Dagur - 26.02.1994, Blaðsíða 7

Laugardagur 26. febrúar 1994 - DAGUR - 7
lagskonurnar fram nokkurt fé og Verka-
mannafélagiö lagði einnig fram fjármuni úr
sjúkrasjóöi sínum. Þannig var Sjúkrasamlag
Akureyrar aö veruleika vegna frumkvæöis
Framtíðarkvenna og framtaks forystumanna
Verkamannafélagsins. Starfaði sjúkrasam-
lagiö allt þar til lögin um almannatryggingar
tóku gildi áriö 1936 og nýtt sjúkrasamlag var
stofnaö á grundvelli þeirra."
Sjúkrahúsmálið í höfn
- aftur tekið til við elliheimilið
- Einbeittu framtíðarkonur sér um tíma að
byggingu Fjóröungssjúkrahússins á Akur-
eyri?
„Sjúkrahúsmálió komst í brennidepil á
fimmta áratugnum. Þá hafói um nokkurn
tíma verið barist fyrir að koma upp framtíð-
arsjúkrahúsi á Akureyri og margir aðilar
unnió ötullega að því máli. Kvenfélagið
Framtíóin hafði unnið að fjársöfnun vegna
ellihcimilisins allt frá árinu 1923. Spítala-
nefnd Akurcyrarbæjar vissi af þessu baráttu-
máli kvennanna og ritaði félaginu bréf
snemma árs 1937, þar sem þess var farið á
leit að félagið léti elliheimilissjóóinn renna
til sjúkrahússbyggingarinnar og ynni jafn-
framt meö nefndinni um frekari fjáröflun til
þessa mikla verkefnis. Þótt skoóanir væru
nokkuð skiptar innan Framtíðarinnar um
hvort rétt væri að breyta svo um áherslur í
félagsstarfinu varð niðurstaðan sú að telags-
konur hólust handa um að vinna með spítala-
nefndinni enda var þörfin fyrir byggingu
sjúkrahússins mun brýnni en cllihcimilis á
þessurn árum.“
Arið 1947 var samþykkt, svo vitnað sé til
nýlega útkominnar sögu Framtíðarinnar, að
félagið héldi áfram aó vinna að sjúkrahús-
rnálinu en þá var þess einnig vænst að félag-
iö fengi gömlu sjúkrahússbygginguna við
Spítalaveg til umráða fyrir elliheimili þegar
Fjóröungssjúkrahúsið yrói fullbúið og tckiö í
notkun. Framtíðin vann því af fullurn krafti
aó byggingu sjúkrahússins á rneðan þess var
þörl' en sncri sér síðan að elliheimilismálinu
á nýjan leik.
„Framtíðarkonur lögðu ekki stefnumál sitt
varóandi elliheimilið til hliðar nenta urn
tíma. Bygging sjúkrahússins þótti hins vegar
svo mikilvægt verkcfni á þessunt árum að
réttlætanlegt var talið að fresta elliheimilis-
-

Frá vormarkaði Framtíðarinnar. Á myndinni má mcðai annarra sjá Guðrúnu Óskarsdóttur, Mar-
gréti Kröyer og Kristínu Halidórsdóttur, scm nú hefur vcrið kjörin formaður.
Frá kaffisölu Framtíðarinnar í Dynhcimum.
málinu meðan unniö var aó því. En þegar
sjúkrahúsmálið var í höfn var aftur tekið til
við elliheimilió enda hal'ði þörfin fyrir starf-
semi slíkrar stofnunar vaxió til rnuna á þcint
árum sem unnið var aó ljársöfnun fyrir
sjúkrahúsið. Kraftar félagskvenna bcindust
nú að miklu leyti í þá átt og átti félagið með-
al annars fulltrúa í byggingarnefnd eftir að
ákvörðun hafði verió tekin um byggingu elli-
heimilis, sem síðar var vígt á hundrað ára af-
mælisári Akureyrar 1962. Þcgar kom að
vígslu Elliheimilis Akureyrar, cða Dvalar-
heimilisins Hlíðar eins og það heitir, þá lagði
Framtíðin fram eina milljón króna til rekstrar
þess. Þá má einnig geta þess að Framtíðin
hefur lagt fram umtalsverðar upphæðir til
reksturs Hlíóar og Skjaldarvíkurheimilisins;
eina milljón króna árið 1974 og aðra milljón
árið 1979 er skiptust jafn á milli þessara
tveggja stofnana. Einnig hefur Framtíðin lagt
cllihcimilunum til ntargvíslegan hús- og
tækjabúnað á undanförnum árum.“
Var boðið að reka Skjaldarvík
- Kom aldrci til tals að félagið tæki að sér
rekstur elliheimilis?
