Dagur - 08.09.1990, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Laugardagur 8. september 1990
Það hefur oft verið talað
með sérstöku dálœti um þá
sem snemma byrja á því að
„bjarga sér“ á vinnumark-
aðinum hérlendis. Slíkir
menn eru jafnvel taldir
afbragð annarra manna.
Þessi athafnasemi kemur
þá venjulega niður á skóla-
göngu þeirraf bœði til
lengri og skemmri tíma.
Einn þessara „athafna-
manna“ er Sigurður Jóns-
son á Dalvík, sem aðeins 15
ára keypti sér steypuvél í
atvinnuskyni. Þau steypu-
vélarkaup voru aðeins for-
smekkurinn að öðru og
meiru í atvinnusögu
Sigurðar í byggingaiðnað-
inum. Sigurður er fœddur í
Dröfn á Dalvík 15. sept-
ember 1941, og hefur alla
sína tíð búið á Dalvík þótt
stundum hafi verið sótt í
önnur ver í atvinnuskyni.
/
„Eg m lengi eftir þetta
kallakr Sigiakr som mm..
- Sigurður Jónsson myndbandakóngur á Dalvík í helgarviðtali
Laugardagur 8. september 1990 - DAGUR - 11
Foreldrar hans, Hólm-
fríður Magnúsdóttir og
Jón Sigurðsson bygg-
ingameistari, sem lát-
inn er fyrir nokkrum
árum, bjuggu lengst af
í Dröfn og þar var rek-
ið bakarí í mörg herr-
ans ár. Jón faðir Sigurð-
ar bakaði ekki sjálfur heldur réði bakara til
starfans. Fjölskyldan bjó ein í Dröfn meðan
bakaríið var starfrækt þar enda fjölskyldan
stór því börnin voru sjö og er Sigurður
þriðji elstur. Húsið eyðilagðist að mestu í
bruna, reyndar í tvígang, og við uppbygg-
ingu þess í seinna skiptið var því breytt í
fjórar íbúðir. Þannig var það allt þar til það
var rifið fyrir nokkrum árum en það var þá
orðið fyrir skipulaginu. Þegar Sigurður var
sjö ára gamall flutti fjölskyldan í Goðabraut
11 þar sem hann bjó þar til hann hleypti
heimdraganum.
Lærbrotið reyndist lífgjöf
- Nú fórstu snemma að vinna fyrir þér,
hvað tókstu þér fyrst fyrir hendur?
„Jú, það má segja að ég hafi ungur tekið
þátt í atvinnulífinu, því ég var aðeins sex
ára þegar ég vann mér inn fyrstu tekjurnar.
Þá átti ég enn heima í Dröfn og bíóið var
beint á móti. Þá framleiddi ég sleikipinna úr
sykri og smjörlíki á pönnu og sneri þá upp á
spýtu, einskonar kandís, og seldi í bíóinu.
Þetta er reyndar eina atvikið sem ég man
eftir frá veru minni í Dröfn. Ég man ekki
hvað ég seldi kandísinn á en líklega hef ég
notað ágóðann til að kaupa sælgæti í verslun
Sigga Jóns sem þá var við hliðina á bíóinu."
- Þín skólaganga var ekki löng, en
manstu hverjir kenndu þér?
„Mig minnir að Steingrímur Bernharðs-
son hafi verið aðalkennarinn og mér fannst
hann ágætur. En ég var skelfing feginii þeg-
ar skólagöngunni lauk því mér leiddist þar
alla tíð. Ég hafði engan áhuga á því að læra,
en auðvitað sé ég eftir því í dag.
Ég reyndi alltaf að koma mér hjá því að
vera í skólanum og var stundum frammi á
Auðnum hjá frænku minni. Um páskana
þegar ég var 10 ára átti ég að dvelja þar.
Nokkrir strákar höfðu verið að leika sér að
stökkva ofan af gömlu símstöðinni, þar á
meðal ég, og það endaði með því að ég lær-
brotnaði. Ég var fluttur til Akureyrar til
aðgerðar, en á meðan féll snjóflóð á bæinn
sem varð íbúunum að fjörtjóni að undan-
skildum einum. Þetta iærbrot varð því
óbeint mér, strákstaulanum sem aldrei
nennti að læra, lífgjöf.“
- Þú tókst þér ýmislegt fyrir hendur á
yngri árum til þess að eignast einhverja aura
eftir að kandísverslunni lauk. Hvað er þér
minnisstæðast frá þeim tíma?
