Þjóðviljinn - 23.07.1950, Blaðsíða 7

Sunnudagur 23. júlí 1950.
L. . -, :m, ■■ ■■■■■-■■■ .r ,, ■ ......■» l
Smáauglýsingar
Á þessum stað tekur blaðið til birtingar smáauglýs
ingar um ýmiskonar efni. Þær eru sérstaklega
hentugar fyrir allskonar smáviðskipti, og þar sem
verðið er aðeins 70 aurar orðið eru þetta lang-
samlega ódýrustu auglýsingarnar sem völ er á.
Ef þér þurfið að selja eitthvað eða kaupa, taka á
leigu eða leigja, þá auglýsið hér.
KEnnsla
Bréfaskóli
Sósíalistaflokkúns
j er tekimi til starfa. Fyrsti j
| bréfaflokkur f jallar um auð- j
j valdskreppuna, 8 bréf alls j
j ca. 50 síður samtals. Gjald j
j 30.00 kr. Skólastjóri er j
• Haukur Helgason. Utaná- j
j skrift: Bréfaskóli Sósíalista-1
j Elokksins Þórsgötu 1, Reykja j
I wk. I
Kaup-Sala
IDaglega
Ný egg
soðin og hrá
• Kaffisalan Hafnarstræti 16. 1
s S
Kaupum — Seljum j
og tökum í umboðssölu alls-1
konar gagnlega muni. j
GOÐABORG,
Freyjugötu 1. — Simi 6682. I
Kaupum
I húsgögn, heimilisvélar, karl- j
| mannaföt, útvarpstæki, sjón- j
auka, myndavélar, veiði- j
I stangir o. m. fl.
Vöruveltan
| Hverfisg. 59. — Sími 6922. j
I
Fasteignasölu-
miðstöðin,
i
j Lækjargötu 10 B, sími 6530, I
j annast sölu fasteigna, skipa, j
j bifreiða o. fl. Ennfremur j
j allskonar tryggingar o. fl. j
j í umboði Jóns Finnbogason- j
i ar, fyrir Sjávátryggingarfé- j
lag Islands h.f. Viðtalstími j
alla virka daga kl. 10—5, á j
öðrum tímum eftir samkomu j
lagi.
Húsgagnaviðgerðir
Viðgerðir á dívönum og alls- j
konar stoppuðum húsgögn-j
um.
:
Húsgagnaverksmiðjan j
Bergþórug. 11. Sími 81830. j
Kaupum hreinar j
Vllariuskur
Baldurgötu 30.
Muþið
kaffisöluna
í Hafnarstræti 16.
. :
Stofuskápar
— Armstólar — Rúmfata-
skápar — Dívanar — Komm-
óður — Bókaskápar — Borð
stofustólar — Borð, margs-
konar.
Húsgagnaskálinn,
Njálsgötu 112. Sími 81570.
Karlmannaföt —
Húsgögn
Kaupum og seljum ný og
notuð húsgögn, karlmanna-
föt og margt fleira. Sækjum
— Sendum,
Söluskálinn
Klappastíg 11. —Sími 2926
Vinna
Ragnar Úlafsson
hæstaréttarlögmaður og lög-
giltur endurskoðandi. Lög-
fræðistörf, endurskoðun,
fasteginasala. — Vonar-
stræti 12. — Sími 5999.
Saumavélaviðgerðir —
Skrifstofuvélaviðgerðir.
Sylgja,
! Laufásvegi 19. — Sími 2656.
I...........................
j
! Nýja sendibílastöðin
j Aðalstræti 16 Sími 1395
Lögfræðistörf:
j Áki Jakobsson og Kristján
j Eiríksson, Laugaveg 27,
j 1. hæð. — Sími 1453.
Skóvinnustofan
NJÁLSGÖTU 80
j annast hverskonar viðgerðir
! á skófatnaði og smíðar sand-
j ala af flestum stærðum.
Bálför konunnar minnar,
Ragnheiðar PétuisdóUur.
Ránargötu 24,
fer fram frá Foscvogskapellu mánudaginn 24.
júlí kl. 3 e. h.
Helgi Jónsson.
HJÓÐVILJINN 7
_ ; n F Uilv i, —>_J ■ - ■ £
Dauðar sálir
Norðlendingar
Framhald af 3. síðu.
