Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.1995, Side 13

FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 1995
13
Hverju er um
að kenna?
Undanfarin ár hefur veriö dregið
verulega úr þjónustu sjúkrastofn-
ana á sumrin, deildum hefur veriö
lokaö um lengri eöa skemmri tíma,
deildir sameinaðar og dregiö hefur
verið úr ráðningum afleysinga-
fólks. Sjúklingar hafa veriö sendir
heim fyrr en æskilegt hefur verið
taliö, dregið hefur veriö úr lyfja-
og rannsóknakostnaði og fleira
mætti telja.
Kröfur stjórnvalda um sparnað
hafa oftar en ekki verið með þeim
hætti aö farið hefur veriö fram á
niðurskurð sem ganga á jafnt yfir
alla án tilhts til hlutverks eða mik-
ilvægis einstakra stofnana. Slíkur
flatur niðurskurður skilar vissu-
lega eínhverjum sparnaði eins og
fram kom fyrstu árin sem honum
var beitt. Þegar til lengri tíma er
litiö hins vegar er niðurskurður án
tillits til verkefna þeirrar stofnun-
ar sem í hlut á dæmdur til að mis-
takast.
Undanfarnar vikur hefur tölu-
verð umræða verið' um þær sparn-
aðaraðgerðir sem stjórnendur rík-
isspítala hafa verið neyddir til að
ráðast í vegna þess halla sem blas-
ir við í rekstri um áramót verði
ekkert gert. Líklega verður dregiö
úr rannsóknum, deiidum lokað og
starfsfólki jafnvel sagt upp störf-
um.
KjaUaiinn
Margrét Frímannsdóttir
alþingismaður
Lengra ekki gengið
Er ástandið á spítölum nú afleið-
ing af lélegri stjórn þeirra? Því fer
fjarri. Afköstin hafa aldrei verið
meiri, þökk sé m.a. nýrri tækni sem
gerir spítulunum kleift að afgreiða
fleiri sjúklinga á styttri tíma en
áður. Ný tækni hefur í fór með sér
aukinn kostnað fyrir spítalana en
sparnað fyrir þjóðfélagiö. Sá halli
sem við blasir á að hluta rætur að
rekja til rekstrargjalda vegna nýrr-
ar tækni sem tekin hefur verið í
notkun á undanförnum árum. Og
að hluta til aukins launakostnaðar
„Nú á að skera niður vegna þess að
halli blasir við þrátt fyrir aðhaldsað-
gerðir. Hluti þess halla stafar af kjara-
samningum sem gerðir hafa verið af
ríkisvaldinu án þess að spítalarnir hafi
fengið þann viðbótarkostnað bættan.“
II SSISlíSfilSPS^li^
i li!Illi:illS*ll!IE
HSíSHÍHJIWHM
árpLl'-1 i »£?? w !"i:: j
•JS
„Ríkisspitalarnir eru háskólasjúkrahús og þvi fylgja ákveðnar skyldur,"
segir m.a. í grein Margrétar.
vegna nýlegra kjarasamninga og
yfirvinnu.
Stjórnendur og starfsfólk ríkis-
spítalanna hafa á undanförnum
árum hagrætt í rekstri og náð svo
góðum árangri að fyrrverandi heil-
brigðisráðherra sagði að lengra
yrði ekki gengið. Raunin hefur orð-
ið önnur. Ríkisspítalarnir eru há-
skólasjúkrahús og því fylgja
ákveðnar skyldur. Viö höfum verið
stolt af því að starfsfólkið þar er í
fremstu röð hvert á sínu sviði hér
á landi og þótt víða væri leitað.
Kröfur um niðurskurð nú geta leitt
til þess að við fáum ekki að nýta
hæfileika þessa fólks að fullu.
Nú á að skera niður vegna þess
að halli blasir við þrátt fyrir að-
haldsaðgerðir. Hluti þess halla staf-
ar af kjarasamningum sem gerðir
hafa veriö af ríkisvaldinu án þess
að spítalarnir hafi fengiö þann við-
bótarkostnað bættan. Úr því kann
þó að rætast. Það er nöturlegt ef
sjálfsögð kjarabót starfshóps sem
næst fram í samningum verður til
þess að starfsfólki verði sagt upp
störfum.
Hvaðer tilráða?
