Þjóðviljinn - 15.06.1946, Blaðsíða 4

4
ÞJÓÐVÍLJINN
Laugaxdagur 15. júní 1946.
þlÓÐVILJINN 1
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokicurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjórnarskrifstofur; Skólavörðustig 19. Simar 2270 og
6509 (eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustig 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Lausasölu 50 aurar
eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
t,____________________________________________________/
Þjóðin krefst skýlausra svara
Hver verður afstaða stjórnarflokkanna til nýsköpuu-
arstefnunríar og herstöðvamálsins að kosningum loknum-'
Verður stjórnarsamstarfinu haldið áfram á sama eða
svipuðum grundvelli og verið hefur, eða verður horfið inn
á nýjar brautir?
Þannig spyr þjóðin, og eftir því hvaða svör hún fær
við þessrím spurningum mun hún haga sér við kjörborðio.
Að þessu sinni ganga íslendingar ekki að kjörborðinu
bundnir gömlum hleypidómum, þeir hugsa um það fyrst
og fremst hvaða afstöðu þeir flokkar, sem bjóða fram
til þings taka til málefna dagsins, þeirra málefna, sem
stjórnmálamennirnir óhjákvæmilega verða að taka afstöðu
til að kosningum loknum, og eftir þeirri afstöðu munu at-
kvæðin falla.
Sósíalistaflokkurinn hefur gert hreint fyrir sínum
dyrum í þessu efni.
Hann hefur skrifað samstarfsflokkum sínum í ríkis-
stjórninni og farið þess á leit við þá, að þeir tækju upp
samninga um áframhaldandi stjórnarsamstarf að aflokn-
um kosningum, á þeim grundvelli;
1) „að lokið verði við að framkvæma málefnasamning
stjórnarflokkanna og gerð ný samningsbundin áætlun um
framkvæmdir á sviði atvinnulegrar nýsköpunar, menning-
armáía og félagslegra umbóta í framhaldi af fyrri samningi.
2) að flokkarnir lýsi skýlaust yfir, að þeir muni vísa á
bug ööum tilmælum, hvaðan sem þau koma, um leigu á her-
stöðvum til erlendra ríkja til styttri eða lengri tíma, enda
sé þess krafist, að lier sá, er enn dvelur hér á Iandi, hverfi
nú þegar brott, samkvæmt samningi.
3) að gerðar verði gagngerðar ráðstafanir til að vinna
bug á dýrtíðinni.
Nú er það Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins að
svara. Vilja þeir halda stjórnarsamstarfinu áfram á þess-
um grundvelli eða vilja þeir það ekki?
Það er alkunn staðreynd að bæði innan Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins eru menn, sem hiklaust vilja
aö stjórnarsamstarfið haldi áfram á þessum grundvelli sem
að framan er lýst og það eru líka til menn innan beggja
þessara flokka, sem líta á það sem sitt höfuðverkefni og
ef til vill eina verkefni, á vettvangi stjórnmálanna, að
koma í veg fyrir áframhald stjórnarsamstarfsins. Forustu
fyrir þessum mönnum, innan Sjálfstæðisflokksins, hbfui'
Björn Ólafsson heildsali, fimmti maður á lista Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík, að minnsta kosti sex af þeim
frambjóðendum, sem flokkurinn hefur í öruggum sætum
víðsvegar um land, eru sama sinnis og Björn. Málgagn
þeirra er Vísir.
Innan Alþýðuflokksins hafa þeir Jón Blöndal og Hanm-
bal Valdimarsson einkum haft forustu fyrir stjórnarand-
stöðunni og blaðakostur Alþýðuflokksins hefur að mestu
verið á þeirra bandi í þessu efni. Það er fyrir atbeina þéss-
ara manna að maðurinn, sem fastast beitti sér gegn stofn-
un lýðveldis á Islandi 1944, Gylfi Þ. Gíslason, er nú efstrí
maður á lista Alþýðuflokksins í Reykjavík, og að HaraJdi
Guðmundssyni og Barða Guðmundssyni er þokað af þingi.
Hvorir ráða stefnu Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins, stjórnarsinnar innan flokkanna eða stjórnar-
andstæðingar ?
TJr því fæst væntanlega skorið, er þeir svara tilboði
Sósíalistaflokksins, og um leið skýrðu línurnar, sem ráða
iáfstöðu kjósenda 30. júní.

FRETTANEF.
Eini kosturinn við Víkverja
Morgunblaðsins er sá, að hann
er gæddur þeim eiginleika, sem
enskir kalla „nose for news“, og
gæti á íslenzku kallazt fréttanef.