„Jú - vissulega kom til orða að Framtíðin
tæki að sér rekstur clliheimilis. Meóal annars
hafði Stefán Jónsson í Skjaldarvík boðið fé-
laginu rekstur elliheimilisins þar cr hann
hugðist draga sig í hlé frá störfum. Miklar
umræður uróu innan okkar raða um hvað
gera skyldi. Þau sjónarmið urðu þó fljótlega
ofaná í þeim umræðum að Framtíðin ætti að
einbeita sér að rekstri cllihcimilis á Akurcyri
cn Skjaldarvík væri staósett út með firði og
væri því ekki á félagssvæði Framtíóar-
kvenna. A þeim tíma ríktu önnur viðhorf
hvað vegalengdir varðar og umferð var ekki
eins greió á rnilli bæjar og héraðs og nú -
einkurn á veturna. Ýmsum fannst eðlilegt að
Elliheimilið í Skjaldarvík yröi gert að elli-
heimili fyrir sveitirnar þar sem mikill hluti
dvalargesta og vistmanna kom úr héraðinu
en ekki frá Akureyri. Þó fór svo cins og
kunnugt cr að Stefán Jónsson gaf Akureyrar-
bæ þessa sjálfseignarstofnun sína og þar rneð
tengdist rekstur Skjaldarvíkurheimilisins
rekstri Elliheimilis Akurcyrar með bcinu
móti. Eg held þó að hin raunvcrulega ástæða
þess að aldrei var farið út í rckstur elliheim-
ilis haft verið sú að margar félagskvenna
álitu innra með sér að slík starfsemi yrði fé-
laginu ofviða.“
Jónsmessuhátíðarhöld á Akureyri
Þótt Framtíðarkonur hall gert margt sér til
gamans í félagsstörfum sínum þá hefur fjár-
öflun til þcss að sinna aóhlynningarverkefn-
urn ætíð verið ntegin þungi starfsins. Þar
sem Margrét Kröyer hefur auk níu ára for-
mennsku verið gjaldkeri félagsins í rnörg ár
hcfur þcssi mcgin þáttur ckki síður hvílt á
henni cn öðrum félagskonum. Hún segir fjár-
öllunina cinkum fclast í sölu merkja og öðr-
urn hcfðbundnum ljáröílunarleiðum líknarfé-
laga. „Fyrr á árum var gengið lyrir hvers
ntanns dyr í því cfni en cftir því sem Akur-
eyrarbær stækkaði og konurn er unnu að
þessu starfi fór fækkandi þá sáu þær sér ekki
lengur fært að ganga í hús til að bjóða mcrki
cða annað scm kvcnlelagskonur hafa á boð-
stólum. Nú cr mcrkjasalan cinkum stunduð
við stórmarkaði og vcrslanir í bænum.“
En til fleiri ráða hcfur verið gripið hvað
fjáröflun varðar. Þegar félagið stóð að mikl-
um framkvæmdum eins og vió lokaáfanga
sjúkrahússins þá var leitað allra leiða til öfl-
unar fjármuna. I nokkur ár kringum 1950
héldu félagskonur Jónsmessuhátíð aó nor-
rænum sið og söfnuðust talsveróar fjárupp-
hæðir á þessurn samkomum. I sögu félagsins
er greint frá þessum hátíðarhöldum og þar
má finna tilvitnun í blaðið Islending frá árinu
1948. Þar segir svo frá: „Kvenlclagið Fram-
tíðin hélt sína árlcgu Jónsmessuhátíö um síð-
ustu helgi. Var veður hagstætt, og sótti mik-
ill fjöldi skemmtanir dagsins, en hátíðarhöld-
in l'óru frarn á túninu sunnan sundlaugarinn-
ar. A laugardagskvöldiö kl. 9.00 lék Lúöra-
sveit Akureyrar. Þar næst las Edda Scheving
Vorvísur eftir Hanncs Hafstein. Þá var sýnd-
ur leikþáttur úr Skugga-Sveini. Skátar
skemmtu með varðcldasýningu, og aö lokum
var stiginn dans á palli til miðnættis. Á
sunnudaginn hófust hátíðarhöldin aftur með
lcik Lúðrasveitarinnar, en síðan messaði sr.
Pétur Sigurgcirsson. Þá kom Fjallkonan fram
og flutti ávarp. Lúðrasveitin lék, en síðan
söng Karlakór Akureyrar undir stjórn Áskels
Jónssonar. Þá voru ýmiskonar skemmtiatriði,
mjög skemmtilegt boðhlaup milli kvenfélag-
anna Hlífar og Framtíðarinnar og handknatt-
leikur milli Þórs og K.A. Um kvöldið voru
Viðtal:
Þórður Ingimarsson
dansleikir í Samkomuhúsinu og Hótel Norð-
urlandi. Konurnar seldu kaffi í Gagnfræóa-
skólanum báða dagana.“ Þá er þess einnig
getið að hreinn ágóði af Jónsmessuhátíð
þessari hafi vcrió 40.768,32 krónur, sem
voru verulcgir fjármunir í þá daga.
