Dagur - 23.08.1996, Síða 8

8 - DAGUR - Föstudagur 23. ágúst 1996
Alit fallið í Ijúfa löð í Ólympíugarðinum en hljóðkerfistjald sem reist var í
garðinum var í rúst eftir sprenginguna.
Hreiðar í öryggishliðinu þar sem hann stóð vaktina í ÓI. þorpinu. Meirihluti starfsfólks og sjálfboðaliða kom um
hliðið daglega og síðdegis komu íþróttamenn iðulega um hliðið á leið í Ólympíugarðinn.
Hreiðar Eiríksson, rannsóknarlög-
reglumaður á Akureyri, starfaði
við öryggisgæslu í Ólympíuþorp-
inu í Atlanta í júlí. Alls voru 1200
löggæslumenn frá 54 löndum í
sjálboðastörfum í kringum leikana
og þar af voru 19 íslendingar. Það
mæddi mikið á öryggisvörðum og
öryggismál voru mikið í sviðsljós-
inu í kjölfar sprengingar í Ólymp-
íugarðinum, þar sem tveir létust
og yfir hundrað særðust. Blaða-
maður Dags hitti Hreiðar að máli
og spurði hann út í mánuðinn sem
hann dvaldi í Atlanta.
„Þegar við komum var mikið
óskipulag á öryggismálum í þorp-
inu en þessi erlendi sjálfboðaliða-
hópur tók sig til og skipulagði
starfið. Það var ekki vitað hver
var yfirmaður hvers innan okkar
hóps og það voru engar talstöðvar
eða fjarskiptamiðstöð. Við feng-
um leyfi til að leigja talstöðvar og
farsíma og við settum upp fjar-
skiptastöðvar og ákváðum röð að-
gerða, þ.e. hvert við áttum að snúa
okkur í hverju tilviki fyrir sig,“
sagði Hreiðar.
íslendingar í stjórnunar-
stöðum
Námskeiðin byrjuðu strax daginn
eftir að hópurinn kom til Atlanta
og lang mestur tíminn fór í stjóm-
unarnámskeið. „Við vorum yfir-
menn á þeim stöðum þar sem við
vomm að vinna og það var kallað
á okkur þegar þurfti að leysa úr
einhverjum vandamálum. Það
vora þama vopnaðir lögreglu-
menn, sem áttu að bregðast við ef
við óskuðum eftir því, og svo
voru óbreyttir borgarar, sem buðu
sig fram og unnu fyrir öryggis-
gæslufyrirtæki. Þetta var fólk sem
hafði ekki neinn bakgrunn í ör-
yggisgæslu eða löggæslu og vann
undir okkar stjórn. Eg held að allir
Islendingamir hafi verið í stjórn-
unarstöðum, hvort sem þeir voru í
Ólympfuþorpinu, í hnefaleikahöll-
sem keyrðu okkur út á lestarstöð
því það var ekki talið óhætt að við
værum mikið á gangi. Ég og þýsk-
ur vinur minn fréttum af búð sem
selur ýmiss konar löggæslubúnað.
Við vissum að búðin væri á milli
þessarar lestarstöðvar og þeirrar
næstu. Við vorum orðnir ónæmir
fyrir því hvað það væri hættulegt
að fara um þetta hverfi og fengum
þá snjallræðishugmynd að labba í
gegnum hverfið. Hann var með
táragasbrúsa með sér og hann kom
sér vel. Það komu að okkur tveir
menn, annar framan að og hinn
tók sveig aftur fyrir okkur. Mér
leist ekkert á blikuna en þeir hættu
við að abbast upp á okkur um leið
og hann tók upp brúsann. Þama
var sveitamanninum verulega
bragðið og ég leit mikið um öxl
eftir þetta. Þetta er dauðans alvara
og við þóttumst nokkuð góðir að
sleppa úr þessari stöðu.“
Gervisprengjur í þorpinu
Öryggismál voru talsvert í sviðs-
ljósinu í Atlanta. Óttast var að
ódæðismenn myndu láta til sín
taka og það kom á daginn. Það var
því nokkur breyting fyrir lög-
reglumann frá íslandi að koma í
hasarinn í Atlanta. „Það var í raun
ekki fyrr en sprengjan sprakk að
það kom einhver alvöru taugatitr-
ingur í öryggisgæsluna. Gæslan í
þorpinu var efld til muna í kjölfar-
ið. Málmleitartækin voru stillt á
meiri næmni og handleitað var í
öllum töskum. Það komu upplýs-
ingar um hvernig sprengja þetta
hafði verið og hvernig hafi verið
búið um hana og daginn eftir
fundust tvær eftirlíkingar af slfkri
sprengju í Ólympíuþorpinu, sem
voru í eins tösku og litu eins út.
