Þjóðviljinn - 09.11.1945, Page 4

ÞJÓÐVri/JINN
bssA.Ss!
Fösudagur 9. nóv. 1945.

þJÓÐVILllNN
tJtgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstræti 12, sími 2270. (Eftir kl.
19.00 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landir Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
Nauðsynjamál smáútvegsmanna
Síldveiðarnar brugðust svo í suimar,. að útvegsmenn
og sjómenn báru mjög skarðan hlút frá borði. Eigendur
allmargra síldveiðisklpa komust í þær kröggur, að þeir
hefðu ekki getað haldið áfram útgerð, nema einhver sér-
stök hjálp kæmi til. Hinn 3. september skipaði atvinnumála-
ráðherra fimm manna nefnd til þess að gera tillögur um
aðgerðir til hjálpar útgerðinni vegna síldarleysisins, og var
nefndinni einnig falið að gera tillögur um tryggingar fyrir
útgerðina almennt, svo hún gæt betur mætt skakkaföll-
um af óviðráðanlegum ástæðum, svo sem aflabresti. Fjórir
nefndarmanna voru skipaðir samkvæmt tilnefningu Al-
þýðusambands íslands, Farmanna- og fiskimannasambands-
ins, Fiskifélasins og Landssambands ísl. útvegsmanna.
Formaður nefndarinnar var Guðm. Kr. Guðmundsson trygg-
ingafræðingur skipaður.
Skipun nefndar þessarar fékk hinar furðulegustu við-
tökur. Alþýðublaðið hélt því fram að n^fndin væri skipuð
eingöngu vegna einkahagsmuna Áka Jakobssonar atvinnu-
málaráðherra, af því að hann á part í bát! Um þetta voru
í það blað skrifaðar langar greinar og spaugilegar.
Nefndin hefur fyrir nokkru skilað merku áliti um
verkefni þau sem henni voru falin til rannsóknar, og
hefur álitið verið birt hér í blaðinu. Meðal þess sem nefndin
skilaði ríkisstjórninni var frumvarp um aðstoðarlán til
síldarútvegsmanna.
Frumvarpið fjallar um heimild til ríkisstjórnarnnar um
*að taka að láni allt að 4 milljónir króna eða ábyrgjast jafn-
háa fjárupphæð til aðstoðar útvegsmönnum árið 1945, oggeta
útvegsmenn og útgerðarfyrirtæki íslenzkra skipa, sem
stunduðu síldveiðar með herp'nót sumarið 1945 sótt um
lán samkvæmt löguríum, ef þeir eiga erfitt með áfram-
haldandi rekstur vegna aflabrests á síldarvertíðinni. Er
tryggilega frá því gengið, að lánin verði ekki veitt nema
næg ástæða sé til, Fjögurra manna nefnd, kosin af samein-
uðu Alþingi, skal taka á móti umsóknum, sannprófa upp-
lýsingar þær sem gefnar eru, og ákveða hvort lán skuli
veitt og hve hátt, gegn tryggingum sem nefndin tekur
gildar. Eru lánin veitt til fimm ára með 3% ársvöxtum, og
greiðast með jöfnum árlegum afborgunum-
Enginn sem þekkir afkomu bátaútvegsins efast um að
þetta mál er mikið nauðsynjamál. Hætt er við að margir
smáútvegsmenn missi báta sína og geti ekki haldið áfram
útgerð ef hið opinbera réttir þeim enga hjálparhönd. í
mörgum tilfellum eru þessir útvegsmenn ekki fjársterk-
ari en svo, að eitt slæmt ár, eða jafnvel ein vertíð sem
bregzt eins og síldarvertíðin í sumar, getur gert þeim
ókleift að halda rekstri sínum áfram.
Það er vitundin um þessar aðstæður smáútvegsmanna,
sem liggur til grundvallar frumvarpimu um aðstoðarlán
til síldarútvegsmanna. Það hafa heyrzt raddir, úr hópi hinna
auðugari útgerðarmanna, á þá leið að með slíkum aðgerð-
um sér verið að „verlauna skussana“, sem ekki séu færir
um sé verið að „verðlauna skussana", sem ekki séu færir
ekki að útvegsmenn séu margir, rödd þeirra serri vilja allan
sjávarútveginn á hendur fárra auðmanna. Smáútvegsmenn
þurfa að svara þessum ómaklegu ummælum með því að
láta það ótvírætt í ljós, að þeir styðji þessar ráðstafanir og
standi að þeim. Hitt hafa þeir sýnt mönnum og sýna að
þeir geta gert út á við ,Jaá stóru“, þó skort geti reksturs-
fjármagn eftir skakkaföll eins og síldarvertiðina í sumar.
