Þjóðviljinn - 10.08.1947, Side 4

4
þlÓÐVILJlNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Ritstjórnarskrifstofur: Skólavörðust 19. Símar 2270 og 7600
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 10, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: kr, 8.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. elnt
Frentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Island og Grikkland
Það er mikið um að \*era hjá blöðum rikisstjórnarinn-
ar þessa- dagana. Einhver nístandi ótti virðist hafa altekið
ritstjóra þeirra, og í angist sinni hafa þeir kallað allt sitt
stórskotalið til vopna.
Hvað er eiginlega um að vera?
Ókunnugur mundi svara: ástandið sem stjórnin er að
skapa í f jármálum og atvinnumálum, er auðvitað umræðu-
efni þessara blaða.
Þetta er hreint ekki svo ólíklega til getið, staðreyndin
er sem sé sú, að ríkisstjórnin er í þann veginn að stöðva at-
vinnulíf þjóðarinnar og koma ríkissjóði í greiðsluþrot; og
það er sannarlega ástæða til að ætla að blöð stjórnarinnar
hefðu nóg að gera við að útskýra stefnu hennar og sýna
fram á hvaða leiðir beri að fara út úr ógöngunum.
En það er nú ekki þetta, sem blöð ríkisstjórnarinnar
eru að skrifa um þessa dagana; þau hafa ekki kallað allt
sitt stórskotalið á vettvang til þess að ráðast gegn þeim
geysilegu erfileikum, sem steðja að íslenzku þjóðinni; nei,
öll þessi blöð berjast nú sem einn maður fyrir grísku
stjórnina.
Það er marg skrítið í harmóníu. En eftir á að hyggja,
þetta er ekki eins skrítið og virðast mætti við fyrstu sýn.
í Grikklandi, landi suðrænnar sólar og fornrar
menningar, hefur alþýðu manna búið við kúgun öldum sam
an. Borgaralegt lýðræði, eins og við þekkjum það, má heita
óþekkt þar í landi. Undir oki nazistískrar kúgunar hefur
frelsisþráin vaxið og dafnað meðal hins vinnandi fjölda.
Og á styrjaldarárunum reis þessi fjöldi upp til sóknar og
varnar, og hratt hinum þýzku nazistaþýjum, fornvinum
Morgunblaðsins af höndum sér. En mennirnir, sem drengi-
legast börðust gegn hinum þýzku ræningjum, vildu neyta
sigursins. Þeir vildu fá fullkomið borgaralegt lýðræði;
þeir vildu fá að flytja mál í ræðu og riti; þeir vildu fá jafn-
an og almennan kosningarétt. Og þeir settu markið enn
hærra, þeir vildu að bóndinn ætti jörðina, sem hann erjaði,
og verkamaðurinn verksmiðjuna sem hann vinnur í; þeir
vildu í sem fæðstum orðum sagt, lýðræði í fjármálum og
atvinnumálum.
En þetta var nú ekki alveg að skapi hinna grísku auð-
manna, manna sem teljast eigendur verzlananria, verk-
smiðjanna og jarðarinnar. Þeir sáu fram á að borgaralegt
lýðræði í Grikklandi mundi Ieiða til þess að þjóðin sjálf
tæki atvinnumálin í sínar hendur, og kæmi á lýðræði í
fjármálum og atvinnumálum; og þeir fóru að nákvæmlega
eins og nazistar og fasistar allra landa og allra tíma gera.
Þeir tróðu hið borgaralega lýðræði undir fótum sér til þess
að koma í veg fyrir sigur lýðræðisins. Þetta er kjarni alls
nazisma og fasisma, að afnema eða takmarka rétt þjóð-
anna til að ræða, rita og kjósa, þegar sýnt er að lýðræði í
fjármálum og atvinnumálum mundi gera að engu yfir-
drottnunaraðstöðu auðjörfanna. Ekki var Gríska stjórnin
einfær um þetta verk. Með aðstoð Breta og Bandaríkja-
manna tókst henni að fótumtroða lýðræðið, setja þúsund-
ir lýðræðissinna í fangelsi og banna blöð þeirra; í einu orði j
sagt, svipta þá almennum mannréttindum.
Þegar allt þetta er athugað, verður skiljanlegt að
stjórnarblöðin á íslandi beita nú orku sinni í það eitt að
verja stjórnina í Grikklandi. Skylt er skegg höku og bar-
áttan gegn þróun lýðræðis á Islandi og Grikklandi er, þeg-
'&.r allt kemur til alls, ósköp svipuð. Hagsmunabarátta auð-
ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 10. ágúst 1947
HLÝLEGT
VIÐMÖT —
SKÖMMTUÐ
VAKA
Þú hlýtur víða að hafa orðið
þess var, lesandi góður, í verzl-
unarfyrirtækjum þessa bæjar,
að afgreiðslufólkið virðist álíta
þig óvelkominn gest og engan
vin sinn. Viðbrögð þessa fólks
eru stundum á þann veg, að
ekki verður annað af þeim ráð-
ið, en það álíti þig hatursmann
sinn, sem vilji ná sér niðri á því
með því að kaupa eitthvað.