Þetta fór ekki hátt og kom ekki
fram í fjölmiðlum. Það komu alls
um 60 sprengjuhótanir daginn eft-
ir sprengjuna, bara fyrir þorpið,“
sagði Hreiðar. „Loftið var svolítið
læviblandið í sambandi við örygg-
isgæsluna í þorpinu eftir þetta.
Mesta hræðslan var að það færi
sprengja í gegnum hliðið sem
maður vaktaði og springi einhvers
staðar inni í þorpinu. Það var mik-
ið álag að leita í farangri og tösk-
um allra sem fóru inn á svæðið og
vera við gegnumlýsingavélina
þessa daga. Allt sem maður kann-
aðist ekki við var skoðað. Eitt
skiptið þegar ég var við gegnum-
lýsingatækið komu einhverjir
kunnuglegir hlutir, sem mér fannst
að ég yrði að skoða betur en þá
Það gekk sú saga að danskar
sundkonur hefðu farið úr að ofan í
sundlauginni í þorpinu og þetta
var mikið mál og mikið talað um-
þetta meðal bandaríska lögreglu-
liðsins og starfsliðsins. Það voru
þarna norskir lögreglumenn í
þessum hóp sem ég var í og okkur
fannst þetta ekki mikið mál. Og í
skólanum þar sem við dvöldum
var fólk frá fimmtíu þjóðum auk
Bandaríkjamanna. Þegar stelpurn-
ar fóra í sólbað vakti það mikla at-
hygli meðal bandarískra lögreglu-
manna, alla vega það mikla at-
hygli að þeir sem áttu að vera að
passa okkur, pössuðu sérstaklega
vel staðinn þar sem stelpumar
lágu í sólbaði."
íþróttamenn í ham
Innan Ólympíuþorpsins var lítil
sem engin umferð bifreiða. Þar
voru hinsvegar rafknúnir golfbílar
á ferð en hver þjóð fékk einn golf-
bíl til umráða og einnig voru á
svæðinu rafmagnsdráttartæki með
farþegavögnum aftan í, sem voru
aðalflutningatæki fyrir íþrótta-
menn. Hreiðar segir að stundum
hafi verið erfitt að eiga við
íþróttamennina. Þeir áttu það til
að fara frjálslega með golfbílana
og þar sem lyklamir pössuðu á
milli bfla varð stundum keðju-
verkandi stuldur á farartækjum.
„Þegar einum golfbfl var stolið þá
tók sá sem ekki fann sinn bfl bara
þann næsta sem hann sá og við
fengum tilkynningar um allt að tíu
stuldi á golfbflum á sama tíma.
Auðvitað vora stundum leiðindi
og þeir gerðu allskonar usla á
goltbílunum," segir Hreiðar.
Iþróttafólkið var ekki alltaf ánægt
þegar gramsað var í töskum þeirra
á leið inn í þorpið og sumir voru
pirraðir og létu gremju sína í ljós
en það breyttist mikið eftir
sprenginguna og menn sættu sig
betur við öryggisgæsluna. „Það
sem aðallega þurfti að passa sig á
vora menn frá múhameðstrúar-
löndum. Jafnréttismál eru ekki á
sama stigi alls staðar og þeir tóku
því sem móðgun ef kona var að
gefa þeim fyrirskipanir en um leið
og ég eða einhver annar karlmað-
ur var kominn á staðinn þá var
ekkert vandamál," segir Hreiðar.,
Hann segir það hafa verið rosal-
ega lífsreynslu að fá að taka þátt í
þessum leikum og hann hafi alls
ekki viljað missa af þessu tæki-
færi. SH
inni, á körfuboltavellinum eða á
hóteli fyrirmannanna," segir
Hreiðar, sem stóð vaktina við
hliðið á þorpinu sem var næst
Centennial Park, þar sem sprengj-
an sprakk.