Keypti steypuhrærivél 15 ára gamall
„Ég fór snemma að vinna hjá pabba og
keypti steypuhrærivél þegar ég var 15 ára
gamall og fór sjálfur að selja steypu jafn-
framt því að vinna í byggingavinnunni. Síð-
an voru keyptar stærri steypuvélar og tæki
til að moka upp í þær. Áður en þau komu
varð að handmoka upp í þær og þurfti eina
fimm karla til þess. En þegar ég fékk svo-
kallaða tveggja poka vél þurfti ég að fá
aðstoð vörubíls við að draga þær milli staða,
enda voru þær þá orðnar svo þungar. Ég var
á þessum tíma oft með þrjú tæki í vinnu, því
auk steypuvélarinnar og dráttarvélar sem
notuð var til moksturs, var ég með jeppa
sem notaður var til að hífa steypuna upp á
hæðir. Það var gert þannig að staur var
reistur upp við húsið og efst á honum blökk
og vír þar í gegn og þannig var steypan hífð
upp. Þannig var öll steypuvinna á Dalvík
framkvæmd þar til Dalvíkurbær keypti
krana upp úr 1960.
Síðan stofnaði ég ásamt Gísla Sigurðssyni
Steypustöð Dalvíkur hf. og var hún starf-
rækt á „Mölinni", skammt frá Árhóli við
ósa Brimnesár. í upphafi voru aðallega
steyptir útveggjasteinar, sem seldir voru
víða, þó aðallega til Akureyrar og Dalvík-
ur, en þegar stöðin brann síðan til kaldra
kola var starfsemin flutt austur á Sand þar
sem hún er enn þann dag í dag. Fljótlega
eftir flutninginn austur á Sand keypti svo
Símon Ellertsson hlut Gísla Sigurðssonar og
fjárfest var í þremur steypubílum. Byggt var
yfir starfsemina austur á Sandi úr útveggja-
steinum sem framleiddir höfðu verið á
„Mölinni'1. Ég rak svo stöðina með Vil-
hjálmi Þórssyni í tvö ár eftir að Símon hætti
og síðan í tvö ár einn, en þá seldi ég Steypu-
stöðina. Þar lauk mínum afskiptum af bygg-
ingaiðnaðinum hér á Dalvík og nágrenni
sem staðið höfðu nær óslitið frá því ég var
15 ára, eða í rúm 30 ár.“
Flugferð í Múlanum
- Nú hefur ýmislegt gengið á í þessum
„bransa“, urðu aldrei nein stóróhöpp, t.d. í
kringum steypubílana?
„Jú, oft sprungu t.d. steypumót þegar
verið var að dæla steypu úr bílunum í þau.
Ég minnist þess líka að einu sinni, er verið
var að steypa plötu á húsi, hrundi hún niður
vegna þess að það gleymdist að setja undir
hana „dregara". Það var óhemju vinna að
ná henni upp aftur.
Einu sinni misstum við svo tveggja hásinga
bíl fullan af steypu fram af Ólafsfjarðarmúla
og það sást hvorki tangur né tetur af honum
eftir þá flugferð. Verið var að aka steypu til
Ólafsfjarðar að haustlagi og bílstjórinn
stoppaði skammt frá Ófærugjá til að lagfæra
keðjur. Meðan hann lá undir bílnum rann
bíllinn skyndilega af stað og dróst bílstjór-
inn svolítið með honum, en þegar hann
losnaði var bílinn að fara fram af svo engu
varð bjargað. Þetta var eiginlega mjög
slæmt því þetta var eini bíllinn sem við gát-
um keyrt til Ólafsfjarðar að vetrarlagi. Auk
þess var hann undirtryggður þannig að við
fengum tiltölulega litlar bætur fyrir hann úr
tryggingunum.“
- Horfir þú með eftirsjá til þessa tíma?
„Ég veit það satt að segja ekki. Ég hef nú
lifað af þessu alla tíð og komið mér og mín-
um alveg sæmilega fyrir. Ég hélt reyndar að
ég gæti aldrei hætt í þessu, en það er auðvit-
að margt sem maður losnar við og eins er
margs að sakna."
