Dagur - 06.05.1995, Page 8

8 - DAGUR - Laugardagur 6. maí 1995
Samuel Beckett
- á bókarkápu
„Samuel Beckett er t hópi merk-
ustu rithöfunda þessarar aldar og
hefur ef til vill öðrum fremur
stuölað að róttækum breytingum á
skáldsagnagerð og leikritun eftir
seinni heimsstyrjöld. Bcckett, sem
hlaut bókmenntaverölaun Nóbels
árið 1969, er áleitinn höfundur,
einstakur og frumlegur, en stendur
jafnframt nær hinni klassísku evr-
ópsku bókmenntahefð en flestir
aörir nútímahöfundar. flann skil-
greinir hlutskipti mannsins á guð-
lausri atómöld, lýsir leitinni aó til-
vist og samastað í veröld sem er á
mörkum lífs og dauða, þar sem
tungumálið lieyr vamarstríð við
þögnina. Þrátt fyrir nær fullkomið
getuleysi, niðurlægingu og algera
örbirgð mannskepnumnar er henni
lýst með miklum húmor og af
ómótstæðilegri ljóðrænni fégurð.“
Það er Tjamarkvartettinn úr
Svarfaðardal sem sér um tónlist-
ina í verkinu en höfundar ljóða
eru allt frá Kolbeini Tumasyni og
Jónasi Hallgrímssyni til Þórarins
Eldjáms og Páls Kolka. Lögin
eiga íslensk tónskáld, til dæmis
Atli Heimir Sveinsson, Gunnar
Reynir Sveinsson og Þorkell Sig-
urbjömsson.
Næstkomandi þriðjudag, 9. maí, verður frum-
sýnt nýtt leikverk á Kirkjulistaviku í Safnaðar-
heimilinu á Akureyri. Verkið nefnist GUÐ/jón og
það bókstaflega verður á vegi áhorfenda í Safn-
aðarheimilinu. Það er Viðar Eggertsson leikhús-
stjóri Leikfélags Akureyrar sem hefur sett þetta
nýja verk saman en hráefnið er einkum af tvenn-
um toga, annars vegar orð hins þekkta rithöf-
undar Samuel Beckett og hins vegar íslensk Ijóð
og lög.
Eins og kunnugt er á Viðar að
baki langa og fjölskrúðuga leik-
hússögu sem leikari, leikstjóri og
nú leikhússtjóri en því starfi hefur
hann gegnt hjá Leikfélagi Akur-
eyrar síðan árið 1993. Viðar segir
að starf leikhússtjóra hér á Akur-
eyri hafi komió sér ánægjulega á
óvart: „Þrátt fyrir 25 ára starfsferil
í leikhúsi reyndist þetta starf mun
margþættara en ég bjóst við en
þetta er lítið leikhús og hér hafa í
raun allir meira starfsumfang en í
stærri leikhúsunum, sviðið er víð-
ara.“
Viðar steig fyrst á fjalimar í
Samkomuhúsinu á Akureyri í
leikriti Davíðs Stefánssonar
Gullna hliðinu sem var sett upp á
75 ára afmæli skáldsins og átti því
starfsafmæli einmitt þegar leikrit-
ið, A svörtum fjöðrum, var frum-
sýnt á 100 ára afmæli skáldsins í
vetur. Snúum okkur nú aö nýja ís-
lenska verkinu GUÐ/jóni:
Tilvist mannsins
Viðar samdi ekki þetta nýja leik-
verk, GUÐ/jón, heldur setti það
saman, eða eins og hann segir
sjálfur: „Ég á ekki stafkrók í þessu
verki. Ég setti þessa sýningu sam-
an úr textum annarra og aðal uppi-
staðan í verkinu eru textar eftir
Samuel Beckett. Hann er „exis-
tentíalisti,“ eóa tilvistarstefnusinni
og leggur áherslu á að skýra tilvist
mannsins á jörðinni. GUÐ/jón er
„existentíalískt verk“ um leit að
tilvist og samastað í veröldinni. I
verkinu er mikið af söngvum, ís-
lensk lög og ljóð valin út frá efni
verksins sem sagt spumingunni
um tilvist mannsins á jöröinni.“
Nýtt íslenskt leikverk á Kirkjulistaviku á Akureyri:
GUÐ/jón
Leikgerð og stjórn
- Viðar, hefur þú notaó þessa aó-
ferð til að setja saman sýningu áð-
ur?
