Dagur - 25.03.1995, Blaðsíða 9

Laugardagur 25. mars 1995 - DAGUR - 9
Stígamót 5 ára:
Hvert verður næsta
fómarlamb sífjaspella
eða nauðgunar?
Stígamót, miöstöð fyrir konur og böm sem orðið
hafa fyrir kynferðislegu ofbeldi, átti fimm ára
starfsafmæli í þessum mánuði. Þar fer fram marg-
þætt starfsemi, sem á einn eða annan hátt tengist
kynferðisofbeldi.
Eftirfarandi umfjöllun er byggð á ársskýrslu
Stígamóta fyrir árið 1994 og samtali við Ásthildi
Bragadóttur, starfskonu Stígmóta.
Það eru ekki aðeins þolendur kynferðisofbeldis
sem leita til Stígamóta, aðstoðin nær einnig til aó-
standenda þolenda svo sem foreldra, maka, kenn-
ara, leikskólakennara, nágranna, frændfólks, afa og
ömmu. Allir geta lyft upp símtólinu og hringt í
Stígamót til að leita ráða og fyllsta trúnaðar er gætt.
Engin krafa er gerð um að þeir sem hringi gefi upp
nafn eða aðrar upplýsingar.
Á árinu 1994 leituð 346 nýir einstaklingar til
Stígamóta, auk þess fengu 163 einstaklingar ráð-
gjöf, sem áður höfðu haft samband við Stígamót.
Samtals komu því 509 einstaklinar til Stígamóta í
fyrra vegna kynferðisofbeldis.
4-16 ára þolendur
Böm á aldrinum 0-16 ára eru um 90% þeirra sem
verða fyrir kynferðisafbrotum. Dæmi em um fóm-
arlömb sem ekki hafa náð tveggja ára aldri. Um
helmingur allra sifjaspella á sér stað á aldrinum 5-9
ára en á aldrinum 20-29 ára eiga 30% allra nauðg-
ana sér stað. Um það bil einn strákur er þolandi í
sifjaspellsmálum á móti 5-6 stúlkum. Töluverður
hópur kvenna leitar til Stígamóta vegna ofbeldis af
hendi maka.
Mörg símtöl á dag af landsbyggðinni
Starfsfólk Stígamóta tekur á móti 20-30 símtölum á
dag alla virka daga ársins og það
er einkum fólk á lands-
byggðinni sem not-
færir sér þessa
símaþjónustu,
lang flest símtöl-
in em nafnlaus.
Ef fólk óskar eft-
ir viðtali þá er að-
eins skráð það for-
nafn sem viðkom-
andi gefur upp,
engar aðrar upplýs-
ingar. Á síðast ári
störfuðu 24 sjálfs-
hjálparhópar á vegum
Stígamóta, þeir em margs-
konar en eiga það sameiginlegt að
reynslan af þeim hef-
ur verið mjög góð.
Ráðgjöfin er ókeypis
og opin konum og
börnum hvaðnæva af landinu, síminn er 91-626868
og 91-626878, símaþjónustan er allan sólarhring-
inn.
Algengt er aö fólk sem býr úti á landi nýti sér
símaráðgjöf til lengri tíma eða ferðir í höfuðstaðinn
til frekar ráðgjafar hjá Stígamótum. Á Akureyri býr
kona sem starfar sem tengill á vegum Stígamóta og
tekur á móti fólki í viðtöl á Akureyri.
Stígamót veita eingöngu þá aðstoð sem óskað er
eftir, þú ræður ferðinni sjálf. Hins vegar ef haft er
samband vegna bams, sem beitt er kynferðilegu of-
beldi og ofbeldismaðurinn býr á sama heimili og
bamið, er starfsmönnum Stígamóta skylt að hafa
samband við bamavemdamefnd viðkomandi sveit-
arfélags.