Ókyrrð í hverfínu
„Þetta var frekar erfitt hverfi sem
var þarna næst hliðinu og þama
höfðust við einhverjir eiturlyfja-
fíklar og glæpamenn. Það hafði
verið rifinn hluti af húsunum
þama í kring og það var einhver
ókyrrð í mannskapnum fyrstu
dagana. íbúarnir komu og þeyttu
ókvæðisorðum að okkur og köst-
uðu grjóti að hliðinu og girðing-
unni þar sem ég var á vakt. Það
var greinilega ekki stemmning
fyrir þessari auknu öryggisgæslu í
hverfinu fyrstu dagana,“ segir
Hreiðar.
Upphaflega áttu erlendu sjálf-
boðaliðarnir að hafa vistarverur
sínar í Ólympíuþorpinu en vegna
misreikninga á fjölda íþrótta-
manna varð að færa þá í annað
húsnæði. Þeim var komið fyrir í
heimavistum Morehouse háskóla
sem er í miðju blökkumannahverfi
f Atlanta, hverfi þar sem glæpir
eru tíðir. Þeir voru varaðir við að
vera ekki mikið á ferli í hverfinu.
„Okkur var sagt að ef við vildum
fara út í hverfið þá væri það á
okkar eigin ábyrgð," sagði Hreið-
ar. Ekki sættu allir sig við þessa
ráðstöfun og þó nokkuð margir
héldu heim á leið áður en Ólymp-
íuleikamir hófust. Flestir vora þó
áfram og stóðu við sínar skuld-
bindingar. Hreiðar var styrktur til
fararinnar af Akureyrarbæ, Sýslu-
mannsembættinu á Akureyri,
KEA og Kjarnafæði hf. og vildi
koma fram þökkum til þeirra.
Táragasið kom sér vel
Hreiðar sagðist einu sinni hafa
lent í erfiðleikum í þessu skugga-
hverfi. „Vanalega voru það rútur
voru það byssukúlur og hluti úr
byssu. Þetta var að sjálfsögðu
stoppað og lögreglan kölluð til en
ég þekki ekki eftirmála þessa at-
viks.“
Olíkir siðir
En það var ýmislegt annað en bara
sprengjur og sprengjuhótanir sem
bar á daga öryggisvarðanna í
Ólympíuþorpinu. Á leikunum
vora fulltrúar 197 þjóða, allir með
misjafna siði og menningu. „Kór-
eska liðið borðaði ekki matinn
Hreiðar Eiríksson, rannsóknarlög-
reglumaður á Akureyri, í einkennis-
búningnum í Atlanta. „Það komu
tilboð í hjálminn og lögregluskjöld-
in, allt upp í 2000 dollara fyrir
þessa muni saman. Barmmerki sem
við fengum voru líka mjög eftirsótt
og það var mikill skiptimarkaður í
kringum þetta dót enda Banda-
ríkjamenn óðir í minjagripi en það
var ekkert af þessu til sölu hjá
mér,“ sagði Hreiðar.
sem var á boðstólnum í þorpinu.
Þeir komu á hverjum degi um
hliðið hjá okkur með matinn sinn.
Þeir ætluðu fyrst að reyna að
komast inn með gaseldavélar og
slík tæki og tól til að elda sér
sjálfir en það var ekki leyft af ör-
yggisástæðum og það var einhver
austurlenskur veitingastaður sem
tók að sér að skaffa þeim mat,“
sagði Hreiðar. Sjálfboðaliðarnir í
öryggisgæslunni komu frá 50 mis-
munandi löndum auk fólks frá öll-
um ríkjum Bandaríkjanna. Þar
voru viðhorfin lflca ólík og Hreið-
ar sagði að gaman hafi verið að
kynnast því hversu misjafn hugs-
unarhátturinn er. „Það er mikill
tepruskapur í Bandaríkjamönnum
og allt sem lítur að nekt er voða-
lega mikið feimnismál hjá þeim.
Hreiðar Eiríksson, rannsóknarlögreglumaður á Akureyri, stóð vaktina í Atlanta:
Eftirlíkingar af sprengjunni
fundust í Olympíuþorpinu