Stundum eiga hér í hlut sjálfir
eigendur fyrirtækjanna, sem
haga sér við þig eins og það
sé vottur um argasta f jandskap
gagnvart þeim, að þú skulir
láta þá njóta viðskipta þinna.
Já, það eru mörg verzlunar-
fyrirtæki í þessum bæ, sem
hafa nóg af vörum á boðstól-
um, en alls ekki neitt af hlý-
legu viðmóti. Hlýlegt viðmót er
þar skömmtuð vara og sjald-
séð, eins og ávextir á íslandi.
Þetta þarf að breytast. Af-
greiðslufólkið ætti að taka við-
skiptamennina í sátt, fyrir fullt
og allt, láta framkomu sína
mótast af því, að þeir eru við-
skiptavinir en ekki viðskipta-
fjendur.
Eg vil taka það fram til að
fyrirbyggja misskilning í sam-
bandi við framangreint, að um-
mælin eiga eingöngu við um
nokkurn hluta afgreiðslufólks í
R»ykjavík. Afgreiðslan er hér
víða til fyrirmyndar.
★
LOKAÐ „VEGNA
SUMARLEYFA“
Annað um verzlunarfyrir-
tæki: Það ætti ekki að líðast,
að þau lokuðu hjá sér í hádeg-
inu. Það er fátt eins gremju-
legt og að koma að lokuðum
dyrum verzlunar eða einhvers
slíks fyrirtækis, þegar maður
er kannski búinn að ganga
langa leið og hefur nauman
-tíma — og hann einmitt í há-
deginu — til umráða. Og eins
verður það að teljast mjög hæp
in ráðstöfun gagnvart viðskipta
mönnunum, að eitt fyrirtæki
loki hjá sér um lengri tíma,
hvort sem það gefur a því skýr
inguna „vegna sumarleyfa" -eða
einhverja aðra.
*
FATA-
VIÐGERÐIR
Og svo langar mig til að segja
ykkur frá nýskeðrí reynslu
minni af hvorutveggja, dóna-
skapi eiganda eins fyrirtækis og
lokun sama fyrirtækis „vegna
sumarleyfa".
Fyrirtæki eitt hér í bænum
hefur það efst á stefnuskrá
sinni að gera við föt. Eg hafði
átt nokkur viðskipti við það, og
í eitt skipti komið að lokuðum
dyrum þess í hádeginu; — og
bölvað.
Þarna var sæmilega frá fata-
viðgerðum gengið, en verðlagið
yfirgengilega hátt. Samt hélt
ég áfram viðskiptunum og nú
seinast fór ég þangað með
frakka að láta stytta hann.
Á tilsettum degi fór ég að
sækja frakkann, en kom að harð
læstum dyrum og í gegnum
rúðu sá ég á spjaldi svo-
hljóðandi tilkynningu: „Lokað
til 12. 8.“
Eg var staðráðinn í því að fá
minn frakka, hvað sem það kost
aði, og í næstu búð fékk ég að
vita nafn og heimilisfang kon-
unnar sem á fyrirtækið. Hún á
heima aðeins 4—5 hús í burtu.
Þangað fór ég og fann konuna,
bar kurteislega upp erindi mitt.
Hún tók því í fyrstu fjarri að
láta mig fá frakkann. Eg benti
henni á, að nú væri útlit fyrir
rigningu og þetta væri minn
eini frakki. Hún sagði, að lokun
fyrirtækisins hefði verið aug-
lýst í öllum blöðum. (Auglýs-
ingastjóri Þjóðviljans hefur a.
m. k. aldrei veitt mótttöku slíkri
auglýsingu). Eg sagði sem satt
var, að ég hefði hvergi séð
slíka auglýsingu. Annars kæmi
það ekkert málinu við, þótt lok-
unin hefði verið auglýst í öll-
um blöðum heims; það eina sem
mig varðaði um væri það, að
ég ætti að fá minn eina frakka
afhentan á þessum degi; — og
það væri að koma rigning.
„JÆJA ÞÁ“
Loks hreytti konan út úr sér
og var mjög dónaleg: „Jæja
þá“, strunzaði inn, sótti lykil
og kom með mér hina stuttu
leið í húsakynni fyrirtækisins,
þar sem ég fékk afhentan minn
eina frakka.
