Dagur - 07.03.1995, Side 11

Þriðjudagur 7. mars 1995 - DAGUR - 11
Menntamál í
dreifbýli
Skólamál eru eitt af því sem
brennur heitt á bamafólki í litlum
þorpum í dreifbýlinu. Aöstaða
barnafólks til aö koma bömum
sínum til mennta á þeim stöðum
er á margan hátt erfiöari en þar
sem menntunarmöguleikar eru
innan seilingar og hægt er að
sækja skóla heiman aö frá sér til
fullorðinsára.
Smæð skóla bæði
kostur og galli
í litlum þorpum em skólar fá-
mennir eins og gefur að skilja.
Litlum skólum geta fylgt ýmsir
kostir ekki síður en gallar, ekki
má gleyma því. Við slíkar aðstæð-
ur er hægt að fylgjast betur meö
hverjum einstakling og auóveld-
ara er að grípa inn í ef eitthvað
bjátar á heldur en í stórum marg-
setnum skólum, þar sem einstak-
lingurinn hverfur í fjöldann. En á
hinn bóginn er erfiðara að fá vel
menntaða kennara að litlum skól-
um úti á landi, kennara sem stöðv-
ast og mynda æskilega kjölfestu í
skólastarfinu. Þannig fylgir því
ætíð nokkur spenna á haustin um
hvemig gangi að manna skólann
og hvemig hann sé síðan mannað-
ur. Laun kennara hafa síðan þróast
á þann veg að kennsla er ekki orð-
in eftirsóknarverð launanna vegna
og það eykur á erfiðleikana við aó
ráða hæfa kennara til starfa.
Jafnrétti til náms í raun
Á Islandi er yfirleitt haft á orði að
hér ríki jafnrétti til náms. Allir
hafi jafna möguleika á að mennta
sig, óháð efnahag. En er það svo í
raun? I kjölfar þess að tekjur al-
mennings hafa dregist saman á
liðnum árum og atvinnuleysi víða
haldið innreiö sína, þá er þessi
kennisetning í mörgum tilvikum
hjóm eitt. Það er síður en svo auð-
velt fyrir láglaunafólk að senda
böm sín til náms í fjarlæg héruð,
þegar skólakostnaður yfir veturinn
nemur allt að 250.000 krónum.
Þar sem möguleikar ungs fólks að
fá sumarvinnu hafa minnkað á
Iiðnum árum þá verður það að
leita í auknum mæli eftir aðstoð
foreldranna til að fjármagna
skólagönguna þar til námslán fást.
Fyrir lágtekjufólk er það hreint út
sagt ómögulegt að kosta böm sín
til náms á þeim launum sem víða
eru greidd. Taka skal fram að hér
er ekki einungis verið að tala um
framhaldsnám, heldur getur verið
um að ræða skyldunám, þar sem
ekki er boðið upp á það í heima-
byggð. Svokallaður dreifbýlis-
styrkur er það lágur að hann dreg-
ur lítið í þessu sambandi. Því er
það í raun þannig að jafnrétti til
náms er farið að verða hugtak sem
er einungis í orði en ekki á borði.
Flutningur grunnskólans til
sveitarfélaganna
Til stendur að flytja grunnskólann
frá ríkinu til sveitarfélaganna. Fyr-
Samvinna - samfylking
Þær aðstæóur, sem fyrr á öldinni
gátu af sér íslenska flokkakerfið
eða réttlættu tilveru þess eru ekki
lengur fyrir hendi. Flokkamir
reyna fyrir kosningar aó skerpa
muninn og yfirbjóða hvem annan
til að sanna tilverurétt sinn fyrir
kjósendum en það sem aðgreinir
jafnaðarmenn og félagshyggjufólk
í marga flokka er í raun mun
ómerkilegra en það sem er sam-
eiginlegt.
Til þess að mæta kröfum um
breytingar hefur fólk um allt land
efnt til samfylkingarframboða eða
framboða utan hins hefðbundna
flokkakerfis þegar um sveitar-
stjómarkosningar hefur verið að
ræða. Um síðustu kosningar átti
meirihluti landsmanna þess kost
að kjósa slík framboð. Þegar kem-
ur að landsstjóminni hafa aðrir
hagsmunir haft yfirhöndina. Talað
er um nauðsyn þess að jafnaóar-
menn vinni saman eða að félags-
hyggjuöflin samfylki en þegar tal-
ið berst aó stjómarmyndun verða
yfirlýsingamar loðnari og enda of
oft með því aó gömlu vinstri
flokkamir fara í kapphlaup um að
leiða Sjálfstæðisflokkinn til valda
í Stjórnarráðinu.
