Dagur - 08.03.1994, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Þriðjudagur 8. mars 1994
VlnnlngsJölur laugardagkin í (37X^1 05. 03.1994
B) (25)
VINNINGAR | UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af5 | 0 5.595746
2.**zm 5 118.148
3. 4al5 I 124 8.217
4. 3af5 I 4160 571
Heiidarvinningsupphæð þessa viku: 9.580.754
BIRGIR
upplvsingar:sImsvahi 91-681511 lukkul!na991002
Ráðhústorgi 5, 2. hæð
Gengið inn frá Skipagötu
Sími 11500
Móasíða:
Mjög fallegt raðhús ásamt þakhæð og
rúmgóðum bllskúr samtals um 176 fm.
Skiptl á minni eign koma til greina.
Gilsbakkavegur:
3ja-4ra herb. neðrl hæð í tvíbýli um 93
fm. í góðu lagi. Hagstæð lán.
Hjallalundur:
2ja herb. (búð á 3. hæð um 54 fm. f
ágætu lagi. Laus eftir samkomulagi.
Smárahlíð:
2ja herb. ibúð á 2. hæð um 58 fm.
Ástand gott. Laus eftir samkomulagi.
Einholt:
Mjög gott raðhús á tveimur hæðum 5-6
herb. um 136 fm. Skipti á 3ja-4ra herb.
(búð koma til greina.
Skarðshlíð:
Mjög góð 4ra-5 herb. endaíbúð á 2.
hæð um 116 fm. Laus eftir samkomu-
lagi.
Vantar:
Góða 3ja-4ra herb. (búð á 2. hæð á
Brekkunni. Gott einbýlishús á einni eða
einni og hálfri hæð með bílskúr. Litlar
tveggja herb. ibúðir á Brekkunni.
FASTEIGNA & II
skipasala3£T
NORÐURLANDSÍI
Ráöhústorgi 5, 2. hæð
gongið inn frá Skipagötu
Opiö virka daga
frá kl. 9.30-11.30 og 13.15-17.
Sölustjóri:
Pétur Jósefsson
Lögmaöur: jm
Benedikt Ólafsson hdl. |f™
HEILRÆÐI
HESTAMENN! HJÁLMUR ER JAFN
NAUDSYNLECUR OC REIDTYGIN.
SLYSAVARNAFÉLAG ÍSLANDS
RAUDI KROSS ÍSLANDS
Af hverju er greitt fyrir not af tónlist?
Vegna umfjöllunar í ijölmiðlum um
STEF og opinbcran flutning tónlist-
ar, sem ýmsir álíta að sé endur-
gjaldslaus, hefur stjórn samtakanna
tekið saman cftirfarandi grcinar-
gerð þar sem m.a. er svarað margs
konar misskilningi og rangfærslum
sem birst hafa á prenti og á öldum
ljósvakans að undanfornu.
Hvað er STEF?
I upphafi er rétt að vekja athygli á
því að aðild aó Sambandi tón-
skálda og eigenda ilutningsréttar
(STEFi) eiga lang tlest þau íslensk
tónskáld og textahöfundar, sem
eitthvað hafa látió að sér kveða á
þessu sviði, jafnt þeir sem samið
hafa „alvarlega“ og „létta“ tónlist
og texta vió hana. STEF hefur síð-
an gert gagnkvæma samstarfs-
samninga við systursamtök í flest-
um menningarlöndum heims og
sér samkvæmt þeim samningum
um að innheimta höfundarréttar-
gjöld af tónlistarflutningi hér á
landi fyrir erlend tónskáld og
textahöfunda meðan systursam-
tökin gera slíkt hið sama fyrir ís-
lensk tónskáld og textahöfunda er-
lendis.
Höfundarréttur er
stjórnarskrárvarinn
Réttur höfunda, þ. á m. tónskálda
og textahöfunda, telst til cignar-
réttinda og nýtur þar með verndar
stjórnarskrárinnar. Höfundaréttur
fer eftir höfundalögum nr.
73/1972, meó síðari breytingum.
Höfundalögin eru í meginatriðum
byggó á alþjóðasáttmáluni um
höfundarétt, þ. á m. Bernarsátt-
málanum til verndar bókmenntum
og listaverkum frá 1886, með síð-
ari breytingum, en aðild aó þeim
sáttmála eiga nú flest þeirra ríkja
sem telja má nútíma mcnningar-
ríki.
Samkvæmt höfundalögum er
óhcimilt að flytja listaverk, þ. á m.
tónverk, opinberlega nema með
leyfi höfundar. I lögunum sjálfum
og greinargerð, sem fylgdi frum-
varpi til laganna þegar það var
lagt fyrir Alþingi, er „opinber
flutningur" skýröur mjög rúmt.
Þannig er í greinargerðinni sagt að
það teljist ekki opinbcr flutningur
ef verk eru kynnt „á hcimilum, í
lokuóum hópi fjölskyldu eóa
kunningja", en hins vegar segir
Magnús Kjartansson, formaður
STEFs.