Það er ljóst að þær aðgerðir sem
beitt hefur verið til að ná fram
sparnaði í heilbrigðisstofnunum
leiða til ófarnaðar þegar til lengri
tíma er litið. Ásættanlegum árangri
verður ekki náð fyrr en mótuð hef-
ur verið heildstæð stefna í heil-
brigðismálum þar sem hlutverk og
verksvið hverrar stofnunar er skil-
greint og íjárveitingar ákveðnar í
samræmi við það.
Margrét Frímannsdóttir
Fullveldisfórnir til EB
EB-umræðan hér á landi hefur
furðulítið hirt um fullveldisfórnir
sem fylgja aðild. Annars staðar í
Evrópu ræða menn þetta opinskátt
og viðurkenna að aðfldarríkin
verði að afhenda bandalaginu full-
veldið yfir nokkrum málaflokkum.
Sjálfstæð athugun sýnir að EB-
aðild myndi leiða til stjórnkerfis-
breytinga. Okkar borgaralega lýð-
ræði rýrnaði, fámennis- og mið-
stjórnarvald frá Brussel ykist.
Við höfum fengið nasasjón af fá-
mennisstjórnvaldi EB með EES-
samningnum. EB-rétturinn ríkir á
samningssviðinu. Þess vegna hefur
Alþingi orðið að samþykkja 50-60
lög að fyrirsögn herranna í Bruss-
el. Laga- og reglugerðaflóðið þaðan
heldur áfram á meðan EES-samn-
ingurinn er í gildi. Þar má engu
breyta, engu hafna. Á samnings-
sviðinu er Alþingi orðið afgreiðslu-
stofnun erlendra herra. Og ríkis-
stjórnin hefur fengið ýmsar fram-
kvæmdavalds-sendingar, þ.á m.
varðandi ÁTVR, barnavinnu o.fl.
Var nema von að grandvar gáfu-
maöur eins og Davíð Oddsson var-
aði við því í þjóðhátíðarræðu sinni
að viö létum trúuðustu samruna-
menn leiða okkur til þess enda-
punkts „að staða hins íslenska Al-
þingis yrði mjög áþekk því sem hún
var á fyrstu dögum hins endur-
KjáUaiinn
Dr. Hannes Jónsson
tyrrv. sendiherra
reista þings, fyrir 150 árum,“ þ.e.
valdalaust ráðgjafaþing?
Valdakerfi ESB
Evrópuþingið er valdalaus ráð-
gjafa- og umsagnaraðili. Hinir
raunverulegu valdhafar EB, ráð-
herraráðið, eru ekki kjörnir lýð-
ræðislegri kosningu heldur skipað-
ir af ríkisstjómum sínum. Almenn-
ingur hefur enga möguleika til að
sækja þá til ábyrgöar. Ráöherra-
þingið er löggjafl EB, kýs fram-
kvæmdastjórnina til 4 ára, dómara
Evrópudómstólsins til 6 ára og er
æðsti ákvörðunaraöili í öllum mál-
um. Gengju öll EFTA-ríkin í EB
fengi ísland væntanlega eitt sæti í
ráðherraráðinu og yrði atkvæða-
vægi okkar örlítið brot við ákvarð-
anatöku, rétt um 1% eða nákvæm-
lega 1/96.
I umboði ráðherraráðsins fer fá-
menn framkvæmdastjórn með
framkvæmdavald EB, sér um dag-
legan rekstur, annast samninga við
önnur ríki, hefur eftirht með að
eftir sáttmálum og samningum
bandalagsins sé farið, hefur bæði
frumkvæði um ný verkefni og gerð
tillagna um lög, reglugerðir og
samninga. Hún hefur yfir 14.000
manna starfslið í 23 sérgreindum
deildum. Ekki minnsti möguleiki
er á að almenningur geti haft nokk-
ur áhrif á störf hennar.
Það er þetta fámennis- og skrif-
ræðisvald sem í reynd ræður öllu
í EB. Lýðræðisstjómskipun fyrir-
finnst þar ekki en þetta fámennis-
stjórnvald heggur æ meira í full-
veldisrétt aðildarríkjanna.
Varnaðarorð
Að tala fyrir aðild að EB er í
reynd að tala gegn okkar lýðræðis-
hefðum.