Ekki þó svo að skilja, að hann
no.ti þetta fréttanef sitt til að
fræða náungann um mikilvæg
málefni, heldur rekur hann það
oftast á lítilfjörlegustu smámuni,
ug getur þá stundum tekið upp
á hinu og öðru, sem er svo frum
lega fáránlegt, að menn hafa
gaman af því öðrum þræði. —
Þannig lét hann sér sællar minn-
ingar detta í hug, að stofna til
samkeppni um það, hver yrði
fyrstur til að siá kríuna í vor,
en ekkert varð þó úr þessu á-
formi hans og er mjög leitt 1:1
þess að vita, því ella hefði Vík-
verji vafalaust sjálfur mætt í
Tjarnarhólmanum sem formaður
móttökunefndar, þegar krían
kom.
AFSTAÐA HANS TIL
STÆRRI MÁLA.
Stöku sinnum álpast Víkverji
til að taka afstöðu til stærri
mála og kemur þá greinilega í
ljós hinn reikula hugsun hans
og hörmulegur skortur á rök-
festu. Nægir í því sambandi .11
minna á skrif þau, sem hann
birti fyrir skemmstu um áfengis-
mál okkar.
Byrjaði hann á því að tala
um drykkjumenn sem sjúklinga,
er bæri að meðhöndla sem slíka,
en var svo i næstu andránni far-
inn' að tala um þá sem ræfla og
ómenni, er ekki ættu skilið ann-
að en fyrirlitningu og útskúfun
samborgara sinna. En, sem sagt,
dálkar Víkverjá úr daglega líf-
inu eru yfirleitt um ómerkileg
málefni, sem ekki gefa tilefni til
hugleiðinga eða andlegrar á-
reynslu, og þessvegna lesnir líkt
og andlausir reyfarar, sem óðara
gleymast að lestrinum loknum.
ÓSÆMILEG SKRIF.
En Víkverja til hróss, vil ég
segja það, að ekki kemur það
oft fyrir, að hann geri sig sek-
an um ósæmileg skrif eða þer-
sónulegar árásir á menn. — Þó
hefur þetta stöku sinnum hent
hann og nú seinast í fyrradag,
þegar hann notaði langan spotta
af dálkum sínum til að seg.ja
frá einhverjum kassa, sem einn
af ritstjórum Þjóðviljans átti að
hafa verið að flytja út úr sendi-
ráði erlends stórveldis hér í
Reykjavík. Nú getur verið, að
menn hugsi sem svo, að ekki sé
ástæða til að eyða orðum á
Vikverja fyrir þetta, því enginn
taki mark á honum og hann hafi
þarna aðeins gert misheppnaða
tilraun til að vera fyndinn. —
Þetta er mikið rétt, en engu að
síður leynir það sér ekki, að í
skrifum Víkverja felast ógeðs-
legar dylgjur og aðdróttanir um
það, að téður kassaflutningur
hafi staðið í sambandi við ein
j hver ískyggileg myrkraverk. —
J Víkverji ætti því, að skammast
1 sín fyrir tiltækið.
HERSHÖFÐINGI HRING-
IR AÐ NÆTURLAGI.
Annars væri nú ekki úr vegi
að leggja nokkrar spurningar
fyrir Víkverja, úr því hann gef-
ur tilefni til þess. Þeir, sem
lesa dálka hans, hafa kannske
veitt því athygli, að öðru hverju
lætur hann í það skina, að hann
sé persónulegur kunningi ýmissa
háttsettra manna í her Banda-
ríkjanna, og bera þessar ómerki-
legu upplýsingar hans mikinn
keim af því sem kallað er
„snobb“. Nýlega sagði hann td.
frá því, að fyrrverandi yfirmað-
ur ameríska hersins á Islandi
hefði hringt til sín að næturlagi
til að láta sig vila, að hann
hefði kunnað svo dæmalaust vel
við sig hér á landi! Fyrr má nú
vera lukkan! Og í gær sagði
Víkverji frá því, að amerískur
yfirflugforingi (ekki má það nú
minna vera!) hefði boðið sér í
flugferð norður í haf til að skoða
miðnætursólina. Sumir láta sér
ekki nægja sólarlagið í Reykja-
i vík.