þar berum orðum að um opinber-
an flutning sé aó ræöa ef verk er
„flutt eða sýnt á stöðum, sem al-
menningur á frjálsan aðgang að,
hvort heldur gegn aðgangseyri eóa
gjaldfrjálst“.
í höfundalögum er sérstaklega
tekió fram að það teljist sjálfstæð-
ur flutningur á verki í skiiningi
laganna „þegar útvarpsflutningi á
tónlist eóa bókmenntaverki er
dreift til almennings meö hátalara
cða á annan hátt“. I útvarpslögum
nr. 68/1985 er hugtakiö „útvarp"
ekki skýrt cins rúmt og í höfunda-
lögum, en rétt er að endurtaka aö
um rétt höfunda gilda höfundalög,
en ekki útvarpslög eóa önnur lög.
Tónlist er eins og hver
önnur „vara“
Þessum ákvæðum höfundalaga er
ætlaó að tryggja aó höfundar, þ. á
m. tónskáid og textahöfundar, fái
endurgjald fyrir það þegar verið er
að nota „afurð“ eða „vöru“ sem
þeir hafa skapað eins og hverjir
aðrir í þjóðfélaginu sem stunda
einhverja „framleiðslu“. Skiljan-
lega á almenningur erfitt meó aó
átta sig á því að eðlilegt sé aö
greiða fyrir not á tónlist, sem eng-
inn getur þreifað á þótt hún heyr-
ist, alveg á sama hátt og verió er
aó grciða fyrir ýmiss konar vöru
og þjónustu. Kaupmaöurinn telur
t.d. sjálfsagt aö hann eigi að fá
greidda álagningu í vöruverði þótt
hennar sjái ekki bein merki á vör-
unni, en llnnst á sama tíma óeðli-
lcgt að greióa lítilræði fyrir það að
laða aó vióskiptavini meó því aó
nota „vöru" á borð við tónlist.
Ef hægt væri aó flytja tónvcrk
úr útvarpi, án þess að tónhöfundar
fengju sérstakt endurgjald fyrir,
væri hægur vandi að nota tónlist
endurgjaldslaust t.d. á dansstöðum
og í heilsuræktarstöðvum, þar sem
tónlistin er talin ómissandi. I
samningum STEFs viö útvarps-
stöðvar er líka sérstaklega tekið
fram að heimild til flutnings tón-
verka í útvarpi feli ekki í sér neinn
rétt til handa útvarpsnotendum til
opinbers flutnings á tónlist úr út-
varpi.
Höfundaréttur er
alþjóðlegur
Þau ákvæói íslensku höfundalag-
anna, sem.hér hefur verió vitnað
til, eru öll í samræmi við alþjóða-
sáttmála um höfundarétt og þar
með höfundalögum í flestum ríkj-
um heims. I öllum nágrannalönd-
um okkar hefur um árabil verió
innheimt höfundaréttargjöld af
þeim stöðum þar sem tónlist hefur
verið flutt opinberlega, þ. á m. í
verslunum og flugvélum, á ferj-
um, hárgreiðslu- og rakarastofum,
svo aó nokkur dæmi séu tekin.
Ekki skattur, heidur
endurgjald fyrir afnot
I umfjölluninni aó undanförnu
hefur því olt vcrið haldið fram aö
höfundaréttargjöld vegna opinbers
llutnings á tónverkum væru skatt-
ur. Þetta er alrangt, því eins og
gerð hefur verið grein fyrir hér aö
framan er um að ræóa endurgjald
fyrir not á „vöru" - endurgjald
sem rennur til þeirra einstaklinga
sem „framleitt“ hafa „vöruna".
Gjöldin byggjast ýmist á samning-
um STEFs við þá aðila, seni tón-
list flytja, t.d. útvarpsstöðvarnar,
eöa gjaldskrá sem stjórn samtak-
anna hefur sett með heimild í höf-
undalögum og staðfest hefur verið
af menntamálaráóuneytinu. Sam-
kvæmt gjaldskránni nema höf-
undaréttargjöld til STEFs vegna
flutnings tónlistar í vcnjulegri rak-
ara- eða hárgreiðslustolu kr. 4.124
cða 8.249 á ári, þ.e. kr. 16-32 fyrir
hvern virkan dag, eftir stærð stof-
unnar.
Tekjunum er úthlutað til
réttra aðila
Aö gcl'nu tiiefni er rétt að skýra
frá því aó þeim tekjum, sem STEF
innheimtir, er úthlutaó jafn óðum
til tónskálda, textahöfunda og
annarra rétthafa aó tónlist sem
ílutt eóa gefin er út. Meirihluti
tekna, sem innheimtur er fyrir
flutning tónlistar hér á landi, rcnn-
ur til erlendra rétthafa. Hinum
hlutanum er skipt á milli innlendra
rétthafa miöað við það hvaóa tón-
list hefur verið flutt í útvarpi og
annars staóar. I því efni er m.a.
byggt á tónflutningsskýrslum frá
útvarpsstöðvunum sem þeim er,
samkvæmt samningum við STEF,
skylt að láta samtökunum rcglu-
lega í té.