í merkri þjóðhátíðarræðu forsæt-
isráðherra sagði hann að við
mundum flest „kjósa að hin lýð-
ræðislega stjórnun landsins fari
fremur fram í íslensku stjómarráði
og á íslensku þingi en á framandi
kontórum manna sem enginn hef-
ur kosið og enginn getur náð til.“
Hannes Jónsson
„A samningssviöinu er Alþingi oröiö
afgreiöslustofnun erlendra herra. Og
ríkisstjórnin hefur fengiö ýmsar fram-
kvæmdavalds-sendingar, þ.á m. varö-
andi ÁTVR, barnavinnu o.fl.“
Meðog
Kjamorkuvopn á Isíandi?
Fullvíst
„Mér fmnst
sjálfsagtaðís-
lensk stjórn-
völd krefji
Bandaríkja-
menn svara
um með
hvaöa hætti
: þeirhafi ferð-
ast með og
geymt kjarn- Bima ÞóriardóWr her-
orkuvopn á stödvaandst»ömgur.
íslandi á sama hátt og Danir
gerðu varðandi herstöðina í
Thuleá Grænlandi. Glámskyggni
og undirlægjuháttur íslenskra
stjómvalda hefur verið með ein-
dæmum í þessu máli.
Allan þann tíma sem banda-
ríski herinn er búinn að vera hér
á landi hefur sá möguleiki veriö
fyrir hendi að hér væru kjarna-
vopn. Ég tel alveg einsýnt að sá
möguleiki hafi verið nýttur enda
hafa Bandaríkjamenn veríð með
öll sín fullkomnustu vopn hér á
landi. Sem dæmi má nefna að frá
1951 hafa verið hér sprengiflug-
vélar með möguleika til árása
með kjarnavopnum. Árið 1959
breyttist hlutverk herstöðvarinn-
ar og hún varð hlekkur í kjam-
orkuneti Bandaríkjanna og 1961
þegar flotinn tók yfir herstöðina
útvíkkaöist netið enn frekar með
tilkomu kjarnorkukafbáta.
Þá má benda á að vera
AWACS-vélanna á árunum eftir
1978 var ekkert grín. Þetta voru
fullkomnustu ratsjárflugvélar
hersins. Síöast en ekki síst má
minnast komu F-15 Eagel-orustu-
flugvélanna árið 1985. Allt rennir
þetta stoðum undir það að hér
hafi verið kjarnorkuvopn um
lengri eða skemmri tíma.“
Upplýst mál
„Spuming-
in um kjarn-
prkuvopn á
íslandi hefur
oft komið til
umræðu á
undanfórnum
árum og ára-
tugum. Mér
virðist eins og
hver kynslóö
íréttamanna
þurfi að taka málið til umræðu
og umfiöllunar en eini fasti
punkturinn á undanfórnum
árum heíúr verið Ólafur Ragnar
Grímsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins.
Ég tel að eins og að þessum
málum hefur veriö staðið hafi það
verið upplýst að fullu hvaða
ákvarðanir íslensk stjórnvöld
hafa tekið. Það er Ijóst að þau
mótuðu þá stefnu að kjarnorku-
vopn yrðu ekki á íslandi nema
með samþykki sínu og eínnig
hefúr komið fram að Bandarikja-
menn hafa aldrei farið þess á leit
við islensk stjórnvöld að kjarn-
orkuvopn yrðu flutt til landsins.
Að þessu leyti tel ég að þetta mál
sé að fullu upplýst, Fyrsta skrefið
til að ræða það eim og aftur væri
auðvitað aö taka saman greinar-
geröir um umræður sem hafa far-
iö fram á liðnum árum.
Það gildir öðru máli um okkur
en Dani því það liggur Ijóst fyrir
að stjórnvöld í Danmörku gáfu
að minnsta kosti þegjandi sam-
þykki fyrir því að kjarnorkuvopn
færu til Grænlands. Síðan má
einnig geta þess í þessu samhengi
að varnarstööin á Keflavíkur-
flugvelli er allt annars eðlis held-
ur en stöðin í Thule sem beinlhús
var komið á laggirnar vegna
kjarnorkuherafla Sovétrfkjanna
og var hluti af kjarnorkuvopna-
kerfi Bandaríkjanna. Það sama
verðurekkisagtumísland." -kaa
Björn Bjarnason
menntamálaráðherra.