Kristinn E. Andrésson:
Það er lífið sem sigrar
Ræða flutt á 28 ára afmæli rússnesku byltingarinnar
Framh.
En á það er vert að
benda, að þrátt fyrir þess
ar fórnir allar hefur ekki
dregið úr framletösluorku
Sovétríkjanna. Skipulag
þeirra hefur einniitt í þvi
sýnt sinn ótrúlega lífs-
mátt. Ný fimmáraáætlun ei
þegar komin á veg, enn
stórfenglegri en þær fyrri.
Uppbygging hinna hrundu
borga gengur með ótrúleg-
um hraða. Hver máður, sem
úr herþjónustu losnar eða
kemur úr útlegöinni, fer til
síns starfs eða nýtur fram-
færslu og öryggis, ef hann
er ekki vinnufær. Hermann-
anna, sem barizt hafa í'yrir
fósturjörðina, bíður ekki at-
vinnuleysi eins og í Banda-
ríkjunum, þar sem þegar
fyrstu dagana, eftir að frið-
urinn komst á, voru orðnar
átta milljónir atvinnuleys
ingja, og ekki heldur það
hlutverk, eins og í Englaridi
áð gerast verkfallsbrjótar,
þegar verkalýður Englands,
sem bjargaði veldi þess og
tilveru í styrjöldinni, fer
fram á kauphækkun, svo að
hann geti séð fjölskyldu
sinni farboröa. Slíkt á-
stand þekkist ekki í Sovét-
ríkjunum. Fólkið gat þar
vissulega unnið sigra í
stríði, þegar á frelsi þess
var ráðizt, en það getur líka
lifaö, þó að fullur friöur sé,
andstætt því sem er í auð-
valdsríkjunum, þar sem
þarf heimsstyrjaldir á fárra
ára fresti til þess aö fólk-
ið hafi atvinnu og geti lií-
að.
Hver er svo orðin staða
Sovétríkjanna á heimsmæli-
kvarða? Eg gat í upphafi
um þær vonfr, sem leiftrað
hefðu í mannheimi við
stofnun Sovétríkjanna. Eg
átti auðvitað við hjá verka-
j lýðnum og hinum undirok-
juöu í þjóðfélaginu og öllum
'þo'm, sem áttu sér draum
um fegra líf. En hinsvegar
greip alla stjórnendur auð-
valdsríkjanna og borgara-
stétt þeirra uggur og skelf-
ing. Og frá því Sovétríkin
voru stofnuð, ’ríafa þau hag-
að pólitík sinni gagnvart
þeim á ýmsa lund, en alltaf
með eitt í huga: að koma
þeim á kné. Um leið og
Sovétríkin voru stoftuð,
sameinuðu þau sig til
árásar á þau og héldu
uppi styrjöld við þau
fyrstu árin. En er hún mis-
tókst, reyndu þau aðra að-
ferð: aö einangra þau, slíta
stjórnmálasambandi og við-
skiptum við þau. Og hald-
iö hefur verið uppi með
ærnum tilkostnaði lyga-
áróðri gegn þeim: Þau voru
sókuð um prestamorð, al-
neitun kristindómsins, á.ð-
leysi, þjóðnýtingu kvenna.
Hungm’sneyö var haldið
þar uppi í fregnum ár-
um saman. Þar átti að
vera þrælkun og kúgun og
allt áð ganga á tréfótum, og
ef ekki varð komizt hjá, að
viðurkenna, að eitthvað
horfði til góðs, höfðu Sovét-
ríkin horfið frá stefnu
sinni. En auðvaldiö vissi
samt ákaflega vel, hverju
fram fór, og þessvegna und-
irbjó það hina nýju styrjöld
gegn þeim. Og enn höfum
við. séð, hvernig sú styrjöld
fór, á allt annan veg, en
hún var hugsuö, því að
glæpamennirnir sjálfir
höfðu hnífinn hver á ann-
ars hálsi. Og hin nýja styrj-
öld varð ekki til að tortíma
Sovétríkjunum né lama
þau, heldur til þess að aug-
lýsa fyrir öllum heimi mátt
þeirra og siöferðisstyrk.