Því miður hefur orðið misbrest-
ur á því að minni útvarpsstöðvarn-
ar geróu þaö og þess vegna hefur
ckki verið hægt að taka tillit til
flutnings tónlistar í þeim stöövum
við úthlutun til rétthafa. Það hefur
hins vegar ekki leitt til þcss að
minna fé væri úthlutað en til
skipta er hverju sinni, heldur hafa
höfundar „léttrar" tónlistar, en slík
tónlist cr nær einvörðungu flutt á
umræddum stöðvum, fengið mcira
fyrir llutning verka sinna á stóru
stöóvunum en þeir heföu clla
lcngió ef lull skil hcfðu verió gerð
á tónflutningsskýrsium. Það cr því
sem betur fer rangt aó höfundar
„Iéttrar" tónlistar hafi borið skarð-
an lilut frá borði vegna þessara va-
nefnda minni útvarpsstöðvanna á
samningsskyldum sínum.
Samvinna í stað iildeiina
Aó lokum vill stjórn STEFs taka
fram að hún óskar eftir scm bestri
samvinnu við þá aðila scm kjósa
að flytja tónlist opinbcrlcga. Þeir,
sem ckki flytja tónlist þannig að
viðskiptavinir megi njóta hcnnar,
grciöa hins vegar cngin gjöld til
STEFs vegna þess aó um cr að
ræða cndurgjald fyrir not á „vöru"
cins og lýst cr hcr aö framan.
í stjórn STEFs,
Magnús Kjartansson,
formaður,
Askell Másson; varaformaður,
Arni Harðarson,
Hrafn Pálsson,
John Speight,
Ólafur Jóhann Símonarson,
Þórir Baidursson.
Kór Akureyrarkirkju með tónleika í kvöld
Kór Akureyrarkirkju heldur
tónieika í Akureyrarkirkju í
kvöld, þriðjudaginn 8. mars, kl.
20.30. Tónleikarnir eru liður í
Kirkjuviku í Akureyrarkirkju.
Stjórnandi er Björn Steinar Sól-
bergsson. Dóróthea Dagný Pét-
ursdóttir leikur á orgel og ein-
söngvari er Ingibjörg Guðjóns-
dóttir, sópran.
A efnisskrá tónleikanna er fjöl-
brcytt blanda íslenskrar og cr-
lendrar kirkjutónl istar. Kórinn
flytur verk cftir fjögur ísicnsk tón-
skáld; Róbert A. Ottósson, Jakob
Tryggvason, Sigvalda S. Kalda-
lóns og Björgvin Guðmundsson.
Þá flytur kórinn verk eftir Edward
Elgar (1857-1934), Lajos Bárdos
(i 899-1986), Gioacchino Rossini
(1792-1868) og Felix Mendels-
sohn Bartholdy (1809-1847).
Ingibjörg Guðjónsdóttir syngur
einsöng mcð kórnum í Ave María
eftir Sigvalda S. Kaldalóns og
Helgisöng eftir Mendclssohn við
þýðingu Þorstcins Valdimarsson-
ar. Auk þess syngur Ingibjörg
Kvöldbæn eftir Björgvin Guö-
mundsson og Salve Regina eftir
Giacomo Puccini.
Ingibjörg Guðjónsdóttir nam
Kór Akureyrarkirkju.
Ingibjörg Guðjónsdóllir syngur ein-
söng incð Kór Akureyrarkirkju á
tónleikum kórsins í Akureyrar-
kirkju í kvöld kl. 20.30.
söng við Tónlistarskólann í
Garðabæ og lauk þaðan burtfarar-
prófi vorið 1986. Arið áður sigr-
aði hún í Söngvakcppni Sjón-
varpsins og vann sér rctt til þcss
að taka þátt í alþjóðlcgri kcppni
ungra söngvara í Cardiff í Walcs
sumarið 1985. Ingibjörg lör síðan
tii náms vió Indiana Univcrsity í
Bandaríkjunum og lauk þaðan
BM-prófi.
Ingibjörg hefur komið l'ram
scm cinsöngvari við hin ýmsu
tækifæri hér á landi og crlcndis.
Hún söng m.a. hlutvcrk Mimiar í
uppfærslu Operusmiöjunnar á La
Bohemc í Borgarleikhúsinu. Hún
var í 8 manna úrslitum um Tón-
vakann, tónlistarvcrðlaun RUV og
í septcmbcr sl. var hún fulltrúi ís-
lands á Tónlistarhátíð ungra nor-
rænna cinlcikara og cinsöngvara í
Stokkhólmi. I síðasta mánuði
komst hún svo 6 manna úrsiit í
Leslie and Dorothy Blond Award.
alþjóðlegri söngkeppni í Bret-
landi. (Fréltalilkynning)