- Þú fórst síðan út í rekstur á mynd-
bandaleigu í bílskúrnum heinia hjá þér, var
ekki samkeppnin á þeim markaði oft hörð?
„Nei ekki svo mjög. Um tíma voru reynd-
ar reknar hér þrjár myndbandaleigur en við
erum ein á markaðinum í dag. Ég keypti
hinar leigurnar. Það er eflaust hægt að lifa
af þessu með öðru, en ég er hins vegar enn
að greiða skuldirnar. Vonandi getur þessi
rekstur orðið mitt lifibrauð alfarið þegar
fram í sækir.“
- Eru ekki talsverðar sveiflur í rekstri
myndbandaleigna eftir árstíðum?
„Það er mest að gera í þessu í svartasta
skammdeginu, en það er einnig furðanlega
mikið að gera á sumrin. Þá eru bátarnir stór
þáttur í útleigunni. Þegar verið er á rækj-
unni á sumrin er rólegra líf hjá þeim en á
veturna þegar þeir eru á netum. Á veturna
mega þeir varla vera að því að fá sér spólu."
Hænsnaviðskipti Sigurðar
„sonar míns“
- Mig langar að fara aðeins til baka og rifja
upp þekkta sögu á þínum atvinnuferli. Þú
munt hafa keypt hænur með einhverjum
klækjum og átt í talsverðan tíma.
„Það hafa gengið margar útgáfur af sög-
unni um þessi hænsnaviðskipti mín. Sann-
leikurinn er sá að þegar ég var 11 ára voru
auglýstar hænur til sölu á Brautarhóli. Mig
langaði til að eignast þær og nauðaði í
pabba að kaupa þær en ég ætlaði að leggja
kaupið mitt í það. Á þeim tíma voru fjárhús
þar sem nú eru raðhús í Hjarðarslóð og ég
var búinn að innrétta þau fyrir hænsni. Ég
suðaði í pabba í hverjum matartíma að
hringja nú í Sigurð á Brautarhóli og kaupa
hænurnar því það þýddi ekkert fyrir mig að
tala við hann. En pabbi hummaði það fram
af sér og sagði að ég hefði ekkert við þeita
að gera. Ég tók mig því til einu sinni þegar
hann var farinn í vinnuna og hringdi sjálfur
fram á Brautarhól og sagðist vera Jón Sig-
urðsson og spurði hvort ég gæti ekki fengið
keyptar einar tíu hænur. Sigurður sá ekkert
því til fyrirstöðu og ég sagði því: „Jæja, ég
sendi þá Sigurð son minn eftir hænunum."
Ég fór því næst á stúfana og talaði við
góðan kunningja minn, Össa Baldvins, sem
keyrði bláan Chevrolet vörubíl módel 1942
hjá Steina Sím., og hann sótti hænurnar
frameftir. Ég átti svo þessar hænur í mörg
ár. Seinna meir komst ég svo að því að
Sigurður vissi hvernig í málinu lá og hafði
lúmskt gaman af, en pabbi komst hins vegar
strax að þessu og hafði gaman af. Þetta var
á þeim tíma þegar allir gátu hlustað á símtöl
í sveitum og þess vegna vissu allir hvernig í
málum lá næstum strax. Ég var lengi eftir
þetta kallaður Sigurður sonur minn, og
eitthvað eimir eftir af því enn.“
Laug til um aldur
til að komast á vertíð
- Nú var ekki svo mikið um vinnu að
vetrarlagi á Dalvík á þínum yngri árum.
Hvað gerðirðu þegar byggingavinnu hjá
föður þínum lauk á haustin?
„Ég hef líklega verið 15 ára þegar ég fór á
mína fyrstu vertíð til Vestmannaeyja - og
laug þá til um aldur, sagðist vera 16 ára. Ég
var á þremur vertíðum í landi og þremur
vertíðum á sjó, en auk Vestmannaeyja var
ég einnig á bátum frá Keflavík og Reykja-
vík. Eitt sumar var ég reyndar á síld, og það
hefur verið með síðustu árunum sem
snurpubátarnir voru í notkun. Það var á
Einari Þveræing frá Ólafsfirði, og það er
fljótsagt hvernig sú síldarvertíð gekk: Við
fengum sáralítið eða næstum ekki neitt. Þá
var bara leitað að vaðandi síldartorfum, en
tæknin var þá orðin allt öðruvísi við þessar
veiðar, margir bátar komnir með kraftblökk
o.fl. sem auðveldaði leitina að silfri hafsins.