Trúnaður við kjósendur
I inngangi stefnuskrár Þjóóvaka,
sem samþykkt var á stofnfundi
hreyfingarinnar í janúar s.l. stend-
ur: „Með þessari hreyfingu er
leystur úr læðingi kraftur fólksins
sjálfs sem sameina mun félags-
hyggjufólk í öfluga hreyfingu til
að tryggja jöfnuð, réttlæti og af-
komuöryggi fyrir alla. Gamla
flokkakerfið hefur í raun gefist
upp andspænis þessum brýnu
verkefnum í íslenskum stjómmál-
um. Þess vegna hefur hreyfing
fólksins um Þjóðvaka orðið til og
krefst uppstokkunar flokkakerfis-
ins.“
Hreyfingin er trú stefnumálum
sínum um uppstokkun flokkakerf-
isins og samfylkingu félags-
hyggjuaflanna. Því var einróma
samþykkt á kosningaráóstefnu
sem haldin var í Kjamalundi við
Akureyri um síðustu helgi, að
Þjóðvaki mun ekki taka þátt í rík-
isstjóm með Sjálfstæðisflokknum
eftir næstu kosningar. Forsenda
samfylkingar er samvinna og því
Svanfríður Jónasdóttir.
var jafnframt skorað á önnur
framboð félagshyggju- og jafnað-
armanna að gefa samskonar yfir-
lýsingu og taka þar með þátt í
Kennarar vilja ræða kjaramál sín
við frambjóðendur stjómmála-
flokkanna og hafa í þeim tilgangi
boðað þá til sín í verkfallsmiðstöð-
ina á Ákureyri. Lítil hreyfing er á
samningamálum þeirra og lítið út-
lit fyrir skólahald þessa vikuna.
Samkvæmt upplýsingum
Sveinbjöms Njálssonar, formanns
Bandalags kennara á Norðurlandi
eystra, vilja kennarar fá að heyra
viðhorf frambjóðenda til launa-
Bubbi Morthens er á tónleikaferð
um landið og í þessari viku verður
hann á ferð um Norðurland. Bubbi
flytur gamalt efni í bland við nýtt
en á milli þess sem hann spilar á
tónleikum, er hann að hljóðrita
nýja geislaplötu með félaga sínum
Rúnari Júlíussyni.
Bubbi verður með tónleika í
„...Þjóðvaki mun
ekki taka þátt í
ríkisstjórn með
Sjálfstæðisflokkn-
um eftir næstu
kosningar.“
nauðsynlegri nýsköpun flokka-
kerfisins.
Trúnaður er eitt af þeim lykil-
hugtökum sem stefna Þjóðvaka
byggir á. Ein megin forsenda trún-
aðar milli stjómmálamanna og
kjósenda cr að kjósendur viti hvað
flokkamir hyggjast fyrir eftir
kosningar, hvaða leið vilja þeir
fara, eða ekki fara, til að ná fram
þeim breytingum sem þeir telja
brýnastar. Því höfum við svarað.
Svanfríður Jónasdóttir.
Höfundur er varaformaður Þjóóvaka og skipar
efsta sæti Þjóóvaka á Norðurlandi eystra fyrir
komandi alþingiskosningar.
málanna og ástandsins sem nú er
uppi í menntamálum hér á landi.
Fulltrúi Alþýðuflokks mætti í
verkfallsmiðstöðina í gær kl. 13
og á sama tíma í dag mætir fulltrúi
Kvennalistans, á morgun verður
svo fulltrúi Sjálfstæðisflokksins
og á fimmtudag fulltrúi Alþýðu-
bandalagsins. Annar tími verður
svo á föstudag þegar fulltrúi
Framsóknarflokks mætir kl. 11 og
fulltrúi Þjóðvaka kl. 13. JÓH
Hótel Mælifelli á Sauðárkróki
fimmtudaginn 9. mars, í Sæluhús-
inu á Dalvík föstudaginn 10. mars,
á Siskóbar í Ólafsfirói laugardag-
inn 11. mars og á veitingastaónum
Við Pollinn á Akureyri sunnudag-
inn 12. mars. Allir tónleikamir
hefjast kl. 23.00.
Úr fréttatilkynningu.
Kennarar yfirheyra
frambjóðendur
Bubbi Morthens á Norðurlandi
Hildur Harðardóttir.
Fyrir lágtekjufólk
er það hreint út
sagt ómögulegt að
kosta börn sín til
náms á þeim
launum sem víða
eru greidd.
irhugað var að það gerðist þann 1.
september á þessu ári, en það
virðist vera útséð um aó þaó gerist
í ár og mun vafalaust dragast enn
um sinn, verði þá nokkuð af því.