Er Gógól skynjaði áhrif á-
deilu sinnar tók hann að ótt-
ast hana, stjómin mátti ekki í-
mynda sér hann sem niðurrifs-
mann þjóðfélagsins. Hann hóf
að rita framhald bókarinnar,
þar sem allt öðru Rússlandi
skyldi lýst, gósseigendumir
vildu allt fyrir bændur sína
gera, þeir væru frumkvöðlar
hvers konar framfara — og
Tjitikoff hefur dreymt annan
draum: að lifa heiðarlegu lífi í
sveitinni, fordæmi öðrum mönn
um. Af þessu meiningarlausa
framhaldi hefur aðeins birzt
brot, sem Gógól hafði ekki við
höndina er hann í hitasóttar-
óráði nokkrum dögum fyrir and
lát sitt brenndi handritum sín-
um.
Gógól afneitaði Eftirlitsmann
inum, sagði að leikurinn væri
ekki lýsing á veruleikanum,
heldur táknuðu persónurnar
villur sálarinnar, sá rétti eftir-
litsmaður sem birtist í loka-
þættinum táknaði þannig hina
hreinu samvizku. I formála fyr-
ir annarri útgáfu Dauðra sálna
afneitaði hann á sama hátt skáld
sögu sinni. „Margar lýsingar í
þessari bók eru rangar,“ skrif-
ar hann. „Rússland er ekki slikt.
Kæri lesandi, ég bið yður leið-
rétta mig.“
Og hann gerði enn meira til
að vinna gegn áhrifum sögu
sinnar. Árið 1847 gaf hann út
bók „Brot og bréfaskipti." Hér
nefnir Gógól sarinn „Guðs i-
mynd,“ eymdin er sök þeirra
sem skulu framkvæma allranáð
ugastar mannúðartilskipanir
keisarans, þ. e. a- s. „okkar
sjálfra,“ fólksins......
Ef allar aðstæður í Sarrúss-
landi hefðu ekki verið jafnvon-
lausar og raun var á hefði rit-
Gógóls verið hreinasta skrípi.
En tilraunin sem fólst í því að
afneita, með slíkri röksemda-
færslu, einni þýðingarmestu bók
samtímans, kallaði þrumuveður
yfir höfuð Gógóls. Harðast
laust hann „Bréf til N. V.
Gógól“ frá Bélinskí, en það hef-
ur síðan orðið eitt af frelsis-
plöggunum frá Rússlandi for-
byltingarinnar.
Hingað til hafði Bélinskí ver-
ið einn af aðdáendum Gógóls,
og hafði varið Eftirlitsmanninn
og Dauðar sálir kröftuglega
gegn ásökunum erfðabundinna
fagurkera um skort á listrænu
gildi í þessum verkum. En hann
varð sem þrumu lostinn af
þessu nýja riti Gógóls, hann
skrifaði bréf Sitt í ‘Salzbrunn
1847, það fór í afskriftum um
gjörvallt Rússland, en var fyrst
prentað í Engl. 1855, í tímariti
A. Herzens. Bélinskí dró
pólitískar ályktanir af þeim
veruieik sem Gógól hafði lýst
í sögu sinni, svo hann skein í
enn skærara ljósi. Stórt skáld-
verk verður ekki eyðiiagt þann.
ig, sagði Bélinskí, jafnvel mót-
mæli höfundarins sjáifs fá ekki
stöðvað þá hreyfingu sem það
hcfur komið af stað, bæðj hjá
einstaklirígum og þjóðfélaginu
í heild. — Það tókst ekki held
ur að taka bréf Bélinskís úr
umferð, það var m.a. fyrir upp-
lestur úr því sem' Dostóéfskí
var dæmdur til hegningar-
vinnu.
Bélinskí ritaði í bréfi sínu:
„Þér hafið ekki gert yður ljóst
að Rússland skynjar ekki frels
un sína í dulhyggju, meinlæta-
lifnaði né guðhræðslu, heldur i
vexti menningar, upplýsingar
og mannhygðar (humanitet).
Það þarfnast ekki prédíkana
(af þeim hefur það fengið nóg)
eða bæna (þær hafa verið end-
urteknar nógu oft), en það
þarfnast þess að fólkið vakni til
meðvitundar um sitt eigið mann
gildi, en sú ti.finning hefur
grafizt í jörð í eymd og volæði
margra alda. Það sem það
þarfnast er rcltindi og lög,
ekki samkvæmt kirkj-ukenning-
um, heldur samkvæmt heil-
brigðri skynsemi og réttlætis-
kennd, og það má ekki brjóta
þau lög á fólkinu. En í stað-
inn fyrir þetta er nússneskt
fólk verzlunarvara ... Óhjá-
kvæmilegustu úrlausnarefni
rússnesku þjóðarmnar í dag eru
afnám ánauearinnar og hýðing-
arlaganna, og það verður að
vaka nákvæmlega yfir því að
lögum sé ekki misbeitt. Stjórn
in skilur þetta, og hún veit líka
hvernig gósseigendurnir með-
höndla bændur sína, og hve
marga þeir drepa árlega —
það sýna bezt veikburða, á-
rangurslausar og hálfvolgar til
raunir hennar tii hjálpar þess-
um hvítu svertingjum, og það
sannar einnig hin hlægilega lög-
gilding einólahnútasvipu í stað
þríólapísksins.