Eitt sinn er ég var á loðnuvertíð á Eski-
firði keypti ég myndavél sem framkallað
sjálf. Ég fór með hana á böll bæði á Norð-
firði og Eskifirði og tók myndir og hafði
talsverðan pening upp úr því. Og þótt vélin
væri dýr var ég langt kominn með að borga
hana þegar ég fór heim. Þessa vél á ég enn
í geymslu einhvers staðar."
Keypti bát af Alla ríka
„Á meðan ég var á Eskifirði keypti ég
þriggja tonna bát af Alla ríka. Báturinn
hafði skemmst við fall og ég kom með hann
hingað heim á vörubíl. Við Þórir mágur
gerðum svo við hann og gerðum út á grá-
sleppu í einar fjórar vertíðir og höfðum
ágætt upp úr því, en þá saltaði hver fyrir sig.
í dag er ekki komandi nálægt þessu vegna
lágs verðlags."
- Konan þín er ættuð frá Þórshöfn. Þú
hefur kannski kynnst henni þetta síldar-
leysissumar þarna fyrir austan?
„Nei, pabbi tók að sér einhverjar bygg-
ingaframkvæmdir þarna fyrir austan sumar-
ið sem ég var 16 ára, en konan mín, Alda
Kristjánsdóttir, var þá ráðskona þar. Nú, ég
sagðist vera 17 ára, sennilega til að ganga í
augun á henni, en þetta var hreint ekki í
eina skiptið sem ég sagði rangt til um aldur.
Alda er fjórum árum eldri en ég svo eitt-
hvað varð strákur að gera. Hún minnti mig
reyndar á þetta um daginn, en ég held að
hún sé löngu búin að fyrirgefa mér þetta."
Líkkistur á ganginum
- Hvað tók svo við?
„Við fórum bæði á vertíð í Vestmanna-
eyjum þennan vetur og þar opinberuðum
við með hring eitt kvöldið á leið í bíó.“
- Svo kemurðu með kærustuna til Dal-
víkur og þið setjist þar að.
„Já, við komum til Dalvíkur um vorið og
gistum auðvitað heima í Goðabrautinni.
Pabbi var þá með trésmíðaverkstæði á neðri
hæðinni þar sem hann smíðaði líkkistur og
átti þær á lager en lagerinn var gangurinn
við hliðina á herbergisdyrunum mínum. Það
var orðið mér svo eðlilegt að sjá líkkistur
þarna að ég uggði ekki að mér þegar ég
bauð kærustunni í herbergið. Hún tók and-
köf þarna á ganginum þegar hún sá ekkert
nema líkkistur og leist ekkert á blikuna;
hefur eflaust hugsað með sér hvers konar
fjölskylda þetta eiginlega væri sem hún væri
að tengjast.
Við fórum fljótlega að búa þarna á neðri
hæðinni í Goðabrautinni, en henni leiddist
alveg ógurlega og var held ég alveg að gefast
upp. Fyrsta barnið okkar eignaðist hún
austur á Þórshöfn, því hún gat ekki hugsað
sér að eiga það á Dalvík. En þetta breyttist
og nú getur hún ekki hugsað sér að vera
annars staðar en á Dalvík.“
- Ef þú gætir snúið tímahjólinu til baka
og orðið 15 ára að nýju, mundir þú vilja fara
út í svipaðan atvinnurekstur og þú hófst þá?
„Já, ég býst fastlega við því, en þá með
þeirri tækni sem stendur manni til boða í
dag. En tímarnir eru að breytast svo mikið
að ef um stórar framkvæmdir er að ræða eru
þær boðnar út. Þá kemur jafnvel einhver
annar í þær framkvæmdir á svæðinu."
- Er eitthvað sem þú hefur verið að gæla
við gegnum tíðina sem þú gætir vel hugsað
þér að hrinda í framkvæmd á næstu miss-
erum?