Afar tvíbent er fyrir lítil sveitarfé-
lög að fá grunnskólann alfarið
fluttan yfir á sína ábyrgð. Ríkis-
valdið hefur vissar skyldur í dag
um að tryggja það að ákveðið
jafnrétti gildi í menntun ung-
menna. Hætt er við aó því verói
kastað fyrir róða þegar sveitarfé-
lögin sem eru afar misjafnlega
stödd fjárhagslega taka við þess-
um rekstri. Það er vafalaust hag-
fellt stórum sveitarfélögum að
takast á við þetta verkefni, en litl-
um sveitarfélögum em ákveðin
takmörk sett. Ekki er frágengið
enn hvaða fjármuni sveitarfélögin
eiga að fá til að standa straum af
þeim kostnaðarauka sem hlýst að
fyrirhuguðum flutningi grunnskól-
ans. Ríkisvaldið hefur á seinustu
ámm seilst blygðunarlaust í vasa
sveitarfélaganna ef því hefur sýnst
að þar væru fjármunir afgangs.
Því er nauðsynlegt að hafa allan
fyrirvara á efndum þeiiTa loforða
sem hafa verið gefin á þessu sviði.
Loforðagleði þáverandi félags-
málaráðherra í umræðu um sam-
einingu sveitarfélaga var ekki til
að auka trúverðugleika stjómvalda
í sambandi við verkefnaflutning
frá ríki til sveitarfélaganna.
Hvert stefnir?
Eins og samfélagið hefur verið að
þróast á undanfömum ámm, þá
fer það að skipta æ meira máli fyr-
ir framtíðarsýn ungs fólks að það
hafi greiðan aógang að menntun.
Góð menntun eykur möguleika
fólks á að fá góða og lífvænlega
atvinnu. Þetta sjónarmið var
óþekkt hérlendis fyrir tiltölulega
fáum árum síðan. Því fer það að
vega æ þyngra í hugum bamafólks
hve góður skólinn sé og hvaða
möguleika hann gefi. Fólk kemur
til meö að leggja aukna áherslu á
að mennta böm sín og þá fer það
að skipta vemlegu máli hvort fólk
þurfi að senda böm sín burtu til
náms á síóustu bekkjum grunn-
skóla og í framhaldsnám, eða
hvort þau geti stundað nám heim-
an að frá sér. Því munu áherslur
stjómvalda í þessum málum á
komandi árum fara að skipta hinn
almenna launamann æ meira máli.
Gleymum ekki að við getum haft
áhrif í þessum efnum ef vió vilj-
um.
Hildur Harðardóttir.
Höfundur skipar 6. sætió á G-lista Alþýðu-
bandalags og óháóra á Noróurlandi eystra fyrir
komandi alþingiskosningar.
HYRNAHF
BYGGINGARVERKTAKI / TRÉSMIÐJA
Dalsbraut 1 - Akureyri - Sími 96-12603 ■ Fax 96-12604
Smíðum fataskápa, baðinnréttingar,
eldhúsinnréttingar og innihurðir
Teiknum og gerum föst verðtilboð, þér að kostnaðarlausu
Greiðsluskilmálar við allra hæfi
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Auglýsing um styrki og
lán til þýðinga á erlend-
um bókmenntum
Samkvæmt lögum nr. 35/1981, reglugeró nr. 638/1982
og breytingu nr. 102/1992 um þýðingarsjóð, er hlutverk
sjóðsins aó lána útgefendum eða styrkja þá til útgáfu
vandaðra erlendra bókmennta á íslensku máli.
Greiðslur skulu útgefendur nota til þýðingarlauna.
Skilyrði fyrir styrkveitingu skulu einkum vera þessi:
1. Verkið sé þýtt úr frummáli, ef þess er kostur.
2. Upplag sé að jafnaði eigi minna en 1000 eintök.
3. Gerð og frágangur verka fullnægi almennum gæða-
kröfum.
4. Eðlileg dreifing sé tryggð.
5. Útgáfudagur sé ákveðinn.
Fjárveiting til þýóingarsjóðs í fjárlögum 1995 nemur
7,3 milljónum króna.
Eyðublöð til þýðingarsjóðs í fjárlögum 1995 nemur 7,3
milljónum króna.
Eyðublöð fyrir umsóknir um framlag úr sjóðnum fást í
afgreiðslu menntamálaráðuneytisins, Sölvhólsgötu 4,
150 Reykjavík og skulu umsóknir hafa borist ráðuneyt-
inu fyrir 15. mars nk.