Sjálfsvörn fyrir konur
Starfsemi Stígamóta er margþætt og einn þátturinn
í henni er að standa fyrir sjálfsvamamámskeiðum.
Markmið námskeiðanna em annars vegar að kenna
konum einföld líkamleg vamarviðbrögð ef á þær er
ráöist og hins vegar að efla sjálfstraust kvenna.
Flestar nauðganir eiga sér stað í heimahúsum og á
námskeiðunum er reynt að benda konum á hvemig
slíkt ofbeldisferli hefst þannig að þær eigi mögu-
leika á að átta sig í tíma á mögulegri hættu. Þessi
námskeið em mjög eftirsótt og nú er langur biðlisti
af konum og unglingsstúlkum sem ætla á sjálfs-
vamamámskeið.
Sifjaspell
Einn þriðji þeirra sem leita til Stígamóta hafa orðið
fyrir nauðgun eða öðm kynferðislegu ofbeldi en
tveir þriðju hafa orði fyrir sifjaspellum. Sifjaspell
getur átt sér stað hvar sem er og það er algengur
misskilningur að það eigi sér fyrst og fremst stað
hjá svo kölluðum brotnum fjölskyldum þar sem að-
stæður em á einhvem hátt slæmar, svo er ekki.
Þinn líkami - þitt val
Foreldrar kenna bömum sínum að fara ekki upp í
bíl til ókunnugs fólks og gæta sín á öðmm
hættum, en bömum er almennt ekki
kennt hvernig þau eiga að bregðast
við ef frændi eða heimilisvinur
reynir að gera eitthvað við
bamið sem þaó ekki vill.
Allir foreldar ættu að
segja við barnið sitt:
„Ef einhver reynir að
snerta þig á þann hátt
sem þér þykir óþœgi-
legt þá átt þú að
segja nei og reyna
að koma í vegfyrir
það hver sem það
er. Svo átt þú að
segja mér (móður
eða föður) frá þessum
atburði jafnvel þó þér
sé sagt að þetta sé
leyndarmál. Ég get
átt það leyndarmál
með þér. Mundu að þú átt líkama þinn og rœður al-
veg hver nálgast þig og snertir og á hvað hátt.“
Leyndarmálið
Undirstrikið það við bamið strax frá upphafi að öll
leyndarmál geti það átt með ykkur, foreldmnum,
það sé ekkert verið að ljóstra leyndarmálinu upp þó
mamma eða pabbi fái að vita um það. Þessi vissa
getur skipt sköpum ekki aðeins hvað varðar kyn-
ferðislegt ofbeldi heldur ýmsa aðra erfiðleika sem
bamið getur þurft að ganga í gegnum.
Allir foreldrar ættu að þekkja bömin sín svo vel
að þau geri sér ljóst ef skyndileg breyting verður á
hegðun þeirra og andlegri líðan. Þá þarf að leita
svara og velta því upp hvort eitthvað er að, ekki ýta
hugsanlegum vanda undir borð.
Úti á landi
Þeir sem búa utan höfðuborgarsvæðisins em sann-
arlega ekki á auðum sjó því að 45,5% kynferðisof-
beldis árið 1994 átti sér stað úti á landi. Algengast
er að ofbeldið eigi sér stað á heimili ofbeldis-
mannsins. Bömum sem em send í pössun eða vist-
un á annað heimili í lengri eða skemmri tíma virð-
ist ákveðin hætta búin, bæði af hendi húsráðenda á
þessu tímabundna heimili, nágranna og heimilis-
vina.
Algengast er að þeir sem fremji sifjaspell séu
fjölskylduvinir á heimili bamsins eða frændur þess,
allt niður í 14 ára aldur. Hins vegar er algengast að
þeir sem gera sig seka um nauðgun séu vinir eða
kunningjar viðkomandi eða ókunnugir karlar.