Eg vil ekki bera Víkverja
þeim sökum að hann sé að
fremja einhver myrkraverk, en
óneitanlega gefa ofangreind
dæmi ástæðu til að spyrja: —
„Hvernig er eiginlega þessi
kunningsskapur hans við amer-
íska hershöfðingja? Er það bara
fyrir kurteisissakir, að háttsett-
ur amerískur hershöfðingi hring-
ir til hans um miðjaj)ótt?“ Við
skulum vona, að Víkverji standi
ekki í neinu leynimakki, en
vissulega gætu menn grunað
hann um það.
I fyrradag var Víkverji einnig
að tala um braggaútvarpsstöðv-
ai-nar, sem hann hefur svo mikið
j'yndi af, og mun ég síðar taka
það mál til athugunar.
Umhugsunarefni fyrir Morgunblaðið:
Þegar Valtýr Stefánsson og Jón Kjartansson
höfðu erlendan húsbónda stjáklandi á ritstjórn
arskrifstofum Morgunblaðsins
Blaðamannafélag íslands telur sjálfstœði landsins hœttu búna af er-
lendu fjármagni í íslenzkum blöðum, er það vitnaðist að Morgunblaðið var
gefið út að miklu leyti fyrir erlent fc.
Þeir Valtýr Stefánsson og Jón
Kjartansson eru annað veifið að
fullyrða í blaði sínu að Þjóð-
viljinn sé gefinn út fyrir erlent
fé.
Auðvitað er þessi fullyrðing
heilaspuni, tilbúið áróðursefni
vegna þess, hve erfitt þeim Morg
unbiaðsmönnum reynist að finna
höggstað á Sósíalistaflokkinn.
En vegna þessara ummæla
skal hér til gamans rifjað upp,
að einmitt bessir tveir menn
byrja ritstjóraferil sinn með því
að taka við blaði, sem sannan-
lega var gefið út fyrir erlerít
fjármagn að þriðia hluta, ef
ekki meira. Og þeir höfðu yfir
sér útlendan húsbónda. Þetta er
enginn áróður. Þetta eru stað-
reyndir.
Árið 1924 lætur Þorsteinn
Gíslason af ritstjórn Morgun-
blaðsins vegna ósamkomulags við
hina umsvifamiklu dönsku eig-
endur blaðsins, sem höfðu gert
Fenger kaupmann að formanni
útgáfustjórnar. Þá taka þeir Val-
týr Stefánsson og Jón Kjartans-
son við. Þorsteinn ymprar á
heimilisástæðunum í Lögréttu
sinni, en Valtýr og Jón svara
með yfirlýsingu um að þeir hafi
full og óskert umráð yfir öllu,
sem í Mbl. og Isafold stendur.
Þorsteinn virðist draga þetta
„sjálfstæði" í efa, og segir (í
Lögréttu 22. apríl 1924) m. a.:
„Það gleður mig að sjá í yf-
irlýsingu þeirra, að þeir séu
„með öllu óháðir“ þeim Fenger
og Co., og að þeir hafi „full og
óskert umráð yfir öllu, sem í
blöðunum stendur“. Greinar
Lögréttu miðuðu beinlínis að
því að svo gæti þetta orðið. Mér
finnst, að engum ætti að þykja
vænna um það en einmitt rit-
stjórum Mbl., að tekið sé þegar
í byrjun utan að frá rækilega
í axlir þeirra manna, sem í fá-
vizku sinni halda, að þeir geti
verið yfirritstjórar blaða, þótt
þeir kunni svolítið í tungu þeirri,
sem blöðin eru skrifuð á, að
þeir skilji ekki til hlitar neitt,
sem í þeim stendur, hvort sem
þeir hafa nokkurt vit eða ekki
neitt á þeim málum, sem þar
er um að ræða, og hvort sem
þeir eru sendibréfsfærir eða
ekki, svo að þeir hreyki sér ekki
hærra en hæfileikarnir ná og
reyni að hafa nokkurn hemil á
sinum löðurmannlegu skúma-
skota-skítkastatilhneigingum, er
fyrrv. ritstjóra Mgbl. er eklci
ókunnugt um. Stjákl Fengers á
skrifstofum Mbl. nú getur ekki
verið ritstjórum þess né starfs-
mönnum til neinnar ánægju né
uppbyggingar, og yfir höíuð skil
ég eklci í öðru en að ritstjórar
Mg.bl. hljóti að vera mér sam-
dóma um það, að formennska
Fengers fyrir útgáfufélaginu sé
hneyksli, sem ekki ætti að eiga
sér stað“.
I sama blaði Lögréttu er birt
harðorð samþykkt frá Blaða-
FrauahalJ á 7. síðu