En hvað haldið þið það hafi
Framhald á 5. síðu.
— Skák
Framhald af 3. síðu.
Það var líka gott að leika 13.
—Dd7 og ef 14. Re3 þá Rxc3
og 0—0—0.
14. Rdl—e3 Dd8—d7
15. Dcl—c2 f6—f5
III. Vængir f-peðsins stýfðir
16. f2—f4!
Þessi ágæti leikur stöðvar peð
ið. En það vill fram: Það hróp-
ar á hrókana og biskupinn, nýr
riddari kemur líka til aðstoðar
og með örvæntingarþrungnu á-
taki tekst því að losna!
16.-------0—0—0
17 0—0—0 Hh8—f8
18. Hdl—fl Hd8—e8
Svartur afsalar sér öðru fram
haldi: g5—g6 (t. d. 19. h3 h5
20. hxg4 hxg4 21. g3 Rf3 22.1
Hh5 De6 23. Hxf5 Hh8 24. Rglj
Rxd4 og staðan er flókin) því
að hann ætlar að hafa f-peðið
fyrir sitt aðaltromp.
19. f4xg5. Be7xg5
20. Re2—f4 Rc6—e7
21. Kcl—bl ?
Alvarleg mistök, hann þurfti
að gæta f-peðsins vendilega.
Rétt var 21. g3 til að valda f4.
T. d. 21. g3 Rg6? 22. Reg2! Eða
21: g3 Bxf4 22. Hxf4 Rhg6 23.
Hf2 f4 og peðið varð að vísu
frjálst en nýtur þess aðeins
skamma stund: 24. gxf4 Rxf4
25. Hhfl Reg6 og svartur stend-
ur aðeins betur en munurinn er
lítill.
IV. Peðið verður frjálst og
voldugt
21. ----Bg'5xf4
22. Hflxf4 Re7—g6
23. Hf4—f2 f5—f4
24. Re3—dl Dd7—g4
25. Bd2—cl Rh4—f5
Ætlar til e4. Hvítur á nú
þrönga stöðu og það er f-peðinu
að þakka.
26. Hhl—fl Rf5—d6
27. h2—h3 Dg'4—g5 .
28. Hf2—e2 He8—e4!
Ennþá betra en Rd6-e4.
29. He2—f2 Hf8—e8
30. Dc2—d3 Rd6—f5
Til þess að komast á g3.
31. Hfl—gl.
Það er gaman að fylgja sögu
f-peðsins eftir 31. g4: 31.—Rg3
32. Hgl Re2 33. Hgfl Rxcl 34.
Kxcl f3f 35. Dd2 Dxd2j 36.
Hxd2 Rh4 37. Kc2 Hel 38. H1
f2 Hhl 39. Iíh2 Hxh2 40. Hxh2
He2t 41. Hxe2 fxe og peðið vinn
ur mann!
V. Svarta liðið með f-peðið í
fylkingarbroddi gerir út af
við óvinina
31. ---Rf5—g3
32. Bcl—d2 Dg5—f5
33. a2—a3
Auðvitað ekki Dxg3 vegna
He3|' og vinnur drottninguna.
33. ----DÍ5—e6
34. Kbl—al.
Ekki Bxf4 vegna Re2
34. ----De6—c6
35 Dd3—Í3
Veikur leikur sem auðveldar
innilokunina. Eftir 35. Ka2 var
áætlunin: a7—a6 og Db5. Eftir
Dxb5 axb5 átti svo b7—b6, Kd7
og c7—c5 að gera út um afdrif
hvíts.
35. ----h7—li5
36. Kal—a2 Dc6—b5!
37. Ka2—al Rg6—h4!
Drottningin er mát! Mieses
gafst upp.
manna á íslandi og Grikklandi er í öllum meginatriðum
eins. Leppar Bandaríkjaauðvaldsins eru nákvæmlega eins
á íslandi og á Grikklandi; það er bara þægilegra fyrir lepp-
ana á íslandi að tala, um Grikkland en Island.
1 gær ritaði Morgunblaðið þvert yfir síðu þessi orð:
„Aþena ein í ljóma sinnar ódauðlegra frægðar, er
frjáls til að ráða framtíð sinni í kosningum undir eftirliti
Breta, Frakka og Bandaríkjanna.“
Eins og það sé ekki þægilegra fyrir Morgunblaðið að
sicrifa þessa setningu, heldur en að segja það sem það vildi
sugt hafa, sem sé þetta:
„ísland, í Ijóma sinnar ódauðlegu sögufrægðar, skal
heldur krefjast þess að Bandaríkin hafi eftirlit með kosn-
ingum, en að auðmenn þess láti einn þumlung af forrétt-
indum sínum í hendur alþýðunnar."