Sektarkennd, léleg sjálfsmynd, erfitt kynlíf og
depurð em lang algengustu og erfiðustu afleiðingar
kynferðisofbeldis. Starfsemi Stígamóta hefur hjálp-
að mörgum til betra lífs, hjálpað þeim við að græða
sárin þó örin hverfi aldrei. KLJ
Norðlenskir
dagar
í matvöruverslunum KEA
16. mars - 2. apríl
Kynningar:
Laugardagur 25. mars
KEA Nettó
Eyfisk fiskverkun
Mjólkursamlag KEA
Nýja Bautabúrið hf.
Stöplafiskur
Hrísalundur 5
Matur & Mörk hf.
Nýja Bautabúrið hf.
Sana Efnagerð MSKÞ
Hagar hendur
Byggðavegur 98
Sana Efnagerð MSKÞ
Sunnuhlíð 12
Plastiðjan Bjarg
| Sunnudagur 26. mars
!; KEA Nettó
Skuggi hf.
Byggðavegur 98
Þórustaðir - Eyrarland
II
9
| Mánudagur 27. mars
KEA Nettó
Góa Linda hf.
HG Gæðavöruf
Hrísalundur 5
Matur & Mörk hf.
9
Hrísey
! Eyfisk fiskverkun
Grenivík
íi Mjólkursamlag KEA
Nýja Bautabúrið hf.
Stöplafiskur
I! Þriðjudagur 2$. mars
KEA Nettó
Brauðgerð KEA
Kjötiðnaðarstöð KEA
Handverkskonur milli heiða
Hrisalundur 5
íslenskir sjávanéttir hf.
ci
Sunnuhlíð 12
Kjamafæði
9
0
1 Miðvikudagur 29. mars
KEA Nettó
i Mjólkursamlag KEA
i Draumableian
i Hrísalundur 5
Góa Linda hf.
Saumastofan HAB
Byggðavegur 98
; Kjötiðnaðarstöð KEA
;« S
Sunnuhlíð 12
■ Vilkó hf.
9
8
Svarfdælabúð
Eyfisk fiskverkun

Fimmtudagur 30. mars
KEA Nettó
Matur & Mörk hf.
Nýja Bautabúrið hf.
Saumastofan HAB
Hrísalundur 5
Eyfisk fiskverkun
Ásbyrgi hf.
Nýja Bautabúrið hf.
Draumableian
Byggðavegur 98
Mjólkursamlag KEA
Sunnuhlíð 12
Kjötiðnaðarstöð KEA
Sana Efnagerð MSKÞ
Föstudagur 31. mars
KEA Nettó
HG Gæðavörur
Sana Efnagerð MSKÞ
Nýja Bautabúrið hf.
Saumastofan HAB
Hrísalundur 5
Eyfisk fiskverkun
Kjamafæði hf.
Draumableian
Byggðavegur 98
Skuggi hf.
Nýja Bautabúrið hf.
Sunnuhlíð 12
Mjólkursamlag KEA
Þórustaðir - Eyrarland
Matur & Mörk hf.
Svarfdælabúð
Kaffibrennsla Akureyrar hf.
Kjarnafæði hf.
Matur & Mörk hf.
Ólafsfjörður
Efnaverksmiðjan Sjöfn
Matur & Mörk hf.
Siglufjörður
Brauðgerð KEA
Kaffíbrennsla Akureyrar hf.
Kjötiðnaðarstöð KEÁ
Mjólkursamlag KEA
Laugardagur1. aprfl
KEA Nettó
Kaffibrennsla Akureyrar hf.
Mjólkursamlag KEA
Matur & Mörk hf.
Hagar hendur
Plastiðjan Bjarg
Hrísalundur 5
Kjötiðnaðarstöð KEA
Skuggi hf.
Handverkskonur milli heiða
Byggðavegur 98
Matur & Mörk hf.
Sunnuhlíð 12
Skuggi hf.
Sunnudagur 2. aprfl
KEA Nettó
Mjólkursamlag KEA