur á síðustu árum fleygt fram og þannig er
mjaltabásinn á Merkigili búinn að þessu get-
ur einn maður afkastað. Eins og áður segir
fara alltaf tveir menn í fjós hverju sinni,
annar þeirra mjólkar en hinn rekur kýrnar á
mjaltabásinn, sópar bása og þrífur, tekur á
móti kúnum eftir mjaltir, bindur á básana
og gefur hey. Samkvæmt útreikningi þeirra
félaganna fara 7,2 mínútur í hirðingu og
mjaltir á hverri kú í fjósinu daglega. En
hvernig yfirvinna þeir félagarnir viðkvæmni
kúnna fyrir því að menn skiptist á um mjalt-
irnar.
„Við erum búnir að samræma handbrögð-
in og fylgjum vissum vinnureglum í mjalta-
básnum til að verkunum verði skilað á sama
tíma. Við höfum sjálfvirkan aftakara þannig
að tækin fara af kúnum þegar þær eru full-
mjólkaðar. Þetta gerir að verkum að minna
verður um mismunandi handbrögð hcldur
en þegar menn voru að hjálpa kúnum til að
mjólka. Við snertum aldrei á júgrum kúnna
nema ef við finnum þegar þvegið er fyrir
mjaltir og sótthreinsað að loknum mjöltum
að eitthvað sé athugavert. Við steinhættum
að hjálpa kúnum við að mjólka þegar við
byrjuðum með þetta bú í vor og greinilega
tóku sumar að sér fyrst en þegar frá leið
jókst mjólkin á ný.“
- En nú halda sumir því fram að sumar
kýr geti aldrei unað þessari vélvæðingu og
þurfi sérstaka meðhöndlun við mjaltir.
„Það er rétt en við neyðum þær hins vegar
ekki til þess. Ef þær ganga ekki inn í þetta
kerfi þá losum við okkur við þær. Ef þær eru
þannig gerðar að maður þurfi að liggja á
vélunum til að fullmjólka þær þá er það
vinna sem ekki borgar sig.“
Benedikt segir að til að fá sem besta nýt-
ingu á vélunum f mjaltabásnum og sem
stystan mjaltatíma hafi þeir félagar ráðist í
að skipta kúnum niður í hópa eftir því hve
langan tíma þær eru að mjólkast. Með þessu
móti eru alltaf í einu í básnum kýr sem svip-
nákvæmlega það fóðurbætismagn sem þeim
ber miðað við nyt. Sannleikurinn er nefni-
lega sá að manni líkar alltaf betur við eina
kúna frekar en aðra þó svo maður reyni að
gera allt til að koma í veg fyrir að gera upp
á milli þeirra. Bara þessi þáttur kostar mann
að sumum kúnum eru gefnir örlítlir viðbót-
arskammtar af kjarnfóðri sem í heildina
geta kostað 15.000 kr. á mánuði. Hér er
kominn einn þáttur enn sem verður stór í
sniðum á svona búi.“
Fjárhagslega hliðin erfið
Rúmlega hálft ár er að baki hjá þeim Bene-
dikt, Úlfari og Þorsteini í rekstri félagsbús-
ins. Benedikt segist nokkuð ánægður með
útkotnuna það sem af er þó fjárhagslega
hliðin sé erfiðari en þeir hafi búist við.
Kornist þeir stóráfallalaust í gegnum nýhaf-
' ið ár sé erfiðasti hjallinn að baki. En telur
Benedikt þetta vera heppilega stærð á
kúabúi miðað við þá reynslu sem þeir þre-
menningar hafa fengið?
„Að sumu leyti er þetta of stórt en samt
er þetta of lítið,“ svarar hann og bætir við
að ineiri tæknivæðing sé of dýr á hvern grip
og þar af leiðandi of lengi að borga sig upp.
„Eg mundi segja að það tæki 10-15 ár að
komast á virkilega gott ról þannig að bygg-
ingar séu orðnar hentugar fyrir þetta. Við
getum hins vegar komist af með þetta eins
og það er og hugsum því ekki lengra í bili.“
- Varð þér að þeirri ósk þinni að staðna
ekki heldur þróa búskapinn áfram?
„Já, þarna er maður vissulega með stórt
verkefni til að takast á við og maður hugsar
ekki um margt annað á meðan. Maður
hugsar um það dag og nótt hvernig maður
geti lagað þetta til og sniðið vankantana af.
Maður horfir líka stöðugt í kringum sig eftir
einhverju sem maður geti notað og hafi efni
á að gera.
En hvað svona sameiningu varðar þá þori
ég óhikað að mæla með henni. Kostirnir eru
það margir að þeir yfirvinna gallana,“ segir
Benedikt Hjaltason. JÓH