Það er þetta sem liggur eins
og mara á hinni rússnesku þjóð
hvílandi í svefnugu sinnuleysi.
Og á slíkum tímum kemur mik-
ill rithöfundur er skapað hefur
verk sem sökum sannleikstján-
ingar sinnar og listræns gildis
hafa átt svo ríkan þátt í að
vekja Rússland til meðvitundar
því þau hafa brugðið spegli
fyrir ásýnd þess — á slíkum
tímum kemur hann fram með
bók, þar sem hann í nafni
Krists og kirkju vill kenna sið-
lausum stóreignamönnum hvern
ig þeir eiga að græða enn meir
á bændum sínum, og hvernig
þeir eigi að svívirða þá enn
rækilegar — er furða þótt það
kæmi mér í uppnám?“
Bélinskí var í sliku ,,uppnámi“
að hann kallaði Gógól „verj-
anda svipunnar, postula fáfræð-
innar, framvörð hins svartasta
afturhalds, lofsöngvara tatara-
siðferðisins“.
Til er uppkast að svari frá
Gógól, en deila^þeirra féll hér
niður. Bélinskí, sem menn
fundu að talaði eins og sá sem
valdið hafði, andaðist árið eft-
ir úr berklum. Sama ár, bylt-
ingaárið 1848, fór Gógói i píla-
grímsferð til landsins helga.
Harald Rue
Framh, af 5 síðu.
dæmis, og lesið var upp bréf
frá páfa til styrktar Jóni bisk-
upi. Sömuleiðis voru honum
dæmdar allar biskupstekjur af
stiftinu og eignir þeirra manna
sem risu gegn honum. Ari fékk
staðfestingu á eignarétti sínum
til Bjamaneseigna. Það voru
mjög verðmætar útvegsjarðir í
Homafirði, og hafði staðið um
þær mikill styr. Einnig var
dæmt um mál kaupmanna og
Múle, og féll dómurinn hirð-
stjóra í vil, svo að landsmenn
hafa ekki verið að öllu leyti á
bandi Þjóðverja, enda höfðu
þeir gert sig seka um ýmiss
konar átröðsiur við íslendinga.
Eftir líflát þeirra feðga orti
frændi þeirra, Ólafur Tómasson,
um þá mikið kvæði. Þar segir
um þingreiðir þeirra:
Til alþinys reið svo aldrei enn
lslendiniíum meirl,
a5 hefði ekki himdruð tvenia
hölda búna geiri,
stundum voru þau þrjú.
Skrautlegan tel ég þann feðga.
flokk
firn það þætti nú:
búin var öll með brynju roUk
bragna sveitin sú.
Til alþingls enn þá reið
eyðir blárra skjalda,
í lögréttu lagði leið,
lézt þar mundi gjalda
dalina danskrl drótt:
kastaði silfri kappinn dýr, j
það kom á nasir fljótt
hirðstjórans, en hringatýr
hvergi fór þó ótt.
„Et þú það nú, örva þundr,“
Ari mann hátt að greina
hinn réð skclfast hringa lundr,
þó hefði marga sveina
og liéldi hnífum á.
Enginn þorði orðið eltt
aftr að greiða þá,
ellegar hefði lífið leitt
látið búhnum frá.
Hundruð þrjú og hér með háíft
höldar stóðu í kransi
á eyrinni fyrir ofan sjálft,
öllum var húinn vansi
Ara óvinum þá:
búnir ailir björtum geir,
ef bryddl UIu á,
skyldu allir skatnar þeir
' skeinu í hauslnn fá.
Islendingum hefur lengi orð-
ið minnisstæð sveitin, sem stóð
alvopnuð á eyrunum við Öxará
til alls búin, ef Danir hreyfðu
mótmælum gegn því, sem ís-
lendingar vildu, en einkum hafa
Norðlendirígar verið hreyknir
af því, að það voru þeir, sem
réttu hlut Islendinga. Árið
1541 hafði danskur her ráðið
samþykktum alþingis. Nú var-
herinn íslenzkur.
Um þetta alþingi kvað hinn_
athafnaglaði biskup:
Þessl karl á þingið reið
þá með marga þcgna
svo gegnap
öllum þótti hann ellidjarfur,
Isalandi næsta þarfur
og mtkið megna.