Við hjónin vildum hafa jöfnuð í þessu
- En þá víkur sögunni að Margréti Kröyer
sjálfri - af hverju hún gekk til liðs við Kven-
félagið Framtíðina?
„Eg hafði mikinn áhuga á aö taka þátt í fé-
lagsstarfi. Maðurinn minn vann þá ntikið að
félagsmálum og okkur fannst að við yrðum
af hafa cinhvern jöl'nuð í þessu. Auk þess
höfðu nokkrar vinkonur mínar og félagar
ntikinn áhuga á aó taka þátt í störfum kven-
félagsins og ég hcld við höfum verið fimm
eða sex scnt gengum í félagið í einu. - Já, fé-
lagskonur voru nokkru fleiri þá cn nú. Þegar
ég kom til starfa í Framtíðinni voru urn 85
konur skráðar félagar. Þeirn hefur því fækk-
aó um einn og hálfan tug á rúmlega 40 ára
tímabili og nú eru aðeins um 70 konur í fé-
laginu. Meðalaldur þeirra er einnig nokkru
hærri cn þegar ég hóf félagsstörf. Eg tel þó
að lélagið hafi endurnýjað sig vel ef miðað
er við þær breytingar sem orðið hafa og þær
aóstæður sern nú ríkja í þjóófélaginu. Á
þessum tíma hcl’ur atvinnuþátttaka kvenna
aukist til niuna. Um 1950 voru flestar giftar
konur hcimavinnandi húsmæóur og höfðu
því meiri tíma til að sinna félagsmálum ef
þær hölóu áhuga fyrir slíkum störfum. Fram-
boð af margvíslegri félagastarfsemi hefur
cinnig aukist mikið, jafnvel félaga er hafa
svipuð stefnumál á dagskrá sinni og kvenfé-
lögin. I því el'ni má ncl'na kvennafélög innan
Lionshreyfingarinnar sem vinna mikið að
ljáröflun til líknarmála.“
Yngri konur hafa komið til starfa
Margrét sagði cftirtektarvert að ákveðnir
árgangar hafi næstum horfið úr félagsstarf-
inu. Þctta séu einkum kpnur fæddar á tíma-
bilinu 1940 til 1945. „Ég býst vió að per-
sónulegar ástæður ráói því í liestum tilvikum
hvaða konur hafa dregið sig í hlé frá félags-
störfum. Sumar þcssara kvenna vinna mikið
utan heimilis og eru ef til vill einnig virkar í
öðrum lelögum. Einhverjar þeirra hafa farið
til náms á fullorðinsárum og af þeim sökum
ekki getað sinnt lélagsstarfi á sama hátt og
áóur. Orsakirnar geta þannig verið af ýmsum
toga og ekki cr réttmætt að sakast við breytt-
ar aðstæður hjá fólki. Hins vegar hafa yngri
konur verið að koma til starfa með okkur á
síðustu árum og ég tel að við þurfum ekki að
kvíóa því að nauósynleg endumýjun eigi sér
ekki stað í félaginu.“
Hef kynnst mörgu góðu fólki
í þessu starfi
Hvað framtíð félagsins varóar sagði Margrét
Kröyer að næg verkefni virtust framundan.
„Starfsemi félagsins hefur að miklu leyti
mióast við að sinna þörfum aldraðra. Á þess-
urn tíma fer meóalaldur landsmanna hækk-
andi. Bætt heilbrigðisþjónusta leiðir aukið
langlíll af sér. Sá þjóðfélagshópur er telst til
eldri borgara fer vaxandi með hverju ári. Því
verður tæpast neinn skortur á verkefnum er
snúa aó málefnum þeirra. En nýir siðir koma
einnig oft með nýju fólki, ný áhugamál
veröa til og vera má að konur framtíðarinnar
finni sér fleiri viðfangsefni en unnið hefur
verið að til þessa. Ánægjulegast finnst mér
að vita að sá kraftur, sem alla tíð hefur verið
í félagsstarfinu, er sá santi og fyrr og þær
yngri konur er nú hafi gengið til liðs við
Framtíðina eru mjög áhugasamar um að starf
félagsins megi takast sem best. Ég lít því yfir
farinn veg með ánægju yfir að hafa fengið
tækifæri til aó starfa að þeim málefnum sem
félagið hefur unnið aó. Ég hef kynnst mörgu
góðu fólki í þessu starfi.“