„Já, þetta verk er af sömu rót
og þegar ég gerói leikritið, Sannar
sögur af sálarlífi systra, sem var
sýnt í Þjóðleikhúsinu í fyrra og
hlaut Menningarverðlaun DV. Það
verk byggði ég á texta Guðbergs
Bergssonar, þremur bókum hans,
sem ég felldi saman í eina leik-
geró.“
Ögrandi og
skapandi verkefhi
I verkinu koma fram sex leikarar
auk félaganna í Tjarnarkvaftettin-
um þeirra Rósu, Kristjönu, Krist-
jáns og Hjörleifs. Það eru Rósa
Guðný Þórsdóttir, Sigurveig Jóns-
dóttir, Dofri Hermannsson, Sigur-
þór Albert Heimisson, Aðalsteinn
Bergdal og Barði Guðmundsson.
^ Viðar Eggertsson ræðir við
^ einn leikaranna í GUÐ/jón.
Myndirnar á síðunni tók Robyn
Redman Ijósmyndari Dags á æfingu
í Safnaðarheimilinu í vikunni.
Viðar leikstýrir GUÐ/jóni rétt
eins og hann leikstýrði Sönnum
sögum af sálarlífi systra. Þannig
getur hann fylgt hugmyndinni eft-
ir alla leið, til þeirra sem koma til
að njóta.
„Það er engin tilviljun að verk-
iö sem á að frumsýna á þriðjudag-
inn heitir GUÐ/jón. Það er byggt á
nokkurn veginn sömu hugmynd-
inni og þeirri sem sungið er um í
þekktu ljóói Þórarins Eldjáms,
sem bæði Atli Heimir og Hörður
Torfason hafa gert lag við, um
Guðjón sem liftr enn í okkar von-
um.“
GUÐ/jón = Godot?
„Frægasta leikriti Samuels Beck-
etts er Beðið eftir Godot og þeir
eru margir sem hafa velt því fyrir
sér hvað Godot þýði og hver hann
sé. I verkinu kemur Godot aldrei
inn á sviðið en hann er alltaf
væntanlegur. Einhverju sinni var
sett fram sú kenning að Godot
væri sett saman úr enska orðinu
god og franska orðinu pierrot sem
þýðir trúður. Þá hefði ef til vill
verið nær að þýða, Beðið eftir
Godot, sem Beðið eftir Guðjóni.
En GUÐ/jón á Kirkjulistaviku
er hins vegar sérstaklega sniðið
inn í Safnaðarheimili Akureyrar-
kirkju. Leikurinn á heima í heim-
ilinu öllu, sýningargestir verða á
faraldsfæti um húsió, sali, ganga
og kapellu, og mæta leiknum á
leió sinni. Þetta er óvenjulegt verk
á Kirkjulistaviku, ný braut sem
gaman er að feta.“
- En hvers vegna Beckett, hve-
nær heillaðist þú af verkum hans?
„Ég lék í Beðið eftir Godot árið
i 980 hér í Samkomuhúsinu, hjá
Leikfélagi Akuréyrar. Sýnipgin
var mjög rómuó og hún endaói á
Becketthátíó í heimalandi höfund-
ar, Irlandi. Þarna varð til eitthvert
samband, einhver tenging milli
mín og Becketts, mín og verkanna
hans sem síðan hafa skipað sér-
stakan sess í huga mínum.“
Öðruvísi leik/VERK
- Um hvað er GUÐ/jón?
„Um manninn í örbirgð sinni,
sem á sér ekki huggun. Akall hans
um lausn eða miskunn og fælni
hans við að játa fyrir sér aðstæður
sínar. Persónumar eru haldnar
tjáningarþörf andspænis því tómi
sem þær lifa í. Tjáningarþörfm
kemur fram á þann hátt að persón-
urnar eru sífellt að tala um líf sitt
til að fyllast vissu um að þær eigi
sér tilgang. Þessi sífellda endur-
tekning á minningum verður til
þess að persónumar þoma smátt
og smátt upp því þær stíga ekki
næsta skref fram á við. Þær óttast
að ef þær þagni taki eitthvað við
sem þær þekkja ekki. I verkinu er
komið svo nálægt persónunum að
í raun er um sálir að ræða, manns-
sálir sem reika um á jörðinni,
sumar eiga ekkert athvarf en aðrar
eiga sér athvarf í miskunnsemi
eða lausn sem vió gætum kallað
guðdóm.
Eða eins og segir svo fallega í
sálminum, „Á hendur fel þú hon-
um,“ maðurinn sém kemur að fót-
um Krists í allri sinni auðmýkt og
leyfir almættinu að umvefja sig og
hvílir sáttur. Hröktu sálimar í
GUÐ/jóni finna ekki slíka lausn,
þær eru á reiki, fmna sér ekki
samastað, en ljóð og lög í flutn-
ingi Tjamarkvartettsins koma.sem
líkn eða smyrsl á sárin.
Ef sýningargestir fela sig verk-
inu á vald eins og jón þarf að fela
sig Guði á vald þá vona ég að fólk
verði snortið, en til þess þarf að
slaka á og gefa verkinu tækifæri,“
sagði Viðar Eggertsson. KLJ