Frelsishreyfingar alLra
þjóða í Evrópu vita ósköp
vel, aö þaö var Rauði her-
inn fyrst og fremst, sem
bjargaði þeim. Slavnesku
þjóöirnar á Balkanskaga
hafa tengzt Ráðstjórnar-
ríkjunum órjúfandi vinar-
böndum. Rauði herinn hef-
ur leyst alþýöu allra þess-
ara landa úr ánauð og gefið
henni tækifæri til að vimia
frelsi sitt og koma á hjá
sér lýðræðislegu stjórnskipu
iegi. Eg gæti trúað, að þær
þjóðir kynnu betur en í-
haldiö hérna að skilgiv.na,
lýðræðið, sem Ráðstjórnar-
ríkin styðja og sæju greini-
lega mun þess, og t. d. þess
lýÖræðis(!), sem Englend-
ingar halda uppi í Grikk-
landi, þó að það sé taliö
vestræns eölis. Þaö verður
ekki í augu þeirra þjóða,
sem haft hafa kynni af
Sovétríkjunum eða eiga
reynslu styrjaldaráranna,
slegið neinu ryki um ófull-
komið lýðræði hvað þá ein-
ræði í Sovétríkjunum. Aróð-
ursþý auövaldsins og fá-
bjánar geta haldið slíku
fiam, en þeir fá ekki al-
mennrí.g til að trúa því.
Ríki )jieð ófullkomið lýð-
ræði vinnur ekki slíkt afrek,
sem Sovétríkin gerðu í
styrjöldinni. Sovétríkin
hafa unnið sér aðstöðu, sem
ekki verður brotin niður,. í
áliti heimsalþýðunnar, um
leið og þau eru orðin lang-
samlega voldugasta ríkið á
meginlandi Evrópu og Asíu
og hafa eignazt sterka
bandamenn víðsvegar.
Hver áhrif hefur þessi
aukni styrkur Sovétríkj-
anna á þróun heimsmál-
anna?
Það hefur verið lærdóms-
ríkt að fylgjast með að-
stöðíi t :irra ríkja, sem urðu
bandamenn þeirra 1 styrj-
öldinni. í upphafi hennar
var reynt aö fá Þjóðverja
til að snúa vopnum gegn
Rússlandi. Daladier og
Chamberlain vildu semja
við Hitler og senda enskan
og franskan her til árásar á
Sovétríkin, að norðan um
Skandinavíu til Finnlands,
að sunnan inn í Svartahaf
og Kákasus. En nazistarnir
bitu ekki á agnið og afréöu
að snúa fyrst vopnum sín-
um vestur á bóginn, og Eng
land varð að steypa Chamb-
erlain og taka upp styrjöld-
ina. En eftir árás nazista á
'0t
UMMÆLI BLAÐANNA UM
ÆSKULÝÐSFUNDINN í
LISTAMANNASKÁLANUM
Til gaman fyrir þá sem voru
á æskulýðsíundinum á mánu-
dagskvöldið skal hér getið nokk-
urra umsagna andstæðingablað-
anna um fundinn.
Aðalfyrirsögn Morgunblaðsins
var: „Kommúnistar fylgislitlir í
rökþrotum" en í Alþýðublað-
inu: „Kommúnistar fylgislitlir og
rökþrota".
>á segir Morgunblaðið: „kl. 8
þyrptist klapplið kommúnista í
skálann og dreifði sér um sal-
inn.“ Mun Morgunblaðið taka
þetta fram til áréttingar um-
mælum annars ræðumanns í-
haldsins B.iörgvins Sigurðsson-
ar, sem voru á þá leið að ungir
sósíalistar ættu annan hvern
bekk í salnum. Auk þess „áttu“
ungir sósialistar allflesta þeirra
sem stóðu aftast í salnum, það
ber öllum saman um.
Þá er ekki síður gaman að
lesa eftirfarandi í Alþýðublað-
inu: „Ræðumönnum Félags
ungra jafnaðarmanna var mjög
vel tekið af fundarmönnum, og
var það áberandi, liversu þeir
leiddu umræðurnar.“ ! ! ! (Let-
urbreyting Þjóðv.)
Fréttaritar.i Alþýðublaðsins
(Helgi Sæm?) virðist hafa tekið
fullmikið mark á Helga Sæm.
sem m. a. fræddi fundarmenn á
að baráttan í Reykjavík stæði
milli krata og íhalds; þó virðist
fréttaritarinn gleyma þessu í
fyrirsögninni á frásögn blaðsins
um fundinn, þar sem ekki er
minnst á íhaldið.
ÖIl ummæli blaðanna sanna
að sósíalistar áttu mest fylgi á
fundinum, enda hafði hinn ró-
legi og ákveðni málflutningur
þeirra sín áhrif gegn upphróp-
unum, handapati og persónuleg-
um ádeilum andstæðinganna.