„Já, ég hef lengi gengið með ákveðna
hugmynd í kollinum en veit varla hvort ég á
að vera að segja frá henni hér því ég kem
henni sjálfsagt aldrei í framkvæmd. Eg hef
talsvert velt vöngum yfir líkkistusmíði úr
plasti, því við vitum að þessar hefðbundnu
líkkistur hrynja saman á tiltölulega skömm-
um tíma. Ég man að þegar pabbi var að
smíða kistur voru þær úr massívu timbri, ein
og hálf tomma hefluð. Þær entust árum
saman en í dag eru kisturnar úr spónaplöt-
um sem ekkert endast eins og allir vita. í
gamla daga voru þær jafnvel úr eik. Ég er
viss um að ef þú værir að kaupa kistu handa
þínum nánustu þá mundir þú frekar kaupa
kistu úr plasti ef þú værir með endingu í
huga. Ég er hins vegar ekkert viss um að
kirkjugarðayfirvöld væru hrifin af þessari
framleiðslu, því plastið eyðist auðvitað
alveg ógurlega hægt og samlagast því mjög
seint jörðinni. En ég held líka að næstu
árhundruðin verði ekki grafið upp úr þess-
um kirkjugörðum, og þá verður ellaust
komið eitthvað annað í staðinn."
Barði húöirnar í tríói
- Á þínum yngri árum gafst þú þér tíma til
að spila í hljómsveit. Hvaða hljómsveit var
það og hverjir spiluðu með þér?
„Ég hef líklega verið 15 eða 16 ára þegar
við byrjuðum með þessa hljómsveit, en
lngólfur Jónsson spilaði á píanó og
harmoniku og Villi á Karlsá á harmoniku og
saxafón og ég barði trommuhúðirnar. Við
kölluðum okkur Tónatríó og héldum úti í
ein sjö sumur, en einnig á vetrum eftir að ég
hætti á vertíðum og var farinn að búa. Þá
var það orðin atvinnugrein að spila í hljóm-
sveitinni og við spiluðum í Hrísey, um
Eyjafjörð og austur í Þingeyjarsýslum. Þá
voru ekki böll um hverja helgi eins og nú,
heldur kannski fjórum sinnum yfirsumarið.
Stundum héldum við böllin sjálfir og á sum-
um stöðunum voru engin borð til að sitja við
licldur aðeins borð með veggjunum. Á gólf-
in var síðan stráð sápuflögum til þess að þau
væru ekki eins stöm.
Keyrslulagið þannig að
brúsinn kláraðist
Seinna vorum við komnir með söngvara,
Jóhann Daníelsson, og eitt sinn áttum við
að spila í Skúlagarði í Kelduhverfi á balli
sem hefjast átti klukkan tíu, en klukkan átta
vorum við enn heima á Dalvík. Þá var ekki
einn einasti bútur malbikaður og allir hlykk-
irnir í Vaðlaheiðinni, og við með heilmikið
drasl með okkur sem við fórum með á
tveimur bílum til Akureyrar. Á Akureyri
fengum við leigðan Volkswagen-rúgbrauð
hjá Oddi í Höfn. Villi keyrði síðan austur
þrátt fyrir það að við Ingólfur værum ekki
allt of öruggir í bíl hjá honum, enda sátum
við afturí. Við höfðum með okkur einn pott
af sjenever sem við ætluðum að geyma
þangað til eftir ballið, því það var nú
„mottó“ að vera ekki að sulla í þessu fyrr en
eftir ballið. En keyrslulagið hjá Villa var
þannig að þegar komið var í Skúlagarð var
sjeneverbrúsinn búinn, en við á réttum
tíma. Ballið gekk vel, en aðallagið á þessum
tíma var „Kvöld í Moskvu" sungið af Jóa
Dan, og gerði mikla lukku.“
- Hefur þér, Dalvíkingnum, aldrei dottið
í hug að setjast að í öðru byggðarlagi?
„Mér hefur einu sinni dottið í hug að
flytja til Húsavíkur og vera þar með gröfu,
en þegar ég minntist á þetta við konuna
þvertók hún fyrir það og sagðist aldrei fara
frá Dalvík. Það kom mér á óvart, því ég
mundi hversu treg hún var að setjast hér að
í upphafi.“
I dag er Sigurður Jónsson „sonur minn“
ókrýndur myndbandakóngur Dalvíkinga en
kannski á hann eftir að hasla sér völl á fleiri
sviðum. Spurningin er aðeins hvenær. GG